ASSOCIATED PRESS

Σε επενδυτικά πακέτα μετατρέπονται μετατρέπονται οι εισφορές των εργαζομένων

Αυτόν το στόχο υπηρετεί το νομοσχέδιο που έφερε η κυβέρνηση της ΝΔ για τις επικουρικές συντάξεις. Δεν είναι ...γέννημα μιας νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης, όπως ισχυρίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η εξέλιξη του αντιασφαλιστικού έργου που με συνέπεια έχουν υπηρετήσει όλες οι κυβερνήσεις - όπως και αν αυτοαποκαλούνται - της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΡΙΖΑ.

Στο σύνολό τους υλοποιούν στρατηγικές κατευθύνσεις διαμορφωμένες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης εδώ και δεκαετίες. Βασικός στόχος είναι κυριολεκτικά η αρπαγή των τεράστιων αποθεματικών που δημιουργούνται από τις εισφορές των εργαζομένων για τη δωρεάν χρηματοδότηση των εκάστοτε επενδύσεων, στη συγκεκριμένη περίοδο των σχεδιασμών που αφορούν την λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη», την «ψηφιοποίηση» κ.ά.

Είναι άλλη μια πλευρά της υλοποίησης της στρατηγικής που μέσα στην πανδημία αποκάλυψε όλη την καπιταλιστική βαρβαρότητα. Η εμπορευματοποίηση, η επιχειρηματική λειτουργία και το άνοιγμα πεδίων κερδοφορίας πάνω στις πιο βασικές ανθρώπινες ανάγκες, όπως είναι η Υγεία και η Πρόνοια, η Κοινωνική Ασφάλιση, είναι αυτά που έφεραν στην επιφάνεια τις πιο αποκρουστικές εικόνες των τελευταίων χρόνων. Ανθρώπους αποκλεισμένους από τα συστήματα Υγείας που κατέρρεαν, οικογένειες να χρεώνονται μέχρι το λαιμό για τη νοσοκομειακή περίθαλψη, επειδή κάποιο μέλος τους έμεινε εκτός των ιδιωτικών - ιδιωτικοποιημένων ασφαλιστικών ταμείων κ.ο.κ. Σε αυτήν τη στρατηγική βαδίζει σήμερα η κυβέρνηση, υλοποιώντας έναν ακόμα κρίκο της, την κεφαλαιοποίηση των επικουρικών συντάξεων.

Δεν πρόκειται για μέτρο που οφείλεται στην ιδεοληψία της κυβέρνησης, ή που αποτελεί «εξαίρεση» από μια ευρωπαϊκή «κανονικότητα», όπως προπαγανδίζει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Χαρακτηριστικά είναι όσα αναφέρθηκαν στο 10ο ετήσιο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA, συμβουλευτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης) τον Φλεβάρη του 2021. Η Mairead Mc Guinness, Ευρωπαία Επίτροπος για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, τη χρηματοοικονομική σταθερότητα και την Ενιαία Αγορά Κεφαλαίου επισήμανε: «Ο τομέας των ασφαλίσεων και των συντάξεων θα είναι ζωτικής σημασίας για την υλοποίηση των φιλοδοξιών της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας». Επίσης, ο Gabriel Bernardino, τότε πρόεδρος της EIOPA επισήμανε πως «οι βασικές μελλοντικές προκλήσεις περιλαμβάνουν τη μετάβαση στην αειφορία, την κλιματική αλλαγή και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ο τομέας των ασφαλίσεων και των συντάξεων πρέπει να είναι μέρος της λύσης».

Αυτό ακριβώς εννοεί η κυβέρνηση της ΝΔ, όταν ο υπουργός Εργασίας ισχυρίζεται ότι η νέα αντιασφαλιστική μεταρρύθμιση «έχει ξεκάθαρο αναπτυξιακό πρόσημο, αφού μέσω της συσσώρευσης των κεφαλαίων που θα επενδυθούν στην ελληνική οικονομία θα ενισχυθούν η ανάπτυξη και η απασχόληση». Σε απλά Ελληνικά θα μπουκώσουν με τζάμπα χρήμα, πάνω από 70 δισ. ευρώ τις μεγάλες επιχειρήσεις. Η ιδιωτικοποίηση της Κοινωνικής Ασφάλισης ως «αναπτυξιακό εργαλείο» σημαίνει αφενός «εξοικονόμηση πόρων» για το κράτος, ώστε να κατευθύνει χρήμα προς το κεφάλαιο και αφετέρου άνοιγμα πεδίου επενδύσεων, αξιοποιώντας τον ωκεανό των «ατομικών κουμπαράδων» που προπαγανδίζει το υπουργείο Εργασίας.

