ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 29 Ιούνη 2019 - Κυριακή 30 Ιούνη 2019
Σελ. /40
ΔΙΕΘΝΗ
ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΗΠΑ - ΙΡΑΝ
Στην επιφάνεια βαθιές κόντρες και αντιθέσεις

Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντ. Τραμπ ανακοινώνει τις νέες κυρώσεις κατά του Ιράν, που ανεβάζουν και άλλο το θερμόμετρο στον Κόλπο

Copyright 2019 The Associated

Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντ. Τραμπ ανακοινώνει τις νέες κυρώσεις κατά του Ιράν, που ανεβάζουν και άλλο το θερμόμετρο στον Κόλπο
Οι υψηλοί τόνοι που διατηρούνται ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν εκφράζουν ευρύτερους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς που κλιμακώνονται, φέρνοντας στην επιφάνεια και σύνθετες διεργασίες που δυναμώνουν μεταξύ εχθρών αλλά και φίλων.

Τη βδομάδα που πέρασε, η αμερικανική πλευρά επέμεινε να κατηγορεί ευθέως το Ιράν για τις επιθέσεις των τελευταίων μηνών κατά δεξαμενόπλοιων στον Περσικό Κόλπο, όσο και για την κατάρριψη του μη επανδρωμένου αμερικανικού κατασκοπευτικού αεροσκάφους που η Τεχεράνη δηλώνει ότι είχε μπει στον δικό της εναέριο χώρο. Ωστόσο, στην έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας που έγινε τη Δευτέρα, μετά από πρωτοβουλία των ΗΠΑ, δεν υπήρξε συμφωνία για ρητή καταδίκη του Ιράν, όπως φαίνεται, όχι μόνο εξαιτίας της διαφωνίας «γνωστών» συμμάχων του, όπως η Ρωσία.

Δεν ήταν τυχαία η επισήμανση που έκανε ο πρέσβης των ΗΠΑ Τζόναθαν Κοέν ότι «το Ιράν πρέπει να καταλάβει ότι τέτοιες επιθέσεις είναι απαράδεκτες (...) και είναι ώρα ο κόσμος να του το πει αυτό μαζί μας», μοιάζοντας να δυσκολεύεται να κρύψει υπαρκτές δυσκολίες ...συντονισμού. Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ εξακολούθησαν να εξαπολύουν απειλές για ανάληψη και στρατιωτικής δράσης, με τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να λέει ότι σε περίπτωση στρατιωτικής δράσης εναντίον του Ιράν δεν εξετάζει το ενδεχόμενο χερσαίας επιχείρησης και ότι «αν συμβεί κάτι, δεν θα κρατήσει πολύ». Είχε προηγηθεί, στις αρχές της βδομάδας, νέο πακέτο αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν, που μάλιστα στοχοποιούν ανώτατους αξιωματούχους, όπως τον ΥΠΕΞ Τζαβάντ Ζαρίφ, αλλά και τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Επίσης, ο σύμβουλος του Τραμπ σε θέματα Εθνικής Ασφάλειας, Τζον Μπόλτον, φρόντισε να επισημάνει ότι «κανένας δεν τους έδωσε (σ.σ. στους Ιρανούς) μία άδεια κυνηγιού στη Μέση Ανατολή», όπως και ότι η Τεχεράνη δεν πρέπει να μεταφράσει λανθασμένα «τη σύνεση και τη διακριτικότητα των ΗΠΑ ως αδυναμία».

Από τη μεριά του Ιράν, ο Πρόεδρος Χασάν Ροχανί τόνισε ότι η παρούσα επιθετικότητα των Αμερικανών αποτελεί αρχή νέων εντάσεων, ενώ επισήμανε ότι επειδή «αυτή η περιοχή είναι πολύ ευαίσθητη (...) αλλά και σημαντική σε αρκετές χώρες... Αναμένουμε από τους διεθνείς οργανισμούς να ενεργήσουν ανάλογα». Ο Ζαρίφ χαρακτήρισε «πλάνη» το να πιστεύει κανείς ότι ο πόλεμος κατά της χώρας του θα είναι «σύντομος» και συμπλήρωσε: «Οι κυρώσεις δεν είναι εναλλακτική λύση αντί του πολέμου, είναι πόλεμος... Αυτός που ξεκινά έναν πόλεμο δεν είναι και εκείνος που θα τον τελειώσει... Δεν μπορούμε να διαπραγματευόμαστε και να απειλούμε ταυτόχρονα».

