Υπάρχουν έργα που έχουν το χάρισμα να αντέχουν στο χρόνο, να ελκύουν το κοινό κάθε εποχής, ακόμα κι αν μοιάζουν «πεπερασμένα». Δηλαδή, αν θεματολογικά και αισθητικά απέχουν από την αισθητική, τα ενδιαφέροντα και τα προβλήματα που απασχολούν το κοινό μιας πολύ κατοπινής από τη δική τους εποχής. Αυτό το χάρισμα δεν είναι ανεξήγητο. Οφείλεται στη βαθύτερη ουσία της θεματολογικής επιφάνειάς τους και στη δραματουργική μαστοριά του δημιουργού τους. Πάνω από ένας αιώνας πέρασε από το 1897 που πρωτοπαίχθηκε η πεντάπρακτη έμμετρη κωμωδία του Εντμόντ Ροστάν «Συρανό ντε Μπερζεράκ», η οποία έκτοτε έχει γνωρίσει πολλές σκηνικές και κινηματογραφικές επιτυχίες. Ενα έργο του ύστερου γαλλικού ρομαντισμού, γραμμένο μετά από παραγγελία και σύμφωνα με το υπερπρωταγωνιστικό «εγώ» του δημοφιλούς ηθοποιού της εποχής, Κονστάν Κοκλέν. Κι ενώ η συγγραφή κατά παραγγελία και οι υπερπρωταγωνιστικές απαιτήσεις, συνήθως, αποβαίνουν σε κακό έργο, ο αριστοτέχνης στον έμμετρο λόγο, ασκημένος σε ποικίλα θεατρικά είδη (από μεσαιωνικούς μύθους, θρησκευτικά δράματα, μέχρι βοντιβίλ) Ροστάν κατόρθωσε με το σπινθηροβόλο πνεύμα του, τη μυθοπλαστική μαστοριά του, την αμεσότητα του λόγου του, τις μετρημένες δραματικές δόσεις αλλά και το χιούμορ του, και με την «ομορφιά» του δύσμορφου ήρωά του να γράψει μια ποιητική αλληγορία για τη σχετικότητα της φυσικής ομορφιάς και ασχήμιας, αντιπαραθέτοντας στην ασχήμια το κάλλος, την υπεροχή του πνεύματος, τον αγνό έρωτα, τον αλτρουισμό, τη γενναιότητα, τη φιλία. Ο Συρανό, αφιλοκερδής και απένταρος, άριστος ξιφομάχος, γενναίος στρατιώτης στον πόλεμο, φύση ποιητική, πιστεύοντας ότι λόγω της τεράστιας μύτης του δεν είναι ερωτεύσιμος, «τρέφει» τον έρωτά του για την όμορφη Ρωξάνη, γράφοντας γι' αυτήν ερωτικά γράμματα που υποτίθεται της στέλνει ο πανέμορφος αλλά ανίκανος να αρθρώσει προφορικό ή γραπτό λόγο αγαπημένος της, Κριστιάν. Ο Συρανό, για να ευτυχήσει η αγαπημένη του, τη βοηθά να παντρευτεί κρυφά τον Κριστιάν πριν φύγει για το μέτωπο, αχρηστεύοντας τη γαμήλια πρόταση του σαχλού αριστοκράτη Μονφλερύ, διατίθεται να σκοτωθεί στη μάχη για να ζήσει ο Κριστιάν, ο οποίος όμως σκοτώνεται. Οταν