Συνοπτικά το νομοσχέδιο, που είναι αναρτημένο για διαβούλευση με την κυβέρνηση να σκοπεύει να το φέρει στα μέσα Ιούλη, κατακαλόκαιρο δηλαδή, στη Βουλή προβλέπει:

Τη δημιουργία Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ), που θα λειτουργεί με βάση την κεφαλαιοποίηση. Σε αυτό, θα υπαχθούν υποχρεωτικά οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας από 1/1/2022 και προαιρετικά όσοι ασφαλισμένοι είναι κάτω των 35 ετών, αλλά και κλάδοι ελεύθερων επαγγελματιών, που μέχρι τώρα δεν υπάγονται στην Επικουρική Ασφάλιση. Σε αυτό ο κάθε ασφαλισμένος θα έχει έναν «ατομικό κουμπαρά», στον οποίο θα αποθέτονται οι εισφορές του και τις οποίες δεν θα μπορεί να ακουμπήσει. Ο ασφαλισμένος ξέρει τι εισφορές θα δίνει αλλά δεν ξέρει αν και πόση σύνταξη θα πάρει.

Ολοι μαζί οι «ατομικοί κουμπαράδες» θα διαμορφώνουν τεράστια ποσά, τα οποία θα πηγαίνουν, μέσω του τζογαρίσματος, στον «μεγάλο κουμπαρά» στις τσέπες των κεφαλαιοκρατών, οι οποίοι δεν έχουν καμιά υποχρέωση να τα επιστρέψουν. Εχουν όμως το απόλυτο δικαίωμα να τα τζογάρουν, με το ρίσκο ακόμα και να χαθούν. Να χαθούν δηλαδή οι εισφορές και τελικά οι συντάξεις. Αν, από την άλλη, η επένδυση πάει καλά οι επιχειρήσεις θα κρατήσουν τη μερίδα του λέοντος από ένα αρχικό κεφάλαιο που δεν τους ανήκε και το άρπαξαν και θα ρίξουν τα κοκαλάκια στους εργαζόμενους, τα οποία θα βαφτίσουν συντάξεις.

Ο «ατομικός κουμπαράς» που φέρνει σήμερα η ΝΔ παραπέμπει απευθείας στη «Λευκή Βίβλο» της ΕΕ, που παρουσιάστηκε τον Φλεβάρη του 2012, θέτοντας ως στόχο την κυριαρχία των ιδιωτικών ασφαλιστικών συστημάτων και για αυτό την περαιτέρω μείωση των δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων, των οποίων, έτσι ή αλλιώς, η λειτουργία θα προσομοιάζει στων ιδιωτικών.

Η ΕΕ, ως διακρατική ένωση μονοπωλίων, προσαρμόζει όλο και περισσότερο τα συνταξιοδοτικά συστήματα στις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας που συνθλίβει εργάτες και συνταξιούχους. Γι' αυτό στη «Λευκή Βίβλο» υπογραμμίζεται σε πολλά σημεία ότι η αποτελεσματικότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων είναι ατομική υπόθεση του κάθε ασφαλισμένου.

Χαρακτηριστική είναι η εξής επισήμανση: «Η βιωσιμότητα και η επάρκεια των συνταξιοδοτικών συστημάτων εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο θα υποστηρίζονται από τις εισφορές, τους φόρους και την αποταμίευση εκ μέρους των ατόμων που βρίσκονται στην αγορά εργασίας». Τι εννοεί; Οτι τα συνταξιοδοτικά συστήματα εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από τους ίδιους τους ασφαλισμένους. Από τις εισφορές που δίνουν, τους φόρους που πληρώνουν, την αποταμίευση που κάνουν (όπως θα δούμε πιο κάτω η αποταμίευση, και όχι μόνο, θεωρείται μέρος της σύνταξης). Το μεγάλο κεφάλαιο που απομυζά τον πλούτο που παράγουν οι εργαζόμενοι δεν φαίνεται πουθενά. Ούτε το αστικό κράτος που λεηλατεί ό,τι απομένει από το λαϊκό εισόδημα για να το ξαναδώσει με διάφορους εύσχημους τρόπους στο κεφάλαιο. Και αφού οι μόνοι που μένουν να χρηματοδοτούν το συνταξιοδοτικό σύστημα είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, αμέσως μετά γίνεται καθαρό ότι το δικαίωμα στη σύνταξη και στις κοινωνικοασφαλιστικές παροχές (Υγεία, Πρόνοια κ.λπ.), είναι ατομική υπόθεση κάθε εργαζόμενου.

