Copyright 2019 The Associated

Από την παρέμβαση της ιρανικής ηγεσίας στο περιθώριο της ΓΣ του ΟΗΕ

Οπως φάνηκε στην πραγματικότητα, υπάρχει ακόμη δρόμος μέχρις ότου οδηγήσουν σε απτά αποτελέσματα οι έντονες παρασκηνιακές διεργασίες και διαπραγματεύσεις που καταβάλλονται με επίκεντρο τον Περσικό Κόλπο και φόντο τους εντεινόμενους ανταγωνισμούς για το ξαναμοίρασμα αγορών, πηγών και οδών Ενέργειας. Και αυτήν τη βδομάδα των πυρετωδών διαβουλεύσεων στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ επιβεβαιώθηκαν οι ανταγωνισμοί και οι διαφωνίες μεταξύ ΗΠΑ και ισχυρών χωρών της ΕΕ για το πώς θα πετύχουν την εξασφάλιση των γεωπολιτικών συμφερόντων τους στον Περσικό Κόλπο και τα Στενά του Ορμούζ.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες που ισχυρίζονται ότι θέλουν την εφαρμογή της «θνήσκουσας» διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα απέδειξαν ότι δεν μπορούν να ταιριάξουν, έστω και συγκυριακά, στην παρούσα φάση, τα αντικρουόμενα συμφέροντα μεταξύ των μονοπωλίων τους, ώστε να κάνουν πρακτικά λειτουργικό το όργανο «INSTEX» για την αποφυγή των αμερικανικών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν με παράκαμψη του δολαρίου. Η απερχόμενη επικεφαλής της ΕΕ για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, Φεντερίκα Μογκερίνι, μετά από διαδοχικές συναντήσεις με Ιρανούς, Αμερικανούς και άλλους αξιωματούχους στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, παραδέχθηκε ότι υπάρχουν «σημαντικές δυσκολίες σε σχέση με τη διάσωση της συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα».

Από την άλλη, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση στην αρχή της βδομάδας εκφράζοντας την πεποίθηση πως το Ιράν είναι πίσω από τις επιθέσεις της 14ης Σεπτέμβρη σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της «Aramco» στη Σαουδική Αραβία, ενώ υποτίθεται πως εξακολουθούν να στηρίζουν τη συμφωνία του 2015. Η εξέλιξη προκάλεσε αναμενόμενα έντονη αντίδραση από τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών, Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ, ο οποίος κατηγόρησε τις τρεις χώρες πως «αναπαράγουν τους παράλογους αμερικανικούς ισχυρισμούς». Ο ίδιος (όπως αργότερα και ο Ιρανός Πρόεδρος, Χασάν Ροχανί) απέκλεισε το ενδεχόμενο διαπραγμάτευσης νέας συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας του, τονίζοντας ότι οι τρεις Ευρωπαίοι εταίροι του Ιράν «απέτυχαν να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους».

Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, από την άλλη, συνέχισε απτόητος την πολιτική της «υπέρτατης πίεσης» σε βάρος του Ιράν, διαμηνύοντας ότι δεν πρόκειται να άρει τις κυρώσεις σε βάρος του και επαναλαμβάνοντας την κατηγορία περί «χορηγού κρατικής τρομοκρατίας». Στη διάρκεια ομιλίας του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ άνοιξε ωστόσο ένα παραθυράκι για περισσότερα παζάρια στο μέλλον, παρατήρησε ότι το Ιράν έχει «τεράστιες δυνατότητες ευημερίας αν αλλάξει (...) Καμία χώρα δεν είναι μόνιμα εχθρός», είπε χαρακτηριστικά, ενθαρρύνοντας στη συνέχεια την «πλήρη ομαλοποίηση» των σχέσεων του Ισραήλ με τις αραβικές χώρες.

