«Εγώ, παιδί του λαού της Ελλάδας και μαχητής του ΔΣΕ, ορκίζομαι να πολεμήσω με το όπλο στο χέρι, να χύσω το αίμα μου και να δώσω και την ίδια μου τη ζωή για να διώξω απ' τα χώματα της πατρίδας μου και τον τελευταίο ξένο καταχτητή. Για να εξαφανίσω κάθε ίχνος φασισμού. Για να εξασφαλίσω και να υπερασπίσω την εθνική ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας μου. Για να εξασφαλίσω και να υπερασπίσω τη δημοκρατία, την τιμή, την εργασία, την περιουσία και την πρόοδο του λαού μου.

Ορκίζομαι να 'μαι καλός, γενναίος και πειθαρχικός στρατιώτης, να εχτελώ όλες τις διαταγές των ανωτέρων μου, να τηρώ όλες τις διατάξεις του κανονισμού και να κρατώ τα μυστικά του ΔΣΕ.

Ορκίζομαι να 'μαι υπόδειγμα καλής συμπεριφοράς προς το λαό, φορέας και εμψυχωτής στη λαϊκή ενότητα και συμφιλίωση και να αποφεύγω κάθε πράξη που θα με εκθέτει και θα με ατιμάζει, σαν άτομο και σαν μαχητή. Ιδανικό μου έχω τη λεύτερη και ισχυρή δημοκρατική Ελλάδα και την πρόοδο και ευημερία του λαού. Και στην υπηρεσία του ιδανικού μου θέτω το όπλο μου και τη ζωή μου.

Αν ποτέ φανώ επίορκος και από κακή πρόθεση παραβώ τον όρκο μου ας πέσει πάνω μου αμείλικτο το τιμωρό χέρι της πατρίδας και το μίσος και η καταφρόνια του λαού μου».

Αυτό τον όρκο έδιναν οι μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ). Για τους σκοπούς και τα ιδανικά, για τα οποία επί τρία ολόκληρα χρόνια πολεμούσαν απ' άκρη σ' άκρη της ελληνικής γης ματώνοντας καθημερινά, γράφοντας τη μεγαλύτερη εποποιία του λαϊκοεπαναστατικού κινήματος στην Ελλάδα.

Αλλά τι ήταν εκείνο που επέβαλε την εμφάνισή του στο προσκήνιο της Ιστορίας;

Η εγκαθίδρυση και σταθεροποίηση του αστικού καθεστώτος στη μεταπελευθερωτική Ελλάδα απαιτούσε καταστολή του λαϊκού κινήματος, αφού στην ουσία το ζήτημα της εξουσίας ήταν ανοιχτό. Ετσι, μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας και τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, το ντόπιο καθεστώς, σε συνεργασία με τους Βρετανούς συμμάχους του επέβαλαν ένα όργιο τρομοκρατίας και στα αστικά κέντρα και στην ύπαιθρο, χρησιμοποιώντας τις μοναρχοφασιστικές οργανώσεις από πρώην συνεργάτες των Γερμανών, άλλες ένοπλες συμμορίες. Οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης άρχισαν να παίρνουν μέτρα αυτοπροστασίας. Ετσι συγκρότησαν ένοπλες ομάδες, για να αντιμετωπίσουν τη δολοφονική - εγκληματική δράση των μοναρχοφασιστικών συμμοριών. Οι ομάδες αυτές ήταν γνωστές με τα ονόματα ΟΚΔΑ (Ομάδες Καταδιωκόμενων Δημοκρατικών Αγωνιστών) ή ΟΔΕΚΑ (Ομάδες Δημοκρατικών Ενόπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών).

Οι ΟΚΔΑ ή ΟΔΕΚΑ άρχισαν να καθοδηγούνται από το ΚΚΕ μετά τη 12η Ολομέλεια (25-27 Ιούνη 1945), όπου αποφασίστηκε ότι η απάντηση στη μοναρχοφασιστική τρομοκρατία θα ήταν η Μαζική Λαϊκή Αυτοάμυνα ακόμη και με τα ίδια μέσα που ο εχθρός χρησιμοποιούσε.

Το 1946 φάνηκε καθαρά πλέον ότι δεν υπήρχε προοπτική ειρηνικής μετεξέλιξης στην Ελλάδα, αφού δεν το 'θελαν το ντόπιο καθεστώς και οι Βρετανοί. Δεν μπορούσαν να εδραιώσουν την αστική εξουσία.

Στη βάση αυτών των προοπτικών, η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1946) προσανατόλισε το Κόμμα και το κίνημα και στον ένοπλο αγώνα, σε συνδυασμό με ειρηνικές μορφές πάλης. Από το καλοκαίρι, όμως, του 1946 εντάθηκαν οι προσπάθειες του ΚΚΕ για την ενιαιοποίηση των αντάρτικων ομάδων. Δεν υπήρχε άλλη διέξοδος.

Η ενοποίηση των αντάρτικων ομάδων κάτω από ενιαία στρατιωτική καθοδήγηση πραγματοποιήθηκε μετά από σύσκεψη στις 26-28 του Οκτώβρη στην Τσούκα Αντιχασίων, στην οποία παίρνουν μέρος οι καπεταναίοι Μάρκος, Κίσσαβος (Μπλάνας, ο καπετάνιος της θεσσαλικής I μεραρχίας του ΕΛΑΣ στο τέλος της Κατοχής), Κικίτσας (καπετάνιος Πιερίων από την αρχή του κατοχικού αντάρτικου) και Λασσάνης (πολιτικός της 10ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ).

Εκεί αποφασίστηκε η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου στις 28 του Οκτώβρη, που θεωρείται και μέρα ίδρυσης του ΔΣΕ. Τότε εκδόθηκε η υπ' αριθ. 1 διαταγή για τη συγκρότηση του Γενικού Αρχηγείου των ανταρτών...

Η ιστορική διαταγή ίδρυσης του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών έχει ως εξής:

«ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΑΝΤΑΡΤΩΝ

ΕΠΙΤΕΛΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ 1

ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. 1

Η στυγνή δίωξη των αγωνιστών και του δημοκρατικού λαού από τον αγγλόδουλο μοναρχοφασισμό και τα όργανά του, που ανάγκασαν χιλιάδες δημοκράτες να βγούνε στα βουνά για να υπερασπίσουν τη ζωή τους, οδήγησε στη σημερινή ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος.

