Η προσβολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων των Ελλήνων πολιτών από τη χρήση των καμερών παρακολούθησης είναι αναμφισβήτητη. Και πέρα από την κοινή λογική, οι προσπάθειες «νομιμοποίησης» των ηλεκτρονικών χαφιέδων από τις κυβερνήσεις του δικομματισμού - οι οποίες τους εισήγαγαν και τους εγκατέστησαν - φαίνεται ότι δεν μπορούν να «σταθούν» ούτε στις αίθουσες των αστικών δικαστηρίων.

Συγκεκριμένα, στις 14/9/2005 συζητήθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών αίτηση ασφαλιστικών μέτρων της «Δημοκρατικής Συσπείρωσης για τις Λαϊκές Ελευθερίες και την Αλληλεγγύη», με την οποία ζήτησε την αποκαθήλωση των καμερών παρακολούθησης. Η αίτηση υπογράμμιζε ότι η λειτουργία των καμερών θίγει καίρια τα συνταγματικά δικαιώματα και ελευθερίες. Επισήμαινε ότι αυτό αναγνωρίστηκε και από πρόσφατη σχετική απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών. Στην αχαϊκή πρωτεύουσα αποφασίστηκε η παύση λειτουργίας των δεκαπέντε τέτοιων καμερών, που με αφορμή την «ασφάλεια» των Ολυμπιακών Αγώνων τοποθετήθηκαν σε δρόμους της πόλης.

Σημειωτέον ότι η κατάθεση αίτησης ασφαλιστικών μέτρων δεν είναι μια μεμονωμένη ενέργεια της «Δημοκρατικής Συσπείρωσης». Οπως επανειλημμένα έχουν τονίσει στελέχη της, η προσπάθειά της εντάσσεται και στηρίζεται στη γενικότερη πάλη των μαζικών φορέων, των συνδικάτων και του λαϊκού κινήματος ενάντια στον αυταρχισμό, στην κρατική και την εργοδοτική τρομοκρατία και έχει στόχο την ανάπτυξη μαζικού αγώνα για την παύση λειτουργίας και την αποκαθήλωση των καμερών.

Ωστόσο και η δικαστική οδός έχει το δικό της, ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μετά την εξέταση της αίτησης στο ακροατήριο, και πριν εκδώσει απόφαση, το Πρωτοδικείο ζήτησε από τις δυο πλευρές («Δημοκρατική Συσπείρωση» και ελληνικό δημόσιο, κατά του οποίου στρέφεται η αίτηση) να καταθέσουν υπομνήματα με τις θέσεις τους.

Ο «Ρ» παρουσιάζει σήμερα αναλυτικά αποσπάσματα από το υπόμνημα της «Δημοκρατικής Συσπείρωσης», τα οποία δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης του πραγματικού, χαφιεδίστικου ρόλου των καμερών παρακολούθησης.

Στο υπόμνημα, λοιπόν, η «Δημοκρατική Συσπείρωση» υπενθυμίζει ότι στις 12-8-2005 εκδόθηκε η υπ' αριθμ. 58/2005 απόφαση της «Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα» (ΑΠΔΠΧ). Η απόφαση αυτή προκλήθηκε από το υπ' αριθμ. πρωτ. 62/24-5-2005 έγγραφο του υπουργείου Δημόσιας Τάξης, με το οποίο ζητούσε να παραταθεί ο χρόνος λειτουργίας του κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης που χρησιμοποιείται για το σκοπό της διαχείρισης της κυκλοφορίας. Ως πρωτογενής σκοπός επεξεργασίας δηλώθηκε η διαχείριση της κυκλοφορίας και ως δευτερογενής σκοπός επεξεργασίας δηλώθηκε η «προστασία προσώπων και αγαθών».