Εντονη ήταν και η αντίδραση της Ρωσίας στις νέες αμερικανικές κυρώσεις, εκτιμώντας ότι η πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στο Ιράν μπορεί «όχι μόνο να αποσταθεροποιήσει την κατάσταση στη Μέση και Εγγύς Ανατολή, αλλά και να υπονομεύσει όλο το σύστημα της διεθνούς ασφάλειας». Σε κοινή συνέντευξη Τύπου που έδωσε με τον ομόλογό του από τις Μαλδίβες, στη Μόσχα, ο ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ μίλησε για τις «προσπάθειες (σ.σ. των ΗΠΑ) που απέτυχαν» προκειμένου να εκδοθεί απόφαση του ΣΑ που απευθύνει συγκεκριμένες κατηγορίες στο Ιράν και έκρινε σκόπιμο να σχολιάσει ότι η κατάσταση του θυμίζει τις αντίστοιχες διπλωματικές παρεμβάσεις που έκανε ο τότε Αμερικανός ΥΠΕΞ Κόλιν Πάουελ πριν την επέμβαση των ΗΠΑ κατά του Ιράκ, το 2003... Πάντως, ενδεικτικό της πολύπλευρης προσπάθειας της Μόσχας να αναβαθμίσει το ρόλο της στην περιοχή (αναζητώντας σχήματα που «πολιορκούν» το ρόλο των ΗΠΑ), είναι και η πρόταση που επανέφερε ο Λαβρόφ, για καθιέρωση μόνιμου βήματος διαλόγου μεταξύ των χωρών του Περσικού, με τη συμμετοχή των αραβικών μοναρχιών αλλά και του Ιράν, με τη στήριξη του Αραβικού Συνδέσμου, του Οργανισμού για την Ισλαμική Συνεργασία, των μόνιμων μελών του ΣΑ του ΟΗΕ και της ΕΕ.

Επίσης, η Μόσχα δήλωσε ότι «ακούσαμε με ενδιαφέρον και την πρόσφατη πρόταση του Ιρανού ΥΠΕΞ να υπογράψουν οι χώρες του Κόλπου ένα σύμφωνο μη επίθεσης».

Από τη μεριά της Κίνας, ο Πρόεδρός της, Σι Τζινπίνγκ, δήλωσε ότι ο Κόλπος «στέκει μπροστά στο σταυροδρόμι του πολέμου και της ειρήνης».

Νέοι «αντιτρομοκρατικοί συνασπισμοί» των ΗΠΑ

Είναι σαφές πως ζητούμενο είναι οι όροι παλιών και νέων συνεργασιών, όχι απλά γύρω από τη Μέση Ανατολή και τον Κόλπο και ευρύτερα, αλλά ακόμα και η σύνθεση παλιών και νέων συμμαχιών, με φόντο τις γενικότερες αναδιατάξεις που «τρέχουν» στην παγκόσμια πυραμίδα.

Ξεκινώντας νέα περιοδεία στον Κόλπο, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο εξήγησε ότι στόχος των επαφών του είναι να «συζητήσουμε πώς είμαστε όλοι στρατηγικά ευθυγραμμισμένοι και πώς μπορούμε να χτίσουμε έναν διεθνή συνασπισμό, έναν συνασπισμό όχι μόνο με χώρες του Κόλπου, αλλά και στην Ασία και στην Ευρώπη, που αντιλαμβάνεται την πρόκληση να αντιμετωπιστεί το κράτος που αποτελεί τον μεγαλύτερο χορηγό της τρομοκρατίας στον κόσμο (σ.σ. το Ιράν)».