Εχοντας υπόψη ότι είναι ώριμη πια η ανάγκη της δημιουργίας συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό και την καθοδήγηση του όλου αντάρτικου αγώνα,

Α π ο φ α σ ί ζ ο υ μ ε

τη δημιουργία του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών, στο οποίο θα υπάγονται τα αρχηγεία Ανταρτών Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Ρούμελης.

Σταθμός Διοίκησης Γενικού Αρχηγείου

28 Οκτώβρη 1946».

Ο αντάρτικος στρατός με τη διαταγή αριθμός 19 της 27/12/1946 ονομάστηκε «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας».

Μία από τις ελεύθερες περιοχές της Ελλάδας ήταν στο βορειοδυτικό τμήμα της και περιελάμβανε το Βίτσι - Πρέσπες, που ήταν ανταρτοκρατούμενες από την άνοιξη του 1947 μέχρι το τέλος του Ενοπλου Λαϊκού Αγώνα. Στο χώρο αυτό δημιουργήθηκε η Ελεύθερη Ελλάδα, τα σύνορα της οποίας μπορούμε να οριοθετήσουμε με το δυτικό άκρο να είναι σε επαφή με τα αλβανικά σύνορα και να συνεχίζει προς το Μάλι-Μάδι. Στον κεντρικό τομέα να οριοθετείται από το Βίτσι και με τον Βαρνούντα στο βόρειο άκρο να συνορεύει με την Γιουγκοσλαβία.

Μετά την έκδοση των καταστατικών διατάξεων και πράξεων του Γενικού Αρχηγείου (ΓΑ) του ΔΣΕ, η εξουσία περνάει στα χέρια του λαού και στο Βίτσι θεμελιώνεται η λαϊκή εξουσία με τη δημιουργία λαογέννητων θεσμών όπως τα Λαϊκά Συμβούλια και η Λαϊκή Δικαιοσύνη. Με την ίδρυση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (ΠΔΚ), η έδρα της οποίας ήταν σε μια χαράδρα κοντά στο χωριό Πύλη, η Λαϊκή Εξουσία ενισχύεται ακόμη περισσότερο. Ολες οι δραστηριότητες της ΠΔΚ έχουν ένα σκοπό, την ολόπλευρη βοήθεια στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, το μεγαλύτερο δημιούργημα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας από την αρχή της ίδρυσής του. Σ' αυτόν το σκοπό συμβάλλουν αποφασιστικά όλα τα χωριά στην περιοχή του Ελεύθερου Βίτσι, που αποτελούσαν στα μετόπισθεν τις γερές βάσεις βοήθειας στα ένοπλα τμήματα του ΔΣΕ, που μάχονταν στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Στις Πρέσπες δεν υπήρχε οικογένεια που με διάφορους τρόπους να μη συμμετείχε στην κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης, τον ένοπλο αγώνα. Υπήρχαν ολόκληρες οικογένειες, ανταρτοοικογένειες, που πολεμούσαν στον ΔΣΕ, ενώ άλλες δούλευαν στα διάφορα συνεργεία. Κάθε οικογένεια έδωσε νεκρό ή τραυματία στον τρισένδοξο ηρωικό αγώνα του ΔΣΕ.

Τα Λαϊκά Συμβούλια σε κάθε χωριό στην περιοχή του Βίτσι ασχολούνται με όλα τα ζητήματα που αφορούν τη ζωή των κατοίκων τους και γρήγορα δραστηριοποιούνται στην ανοικοδόμηση, στη σπορά, στη διανομή των τσιφλικιών, στον επισιτισμό, στα παιδικά συσσίτια, στην ίδρυση Νοσοκομείων, Συνεταιρισμών, στη Λαϊκή Παιδεία, στη Λαϊκή Δικαιοσύνη. Την άνοιξη του 1948 στα λεύτερα χωριά της Φλώρινας υπάρχουν 21 Λαϊκά Συμβούλια με ανάλογα Λαϊκά Δικαστήρια. Μεγάλη είναι η συμμετοχή των γυναικών στη Λαϊκή Εξουσία. Τον Νοέμβρη του 1948 σε 23 Λαϊκά Συμβούλια του νομού Φλώρινας εκλέγονται 52 γυναίκες, ενώ σε 53 Λαϊκά Συμβούλια του νομού Καστοριάς εκλέγονται 78 γυναίκες.

Αξιοσημείωτη είναι η δράση της Λαϊκής Εξουσίας στην ανοικοδόμηση. Στα διάφορα χωριά κατασκευάστηκαν ή επισκευάστηκαν δρόμοι, γέφυρες, βρύσες. Δημιουργήθηκαν σχολεία, Νοσοκομεία, αναρρωτήρια. Κατεστραμμένα σπίτια ανοικοδομήθηκαν. Πόσιμο νερό μεταφέρθηκε εκεί που δεν υπήρχε. Τον Δεκέμβρη του 1947 κάτοικοι του χωριού Πυξός διόρθωσαν το δρόμο Πυξός - Πύλη, μήκους 4 χιλιομέτρων. Στη Μηλιώνα με εξορμήσεις έγιναν αντιπλημμυρικά έργα και σταμάτησαν να πλημμυρίζουν τα χωράφια. Στα χωριά Κρανιώνα και Χαλάρα Καστοριάς οι κάτοικοι κατασκεύασαν γέφυρες μήκους 10 και 15 μέτρων. Στον Αγιο Γερμανό το Μάη του 1948, σε εξόρμηση στην οποία πήραν μέρος επιδιορθώθηκε και ανοίχτηκε δρόμος 2.000 μέτρων, κατασκευάστηκαν γέφυρες στο ποτάμι και βρύσες για τις ανάγκες του χωριού.

Στην ελεύθερη περιοχή Φλώρινας - Καστοριάς όλοι οι κάτοικοι που έμειναν στα χωριά και δεν εντάχτηκαν στον ΔΣΕ, ηλικιωμένοι, γυναίκες, ακόμα και τραυματίες, φροντίζουν για την καλλιέργεια της γης. Τα Λαϊκά Συμβούλια οργανώνουν τη σπορά που γίνεται δύο φορές το χρόνο, τη φθινοπωρινή και την ανοιξιάτικη. Χορηγούν τα εργαλεία, το σπόρο, τα ζώα, σε όσους δεν τα έχουν, και με εξορμήσεις σπέρνονται πρώτα τα χωράφια ανταρτοοικογενειών. Την Πρωτομαγιά του 1949 έγινε γενική εξόρμηση για την ανοιξιάτικη σπορά και απ' όλα τα γύρω χωριά με 195 ζευγάρια βόδια οργώσανε την κοιλάδα της Πρέσπας.