σακατεμένος, έρημος και πάμφτωχος επιστρέφει από τον πόλεμο, αποκαλύπτεται ότι αυτός ήταν ο «ποιητής», η «φωνή» των ερωτικών γραμμάτων του Κριστιάν, είναι πια αργά και για τους δύο. Ο Ροστάν εμπλούτισε το θεατρικό ήρωά του με στοιχεία ενός υπαρκτού προσώπου, του υλιστή φιλοσόφου, ποιητή και δραματουργού, δεινού ξιφομάχου, πολεμιστή στη μάχη της Μουζόν και του Αράς, Σαβινιέν Συρανό ντε Μπερζεράκ (1619-1655). Μελετά τα έργα του Συρανό και τη βιογραφία του, γραμμένη από τον φίλο και συμπολεμιστή του Λε Μπρε (πρόσωπο που περιλαμβάνεται στο θεατρικό έργο) και εμπνεόμενος από την ποιητικότητα του έργου του «Ταξίδι στη Σελήνη», τη μεταλαμπαδεύει στα ποιητικά ερωτικά γράμματα του θεατρικού ήρωά του. Το έργο του Ροστάν ευτυχεί από κάθε άποψη στην παράσταση του Εθνικού Θεάτρου. Με την εξαιρετική μετάφραση, σε γάργαρη και εύληπτη έμμετρη γλώσσα από την Λουίζα Μητσάκου. Με την καθόλα ευφρόσυνη, καλαίσθητη, ευφάνταστη, παιγνιώδη, γλυκόπικρα χιουμοριστική και υποδωρίως ειρωνική για τα μελοδραματικά γούστα της «μπελ επόκ» σκηνοθεσία του Νίκου Καραθάνου (η μόνη αντίρρηση της στήλης είναι η μεγάλη διάρκεια, η γκροτέσκα υπερβολή και η αταίριαστη με τη γλώσσα του έργου λεκτική ελευθεριότητα στην έναρξη - πρόλογο της παράστασης). Με τις αξιοθαύμαστα ευρηματικότατες λύσεις με απλά και οικονομικά σκηνικά μέσα και με τα ποικίλης χρονικότητας κοστούμια της Ελλης Παπαγεωργακοπούλου. Την καλοδιδαγμένη κίνηση της Αμαλίας Μπένετ, την έμμεσα «σχολιαστική» μουσική του Κορνήλιου Σελαμσή, τους πάντα μαεστρικούς φωτισμούς του Λευτέρη Παυλόπουλου. Στο συνολικά καλό υποκριτικό επίπεδο των 21 ηθοποιών της διανομής, κυριαρχεί η χειμαρρώδης, χιουμοριστικά χυμώδης αλλά και θερμή συναισθηματικά ερμηνεία του Νίκου Καραθάνου (Συρανό). Απολαυστικός ο Κοσμάς Φουντούκης, με το ταλέντο μεγεθύνει το ρόλο του, όπως και η επίσης πολύ ταλαντούχα Γαλήνη Χατζημιχάλη . Ο Χρήστος Λούλης, με χιούμορ και σκηνική χάρη ερμηνεύει τον Κριστιάν. Η ερμηνεία της Λένας Κιτσοπούλου (Ρωξάνη) θα ήταν πολύ καλύτερη χωρίς τα νάζια, τις φλύαρες χειρονομίες και τα - δίκην προκλητικής ερωτικής θηλυκότητας - αλλεπάλληλα «παιχνίδια» της γλώσσας της στα χείλη της.

