Οι δραματικές ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις, που επέβαλλαν οι κυβερνήσεις και η ΕΕ για λογαριασμό του κεφαλαίου τα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης, οι αιματηρές περικοπές στους μισθούς και στα μεροκάματα, μαζί με την τεράστια αύξηση της ανεργίας έπληξαν ολόκληρη την εργατική τάξη στον ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα. Ομως, η επίθεση αυτή πήρε τα χαρακτηριστικά «γενοκτονίας» ειδικά απέναντι στη νέα γενιά, στους νέους εργαζόμενους κάτω των 30 ετών.

Η «γενιά των 700 ευρώ», για την οποία γινόταν λόγος πριν από την κρίση και τον πρώτο καιρό που εκδηλώθηκε, έχει πλέον μετατραπεί στη «γενιά των 300 και 400 ευρώ», για όσους βέβαια έχουν απασχόληση, αφού το ποσοστό ανεργίας στην ηλικιακή ομάδα 15 έως 29 ετών το 2013 ανήλθε στο 47,8%. Δηλαδή, μόνο ένας στους δύο έχει εργασία, ενώ στη μικρότερη ηλικιακή ομάδα, έως 24 ετών, οι 6 στους 10 δεν εργάζονται.

Η επίθεση αυτή δεν περιορίζεται μόνο στο μισθολογικό. Δεν στοχεύει μόνο στην εξασφάλιση φθηνού εργατικού δυναμικού για τους επιχειρηματικούς ομίλους. Παράλληλα με αυτή την επιδίωξη, υπηρετείται και μια πιο μακρόχρονη και στρατηγική επιλογή του κεφαλαίου και των πολιτικών του εκπροσώπων. Αυτή είναι η δημιουργία μιας νέας γενιάς εργαζομένων που δεν θα γνωρίζει τι θα πει σταθερή και μόνιμη δουλειά, σταθερό ωράριο, εργατικό εισόδημα που να της επιτρέπει να ζει αξιοπρεπώς, ασφαλιστική κάλυψη και συνταξιοδοτικό δικαίωμα, που δεν θα έχει καθόλου ελεύθερο χρόνο. Αυτή είναι η «εργατική τάξη» που επιδιώκει να έχει το κεφάλαιο την επόμενη ημέρα από την κρίση, όταν και όπως αυτή έρθει.

Μια νέα γενιά ανασφαλής και ευάλωτη, χωρίς κάποιο σταθερό σημείο για να ακουμπήσει, ανοργάνωτη και απομακρυσμένη από τα συνδικάτα και με όσο γίνεται λιγότερες απαιτήσεις, αλλά και προσδοκίες. Μια γενιά εργαζομένων που δεν θα ξέρει τι σημαίνει συλλογική σύμβαση, συλλογικό ταξικό συμφέρον, συλλογική εμπειρία και αγώνας. Μια νέα δηλαδή εργατική τάξη, αφοπλισμένη απέναντι στην επιθετικότητα του κεφαλαίου για τα χρόνια της καπιταλιστικής «ανάκαμψης» και της «παραγωγικής ανασυγκρότησης», που ευαγγελίζονται οι θιασώτες του ευρωμονόδρομου, όλων των χρωμάτων και αποχρώσεων.

Η επιδίωξη, βέβαια, αυτή της πλουτοκρατίας, της ΕΕ και των ντόπιων κυβερνήσεων δεν ξεκίνησε με την κρίση, ούτε βέβαια αφορά μόνο την Ελλάδα. Από την εποχή ακόμα του Μάαστριχτ εγγράφεται στα εγχειρίδια της ΕΕ, περιλαμβάνεται σε όλες τις μετέπειτα συνθήκες, είναι η καθοδηγητική αρχή σε κάθε βήμα της. Κορωνίδα της είναι η λεγόμενη ευελιξία, που την είπαν για μια περίοδο και «ευελφάλεια»: Ευελιξία στο χρόνο εργασίας, στους μισθούς, στον τύπο της εργασίας, στις συμβάσεις. Δηλαδή, ευελιξία παντού.