Με την εγκαθίδρυση της Λαϊκής Εξουσίας η γη δίνεται στους καλλιεργητές της. Πολλά είναι τα τσιφλίκια της περιοχής Φλώρινας - Καστοριάς που διανεμήθηκαν σε φτωχούς αγρότες. Η λαϊκή εξουσία έκανε πράξη το αυτονόητο, ότι η γη ανήκει σ' αυτούς που την καλλιεργούν. Τα Λαϊκά Συμβούλια των χωριών Αγκαθωτό, Πλατύ, Λεύκωνα, τον Νοέμβρη του 1947 αποφάσισαν και μοίρασαν 700 στρέμματα γης των τσιφλικάδων σε ακτήμονες και σε αγρότες με μικρό κλήρο. Τον Γενάρη του 1948 στα χωριά Οξυά, Σφήκα, Πλατύ, τα Λαϊκά Συμβούλια μοίρασαν 900 στρέμματα στους ακτήμονες. Τις αποφάσεις αυτές για τη διανομή της γης ενέκριναν οι Γενικές Συνελεύσεις των κατοίκων των χωριών. Την ίδια περίοδο, το επαρχιακό συμβούλιο Φλώρινας έδωσε 7.000 στρέμματα σε ακτήμονες και μικροκληρούχους.

Με την νομοθετική πράξη 5 του ΓΑ του ΔΣΕ μπήκαν οι βάσεις για τη Λαϊκή Εκπαίδευση, μια εκπαίδευση καθολική και δωρεάν, διαποτισμένη με ζωντανά προοδευτικά δημοκρατικά ιδανικά, προσαρμοσμένη στις πνευματικές και υλικές ανάγκες του λαού και των νέων.

Με τη δράση των Λαϊκών Συμβουλίων οικοδομούνται νέα σχολεία, τα κλειστά ξανανοίγουν, καθαρίζονται, ασβεστώνονται, βρίσκονται τα θρανία και το κατάλληλο διδακτικό προσωπικό. Με τους πόρους τους, αναλαμβάνεται η μισθοδοσία των δασκάλων. Το Λαϊκό Συμβούλιο Κρυσταλλοπηγής κατασκεύασε καινούριο σχολείο με δύο αίθουσες. Μέχρι το Φλεβάρη του 1948 στο νομό Φλώρινας ανοίξανε και λειτούργησαν 23 σχολεία και 1 φροντιστήριο για δασκάλους. Στα ελεύθερα χωριά της Καστοριάς ανοίξανε 45 σχολεία με 2.300 μαθητές και 88 δασκάλους.

Γυναίκες της Ελλάδας. Γυναίκες που έγραψαν τη δική τους ιστορία μέσα στις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Γυναίκες που δικαιωματικά τους ανήκει μια περίοπτη θέση στο Πάνθεον των ηρωίδων του λαϊκο-δημοκρατικού αγώνα και της σύγχρονης νεοελληνικής ιστορίας. Ενα κεφάλαιο της μεγάλης ιστορίας των γυναικών από τα λαϊκά στρώματα όλου του κόσμου.

1946-2006. Εξήντα χρόνια από τότε που το λαϊκό κίνημα ωθείται από τον ταξικό του αντίπαλο, την άρχουσα τάξη της Ελλάδας και τους Αγγλοαμερικανούς ιμπεριαλιστές, να ακολουθήσει τον ένοπλο αγώνα. Εναν αγώνα για μια Ελλάδα του λαού της.

Ας παρακολουθήσουμε, όμως, τις ιστορικές συνθήκες εκείνης της περιόδου στην εξέλιξή τους.

Μετά το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου επήλθαν ριζικές αλλαγές στον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων προς όφελος του σοσιαλισμού και σε βάρος του καπιταλισμού. Οι λαοί, μετά τη νίκη τους κατά του φασισμού, συνεχίζουν τον ειρηνικό αγώνα αντιμετώπισης των καταστρεπτικών συνεπειών του πολέμου και της δημιουργικής ανάπτυξης.

Από τα ιμπεριαλιστικά κράτη, με επικεφαλής τις ΗΠΑ, εγκαινιάστηκε η πολιτική του «ψυχρού πολέμου» στις διεθνείς σχέσεις. Θύμα αυτής της πολιτικής, με την αγγλική αρχικά και την αμερικανική στη συνέχεια επέμβαση, ήταν και η χώρα μας.

Παρά τη νίκη που πέτυχαν το Δεκέμβρη του 1944, δεν κατόρθωσαν να συντρίψουν το λαϊκό δημοκρατικό ΕΑΜικό κίνημα. Εξαπόλυσαν τότε αμείλικτο διωγμό ενάντια στο λαϊκό κίνημα. Χιλιάδες αγωνιστές καταδικάστηκαν σε θάνατο, δεκάδες χιλιάδες φυλακίστηκαν και εξορίστηκαν.

Σ' αυτές τις συνθήκες του μονόπλευρου πολέμου, που κήρυξε η αστική τάξη της Ελλάδας και οι Αγγλοι προστάτες της, η καθοδήγηση του ΚΚΕ προσανατόλισε το Κόμμα και το κίνημα με τη 2η Ολομέλεια της ΚΕ το Φλεβάρη του 1946 και προς τον ένοπλο αγώνα.

Τον Οκτώβρη του '46 συγκροτήθηκε το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ, που καθοδήγησε στη συνέχεια τον ένοπλο αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία, τη δημοκρατία, την πρόοδο και την ειρήνη.

Το ΚΚΕ, ραχοκοκαλιά και ψυχή του ΔΣΕ, φρόντισε ώστε να αναπτύσσεται ειδική δουλειά στις γυναίκες που συμμετείχαν και δρούσαν στις γραμμές του ΔΣΕ.

Με απόφαση του ΚΚΕ και του Γενικού Αρχηγείου (ΓΑ) του ΔΣΕ το Φλεβάρη του 1948 οργανώνεται ειδική σύσκεψη γυναικών στο ΓΑ. Στη σύσκεψη συμμετέχει αντιπροσωπεία της ΑΦΖ (γυναικεία οργάνωση των Σλαβομακεδονιτισσών). Στη σύσκεψη συζητήθηκε η απόφαση του ΚΚΕ και του ΓΑ για την ιδιαίτερη δουλειά στις γυναίκες του ΔΣΕ. Σύμφωνα με την απόφαση, έπρεπε να τοποθετηθεί γυναίκα στέλεχος ως βοηθός Πολιτικού Επιτρόπου (ΠΕ), από το ΓΑ έως τη διμοιρία. Ετσι, θεσμοθετείται η βοηθός ΠΕ για την ανάπτυξη της ιδιαίτερης δουλειάς στις γυναίκες του ΔΣΕ.

