«Η ποίηση είναι η μνήμη του μέλλοντος». Η αξιωματική αυτή ρήση του Γιάννη Ρίτσου ήταν και η συνειδητή επιλογή του για το ρόλο της ποίησής του. Αν όχι για το σύνολο του πολύπλευρου έργου του, οπωσδήποτε με το μεγαλύτερο μέρος του. Αντικειμενικό γεγονός είναι - πέραν οποιωνδήποτε υποκειμενικών προτιμήσεων, οποιουδήποτε αναγνώστη, μελετητή, κριτή του Ρίτσου, στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον - ότι ο Ρίτσος με ένα τεράστιο μέρος του έργου του απομνημόνευσε και μνημειοποίησε το συλλογικό βίωμα των οραμάτων, αγώνων και παθών του λαού μας στον 20ό αιώνα. Και, μάλιστα, μετέχοντας ο ίδιος «οργανικά» στο συλλογικό βίωμα και εντάσσοντας σ' αυτό και το ατομικό, το προσωπικό του βίωμα, επιλέγοντας - παρά το μέγιστο ποιητικό του τάλαντο - όχι να ξεχωρίσει, αλλά να σμίξει με τον κόσμο. Αυτό ήταν και θα παραμένει το μεγαλύτερο από όλα τα μεγαλεία του ανθρώπου και ποιητή Γιάννη Ρίτσου. Και θα παραμένει υπεράνω οποιωνδήποτε υποκειμενικών «αναγνώσεων» του έργου του.

Απόδειξη ότι η ποίηση του Ρίτσου «είναι μνήμη του μέλλοντος» αποτελεί η έκθεση λιγοστών μεν, αλλά χαρακτηριστικών και άκρως συγκινητικών κειμηλίων από το τεράστιο και πολύπτυχο Αρχείο του ποιητή, με τίτλο «Ο ποιητής και ο πολίτης Γιάννης Ρίτσος», η οποία εγκαινιάστηκε χτες το βράδυ στο Μουσείο Μπενάκη (κτίριο Πειραιώς 138) και θα λειτουργήσει έως τις 30/10 (τις ημέρες: Τετάρτη, Πέμπτη, Κυριακή 10πμ-6μμ, Παρασκευή, Σάββατο 10πμ-10μμ). Η έκθεση είναι η μία από τις παράλληλες εκδηλώσεις που συνοδεύουν το ομότιτλο της έκθεσης τετραήμερο διεθνές συνέδριο, που, υπό την αιγίδα του ΥΠΠΟ, οργάνωσε και θα πραγματοποιήσει το Μουσείο Μπενάκη (28/9-1/10). Να σημειώσουμε ότι σ' όλη τη διάρκεια της έκθεσης θα προβάλλεται η ταινία του Κώστα Αριστόπουλου «Γιάννης Ρίτσος. Αυτοβιογραφία», το υλικό της οποίας προέρχεται από το αρχείο των Γιώργου και Ηρώς Σγουράκη. Στις παράλληλες εκδηλώσεις περιλαμβάνονται και οι εξής: Ανάγνωση ποιημάτων του Ρίτσου από ηθοποιούς: 29/9 (8μμ) Βασίλης Παπαβασιλείου, 30/9 (7.30μμ) Μάνια Παπαδημητρίου. Το κλείσιμο του συνεδρίου θα γίνει την 1η του Οκτώβρη (8μμ) με ανάγνωση ποιημάτων από την Αλέκα Παΐζη και ερμηνεία μελοποιημένων ποιημάτων του από την Μαρία Φαραντούρη.

Σε χτεσινή συνέντευξη του Μουσείου Μπενάκη - ενόψει της σημερινής έναρξης (9.30πμ) των εργασιών του συνεδρίου - ο διευθυντής του Αγγελος Δεληβοριάς τονίζοντας, μεταξύ άλλων ότι «στην ποίηση του Ρίτσου χρωστάμε ένα μεγάλο κομμάτι της αυτοσυνειδησίας μας», εξέφρασε τη χαρά του που στο Μουσείο Μπενάκη «βρίσκεται και ο Ρίτσος - το "Βραβείο Λένιν"» και ευχαρίστησε την Ερη Ρίτσου, την επιμελήτρια του Αρχείου του Ρίτσου, Αγγελική Κώττη και όλους τους συντελεστές της έκθεσης και του συνεδρίου. Για τη θεματική των εισηγήσεων και την έκθεση μίλησε η Χρύσα Προκοπάκη, επισημαίνοντας ότι «ο Ρίτσος είναι ο ποιητής του μέλλοντος», η μουσειολόγος Λιάνα Τσομπάνογλου και ο ιστορικός Δημήτρης Αρβανιτάκης. Ο τελευταίος, θυμούμενος ότι παιδί πρωτοείδε μια φωτογραφία του Ρίτσου από την εξορία, είπε: «Από τότε έμαθα ότι η εξορία είναι η μάνα της ποίησης».