Η «Δημοκρατική Συσπείρωση» σημειώνει ότι η ΑΠΔΠΧ απέρριψε τη χρήση των καμερών για εξιχνίαση αξιόποινων πράξεων με αναφορά στη δυνατότητα χρήσης του συστήματος κατά τη διάρκεια συγκεντρώσεων ή συναθροίσεων, τη διαχείριση περιστατικών ασφάλειας και κρίσεων, την προστασία επισήμων προσώπων κατά τις μετακινήσεις τους, το συντονισμό και έλεγχο του προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ. και την καταγραφή και διαβίβαση στις αρμόδιες αστυνομικές, εισαγγελικές και δικαστικές αρχές δεδομένων σε περίπτωση θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων και τροχαίων ατυχημάτων με εγκατάλειψη, καθώς και σε περίπτωση σοβαρών εγκληματικών αξιόποινων πράξεων.

«Κατά τα λοιπά επέτρεψε τη χρήση των καμερών που λειτουργούν στα πλαίσια του συστήματος C 4Ι και των 49 καμερών που προϋπήρχαν εγκατεστημένες στο οδικό δίκτυο του Νομού Αττικής υπό δέκα αυστηρές προϋποθέσεις και υπό τον όρο ότι θα υποβληθούν προς έγκριση στην Αρχή μια σειρά σχεδίων που θα αφορούν την τελική διαμόρφωση του συστήματος».

Ακολούθως το υπόμνημα στρέφεται στις καταθέσεις των εκατέρωθεν εξετασθέντων μαρτύρων:

«Το αντίδικο μέρος συνομολόγησε και διά του μάρτυρά του ότι η λειτουργία των καμερών εντάσσεται στο πλαίσιο του έργου "C4Ι" που δημιουργήθηκε για τις ανάγκες ασφαλείας των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Το σύστημα αυτό, όπως προκύπτει από το έγγραφο 3455/20-10-04 της Διεύθυνσης Ασφάλειας Ολυμπιακών Αγώνων (ΔΑΟΑ), που ανήκει στο υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, το περιεχόμενο του οποίου επικαλείται η απόφαση με αρ. 63/2004 της ΑΠΔΠΧ, και οι μάρτυρες κατέθεσαν στο ακροατήριο, αποτελείται:

α) Από την κάμερα ΡΖΤ, που είναι πανοραμική, με οπτικό ζουμ (κοντινή εστίαση) και συνεχή περιστροφική οπτική γωνία 360 μοιρών.

β) Από μικρόφωνο τοποθετημένο σε ύψος 5 ή 7 μ., που είναι ανθεκτικό στις καιρικές συνθήκες και λειτουργεί και μετά από βροχόπτωση.

γ) Νοήμον Σύστημα Κυκλοφορίας (Traficon), το οποίο βασίζεται σε μονάδες επεξεργασίας βίντεο, ο χειριστής των οποίων μπορεί να επιλέγει εικόνα ή ήχο από οποιαδήποτε θέση και να κάνει προβολή ή ακρόαση στην οθόνη και στα ηχεία του κέντρου που διαχειρίζεται, να ελέγχει την οπτική γωνία, να προκαλεί κλίση της κάμερας (ανέβασμα - κατέβασμα) και να εστιάζει χρησιμοποιώντας το ζουμ σε οποιονδήποτε στόχο επιθυμεί».

Ακολούθως τονίζεται στο υπόμνημα ότι «η κάμερα ουσιαστικά είναι κατά τους ισχυρισμούς του υπουργείου Δημόσιας Τάξεως (ΔΑΟΑ), που έλαβε υπόψη n ΑΠΔΠΧ, "όμοια με έναν φρουρό που περπατά σε σταθερή διαδρομή"», ενώ «υπάρχει ακόμα δυνατότητα του χειριστή να αρχειοθετεί τα βίντεο και να ανακτά τα αρχειοθετημένα βίντεο οποιαδήποτε στιγμή επιθυμεί ο χειριστής».