Η συμμετοχή και η δράση των γυναικών σ' αυτόν τον ηρωικό λαϊκό στρατό ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Στα μάχιμα τμήματα του ΔΣΕ, οι γυναίκες αποτελούν το 30% των μαχητών.

Οι γυναίκες μαχήτριες δεν υστερούσαν καθόλου σε μαχητικότητα, ικανότητα και αυταπάρνηση στον ένοπλο αγώνα από τους άνδρες μαχητές, σ' όλα τα μετερίζια, σαν ίσος προς ίσο.

Σε 688 ανέρχονται οι γυναίκες στελέχη, αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του ΔΣΕ. Αρκετές ήταν οι μαχήτριες που τιμήθηκαν με διακρίσεις ηθικής αμοιβής για τη δράση τους. Σε 55 γυναίκες απονεμήθηκαν μετάλλια ανδρείας, σε 244 δόθηκε προαγωγή επ' ανδραγαθία, ενώ εκατοντάδες πήραν έπαινο. Χαρακτηριστικά ονόματα όπως Λαοκρατία, Θύελλα, Μάχη, Αστραπή θα μείνουν ανεξίτηλα χαραγμένα στην ιστορία, απεικονίζοντας γενναίες γυναικείες μορφές του λαϊκού αγώνα και του ΔΣΕ.

Κοντά σε αυτές που πολεμούσαν με το όπλο, έδιναν τη μάχη οι τραυματιοφορείς, οι τηλεφωνήτριες, οι νοσοκόμες, οι σαμποταρίστριες, οι σύνδεσμοι.

Σε πολλές δύσκολες καταστάσεις, οι γυναίκες φρόντιζαν να εμψυχώνουν με το δικό τους ξεχωριστό τόνο αισιοδοξίας τους μαχητές και τις μαχήτριες. Στη θρυλική πορεία της Ταξιαρχίας αόπλων της Ρούμελης προς τη Μακεδονία ανάμεσα στους 1.200, οι 300 ήταν γυναίκες. Η φάλαγγα βάδιζε 40 μερόνυχτα και απ' αυτά τα 13 χωρίς τροφή. Διάνυσαν 6 χιονισμένες βουνοκορφές, 4 μεγάλους κάμπους και 6 δημοσιές και άντεξαν. Επτά γυναίκες, επειδή ξεκόπηκαν από τη φάλαγγα, έχασαν τον προσανατολισμό της πορείας, έπεσαν από βράχο του Ολύμπου σαν νέες Σουλιώτισσες, για να μην αιχμαλωτιστούν από τους μοναρχοφασίστες.

Οι γυναίκες στο ΔΣΕ δούλευαν στα συνεργεία ιματισμού και υπόδησης. Χρησιμοποιούνταν στην επιμελητεία και στα μαγειρεία. Οργάνωναν το «νοικοκυριό» στα τμήματα, ξεσήκωναν με τον ενθουσιασμό τους την επαναστατική άμιλλα. Εγραφαν γράμματα, συνθήματα, μοίραζαν εφημερίδες και τρικ. Εμπαιναν στα σπίτια των γυναικών προπαγανδίζοντας τους σκοπούς του ΔΣΕ, έδιναν θάρρος, πίστη και ελπίδα για την προοπτική του αγώνα. Αρκετές φορές, μιλούσαν σε συγκεντρώσεις γυναικών φροντίζοντας για την πολιτική τους ενημέρωση. Οργάνωναν παιδικά συσσίτια, δούλευαν στην επαγρύπνηση, στα Λαϊκά Συμβούλια και τα Λαϊκά Δικαστήρια στην Ελεύθερη Ελλάδα. Ολα αυτά ήταν αποτέλεσμα της ειδικής δουλειάς του ΚΚΕ για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μαχητριών του ΔΣΕ, για τη διαπαιδαγώγησή τους, συστατικό μέρος της κομματικής, ιδεολογικοπολιτικής διαπαιδαγωγητικής δράσης του στο ΔΣΕ.

Στα καθήκοντα της ιδιαίτερης δουλειάς για τις γυναίκες ήταν: Η φροντίδα για εκπαίδευση, κατάρτιση και ειδίκευση των μαχητριών. Η στελεχική ανάδειξη βαθμοφόρων αξιωματικών και υπαξιωματικών και η ανάδειξη και κατάρτιση της γυναίκας στελέχους βοηθού του Πολιτικού Επιτρόπου. Το περιεχόμενο αυτών των καθηκόντων ήταν προσανατολισμένο στην προσαρμογή των γυναικών στις δυσκολίες του πολέμου, στο ατσάλωμα της πίστης για το δίκαιο του αγώνα, στο χειρισμό των όπλων, στην ανάδειξη και αξιοποίηση των γυναικών στρατιωτικών στελεχών, στην ισότιμη τοποθέτησή τους στις γραμμές του ΔΣΕ. Σημαντικό ρόλο σ' αυτά έπαιξε ο θεσμός της υπεύθυνης γυναικών δίπλα στον Πολιτικό Επίτροπο.

Οι γυναίκες, ιδιαίτερα τα στελέχη, εκπαιδεύονταν στην τέχνη της καθοδήγησης, στις ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες του πολέμου. Διαπαιδαγωγούνταν, ώστε να είναι παράδειγμα για μίμηση και διαπαιδαγωγούσαν στη συνέχεια με την ίδια τέχνη και επιμονή τις συντρόφισσές τους. Στα πλαίσια της ξεχωριστής πολιτικοϊδεολογικής καθοδήγησης φρόντιζαν για την κατάλληλη αξιοποίησή τους (ομαδάρχες), ώστε να εκπαιδευτούν στα καθήκοντα της διοίκησης, να φροντίζουν για τη συνειδητή πειθαρχία, να αναγνωρίζονται ως διοικητές και να ενισχύεται η αυτοπεποίθησή τους, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά. Οι υπεύθυνες μέλη της διοίκησης των τμημάτων έπαιρναν μέρος στην επεξεργασία των στρατιωτικών σχεδίων, εξέφραζαν γνώμη, προετοίμαζαν ιδεολογικοπολιτικά και ψυχολογικά τις μαχήτριες για την εκπλήρωση της αποστολής τους.