Πάντως, η «αντιμετώπιση του Ιράν» είναι ένα θέμα στο οποίο εκδηλώνονται σημαντικές διαφωνίες, ακόμα και μεταξύ συμμάχων, όπως οι ΗΠΑ και διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Είναι χαρακτηριστική η επισήμανση που φέρεται - σύμφωνα με το ρεπορτάζ και του αμερικανικού CNN - να έκανε η Γαλλίδα υπουργός Αμυνας Φλοράνς Παρλί στον Αμερικανό ομόλογό της Μαρκ Εσπερ, σε συνάντησή τους στο περιθώριο της Συνόδου των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ, που έγινε στις 26-27 Ιούνη στις Βρυξέλλες: Η Παρλί φέρεται να είπε στον Εσπερ πως η Γαλλία δεν θα ενταχτεί «αυτόματα» στον πιθανό νέο συνασπισμό των ΗΠΑ κατά του Ιράν, έστω κι αν ΗΠΑ και Γαλλία είναι «καλοί σύμμαχοι». Φέρεται ακόμα να πρόσθεσε ότι «έχουμε (και) τους δικούς μας στόχους... τα δικά μας συμφέροντα», ενώ εξέφρασε και την απογοήτευση του Παρισιού επειδή «δεν φαίνεται ότι οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται για διάλογο...». Οι ίδιες πηγές μετέφεραν ότι «οι Γάλλοι ήταν πολύ σαφείς και πολύ περιεκτικοί: "Ναι, είδαμε τι συνέβη", είπαν. Αλλά διεμήνυσαν επίσης ότι είναι ευθύνη των δύο πλευρών η αποκλιμάκωση».

Επίσης, άλλα ρεπορτάζ (π.χ. «Ρόιτερς») απέδιδαν στη γαλλική πλευρά την επισήμανση ότι δεν θα δεχτούν «εμπλοκή» του ΝΑΤΟ σε στρατιωτική επιχείρηση στον Κόλπο, όπως και ότι μαζί με τη γερμανική επανέλαβαν τη σημασία που έχει η διατήρηση της διεθνούς Συμφωνίας του 2015 (JCPOA), για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ενδιαφέρον έχει και η παρέμβαση που φέρεται να έκανε ο Τούρκος υπουργός Αμυνας (με φόντο σοβαρές «τριβές» ΗΠΑ - Τουρκίας όπως εκδηλώνονται και σε ΝΑ Μεσόγειο, Συρία κ.τ.λ.), υπογραμμίζοντας ότι «ο διάλογος είναι καλύτερος από τις κυρώσεις» με το Ιράν.

Και κοινές ανακοινώσεις Ευρωπαίων

Απαρατήρητη δεν μπορεί να περάσει και η επιλογή των Γαλλίας, Γερμανίας, Βρετανίας να δώσουν στη δημοσιότητα κοινή παρέμβαση (μετά από τη συνεδρίαση του ΣΑ του ΟΗΕ για το Ιράν), επαναλαμβάνοντας «την προσήλωσή τους στη διατήρηση της JCPOA» αλλά και των σχετικών αποφάσεων του ΣΑ για την τήρησή της. Επισήμαναν ότι η συμφωνία «συμβάλλει στη μείωση των εντάσεων στην περιοχή, όπως και στην παγκόσμια μη εξάπλωση των πυρηνικών» και κατέληξαν ότι οι τρεις πλευρές «είμαστε δεσμευμένες να εργαστούμε σκληρά» σε αυτήν την κατεύθυνση και «καλούμε όλες τις πλευρές να πράξουν το ίδιο».

Μάλιστα, σε ορισμένα ΜΜΕ κυκλοφόρησαν ειδήσεις και για άλλες τέτοιες πρωτοβουλίες που ίσως «σπρώξουν» Παρίσι - Βερολίνο - Λονδίνο, με τη συμμετοχή χωρών όπως η Πολωνία, το Βέλγιο, η Εσθονία, αν φυσικά κρίνουν ότι αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μονοπωλίων που εκπροσωπούν.