Σε άλλο σημείο αναφέρει η «Λευκή Βίβλος»: «Η επίτευξη καλύτερης ισορροπίας μεταξύ των ετών εργασίας και των ετών σύνταξης απαιτεί τη διενέργεια προσαρμογών στα συνταξιοδοτικά συστήματα, με αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης...».

Βάση της συλλογιστικής τους είναι πως η αύξηση του προσδόκιμου ζωής πρέπει να συνοδευθεί από ανάλογη αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, γιατί αλλιώς «δε βγαίνουμε»!

Ενα από τα εργαλεία για την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης είναι η μείωση των συντάξεων, η οποία μπορεί να επιτευχθεί και μέσα από τη μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης. Στη «Λευκή Βίβλο» διατυπώνεται η παραδοχή πως «οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στον τομέα των δημόσιων συντάξεων (...) θα έχουν ως αποτέλεσμα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης στο μέλλον». Για να αντιμετωπιστεί, λοιπόν, η μείωση της σύνταξης που τα ίδια τα κράτη - μέλη της ΕΕ επιβάλλουν, προτείνεται: «Η παράταση του επαγγελματικού βίου έως μεγαλύτερη ηλικία (η οποία) μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση ή ακόμα και στην αύξηση των μελλοντικών ποσοστών αναπλήρωσης»!

Η «Λεύκη Βίβλος» άλλαξε άρδην την έννοια της επικουρικής σύνταξης όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα.

Η ΕΕ αποκαλεί επικουρική σύνταξη ό,τι αποτελεί προϊόν κεφαλαιοποιητικών συστημάτων, επενδύσεων, αποταμιεύσεων κ.ά. Σε μια υποσημείωση του κειμένου δίνει τον εξής ορισμό στην έννοια «επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση»: «Η συμπληρωματική αποταμίευση συνταξιοδότησης περιλαμβάνει επαγγελματικές και προσωπικές συντάξεις, ασφάλειες ζωής και άλλες μορφές συσσώρευσης περιουσιακών στοιχείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου μετά τη συνταξιοδότηση. Επιπλέον, υπάρχουν μέσα (π.χ. αντίστροφα ενυπόθηκα δάνεια - βλ.παρακάτω) που επιτρέπουν τη μετατροπή των περιουσιακών στοιχείων (γενικά, της κατοικίας) σε πρόσθετο εισόδημα συνταξιοδότησης». Γι' αυτού του είδους τη «σύνταξη» επισημαίνει πως «πρέπει να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στη διασφάλιση της μελλοντικής επάρκειας των συντάξεων» και σε άλλο σημείο ότι «τα άτομα στο μέλλον θα πρέπει να εξαρτώνται περισσότερο από την επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση».

Εδώ προαναγγέλλεται αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα, η ιδιωτικοποίηση δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων. Η παραπέρα μείωση της παρουσίας των δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων και η κυριαρχία των ιδιωτικών συστημάτων Ασφάλισης που μόνο συνταξιοδοτικά δεν είναι.

Ακόμα και σήμερα όποιος το πει θα τον πουν τρελό. Να όμως που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2012 εισήγαγε τον όρο «αντίστροφα ενυπόθηκα δάνεια», ο οποίος περιλαμβάνεται στον προαναφερόμενο ορισμό της έννοιας «επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση». Σε αυτήν την περίπτωση, το «αντίστροφο ενυπόθηκο δάνειο» σημαίνει ότι ένας συνταξιούχος που δεν του φθάνει η σύνταξη για να ζήσει μπορεί να πουλήσει το σπίτι που μένει για να συμπληρώσει το εισόδημά του!