Στα πλαίσια ακόμη της ειδικής διαφωτιστικής δουλειάς στις γυναίκες είχαν οργανώσει ειδικές αναλύσεις - συζητήσεις του δελτίου του ΔΣΕ, σχολή μόρφωσης των αναλφάβητων μαχητριών, έκδοση ειδικών για τις γυναίκες εντύπων και εφημερίδων, όπως η «Μαχήτρια» και η «Αγωνίστρια», και φρόντιζαν την ιδιαίτερη επιμορφωτική δραστηριότητα με μελέτες και συζητήσεις βιβλίων, όπως π.χ. «Οι γυναίκες της Ελλάδας στον αγώνα». Στην ιδιαίτερη δουλειά στις γυναίκες του ΔΣΕ περιλαμβάνονται ποικίλα ψυχαγωγικά προγράμματα και οι ηθικές αμοιβές.

Ολη αυτή η ξεχωριστή δραστηριότητα ανέδειξε στις πιο δύσκολες συνθήκες του αγώνα ένα νέο τύπο ανθρώπου και για τους άντρες και για τις γυναίκες με την εξασφάλιση της ισοτιμίας και του αλληλοσεβασμού μεταξύ τους και στέρεη βάση το ιδεολογικό, πολιτικό ατσάλωμα για το δίκιο του αγώνα της εργατικής τάξης, των καταπιεσμένων, για τη λαοκρατία, για το σοσιαλισμό. Είναι παρακαταθήκη για το λαϊκό κίνημα της πατρίδας μας στις σύγχρονες συνθήκες που φωτίζει το δρόμο της πάλης για τη συγκρότηση του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου πάλης για το σοσιαλισμό.

Ξανακοιτάζοντας την ιστορία μας, ανακαλύπτουμε τις αστείρευτες δυνάμεις του εργατικού και του λαϊκού μας κινήματος. Τα ιδανικά και οι αξίες του μπορούν να εμπνεύσουν στους ανθρώπους μεγάλα και ηρωικά κατορθώματα, να διαπαιδαγωγήσουν το νέο τύπο του πιο ανιδιοτελούς ανθρώπου, να συνεγείρουν τις λαϊκές μάζες και να αναδείξουν προσωπικότητες, τους φυσικούς ηγέτες του λαού.

Αυτή η ιστορική περίοδος αποκάλυψε και στις ίδιες τις γυναίκες τις δυνατότητες και τα όριά τους, τους έδωσε αυτοπεποίθηση και το αληθινό πλαίσιο της ισοτιμίας τους. Είναι μια ανεπανάληπτη σελίδα ηθικού ψυχικού μεγαλείου και διδαγμάτων, που σάρωσε τις απόψεις για τη γυναικεία αδυναμία, ανέτρεψε τη φιλολογία της γυναίκας που είναι φτιαγμένη μόνο για το μικρόκοσμο του σπιτιού της. Εβαλε τη γυναίκα στην πραγματική θέση και το ρόλο που της αξίζει στη νέα ανθρώπινη κοινωνία.

Το 1821, όταν ο ελληνικός λαός ξεσηκώθηκε ενάντια στους Τούρκους, υπήρξαν πολλές γυναίκες ηρωίδες. Το ίδιο κι αργότερα, στην πάλη ενάντια στις κάθε είδους δικτατορίες. Στην πάλη ενάντια στους χιτλερικούς εισβολείς, η Ελληνίδα γυναίκα έγραψε λαμπρές σελίδες θάρρους και ηρωισμού. Αλλά αυτό που βλέπουμε αυτά τα τρία τελευταία χρόνια της νέας Αντίστασης ενάντια στους Αμερικάνους ιμπεριαλιστές, ξεπερνά, σε έκταση και σε βάθος, τις καλύτερες παραδόσεις της εθνικής μας ιστορίας.

Πώς κέρδισε τον τίτλο «αγωνίστρια», πώς κέρδισε την εκτίμηση του λαού της και των συντρόφων της στη μάχη; Μας το διηγούνται τα ίδια τα στελέχη του ΔΣΕ, οι στρατηγοί, οι ανώτεροι αξιωματικοί, οι πολιτικοί επίτροποι:

«Η στρατιωτική δραστηριότητα των γυναικών στο στρατό μας καλύπτει όλους τους τομείς της πολεμικής μας προσπάθειας, γράφει ο αντιστράτηγος Καραγιώργης. Ως ανιχνεύτρια, ως σκαπανέας, στις δολιοφθορές και γενικά στο μηχανικό. Ως ελεύθερος σκοπευτής, στις ενέδρες μέσα στο χιόνι και τον παγωμένο άνεμο. Στα παρατηρητήρια, στις προκεχωρημένες θέσεις. Στις τολμηρές πορείες, έρπην, μέχρι τις γραμμές του εχθρού. Και, φυσικά, στις επιθέσεις σε υψώματα ή χωριά, ακόμα και πόλεις. Πολλές είναι οι περιπτώσεις, που γυναίκες αγωνίστριες συνέλαβαν στρατιώτες του μοναρχοφασιστικού στρατού.

Η γυναίκα αγωνίστρια έχει ανεκτίμητα προσόντα. Υπομονή και επιμονή, μετριοφροσύνη, αντοχή, αγάπη, τάξη. Πνεύμα αυτοθυσίας... Η γυναίκα φέρνει στο στρατό μας την καλοσύνη της ψυχής και τον πολιτισμό. Την καθαριότητα, το μανταρισμένο ρούχο, το ραμμένο κουμπί. Φέρνει το πνεύμα αλληλεγγύης, σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι ο άντρας, ιδιαίτερα προς τους τραυματίες. Η αγωνίστρια που έχει παρασημοφορηθεί με το Μετάλλιο Ανδρείας, επειδή μετέφερε για 3 χιλιόμετρα πρώτα τους τραυματίες και μετά τους νεκρούς της μονάδας της σε μια μάχη, δεν αποτελεί μεμονωμένη περίπτωση.

Τέλος, η γυναίκα πρόσφερε στο στρατό άλλα δύο προτερήματα μεγάλης σημασίας: Την πειθαρχία και την αγνή αγάπη».

Πόσο αίμα έχυσε, πόσο ιδρώτα και πόσους κόπους πέρασε, για να ανέβει τα σκαλοπάτια αυτά!