Το ίδιο γίνεται στο διάστημα της προηγούμενης 20ετίας και στη χώρα μας. Αλλά στις συνθήκες ξεσπάσματος της καπιταλιστικής κρίσης, δόθηκε η ευκαιρία στο κεφάλαιο να ξεμπερδεύει μιας και έξω με ό,τι το παρεμποδίζει στο κυνήγι για το μέγιστο κέρδος και την επίτευξη της πολυπόθητης «ανταγωνιστικότητας» στις σύγχρονες συνθήκες. Μια ανταγωνιστικότητα που υπηρετείται πιο αποτελεσματικά όταν η εργατική τάξη είναι εύπλαστη και ανοχύρωτη. Και τέτοια προσπαθούν να κάνουν τη νέα γενιά.

Πότε με το μαστίγιο και πότε με το καρότο, μια ολόκληρη γενιά «εκπαιδεύεται» να μην έχει τίποτα δεδομένο, τίποτα σίγουρο. Ως πολιορκητικός κριός, που θα πολτοποιήσει τη ζωή και το μυαλό της νέας γενιάς, αξιοποιούνται δεκάδες προγράμματα που χρηματοδοτούνται από τον ΟΑΕΔ, τα ΕΣΠΑ, τα ευρωπαϊκά κονδύλια «Διαχείρισης ανθρώπινων πόρων», όπως χαρακτηριστικά τα ονόμασαν.

Γιατί, πράγματι, για το κεφάλαιο και τους πολιτικούς του εκπροσώπους, οι νέοι εργαζόμενοι είναι οι μελλοντικοί «πόροι» που πρέπει να τους διαχειριστούν, να τους «ρεγουλάρουν», να τους επεξεργαστούν και να τους θέσουν έτοιμους προς λειτουργία και εκμετάλλευση. Προγράμματα «μαθητείας», ψευτοκατάρτισης, περιστασιακής απασχόλησης για λίγους μήνες και ξανά εγγραφή στον ΟΑΕΔ είναι σήμερα η πρώτη επαφή ενός νέου με αυτό που λέγεται «εργασία». Εργασία μιας μέρας ή λίγων ωρών εναλλάσσεται με τη μερική απασχόληση, την εκ περιτροπής εργασία, την ανασφάλιστη - μαύρη εργασία, αλλά και την απλήρωτη δουλειά από νύχτα σε νύχτα, όταν η επιχείρηση ή ο κλάδος ζητά να καταναλώσει νεανική κυρίως εργατική δύναμη.

Εκεί αποβλέπουν οι νομοθετικές παρεμβάσεις που έγιναν, όπως για τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής και επέκτασης της δράσης των εταιρειών ενοικίασης εργαζομένων, την αύξηση της «δοκιμαστικής περιόδου» εργαζόμενου από τους 2 στους 12 μήνες, την αύξηση του χρόνου εφαρμογής της εκ περιτροπής εργασίας από τους 6 στους 9 μήνες στη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους. Μάλιστα, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το 15% των εργαζομένων σε καθεστώς εκ περιτροπής εργάζονται μόλις μία ημέρα την εβδομάδα. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι σε καθεστώς υπο-απασχόλησης, που δεν ξεπερνά τις 20 ώρες εργασίας την εβδομάδα, βρίσκονται σήμερα περίπου το 20% των εργαζομένων, ένα μεγάλο μέρος των οποίων είναι νέοι.

Τους ίδιους σχεδιασμούς έρχονται να υπηρετήσουν και τα «ειδικά προγράμματα για νέους», όπως το πρόγραμμα της ΕΕ με τον προκλητικό τίτλο «Εγγύηση για τη νεολαία», που στη χώρα μας, σύμφωνα και με τις ανακοινώσεις που έκανε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, προβλέπει τη δυνατότητα για μια θέση μαθητείας, κατάρτισης ή πρακτικής άσκησης ή «εργασίας» για 240.000 νέους μέχρι 24 ετών. Δηλαδή, μια ολόκληρη στρατιά νέων θα πάρουν το «βάπτισμα του πυρός» του εργασιακού τους βίου μέσα από τέτοιου είδους προγράμματα.