Ωστόσο η κυβέρνηση Τραμπ δεν έμεινε μόνο στα σκληρά λόγια. Επέβαλε νέες κυρώσεις σε βάρος της ιρανικής Κεντρικής Τράπεζας (μολονότι αυτή έχει «απεξαρτηθεί» σε σημαντικό βαθμό από το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα) σε μία συμβολική κίνηση περαιτέρω κλιμάκωσης των πιέσεων. Παράλληλα, αργά το βράδυ της Πέμπτης, το Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι η ενίσχυση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Σαουδική Αραβία (ως απάντηση για τις επιθέσεις της 14ης Σεπτέμβρη) συνίσταται από 200 στρατιωτικούς, τέσσερα φορητά συστήματα ραντάρ και μία συστοιχία πυραύλων «Πάτριοτ». Αυτό παρότι τα «Πάτριοτ» απέτυχαν να αποτρέψουν τις επιθέσεις πυραύλων «Κρουζ» και τηλεκατευθυνόμενων αεροσκαφών (drones) που χρησιμοποιήθηκαν από τους (κατά δήλωσή τους) Υεμενίτες αντικαθεστωτικούς ενόπλους Χούτι στις επιθέσεις της 14ης Σεπτέμβρη σε εγκαταστάσεις της «Aramco». Οι επιθέσεις αυτές υποτίθεται πως μείωσαν την πετρελαϊκή παραγωγή των περίπου 11 εκατ. βαρελιών αργού πετρελαίου τη μέρα κατά το 50%, μόνο που, όπως ανακοίνωσε ο Σαουδάραβας νέος υπουργός Ενέργειας, Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν, επανήλθε στα μέσα της βδομάδας (δηλαδή, σε λιγότερο από ένα 15ήμερο!).

Οι αμερικανικές ασφυκτικές πιέσεις ήταν φυσικό να φέρουν την αντίδραση από τη μεριά του Ιράν. Ο Χασάν Ροχανί, μιλώντας με τη σειρά του στη Γενική Συνέλευση, κατήγγειλε τις ασφυκτικές αμερικανικές κυρώσεις σε βάρος της χώρας του αλλά και άλλων χωρών που συναλλάσσονται μαζί του ως «καθαρή μορφή οικονομικής τρομοκρατίας» και παραβίαση αποφάσεων του ΟΗΕ και των δικαιωμάτων οικονομικής ανεξαρτησίας των χωρών. Επέκρινε τις ισχυρές χώρες της ΕΕ, που μπροστά στην πολιτική των ΗΠΑ αντέταξαν «μόνο ωραία λόγια», αποδεικνύοντας ότι «είναι αδύναμες να αντισταθούν». Πρότεινε τη δημιουργία ενός «Συνασπισμού της Ελπίδας» στα Στενά του Ορμούζ, τονίζοντας ότι η ειρήνη στην περιοχή μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο από τις χώρες της περιοχής και όχι από τις ΗΠΑ, επειδή αυτές «απέτυχαν στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στη Συρία, υποστηρίζοντας εξτρεμιστές όπως οι Ταλιμπάν και οι ένοπλοι του "Ισλαμικού Κράτους"».

Μιλώντας την Πέμπτη σε δεκάδες ξένους δημοσιογράφους στο περιθώριο της ΓΣ του ΟΗΕ ο Ιρανός Πρόεδρος τόνισε ότι αν πρέπει να καταδικαστεί κάποιος αυτός είναι «η Αμερική... γιατί αθέτησε τη συμφωνία, και όχι το Ιράν». Εξήγησε ότι τα βήματα που έχει κάνει η κυβέρνησή του, π.χ. για τον εμπλουτισμό του ουρανίου, είναι «πλήρως αναστρέψιμα» εφόσον οι άλλοι τηρήσουν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις. Στηλίτευσε την υποκρισία των ΗΠΑ - ΕΕ σε σχέση με τις πιέσεις τους ώστε να γίνει διαπραγμάτευση και για το ιρανικό πυραυλικό πρόγραμμα, λέγοντας πως «δεν τους συμφέρει» να φέρουν αυτό το θέμα στο τραπέζι, γιατί έχουν γεμίσει την ευρύτερη περιοχή του Περσικού Κόλπου με πυραύλους και άλλα όπλα.