Είχε να παλέψει ενάντια σε έναν εχθρό εξοπλισμένο μέχρι τα δόντια. Να περπατήσει μερόνυχτα. Να υπομείνει τις δυσκολίες που έχει η διαβίωση στο ύπαιθρο. Κι ακόμα, έπρεπε να κατανικήσει τις προκαταλήψεις και τις επιφυλάξεις των ίδιων των συμπολεμιστών της, των αντρών, που την έβλεπαν με κάποια δυσπιστία.

Ας αφήσουμε να μιλήσει ο επίτροπος της ταξιαρχίας Πετρίτη, ο στρατηγός Κυριάνης. Η ταξιαρχία αυτή είχε μια πραγματικά αξιοσημείωτη δραστηριότητα στα μετόπισθεν του εχθρού, κάτω από τις πιο σκληρές συνθήκες.

«Αυτό που θα μπορούσα να πω ή να γράψω, λέει, θα ήταν πάντα κατώτερο αυτών που πρέπει να ειπωθούν για τις αγωνίστριές μας. Η ιστορία του τόπου μας είναι πλούσια σε ηρωικά γεγονότα. Αλλά αυτό που είδα κι έζησα, ξεπερνά την πραγματικότητα. Πετάει ψηλά, για να συναντήσει το απίστευτο κι, όμως, έχει γίνει από ανθρώπινα όντα, και μάλιστα από νέες κοπέλες.

Οφείλω να το ομολογήσω. Πριν γίνω αγωνιστής του Δημοκρατικού Στρατού, δεν μπορούσα να παραδεχτώ πως η γυναίκα μπορούσε να πολεμήσει. Η ιδέα που είχα για τις γυναίκες δεν ήταν και πολύ κολακευτική. Επρεπε να ενταχθώ στο ΔΣΕ, για να γνωρίσω από κοντά τις ηρωίδες αυτές. Κι έπρεπε ακόμα να υπηρετήσω στη μονάδα του Σουλίου, για να φθάσω σε αυτό που σήμερα για μένα είναι μόνο η αρχή.

Προσπαθούσα πάντα να είμαι καλός μαζί τους και να τις κάνω να αποφεύγουν τις δυσκολίες ή να τις ξαλαφρώνω από τα φορτία που μετέφεραν. Καμιά από όσες γνώρισα δε δέχτηκε ποτέ μια τέτοια "χάρη".

Η Αθηνά Γκίνη από το χωριό Καστανιά της Ηπείρου έκλαιγε επειδή δε θέλαμε να την πάρουμε μαζί μας στην επίθεση. Ετσι, διέπραξε μια πράξη "απειθαρχίας". Ετρεξε μετά από εμάς στην επίθεση και μας ξεπέρασε όλους!.. Ημασταν σε πορεία 92 ώρες. Η μεταφορά του μυδραλιοβόλου είχε καταστεί πρόβλημα. Η Βαγγελιώ Σιμοπούλου, από το χωριό Καρα-Μπαϊράμ Φαρσάλων, παρασημοφορημένη με το Μετάλλιο Ανδρείας, το μεταφέρει επί 10 ώρες. Την πλησιάζω συγκεντρώνοντας όλες μου τις δυνάμεις, πράγμα που δεν ήταν κι εύκολο, και της λέω να μου δώσει το μυδραλιοβόλο. Δεν περίμενα την απάντησή της: - Εσύ είσαι ο επίτροπος. Το μυδραλιοβόλο ανήκει στην ομάδα μου. Κουβαλώ το φορτίο που μου ανήκει. Οχι; Ξέχασες λοιπόν αυτά που έλεγες εσύ ο ίδιος; "Η ελευθερία δεν έρχεται μόνη της. Πρέπει να την κατακτήσουμε"».

Ο λοχαγός Φεγγάρης δεν είχε τις γυναίκες σε εκτίμηση. Δεν ήθελε ούτε να τις δεχτεί στο λόχο του. Ακούστε τι λέει για τις γυναίκες σήμερα:

«Αναρωτιόμουν αν οι αγωνίστριες μπορούσαν να υπομείνουν και να ξεπεράσουν τέτοιες δυσκολίες. Αλλά η μάχη στο Καρπενήσι με άφησε αμήχανο. Οι αγωνίστριες έκαναν σκάλα μεταξύ τους και σκαρφάλωναν έτσι μέχρι τα παράθυρα κι έμπαιναν στα οχυρωμένα σπίτια των μοναρχοφασιστών.

Παρά την πυρκαγιά που είχε αγκαλιάσει το αρχηγείο του εχθρού, οι αγωνίστριες Βαρβάρα Δεσποτόπουλου, Φωτεινή Δελή, Αρετή Λουκά και Αγλαΐα Γιολδάση πετάχτηκαν πρώτες και άνοιξαν το δρόμο μέσα στις φλόγες. Κομμάτια καμένων ξύλων έπεφταν πάνω στο κεφάλι τους, ο καπνός τις έπνιγε. Σ' ένα κελί βρήκαν 19 δικούς μας τραυματίες αιχμάλωτους και τους ελευθέρωσαν».

Ο μεγάλος Γάλλος ποιητής Πωλ Ελυάρ, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ελεύθερη Ελλάδα, τον Ιούνη του '49, έμεινε έκπληκτος από το μαζικό αυτό ηρωισμό της Ελληνίδας γυναίκας.

«Αυτές οι νέες γυναίκες είναι κάτι παραπάνω από άνθρωποι. Είναι θεές!», είπε τη μέρα της αναχώρησής του.

Οι Ελληνίδες γυναίκες έκαναν απλά το καθήκον τους απέναντι στην ανθρωπότητα. Και θα συνεχίσουν να το κάνουν μέχρι τέλους. Εχουν τη δύναμη και το κουράγιο που χρειάζεται. Ξέρουν γιατί μάχονται. Φλέγονται από το μεγάλο ιδανικό της ελευθερίας και της ειρήνης, κοινό ιδανικό χιλιάδων προοδευτικών γυναικών στον κόσμο.

«Ξεκινήσαμε για να επιτεθούμε στο ύψωμα Κουλκουθούρια, διηγείται η Θεοδώρα Ζήκου. Ηταν τη νύχτα στις 12 Μάη του '49. Στις τέσσερις το πρωί το πυροβολικό μας άρχισε να βομβαρδίζει τις εχθρικές θέσεις. Ριχτήκαμε στην επίθεση. Φτάνουμε κοντά στα συρματοπλέγματα, κάτω από τα πυρά του εχθρού, ανοίγουμε κόβοντάς τα ένα πέρασμα και προχωράμε στις θέσεις των εχθρικών μυδραλιοβόλων. Τα μετατρέπουμε σε σκόνη με τα πάντσερ μας και τους "σταυρούς" μας. Ο εχθρός αναγκάζεται να εγκαταλείψει τις θέσεις του.