Εκ των τεχνικών αυτών χαρακτηριστικών προκύπτουν οι τεράστιες δυνατότητες των συγκεκριμένων καμερών να παρακολουθούν, εποπτεύουν και επισημαίνουν επί 24ώρου βάσεως όλα όσα επιθυμεί ο χειριστής τους ή η προϊσταμένη αρχή του, καταλήγει η σχετική ενότητα του υπομνήματος.

«Δεν καταλείπεται καμία αμφιβολία ότι οι κάμερες λειτουργούν», διαβάζουμε παρακάτω, αν και δεν επιτρέπεται καθότι δεν υπάρχει συμμόρφωση έστω και με αυτές τις τυπικές προϋποθέσεις που έθεσε η ΑΠΔΠΧ.

Η «Δημοκρατική Συσπείρωση» επικαλείται την κατάθεση στο Πρωτοδικείο του δημοσιογράφου Ι. Ε. Διακογιάννη: «Σας είπε εύγλωττα, ότι είδε με τα μάτια του κάμερα να κινείται και να ακολουθεί πολίτες, πράγμα που έχει καταγραφεί και δημοσιευτεί και στον ημερήσιο Τύπο. Λειτουργούν ακόμη και σε πεζόδρομους, όπως κατατέθηκε (πλατεία Κοραή, Ερμού κλπ.). Αλλά και ο μάρτυς Βιτωράκης (σ.σ.: ταξίαρχος της ΕΛ.ΑΣ., διοικητής της Τροχαίας Αττικής, μάρτυς υπεράσπισης του ελληνικού δημοσίου) απ' την πλευρά του καθ' ου, ενώ ισχυρίστηκε ότι δήθεν οι κάμερες δε λειτουργούν, παραδέχτηκε όμως ότι κινούνται.

»Πέραν αυτού παραδέχτηκε ότι υπάρχουν κάμερες του ΥΠΕΧΩΔΕ, δηλαδή της δικαιοδοσίας του καθ' ου, οι οποίες είναι σε λειτουργία. Από τα διδάγματα της κοινής πείρας, ωστόσο, γίνεται αντιληπτό πως, όταν μια κάμερα κινείται, λειτουργεί!».

Προς επιβεβαίωση παραθέτει δημοσιεύματα για παρακολουθήσεις από κάμερες διαδηλώσεων φοιτητών, λογιστών και ξενοδοχοϋπαλλήλων, αλλά και την καταγγελία στον Τύπο ότι αυτό συμβαίνει με τις κάμερες, του εργαζομένου στο σύστημα καμερών του ΥΠΕΧΩΔΕ, Κιάμου.

«Μία ακόμη απόδειξη ότι οι κάμερες λειτουργούν είναι η ομολογία του καθ' ου ότι έχουν στραφεί, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην είναι δυνατή η καταγραφή της εισόδου και του εσωτερικού των κατοικιών. Συνεπώς για να γίνει αυτή η προσαρμογή πρέπει οι κάμερες να είναι σε λειτουργία και όχι νεκρές, όπως θέλει να τις παρουσιάσει το καθ' ου. Αλλωστε, ο μάρτυράς του ομολόγησε ότι με το πάτημα ενός κουμπιού όλο το σύστημα τίθεται σε πλήρη λειτουργία».

Πέραν του υπομνήματος, με δηλώσεις του ο υπουργός Δημόσιας Τάξης, Γ. Βουλγαράκης, στις 21/9/2005, τόνισε ότι το σύστημα των καμερών «θα συνεχίσει να δουλεύει κανονικά» μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας, όπου σκοπεύει να προσφύγει η κυβέρνηση για να «νομιμοποιήσει» και να επεκτείνει τη χρήση τους. Με ανακοίνωσή της στις 22/9/2005, η «Δημοκρατική Συσπείρωση» υπογράμμισε ότι η δήλωση αυτή του υπουργού έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τα όσα υποστήριζαν οι νομικοί εκπρόσωποι του υπουργείου στη δίκη των ασφαλιστικών μέτρων ενάντια στις κάμερες, όταν «διαβεβαίωναν» ότι οι κάμερες δε λειτουργούν.