Από κοντά και το «Εθνικό Σχέδιο για τη μαθητεία», που προβλέπει το 30% των νέων της χώρας ως το 2020 να έχει περάσει από θέση μαθητείας. Να έχουν εκπαιδευτεί δηλαδή στο καθεστώς της ανασφάλειας και ταυτόχρονα της σκληρής και εν μέρει απλήρωτης δουλειάς, με την ελπίδα ότι θα αποκτήσουν εκείνες τις «δεξιότητες», οι οποίες κάποτε, στο αόριστο μέλλον, θα τους εξασφαλίσουν ένα μεροκάματο - φιλοδώρημα.

Ανάλογης στόχευσης στους νέους μέχρι 29 ετών είναι και η λεγόμενη Επιταγή Εισόδου στην Αγορά Εργασίας, όπου μετά από 80 ώρες σεμιναρίων προωθούνται για εργασία σε επιχειρήσεις για 500 ώρες. Η γλίσχρη αμοιβή, που προβλέπεται, θα τους δοθεί μόνο εφόσον ολοκληρώσουν το πρόγραμμα, δηλαδή μετά την πάροδο τουλάχιστον 5 μηνών, δένοντάς τους με αυτό τον τρόπο ως σύγχρονους δουλοπάροικους στην επιχείρηση.

Για όσους νέους έχουν μεγαλύτερες ...«φιλοδοξίες», Ευρωπαϊκή Ενωση και κυβέρνηση φροντίζουν να τους κάνουν και επιχειρηματίες, με επιδοτούμενα προγράμματα, όπως η «Επιχειρηματικότητα νέων με έμφαση στην καινοτομία»! Κατά τα πρότυπα του «αφού δεν έχουν ψωμί γιατί δεν τρώνε παντεσπάνι», το σύστημα υπόσχεται να φτιάχνει και επιχειρηματίες, όταν δεν θέλει και δεν μπορεί να εξασφαλίσει σταθερές και πλήρους απασχόλησης θέσεις εργασίας.

Βασική τομή σε όλη αυτή τη στρατηγική είναι και ο διαχωρισμός των νέων μέχρι 24 ετών με κατώτερο μισθό μόλις 511 ευρώ μεικτά, ακόμα μικρότερο από τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Για όσους μάλιστα πιάσουν δουλειά μετά το 2017, τελειώνει και κάθε επίδομα που συνόδευε τον κατώτερο μισθό, όπως προβλέπει το πολυνομοσχέδιο που συζητιέται χτες και σήμερα στη Βουλή.

Παρά την επιβολή αυτών των μέτρων, σε συνθήκες υποχώρησης του κινήματος, η νέα βάρδια της εργατικής τάξης δεν έχει πει την τελευταία λέξη. Η επίθεση και η επιβολή των μονοπωλίων σε βάρος των εργατικών δικαιωμάτων, κυρίως της νέας γενιάς, είναι η μία όψη του νομίσματος. Η λογική της ιστορίας και της ταξικής πάλης ποτέ δεν ήταν μονοσήμαντη, όσο και αν - από καιρό σε καιρό - πολλοί προφήτεψαν το τέλος τους.

Αργά ή γρήγορα, η γενιά που σήμερα μπαίνει στην παραγωγή, θα πει το δικό της λόγο. Και τότε, αυτοί που σήμερα της στερούν το ψωμί, θα βρεθούν απέναντι σε μια νέα εργατική τάξη, που, όπως ειπώθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα, «δεν έχουν να χάσουν τίποτε άλλο, εκτός από τις αλυσίδες τους. Εχουν να κερδίσουν έναν κόσμο ολόκληρο».