Ο Πρόεδρος Ροχανί αξιοποίησε πλήρως την αφορμή της εμφάνισής του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ πραγματοποιώντας πληθώρα συναντήσεων με ηγέτες και άλλους αξιωματούχους. Ξεχώρισαν αυτές με την Γερμανίδα καγκελάριο, Αγκελα Μέρκελ (η πρώτη συνάντηση καγκελαρίου της Γερμανίας με Ιρανό Πρόεδρο από την ιρανική ισλαμική «επανάσταση» του 1979), με τον Γάλλο Πρόεδρο (διάρκειας 90 λεπτών), Εμανουέλ Μακρόν, τον Ελβετό ομόλογό του, Ουέλι Μάουρερ, καθώς επίσης και εκείνες με τους πρωθυπουργούς Ιαπωνίας, Σίνζο Αμπε, Πακιστάν, Ιμράν Χαν, Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον, Σουηδίας, Στέφαν Λεβέν.

Πριν περάσει καλά καλά μία βδομάδα από την ανακοίνωση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, για τη συγκρότηση της 150μελούς Συριακής Συνταγματικής Επιτροπής, μια εξέλιξη που εντάσσεται στη λεγόμενη «πολιτική λύση» που θα τερματίσει τον πολυετή πόλεμο στη Συρία, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο «ξέθαψε», το βράδυ της Πέμπτης, μία «επίθεση με χημικά» στο χωριό Κάμπανα έξω από τη Λαττάκεια στις 19 του περασμένου Μάη αποδίδοντάς την (όπως αναμενόταν) στο... «συριακό καθεστώς του Προέδρου Ασαντ». Δεν παρέθεσε καμία απόδειξη (όπως άλλωστε συνηθίζει...) για να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό για μία «επίθεση» που είχε προκαλέσει (κατά τις πληροφορίες των ΗΠΑ) «τέσσερις τραυματίες». Επικαλέστηκε μόνο «το συμπέρασμα έρευνας» αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που υποτίθεται πως κατάφεραν, μετά από περίπου τέσσερις μήνες, «να βρουν» πως στην επίθεση χρησιμοποιήθηκε «αέριο χλωρίου από το συριακό στρατό». Ο Πομπέο δεν παρέλειψε να εκτοξεύσει νέες απειλές σε βάρος της συριακής κυβέρνησης, διαμηνύοντας πως «η επίθεση δεν θα μείνει αναπάντητη»...

Η προσπάθεια των ΗΠΑ να αξιοποιήσουν την παραμικρή (υπαρκτή ή τεχνητή) αφορμή για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους στην ευρύτερη περιοχή της Συρίας συνοδεύτηκε και από επιπρόσθετες κυρώσεις. Αυτήν τη φορά στο στόχαστρο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του υπουργείου Οικονομικών βρέθηκαν μια ναυτιλιακή εταιρεία, πέντε πλοία και τρία φυσικά πρόσωπα επειδή έδιναν καύσιμα στο ρωσικό στρατό στη Συρία.

Οι αμερικανικές κυρώσεις ανακοινώνονται ενώ η Ρωσία ανακοίνωσε εργασίες σημαντικής επέκτασης της αεροπορικής της βάσης Χμέιμιμ στη Λαττάκεια, τονίζοντας ότι συνεχίζεται η ανακατασκευή του αεροδρομίου και αναπτύσσονται οι υποδομές ολόκληρης της αεροπορικής βάσης, μεταξύ των οποίων και αυτές που αφορούν τους χώρους διαμονής και ανάπαυσης.

Από την άλλη, η Τουρκία εξακολουθεί να πιέζει για εξασφάλιση των δικών της συμφερόντων στη Βορειοανατολική Συρία, αφενός εξαπολύοντας συνεχώς απειλές για νέα χερσαία επέμβαση ανατολικά του ποταμού Ευφράτη αλλά και αφετέρου πραγματοποιώντας ταυτόχρονα (για πρώτη φορά με τις ευλογίες των ΗΠΑ) πτήσεις στον συριακό εναέριο χώρο...