Πίσω στο υπόμνημα: «Ομολογήθηκε από το αντίδικο ρητά και ξεκάθαρα ότι δεν έχει συμμορφωθεί με τους περιορισμούς που έχει θέσει η ΑΠΔΠΧ στην υπ' αριθμ. 58/2005 απόφασή της.

»Δεν έχουν αφαιρεθεί οι κάμερες που υπέδειξε η Αρχή, ούτε απομακρύνθηκαν τα μικρόφωνα, δεν υπάρχουν παντού πινακίδες που να ενημερώνουν για τη βιντεοσκόπηση του χώρου. Επίσης δεν έχει υποβληθεί σχέδιο με τις τελικές θέσεις εγκατάστασης των καμερών, τη φορά τους, το οπτικό πεδίο τους και γενικότερα σχέδιο ολοκλήρου του κυκλώματος».

Παρακάτω υπογραμμίζεται η παραδοχή του ελληνικού δημοσίου ότι «στον παρακολουθητικό αυτό μηχανισμό των καμερών έχουν ακόμη δικαιώματα ιδιώτες προμηθευτές και ότι δεν έχει τον πλήρη και αποκλειστικό έλεγχό του. Αυτό αντίκειται πλήρως στον περιορισμό με στοιχείο στ΄ της υπ' αριθ. 58/2005 απόφασης της Αρχής "Το σύστημα θα πρέπει να παρακολουθείται και να ελέγχεται μόνον από το ΘΕΠΕΚ της Διεύθυνσης Τροχαίας, όπου θα τηρείται η βάση δεδομένων και ο εξοπλισμός, που υποστηρίζει την επεξεργασία, και δεν θα έχει πρόσβαση σε αυτό και δεν θα είναι διαθέσιμο σε οποιαδήποτε άλλη Υπηρεσία εκτός της Διεύθυνσης Τροχαίας". Πέραν αυτού ελλοχεύει αυτονόητους κινδύνους η πρόσβαση οιουδήποτε ιδιώτη προμηθευτή ανεξέλεγκτα και χωρίς εγγυήσεις σε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα πολιτών».

Κατόπιν τούτων η «Δημοκρατική Συσπείρωση» αναφέρει: «Πλήρως αποδείχτηκε με την απάντηση των εκατέρωθεν μαρτύρων σε ερώτηση του κ. προέδρου, ότι η λειτουργία των καμερών και η επεξεργασία των δεδομένων που συγκεντρώνουν είναι ανεξέλεγκτη, όπως διαπιστώνεται και στην έκθεση της Αρχής και ουδείς μπορεί να εγγυηθεί ότι καταγράφουν μόνο την κίνηση των οχημάτων».

Ο ταξίαρχος Αντώνης Βιτωράκης ρωτήθηκε τέσσερις φορές από την έδρα τι θα έκανε, αν έβλεπε στην κάμερα να γίνεται κάποια παράνομη πράξη η οποία να μην έχει σχέση με την οδική κυκλοφορία. Απάντησε ισάριθμες φορές ευθέως και κατηγορηματικά ότι θα ανάγγελλε την παράνομη πράξη στον εισαγγελέα, αλλιώς (κατά τη γνώμη του) θα παρασιωπούσε έγκλημα και θα υπέπιπτε σε παράβαση καθήκοντος.

«Με τη θέση αυτή, λοιπόν, ο προϊστάμενος της Αρχής που διαχειρίζεται τις κάμερες και υπεύθυνος της λειτουργίας αυτών, παραβιάζει ευθέως τις εξής νομικές διατάξεις:

1. Την υπ' αριθμ. 58/2005 απόφαση της ΑΠΔΠΧ κατά το σκέλος που απορρίπτει το αίτημα του υπουργείου Δημόσιας Τάξης για τη διεύρυνση του σκοπού επεξεργασίας που αφορά την προστασία προσώπων και αγαθών.