Εκείνη την αποφασιστική στιγμή, ο διοικητής μας θέλησε να στείλει ένα επείγον μήνυμα στη διπλανή ομάδα. Το παίρνω και τρέχω μέσα από το πυρακτωμένο σίδερο και τη σκόνη των εχθρικών οβίδων. Ξαπλώνω καταγής, προχωρώ σερνόμενη πάνω στους αγκώνες μου, μετά σηκώνομαι και ξαναρχίζω το τρέξιμο. Βρήκα το λοχαγό, του έδωσα το μήνυμα και ξαναπαίρνω το δρόμο της επιστροφής. Γυρνώντας, συνάντησα δύο τραυματισμένους συντρόφους. Τους έδεσα τα τραύματα. Ο εχθρός κάνει αντεπίθεση. Πρέπει να επιστρέψω στη μάχη, για να πάω την απάντηση. Οπως έτρεχα, έπεσα πάνω σε έναν αγωνιστή ξαπλωμένο στη γη, γεμάτο αίματα. Ηταν ακίνητος. Τον αναγνώρισα από το πουκάμισό του. Ηταν ο ίδιος ο αδερφός μου. Γονατίζω πλάι του και τον φωνάζω με τ' όνομά του.

-- Αντώνη!.. Αντώνη!..

Καμιά απάντηση. Τον ανασηκώνω λίγο. Δε ζούσε πια. Η οδύνη με χτύπησε σαν γροθιά. Για ένα δευτερόλεπτο πάλεψα ανάμεσα σε δύο συναισθήματα. Από τη μια, ο νεκρός αδελφός μου. Από την άλλη, η μάχη που περίμενε. Διάλεξα τη δεύτερη. Τον άφησα. Η βοή της μάχης με κατάπιε ξανά. Φτάνω, δίνω την απάντηση στο διοικητή. Με ρώτησε γιατί τα μάτια μου ήταν γεμάτα δάκρυα. Του είπα ψέματα.

-- Δεν είναι τίποτα, σύντροφε διοικητά, από τον καπνό».

Υπάρχει ένας ακόμα ολόκληρος ουλαμός τραυματιοφορέων της ΙΧης μοίρας, που έχει παρασημοφορηθεί με το Παράσημο Ηλέκτρα, που έχει θεσπιστεί προς τιμήν της εθνικής μας ηρωίδας Ηλέκτρας Αποστόλου.

Αυτές οι 33 γυναίκες μετέφεραν μακριά από το πεδίο της μάχης όλους τους τραυματίες μιας ολόκληρης μοίρας στη διάρκεια των μαχών στο Ταμπούρι, στη Γύφτισσα και στο Κάντσικο, που κράτησαν πολλές μέρες.

Οταν αναλογιζόμαστε τους κινδύνους και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι τραυματιοφορείς μας στην εκπλήρωση του καθήκοντός τους, είμαστε υποχρεωμένοι να παραδεχτούμε πως θα πρέπει να τις αναφέρουμε ως τις καλύτερες ανάμεσα στους καλύτερους.

Μέσα στο χιόνι, που έφτανε καμιά φορά και τα δυο μέτρα ύψος, πάνω σε επικίνδυνες πλαγιές, στην άκρη χαραδρών, κατεβαίνοντας δύσβατα μονοπάτια, βάδιζαν σχεδόν χωρίς σταματημό, ακόμα και 24 ώρες, μεταφέροντας στους ώμους τους τους τραυματίες, συχνά κάτω από τα πυρά της εχθρικής αεροπορίας.

Ισως τα γεγονότα αυτά να φαίνονται απίστευτα. Κι όμως, είναι η αλήθεια. Είναι η έκφραση και η απόδειξη της ηθικής δύναμης των γυναικών και των αγωνιστριών μας.

Στη διάρκεια των τελευταίων μαχών στο Γράμμο, ο ηρωισμός των γυναικών έγινε καθημερινότητα.

Η Φρόσω Βλασταράκη μας μιλάει για τις αγωνίστριες του πυροβολικού:

«Ξεκινήσαμε, με τα κανόνια φορτωμένα στα λίγα μουλάρια που είχαμε στη διάθεσή μας.

Η πορεία μας ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Τα μουλάρια γλιστρούσαν στο παγωμένο χιόνι και έπεφταν σχεδόν σε κάθε τους βήμα. Τότε οι αγωνίστριες φορτώθηκαν τα βαριά κομμάτια στους ώμους τους και τα μετέφεραν οι ίδιες.

Καταλάβαιναν πολύ καλά τη βοήθεια που θα έδιναν τα κανόνια στις μονάδες μας κατά τη διάρκεια των προσεχών μαχών και ήθελαν να τα μεταφέρουν πάση θυσία. Στη μάχη Πύργου Στράτσανης, η νεαρή Ανάστα Παναγιωτίδου σταμάτησε την επίθεση του εχθρού με μια απευθείας βολή του κανονιού της, στα 100 μέτρα από τις εχθρικές θέσεις.

Μετά τη μάχη του Αϊ-Λια, όπου απορήσαμε τον εχθρό για τα καλά, οι αγωνιστές μας θυμηθήκανε τη Μόρφω. Ηταν καθισμένη δίπλα τους και ανάσαινε βαριά, στηριγμένη σ' ένα δέντρο, με τα μάτια κλειστά.

-- Ε, Μόρφω! Κοιμάσαι; τη ρωτάει ένας σύντροφος. Οι άλλοι δεν τον άφησαν να την ξυπνήσει.

-- Είναι πεθαμένη στην κούραση!.. Αφησέ την.

Η μάχη αυτή του Αϊ-Λια ήταν μία από εκείνες που απελευθερώνουν στην ψυχή το μίσος και σου δίνουν δυνάμεις, για να νικήσεις το φόβο και να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου μπροστά στο θάνατο, μπροστά στη θέα του αίματος και της κομματιασμένης σάρκας. Η Μόρφω τα έζησε όλα αυτά. Η φωνή της ήταν ακόμα βραχνή. Μας διηγιόταν πώς πολέμησε σώμα με σώμα με τον εχθρό.

Ηταν όλοι καθισμένοι γύρω από τη φωτιά και ο ύπνος βάραινε τα βλέφαρα. Τότε ήρθε ο επίτροπος.