Κατακτημένος επί αιώνες, βασανισμένος και μαζικά ξεριζωμένος από τους καταπιεστές του ο ιρλανδικός λαός δεν παύει να «γεννά» σημαντικούς δραματουργούς και τολμηρής κοινωνικής κριτικής έργα. Τέτοια περίπτωση είναι το πολύ ενδιαφέρον, ουσιαστικά πολιτικό έργο της γεννημένης στην Αγγλία από μετανάστες Ιρλανδούς γονείς, 45χρονης δραματουργού Μόιρα Μπουφίνι «Το δείπνο» (2003), το οποίο σε ρέουσα μετάφραση της Μαρλένας Γεωργιάδη μάς «συστήνει» φέτος το «Θέατρο Τέχνης». Σε πρώτο μυθοπλαστικό επίπεδο το έργο αφορά στη συνεύρεση πέντε ανθρώπων, μετά από πρόσκληση σε επίσημο δείπνο, σε μια βίλα, στο Λονδίνο. Η οικοδέσποινα επιστρατεύει, μέσω Ιντερνετ και πληρώνοντας 25.000 λίρες έναν - εχέμυθο ως προς το μενού - μπάτλερ και καλεί σε δείπνο μια φυτοφάγο ζωγράφο φίλη - από τα πανεπιστημιακά χρόνια - του άντρα της και έναν φίλο του, συνοδευόμενο από τη νεαρή σύζυγό του, την οποία παντρεύτηκε μετά τον περίεργο θάνατο της πρώτης του γυναίκας. Τίποτα πιο φυσικό και ανθρώπινο από το να συναντηθούν, να αλληλογνωριστούν και να συμφάγουν πέντε άνθρωποι. Ομως, δεν πρόκειται γι' αυτό. Η συγγραφέας ανάγει το δείπνο σε πεδίο που αποκαλύπτονται τα «τέρατα και σημεία» του βίου των πέντε προσώπων. Πέντε πρόσωπα σύμβολα της διεφθαρμένης αγγλικής αστικής τάξης. Η επηρμένη, σνομπ, πλήττουσα, μεγαλοαστή οικοδέσποινα είναι «μήτρα» και σύμβολο της αστικής τάξης. Συνένοχός της ο κατώτερης ταξικής καταγωγής, διανοούμενος και συγγραφέας άντρας της, που μετεξελίχθηκε σε αδίστακτο χρηματιστή. Σύμβολο της κατηγορίας των φημισμένων αλλά ανούσιων και «φευγάτων» καλλιτεχνών είναι η φίλη του άντρα της από το πανεπιστήμιο. Ομοιο φύραμα του άντρα της και ο μεγαλογιατρός φίλος του. Και «καπάκι» του η νεαρή, πασίγνωστη τηλεοπτική δημοσιογράφος, δεύτερη σύζυγός του. Η κριτική ματιά της συγγραφέα δεν αφήνει κανέναν τους στο απυρόβλητο. Ούτε τα ανεκτικά απέναντι στην αστική κοινωνία λαϊκά στρώματα, που συμβολίζονται με την αιφνίδια εμφάνιση ενός μεταφορέα προϊόντων, που το φορτηγάκι του έπεσε σε χαντάκι και χτυπημένος μπήκε στο σπίτι, ζητώντας βοήθεια και που από «ύποπτος» κλέφτης προσκλήθηκε να μείνει στο «δείπνο». Ενα «δείπνο» με αποτρόπαια πιάτα που «μαγείρεψε» η οικοδέσποινα, χρησιμοποιώντας τα κάθε λογής σιχαμερά «απόβλητα» της αστικής τάξης, για να τιμωρήσει τον άντρα της και τους «συνδαιτυμόνες», επιφυλάσσοντάς τους ένα απρόσμενο τέλος. Παριστάνοντας ότι κατά διαταγή της ο αμίλητος μπάτλερ θα σφάξει τον άντρα της για να τον μαγειρέψει, αηδιασμένη με τα «τέρατα» που εκείνη δημιούργησε, τελικώς αυτή θα σφαχτεί από τον μπάτλερ, που από τη συμφωνημένη αμοιβή του με 25.000 αγγλικές λίρες, κρατά μόνον το μεροκάματο του σερβιτόρου και συμβολίζει την ανάγκη ύπαρξης τιμωρού της σάπιας αστικής κοινωνίας. Με σκηνικά αντικείμενα και κοστούμια που αρμόζουν στα γούστα της αστικής τάξης από την Ελλη Παπαγεωργακοπούλου, με φωτισμούς του Λευτέρη Παυλόπουλου και μουσική της Μαρίνας Χρονοπούλου, ο Διαγόρας Χρονόπουλος έστησε μια ενδιαφέρουσα παράσταση, χάρη στις καλές ερμηνείες των Αλέξανδρου Μυλωνά (ο πιο λιτός και ουσιαστικός υποκριτικά), Δήμητρας Χατούπη, Μυρτώς Αλικάκη, Θοδωρή Κατσαφάδου, Ερρικας Μπίγιου, Κίμωνα Φιορέτου. Πολύ καλή, η εύγλωττα «ανέκφραστη» ερμηνεία του Κωστή Καπελώνη (σερβιτόρος).