ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 28 Σεπτέμβρη 2019 - Κυριακή 29 Σεπτέμβρη 2019
Σελ. /40
Η σκακιστική γραφή

ΣΚΑΚΙΕΡΑ 3
ΣΚΑΚΙΕΡΑ 3
Ορισμένοι νέοι φίλοι της στήλης έχουν διατυπώσει ερωτήματα αναφορικά με τη σκακιστική γραφή και τα σύμβολα που χρησιμοποιούμε για την απόδοση μιας παρτίδας ή των λύσεων στις ασκήσεις που δημοσιεύονται κάθε βδομάδα.

Το σκάκι έχει τα δικά του συστήματα γραφής, όπως ακριβώς η γλώσσα και η μουσική. Σήμερα, το πιο διαδεδομένο και το μόνο αναγνωρισμένο από τη Διεθνή Σκακιστική Ομοσπονδία (FIDE) είναι το σύστημα της αλγεβρικής γραφής. Σε αυτό τα κομμάτια σημειώνονται με το κεφαλαίο αρχικό γράμμα της λέξης τους, με την εξαίρεση (στα Ελληνικά) του Βασιλιά που σημειώνεται με Ρ (από το Ρουά), ώστε να μη δημιουργείται σύγχυση με τη Βασίλισσα. Παρόμοια εξαίρεση στα Αγγλικά αφορά στον ίππο (Knight/ιππότης), ο οποίος σημειώνεται με το δεύτερο γράμμα Ν, ώστε να μη συγχέεται με τον Βασιλιά (Κ από το King).

Ετσι λοιπόν έχουμε

(ΠΙΝΑΚΑΚΙ)

Κάθε κίνηση αριθμείται και περιλαμβάνει 2 «μισές κινήσεις». Αν πρόκειται για κίνηση του λευκού, ακολουθεί αμέσως μετά τον αριθμό, ενώ αν πρόκειται για κίνηση του μαύρου μεσολαβεί ένα κενό ή τελείες 1. (κίνηση λευκού) 1...(κίνηση μαύρου).

Στο σύστημα αυτό η σκακιέρα χωρίζεται σε 8 στήλες (σημειώνονται με μικρά γράμματα α-θ από αριστερά προς τα δεξιά) και 8 γραμμές (σημειώνονται 1-8 από τα λευκά προς τα μαύρα) και κάθε τετράγωνο της σκακιέρας ονομάζεται από τα στοιχεία των στηλών και γραμμών των οποίων αποτελεί το σημείο τομής. Λ.χ. στο παρακάτω διάγραμμα ο λευκός βασιλιάς καταλαμβάνει το τετράγωνο δ3, το λευκό πιόνι το ε4 και ο μαύρος βασιλιάς το ε7.

ΣΚΑΚΙΕΡΑ 2
ΣΚΑΚΙΕΡΑ 2
(ΣΚΑΚΙΕΡΑ 1)

Στην ουσία η σκακιέρα αντιμετωπίζεται ως ένα σύστημα καρτεσιανών συντεταγμένων. Οι Αραβες χρησιμοποιούσαν και γνώριζαν για συστήματα συντεταγμένων ήδη από τον 1ο αιώνα μ.Χ. Ετσι, ίσως δεν είναι τυχαίο ότι η αλγεβρική γραφή στο σκάκι αποδίδεται σε έναν Σύρο παίκτη, τον Φίλιππο Στάμα, ο οποίος την χρησιμοποιεί στο βιβλίο του «Το ευγενές παιχνίδι του σκακιού», που κυκλοφορεί στη Γαλλία το 1745.

Η αλγεβρική γραφή μπορεί να είναι πλήρης ή συντετμημένη. Στην πλήρη γραφή σημειώνονται το κομμάτι, το τετράγωνο εκκίνησης και το καταληκτικό τετράγωνο, ενώ στη συντετμημένη μόνο το καταληκτικό τετράγωνο.

Λ.χ. η παρακάτω θέση ήρθε μετά από τις κινήσεις 1.ε4 Ιζ6 ή 1.ε2-ε4 Ιη8-ζ6

(ΣΚΑΚΙΕΡΑ 2)

Το κόψιμο κομματιού συμβολίζεται με x ή : (Axδ5 = αξιωματικός κόβει στο δ5), το μικρό ροκέ με 0-0, το μεγάλο με 0-0-0. Το σαχ συμβολίζεται με + και το ματ με # ή παλιότερα με ++.