2. Τις απαγορευτικές διατάξεις της ίδιας απόφασης που προβλέπουν "Η λειτουργία του συστήματος επιτρέπεται για το σκοπό της διαχείρισης της κυκλοφορίας των οχημάτων. Απαγορεύεται η χρήση του συστήματος και η αξιοποίηση των δεδομένων που λαμβάνονται μέσω του συστήματος και καταγράφονται σε αυτό για οποιονδήποτε άλλο λόγο, εκτός της διαπίστωσης παραβατικών πράξεων κατά τη νόμιμη και σύμφωνα με τους όρους της παρούσης αποφάσεως λειτουργία του συστήματος". Επίσης "Απαγορεύεται η διαβίβαση δεδομένων σε τρίτους".

3. Το άρθρο 10 του Ν. 2472/1997 δηλαδή: "1. Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα είναι απόρρητη. Διεξάγεται αποκλειστικά και μόνο από πρόσωπα που τελούν υπό τον έλεγχο του υπεύθυνου επεξεργασίας ή του εκτελούντος την επεξεργασία και μόνο κατ' εντολήν του. 2. Για τη διεξαγωγή της επεξεργασίας ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να επιλέγει πρόσωπα με αντίστοιχα επαγγελματικά προσόντα που παρέχουν επαρκείς εγγυήσεις από πλευράς τεχνικών γνώσεων και προσωπικής ακεραιότητας για την τήρηση του απορρήτου".

4. Το άρθρο 22 του Ν. 2472/97 δηλαδή: "2. Οποιος κατά παράβαση του άρθρου 7 του παρόντος νόμου διατηρεί αρχείο χωρίς άδεια ή κατά παράβαση των όρων και των προϋποθέσεων της άδειας της Αρχής, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή 1.000.000 δρχ. - 5.000.000 δρχ. 9. Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άρθρου, αν υπεύθυνος επεξεργασίας δεν είναι φυσικό πρόσωπο, ευθύνεται ο εκπρόσωπος του νομικού προσώπου ή ο επικεφαλής της δημόσιας αρχής ή υπηρεσίας ή οργανισμού αν ασκεί και ουσιαστικά τη διοίκηση ή διεύθυνση αυτών". Είναι δε σαφές ότι ο Ν. 2472/97 κατισχύει κάθε άλλου νόμου ως νεότερος και ιδίως ως ειδικός νόμος για την προστασία προσωπικών δεδομένων».

Επιπλέον, η «Δημοκρατική Συσπείρωση» αναφέρει ότι οι μάρτυρές της, αλλά και ο μάρτυς του αντιδίκου κατέθεσαν και απέδειξαν ότι το κέντρο επεξεργασίας των δεδομένων εδρεύει στη ΓΑΔΑ, όλες οι κάμερες ανήκουν στο δημόσιο, η Τροχαία έχει αποστείλει σε πολίτες κλήσεις για τροχαίες παραβάσεις οι οποίες έχουν καταγραφεί από παράνομα λειτουργούσες κάμερες και όλες οι λειτουργούσες κάμερες και αυτές που λειτουργούν παράνομα και οι άλλες προσβάλλουν βάναυσα την ατομική και συνδικαλιστική ελευθερία, την ελευθερία του συνέρχεσθαι και τον πληροφοριακό αυτοπροσδιορισμό, δεν περιορίζονται στη ρύθμιση της κυκλοφορίας των οχημάτων και καμιά προστασία δεν εξασφαλίζουν έναντι τρομοκρατικών δήθεν ενεργειών.