Πάντως, την πίεση που ασκεί η επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν στην οικονομία της Γερμανίας, κατέγραψε το Γερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (DIHK). Οπως υπολογίζει, οι εξαγωγές της Γερμανίας στο Ιράν υποχώρησαν τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2019 κατά 49% στα 450 εκατ. ευρώ. Τη μεγαλύτερη μείωση σημειώνουν οι γερμανικές εξαγωγές μηχανών και μηχανημάτων (41%) και ακολουθούν η χημική βιομηχανία (24%) και τα τρόφιμα (13%). Οι εισαγωγές από το Ιράν στη Γερμανία (κυρίως τρόφιμα και πρώτες ύλες) μειώθηκαν κατά 39% στα 80 εκατ. ευρώ την ίδια περίοδο.

Σημειωτέον ότι «αποκλίσεις» στις εκτιμήσεις και στη στάση των Ευρωπαίων και των Αμερικανών δεν εκφράζονται μόνο για το Ιράν, ούτε και μόνο τώρα. Αρκεί να καταγραφεί ένα μόνο από τα τελευταία σχόλια του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ: Στην ίδια συνέντευξη που εξαπέλυε νέα πυρά κατά της Κίνας απειλώντας με νέες κυρώσεις αν δεν τα βρουν στο εμπόριο, δεν παρέλειψε να επισημάνει: «Τα ευρωπαϊκά έθνη επωφελούνται από τις ΗΠΑ και θέτουν πιο σοβαρούς εμπορικούς φραγμούς απ' ό,τι η Κίνα... Η Ευρώπη μάς συμπεριφέρεται χειρότερα απ' ό,τι η Κίνα».

Τέλος, την ορμή των εξελίξεων θα επηρεάσουν και οι επιλογές του Ιράν (που βέβαια συνδέονται και με τις επιλογές της Ρωσίας), που από τη μεριά του επιδιώκει κι αυτό να αξιοποιήσει αντιθέσεις. Ο Ροχανί φρόντισε να υπογραμμίσει ότι η παραμονή της χώρας του στη Συμφωνία του 2015 θα εξαρτηθεί και από την αποφασιστικότητα με την οποία θα αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της αποχώρησης των ΗΠΑ, συνδέοντας τη «συμμόρφωση» της χώρας του με τη Συμφωνία με «τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις που έχουν στόχο τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του Ιράν, καμία από τις οποίες δεν έχει συγκεκριμενοποιηθεί». Ακόμα πιο καθαρά εξήγησε ότι «αν το Ιράν δεν μπορεί να επωφελείται» από τη Συμφωνία, «θα περιορίσει τις δεσμεύσεις του»...

Την Παρασκευή πραγματοποιήθηκε νέα συνάντηση όσων έχουν παραμείνει στη Συμφωνία του 2015, στη Βιέννη. Εκ μέρους του Ιράν, ο υφυπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραχτσί, συναντήθηκε με τους εκπροσώπους των Κίνας, Ρωσίας, Γερμανίας, Βρετανίας, Γαλλίας, ΕΕ. Μετά το τέλος της 4ωρης συνάντησης δήλωσε: «Δεν νομίζω ότι η πρόοδος που έγινε σήμερα θα είναι αρκετή για να σταματήσει τη διαδικασία μας (σ.σ. να σταματήσουν να τηρούν κάποιες από τις δεσμεύσεις της Συμφωνίας του 2015), όμως η απόφαση θα ληφθεί στην Τεχεράνη». Σύμφωνα με τον Ιρανό αξιωματούχο, οι Ευρωπαίοι είπαν ότι ο εμπορικός μηχανισμός Instex για την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων (συναλλαγές που δεν γίνονται σε δολάρια) λειτουργεί και ήδη γίνονται οι πρώτες συναλλαγές, όμως αυτό, πρόσθεσε, «δεν θεωρείται αρκετό επειδή οι ευρωπαϊκές χώρες δεν αγοράζουν ιρανικό πετρέλαιο».


Α. Μ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