Ο τρόπος που γίνεται αυτό είναι ο εξής: Ο συνταξιούχος κάνει μια συμφωνία με την τράπεζα, ώστε η τελευταία να αγοράσει για ένα «χ» ποσό το σπίτι του. Ομως αντί να του δώσει ολόκληρο το ποσό, το καταβάλλει σε μηνιαίες δόσεις με αντάλλαγμα ο συνταξιούχος να συνεχίσει να μένει στο σπίτι. Οι δόσεις αυτές θα καταβάλλονται μέχρι να πεθάνει ο συνταξιούχος, οπότε και το σπίτι περνάει στην τράπεζα.

Αυτήν τη διαδικασία η Επιτροπή τη θεωρεί μέρος των επικουρικών συνταξιοδοτικών συστημάτων και τη μηνιαία δόση μέρος της σύνταξης!

Δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψέμα από αυτό που διακινούν η κυβέρνηση και τα παπαγαλάκια της σχετικά με το ύψος των συντάξεων που τάχα κατοχυρώνεται από το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, παρουσιάζοντας μάλιστα «σενάρια» αποδόσεων, για να πείσουν τους πιο δύσπιστους. Φτάνουν, μάλιστα, να λένε ότι οι συντάξεις με το νέο σύστημα σε 30 και βάλε χρόνια από σήμερα θα είναι «πιο υψηλές», να μαντεύουν δηλαδή τις αποδόσεις λες και εκπροσωπούν στοιχηματικές εταιρείες. Ομως ενδεικτικές είναι οι παρακάτω τοποθετήσεις, που αποτυπώνουν σε τι περιπέτειες μπαίνουν οι νέοι ασφαλισμένοι με το νομοσχέδιο:

Ευρωπαϊκή Ενωση (2012): «Η κρίση έχει καταδείξει την ευπάθεια των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων σε χρηματοπιστωτικές κρίσεις και σε περιόδους οικονομικής ύφεσης».

Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Επενδυτών και Χρηστών Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών (2017): «Τα μακροπρόθεσμα ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα δεν είναι ικανά να προσφέρουν επαρκές αντισταθμιστικό εισόδημα, διότι οι μακροπρόθεσμες αποδόσεις τους μπορεί να είναι ανεπαρκείς, ενίοτε, μάλιστα, και αρνητικές (μετά την αφαίρεση του πληθωρισμού)».

ΟΟΣΑ (2019): όπου εφαρμόζονται τα συστήματα καθορισμένων εισφορών έχουν οδηγήσει «σε σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης για μελλοντικές ομάδες συνταξιούχων».

Ενώ, στο συνέδριο του «Economist» στο Λαγονήσι (Ιούλης 2020), αναφέρθηκε χαρακτηριστικά από τον διευθύνοντα σύμβουλο της «Εθνικής Ασφαλιστικής»: «Τα αρνητικά επιτόκια που είναι μια πραγματικότητα ήδη πριν από την πανδημία αποτελούν μια απειλή για πολλούς τομείς της οικονομίας αλλά ιδιαίτερα για τα συνταξιοδοτικά ταμεία και για τις ασφαλιστικές εταιρείες ζωής που στην πλειονότητά τους διατηρούν χαρτοφυλάκια συνταξιοδοτικά με μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις. Ολες οι ενδείξεις καταδεικνύουν τη συνέχιση της αρνητικής τάσης. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στα συνταξιοδοτικά ταμεία; (...) Τα περισσότερα συνταξιοδοτικά ταμεία σε κεφαλαιοποιητική βάση σύντομα θα κληθούν να επανεξετάσουν συνολικά τις επενδυτικές στρατηγικές τους, ειδικά με τα επιτόκια να βαίνουν συνεχώς μειούμενα επηρεάζοντας έτσι τις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις τους».

Συμπερασματικά στις κυβερνήσεις και το κεφάλαιο «δεν τους καίγεται καρφάκι» για τις συντάξεις των εργαζομένων. Μετά την απλήρωτη εργασία στον χώρο δουλειάς, τη φορολεηλασία του εισοδήματός τους, την απόσυρση κράτους και εργοδοτών από την Ασφάλιση, έρχονται τώρα να «στήσουν» ακόμα μια μεγάλη κλοπή δεκαετιών σε βάρος των εργαζομένων. Να τους τζογάρουν τις εισφορές με κίνδυνο να χαθούν ακόμα και οι συντάξεις.