Σε ένα υποτιμημένο είδος θεάτρου, τα «Μπουλούκια», αφιερώνεται η φετινή «Μέρα του Ηθοποιού», που θα γιορταστεί στις 3 Οκτώβρη (8 μ.μ.), στο Ηρώδειο. Μια γιορτή που μετά το 2002, έγινε θεσμός και πραγματοποιείται με την ενίσχυση του ΥΠΠΟ, του Δήμου Αθηναίων και του Ελληνικού Φεστιβάλ. Για την προσφορά των «Μπουλουκιών» στην ελληνική επαρχία, σε δύσκολους καιρούς, μίλησε σε χτεσινή συνέντευξη Τύπου ο Βασίλης Κολοβός, τονίζοντας την αυτοθυσία τους προς χάριν του θεάτρου και υπογραμμίζοντας την κοινωνική και ιστορική ανάγκη που υπηρέτησαν.

Ο πρόεδρος του ΣΕΗ, Ανδρέας Βαρούχας, στάθηκε στο πάθος και την ευρηματικότητα των ηθοποιών των «Μπουλουκιών», οι οποίοι υπήρξαν «αγωγοί και αρωγοί των προβλημάτων του λαού μας, ξεπερνώντας κάθε είδους δυσκολία, έδιναν παραστάσεις σε καφενεία, τσαντίρια και αυτοσχέδια πατάρια. Το μεγάλο προτέρημα του Μπουλουκιού ήταν η ικανότητά του να πατά στην ελληνική λαϊκή παράδοση, να ξεφύγει από τη λογοκρισία και τις δύσκολες τότε πολιτικοκοινωνικές καταστάσεις».

Το πρόγραμμα της βραδιάς παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μετά τις ομιλίες (Ανδρέας Βαρούχας, Κώστας Γεωργουσόπουλος) και τους χαιρετισμούς, θα παρουσιαστεί σε μορφή παράστασης η ιστορία των Μπουλουκιών, με επιλογή κειμένων, συνδετικά κείμενα και σκηνοθεσία του ηθοποιού - σκηνοθέτη Στέλιου Γούτη. Αφηγητής είναι ο Γιάννης Καλατζόπουλος. Συμμετέχουν: Θύμιος Καρακατσάνης, Ελένη Γερασιμίδου (σε ρόλο και τραγουδίστριας), Γιάννης Τσικής, Θάνος Παπαδόπουλος, Μανώλης Δεστούνης, καθώς και μια πλειάδα νέων ηθοποιών και ο παλιός μπουλουκτσής Κατσουλίνος, κατά κόσμον Βαγγέλης Κομματάς. Τραγουδούν και οι Χρήστος Θηβαίος (γιος ηθοποιών) και Σταύρος Σιόλας.

Σχέδια, υδατογραφίες, λιθογραφίες του Καρλ Κρατσάιζεν, την πρώτη ολοκληρωμένη παρουσίαση των έργων φιλοξενεί (30/9-30/4) το παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου στο Ναύπλιο (Σιδηράς Μεραρχίας 23). Ο φιλέλληνας λοχαγός του βαυαρικού πεζικού και ερασιτέχνης ζωγράφος, κατά την παραμονή του στην Ελλάδα (Οκτώβρης 1826 - Αύγουστος 1827) φιλοτέχνησε, εκ του φυσικού, μοναδικά σχέδια και υδατογραφίες, τα οποία χρονολογούσε σχολαστικά. Ανάμεσά τους, είκοσι προσωπογραφίες ηρώων του '21, που φιλοξένησε η επετειακή έκδοση του 1971 της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών για τα 150 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.

Οπως ανέφερε στη χτεσινή συνέντευξη Τύπου η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα, «ο πολύτιμος αυτός θησαυρός αποκτήθηκε από την Πινακοθήκη το 1926, χάρη στον τότε διευθυντή της, Ζαχαρία Παπαντωνίου. Η δημιουργία του Κ. Κρατσάιζεν αποτελεί ιστορικό τεκμήριο. Μάλιστα, στα σχέδια των θρυλικών μορφών του Αγώνα, έβαζε τον εικονιζόμενο να υπογράφει στο κάτω μέρος του χαρτιού». «Τα σχέδια αυτά», τόνισε η επιμελήτρια της έκθεσης Μαριλένα Κασιμάτη, «έγιναν, από το 1828 έως το 1831, λιθογραφίες στο Μόναχο και κυκλοφόρησαν σε πολλά αντίτυπα. Οι λιθογραφίες αυτές αποτέλεσαν τα ασφαλή πρότυπα για πολλές από τις κατοπινές προσωπογραφίες αγωνιστών, από Ελληνες και Δυτικοευρωπαίους ζωγράφους».