Στο σχολιασμό των κινήσεων συχνά απαντάμε τα παρακάτω σύμβολα: ! - μια καλή κίνηση, !! - μια εξαιρετικά δυνατή κίνηση, ; - λαθεμένη κίνηση, ;; - χονδροειδές λάθος, !; - ενδιαφέρουσα κίνηση, ;! - κίνηση αμφίβολης αξίας/ μάλλον άσχημη.

Οπου απαιτείται για λόγους σαφήνειας, μπορεί σε μια παρτίδα γραμμένη με τη συντετμημένη αλγεβρική γραφή να υπάρχουν κάποιες κινήσεις σημειωμένες με την πλήρη.

ΣΚΑΚΙΕΡΑ 1
ΣΚΑΚΙΕΡΑ 1
Ας δούμε ένα παράδειγμα:

1.ε4 γ6 2. δ4 δ5 3. Ιγ3 δxε4 4. Ιxε4 Ιδ7 5. Βε2 Ιη-ζ6;; 6. Ιδ6! +# (το ε7 πιόνι είναι «καρφωμένο»!). Αν στην 5η κίνηση του μαύρου είχαμε σημειώσει απλά Ιζ6 θα δημιουργούταν σύγχυση, γιατί και οι δύο ίπποι μπορούν να πάνε στο ζ6!

(ΣΚΑΚΙΕΡΑ 3)

Ωστόσο έχουν υπάρξει και άλλα συστήματα γραφής. Για παράδειγμα, σε Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία και ΗΠΑ, για πάρα πολλά χρόνια, μέχρι τη δεκαετία του '70, κυριαρχούσε η λεγόμενη περιγραφική γραφή.

Σύμφωνα με αυτή, κάθε στήλη περιγράφεται από το κομμάτι που βρίσκεται σε αυτή στην αρχική θέση. Στην περιγραφική γραφή το πιόνι σημειώνεται όπως όλα τα κομμάτια και έχει το σύμβολο Ρ. Για παράδειγμα, το ε4 είναι το 4ο τετράγωνο της στήλης του Βασιλιά ή K4 στην αγγλική περιγραφική γραφή. Ομως, το ε5 είναι και αυτό το 4ο τετράγωνο της στήλης του βασιλιά όπως κοιτάει ο μαύρος. Οι στήλες από αριστερά προς τα δεξιά σημειώνονται ως QR (του πύργου της βασίλισσας), QN (του ίππου της Βασίλισσας), QB (του αξιωματικού της βασίλισσας), Q (της βασίλισσας), K (του βασιλιά), KB (του αξιωματικού του βασιλιά), KN (του ίππου του βασιλιά), KR (του πύργου του βασιλιά). Ετσι οι κινήσεις 1. ε4 ε5 2. Ιζ3 Ιγ6 γράφονται ως 1. P-K4 Ρ-Κ4 2. N-KB3 N-QB3

Η αλήθεια είναι ότι οι πρώτες παρτίδες καταγράφηκαν με πλήρη περιγραφή (λ.χ. «κίνησε το πιόνι του δύο τετράγωνα μπροστά από το Βασιλιά του» κ.τ.λ.), όμως φαίνεται ότι η περιγραφική και η αλγεβρική γραφή αναπτύχθηκαν παράλληλα την ίδια περίοδο. Ετσι, λ.χ. γνωρίζουμε ότι το βιβλίο του Φρανσουά-Αντρέ Ντάνικαν Φιλιντόρ «Ανάλυση του παιχνιδιού του σκακιού», που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1749, χρησιμοποιεί ένα είδος περιγραφικής γραφής.


Εικάζεται ότι ο λόγος που η περιγραφική, και σαφώς πιο δύσχρηστη, γραφή κυριάρχησε για πολλά χρόνια έναντι της αλγεβρικής οφείλεται στο γεγονός ότι ο Φιλιντόρ νίκησε τον Στάμα σε ένα ματς που παίξανε το 1747 στην Αγγλία, με αποτέλεσμα να δυναμώσει η φήμη του Φιλιντόρ και να γίνει πολύ δημοφιλές το βιβλίο του. Ολα αυτά στην περίοδο που η Αγγλία - ή καλύτερα η Μεγάλη Βρετανία - εξελισσόταν στη μεγαλύτερη αυτοκρατορία που είχε γνωρίσει ο κόσμος, με αποτέλεσμα και την ανάλογη διάδοση της περιγραφικής γραφής.