Η «Δημοκρατική Συσπείρωση» επιμένει στην κατάθεση του Αντ. Βιτωράκη καθώς δήλωσε καθ' ύλην αρμόδιος για τη λειτουργία των καμερών της Τροχαίας, και σε ερωτήσεις τόσο της έδρας όσο και των παραγόντων της δίκης συνομολόγησε, πολλές φορές αντιφάσκοντας, ότι:

«Οι κάμερες κινούνται, παρότι, αρχικά, διατύπωσε τον αντιφατικό ισχυρισμό ότι ...δε λειτουργούν. Μάλιστα για να διασκεδάσει το βάρος της ομολογίας που είχε κάνει, ανέφερε ότι οι κάμερες κινούνται μεν, αλλά από μόνες τους χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, προκαλώντας γέλια στους ευρισκόμενους μέσα στην αίθουσα.

»Οτι πράγματι έχουν εκδοθεί κλήσεις για τροχαίες παραβάσεις, από περιστατικά καταγεγραμμένα από κάμερες. Οτι καταγράφουν και ενέργειες πολιτών, όχι μόνο την τροχαία κυκλοφορία. Οτι μπορούν να καταγράψουν μια άδικη πράξη, την οποία, μάλιστα, υποχρεούται, λόγω καθήκοντος, είτε ο χειριστής είτε ο προϊστάμενος της συγκεκριμένης υπηρεσίας λειτουργίας των καμερών, να καταγγείλουν αρμόδια. Οτι οι κάμερες, των οποίων η λειτουργία έχει απαγορευθεί, δεν έχουν αποκαθηλωθεί, διότι εκκρεμεί η παραλαβή του νέου συστήματος και η πρόωρη αποκαθήλωσή τους θα επέφερε μεγάλη οικονομική ζημιά στο δημόσιο(!!!) ισχυρισμός αβάσιμος, που δεν αναιρεί νομικά και ουσιαστικά την αποκαθήλωσή τους και φυσικά δε δικαιολογεί την παράνομη λειτουργία τους.

»Οτι δεν έχουν αφαιρεθεί τα μικρόφωνα από τις κάμερες. Οτι δεν έχουν αφαιρεθεί ούτε από τους πεζόδρομους και τις πλατείες οι κάμερες. Οτι πράγματι λειτουργούν οι κάμερες του ΥΠΕΧΩΔΕ, αλλά για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας... Οτι δήθεν δε γνωρίζει εάν η κάμερα, π.χ., έξω από το υπουργείο Οικονομικών στην πλατεία Συντάγματος, που παρακολουθούσε την πορεία των λογιστών, λειτουργεί, ως και ότι δε γνωρίζει δήθεν την κάμερα αυτή. Τότε εύστοχα ο κ. πρόεδρος ζήτησε από το καθ' ου να προσκομίσει χωροδιάγραμμα των καμερών της Αθήνας και να σημειωθεί μάλιστα ποιες από αυτές απαγορεύεται από την άνω απόφαση της Αρχής να λειτουργούν κλπ., το οποίο και αναμένομε να προσκομισθεί».

Η «Δημοκρατική Συσπείρωση» θυμίζει ότι οι κάμερες τοποθετήθηκαν με αφορμή την «ασφάλεια» των Ολυμπιακών Αγώνων. «Τώρα που πέρασαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες και δε συντρέχει η αυξημένη ανησυχία για τυχόν κίνδυνο τρομοκρατικής ενέργειας, είναι σαφές ότι οι τροχονόμοι και οι κάμερες του ΟΑΣΑ που επιτηρούν τους λεωφορειόδρομους και μόνο είναι επαρκέστατα σε κάθε περίπτωση μέσα για την πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων και των τροχαίων παραβάσεων. Δε χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης των πολιτών, που όπως αποδεικνύει η πρόθεση και ιδίως η πρακτική του καθ' ου, χρησιμεύει επί της ουσίας για την αστυνόμευση και την καταγραφή διαδηλώσεων, συναθροίσεων και προσωπικών δεδομένων των πολιτών».