Η αλγεβρική γραφή, όμως, με την απλότητά της και τη μαθηματική λογική της, τελικά κυριάρχησε και ήταν η Βρετανία και οι ΗΠΑ οι τελευταίες χώρες που εγκατέλειψαν την περιγραφική γραφή. Μάλιστα, το γνωστό βρετανικό περιοδικό «Chess» για ένα μικρό διάστηκε έβγαζε δύο εκδόσεις, μία σε περιγραφική και μία σε αλγεβρική γραφή, μέχρι να προσχωρήσει ολοκληρωτικά και αυτό στην αλγεβρική γραφή το 1976. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αμερικανική έκδοση του 1978 των καλύτερων παρτίδων του Κάρποβ οι εκδότες νιώθουν υποχρεωμένοι να εξηγήσουν γιατί επιλέγουν την αλγεβρική και να παρεμβάλλουν μια σελίδα που να την εξηγεί στους εξοικειωμένους με την περιγραφική γραφή Αμερικανούς! Η FIDE από το 1981 αναγνωρίζει ως επίσημο σύστημα καταγραφής μόνο το αλγεβρικό.

Σήμερα τα περισσότερα διεθνή περιοδικά και βιβλία χρησιμοποιούν την αλγεβρική γραφή με φιγούρες, απεικονίζοντας τα κομμάτια με σύμβολα (? ? ? ? ?) και διεθνοποιώντας ακόμη περισσότερο τη γραφή.

Ανάμεσα στα άλλα συστήματα σκακιστικής γραφής, αυτό που αξίζει να μνημονευθεί επιπλέον είναι η γραφή του σκακιού δι' αλληλογραφίας, όπου για να ξεπεραστούν ενδεχόμενα προβλήματα που οφείλονται στα διαφορετικά αλφάβητα, χρησιμοποιεί μόνο νούμερα για να χαρακτηρίσει τις στήλες, τις γραμμές και τα τετράγωνα της σκακιέρας. Ετσι η κίνηση 1.ε2-ε4 θα αποδοθεί 1. 5254

Αλγεβρική γραφή (ελληνική)

1. ε4 ε5 2. Ιζ3 Ιγ6 3. Αγ4

1. ε2-ε4 ε7-ε5 2. Ιη1-ζ3 Ιβ8-γ6 3. Αζ1-γ4

Αλγεβρική γραφή (αγγλική)

1. e4 e5 2. Nf3 (παλιότερα Kt-f3) Νc6 3. Bc4

1. e2-e4 e7-e5 2. Ng8-f3 Nb8-c6 3. Bf1-c4

Περιγραφική γραφή

1. P-K4 P-K4 2. N-KB3 N-QB3 3. Β-QB4

Αλληλογραφίας

1. 5254 5755 2. 7163 2836 3. 6134


ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
  • Από τις 9 Σεπτέμβρη πραγματοποιείται στο Χάντι Μανσίσκ της Ρωσίας το Παγκόσμιο Κύπελλο Σκακιού και θα διαρκέσει μέχρι τις 4 Οκτώβρη. Για όσους δεν γνωρίζουν, στο Κύπελλο συμμετέχουν 128 παίκτες επιλεγμένοι με βάση το elo, τα ηπειρωτικά πρωταθλήματα κ.ά. και αγωνίζονται με σύστημα νοκ άουτ. Η διοργάνωση βρίσκεται στη φάση των ημιτελικών, όπου ο Μ. Βασιέ - Λαγκράβ είναι αντιμέτωπος με τον Τ. Ρατζάμποβ και ο Λ. Ντινγκ με τον Γ. Γιανγκί. Οι δύο παίκτες που θα φτάσουν στον τελικό προκρίνονται στο τουρνουά διεκδικητών του 2020.
  • Δυναμική επιστροφή στο σκάκι για την Χάμπι Κονερού μετά από τρία χρόνια απουσίας για οικογενειακούς λόγους. Η 32χρονη Ινδή τερμάτισε πριν από λίγες μέρες στην πρώτη θέση του πρώτου σκέλους του γκραν πρι της FIDE για τα έτη 2019 - 2020, αήττητη, με πέντε νίκες και έξι ισοπαλίες. Στη δεύτερη θέση ισοβάθμησαν η παγκόσμια πρωταθλήτρια, Ζου Γουενζούν (Κίνα), και η διεκδικήτρια του τίτλου, Αλεξάντρα Γκοριάτσκινα (Ρωσία), με 7,5 βαθμούς η καθεμία. Τα επόμενα σκέλη θα πραγματοποιηθούν σε Μονακό, Λοζάνη και Σαρδηνία.


Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