-- Σύντροφοι, πρέπει ένας σας να έρθει μαζί μου. Μερικοί σηκώθηκαν, αλλά δεν είχαν τη δύναμη να ανοίξουν τα μάτια τους...

-- Εχουμε έναν τραυματία σε πολύ σοβαρή κατάσταση. Πρέπει κάποιος να ξαγρυπνήσει στο προσκεφάλι του. Οι νοσοκόμες έφυγαν όλες με τους τραυματιοφορείς.

-- Θα πάω εγώ, είπε η Μόρφω καθώς σηκωνόταν.

-- Μα, εσύ είσαι πεθαμένη στην κούραση!

-- Θα πάω! Πήρε την κάπα της και ενώ οι άλλοι βυθιζόντουσαν ξανά στον ύπνο, η Μόρφω, η αμείλικτη και σκληρή στη μάχη, με τη βραχνή φωνή, ξανάγινε η γυναίκα η γεμάτη μητρική τρυφερότητα και πήγε να εκπληρώσει ένα ακόμα καθήκον. Ξανάγινε η αδελφή, η μάνα, η σύζυγος. Τόσο απλά και γενναία, όπως πριν λίγο είχε εκπληρώσει το καθήκον της υπεράσπισης της Επανάστασης».

Αυτό το βουνό, που έγινε θρύλος, που τραγουδήθηκε από όλο το λαό μας, είδε να γεννιούνται αμέτρητες ηρωίδες. Εγινε σχολείο θυσίας και καθήκοντος για τις χιλιάδες των μαχητών.

Αλλά είναι ο Γράμμος μοναδικός; Οχι! Ολη η Ελλάδα είναι ένας Γράμμος. Ολη η Ελλάδα είναι ένα σχολειό, όπου χιλιάδες αγωνίστριες θα κερδίσουν τη νίκη: Την ειρήνη στην Ελλάδα.

Ηταν απλές γυναίκες, γυναίκες της Ελλάδας. Ηξεραν να μιλάνε τρυφερά στα παιδιά τους και στους άντρες τους. Ηταν νεαρά ντροπαλά κορίτσια, γεμάτα γλύκα και υπακοή.

Αλλά, όταν χρειάστηκε να απαντήσουν σ' αυτούς που ήρθαν να κλέψουν την ελευθερία και την ειρήνη του λαού μας, ήξεραν να βρουν γλώσσα γενναία. Απάντησαν με τα όπλα τους. Και η γλώσσα αυτή ήταν πολύ επικίνδυνη. Η ίδια η έκθεση ενός ανώτερου αξιωματικού του επιτελείου των μοναρχοφασιστών μας λέει:

«...Αγωνίζονται φανατικά σαν ύαινες. Πολύ δύσκολα μπορούμε να τις υποχρεώσουμε να εγκαταλείψουν το ύψωμα που υπερασπίζονται. Και οι πολεμικές κραυγές τους ασκούν ιδιαίτερα αρνητική επίδραση στο ηθικό των ανδρών μας».

Σε αυτή τη μικρή γωνιά της Ευρώπης, οι γυναίκες της Ελλάδας έδειξαν σε αυτούς που ονειρεύονται πολέμους και κατακτήσεις, πως δεν μπορούν να παίζουν ατιμώρητα με τη λαϊκή θέληση.

Αγωνιζόμαστε για το ίδιο ιδανικό των δημοκρατικών γυναικών όλου του κόσμου. Εκείνες, στις χώρες τους. Εμείς, στη δική μας. Αγωνιζόμαστε για την ελευθερία και την ειρήνη. Η ενότητα στη δράση μας είναι δυνατή και γερή και καμιά δύναμη δε θα μπορέσει να μας χωρίσει. Να γιατί θα νικήσουμε!

Το παρακάτω γράμμα, που έγραψε μία από τις αγωνίστριες της 107ης ταξιαρχίας του ΔΣΕ, μιλάει από μόνο του γι' αυτήν τη μορφή αγώνα.

«Είχαμε πάρει μέρος σε πολλές μάχες ενάντια στους στρατιώτες του μοναρχοφασιστικού στρατού. Κάθε φορά αισθανόμασταν μεγάλο και ειλικρινή πόνο για τους εχθρούς μας, που ήταν άνθρωποι από την ίδια χώρα με μας, άνθρωποι του λαού, που σκοτώνονταν για τα συμφέροντα των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών. Μια μέρα, επιστρέφοντας από μια επιχείρηση, ανακαλύψαμε σε μια χαράδρα πτώματα μοναρχοφασιστών στρατιωτών σε σήψη. Κείτονταν εκεί άταφοι για πάνω από ένα χρόνο, από το Σεπτέμβρη του 1948, από τις μάχες του Μάλι-Μάδι.

Μια δυνατή επιθυμία μας συνεπήρε όλες. Να μιλήσουμε στους στρατιώτες του μοναρχοφασιστικού στρατού. Να τους μιλήσουμε σαν πραγματικές αδελφές τους. Να τους πούμε πόσο επιθυμούμε την ειρήνη, για να σταματήσει η αιματοχυσία αυτή. Και αυτό ακριβώς κάναμε. Κάθε βράδυ τους στέλναμε μηνύματα με τη βοήθεια του χωνιού από χαρτόνι. Μετά, κανονίσαμε συνάντηση μαζί τους για την επόμενη νύχτα.

Συναντηθήκαμε σε μια χαράδρα μεταξύ των δύο γραμμών του μετώπου. Τρεις στρατιώτες βρίσκονταν ήδη εκεί και μας περίμεναν. 18 μας κοίταζαν, χωρίς να αρθρώνουν λέξη. Μετά αγκαλιαστήκαμε. Οι στρατιώτες έκλαιγαν.

-- Γιατί πολεμάτε εναντίον μας; τους ρώτησε μια συντρόφισσα. Δεν είστε κι εσείς παιδιά του λαού;

Ο Μανόλης, ένας από τους στρατιώτες, μιλούσε και τα δάκρυα κυλούσαν στα μαγουλά του.

-- Μικρές αδελφές μου, αισθάνομαι τόσο ήρεμος κοντά σας. Αγωνιζόσαστε για την ελευθερία κι εμείς πολεμάμε εναντίον σας κάτω από τις απειλές και την τρομοκρατία. Αλλά θα έρθουμε να ενωθούμε μαζί σας το συντομότερο. Σήμερα πρέπει να επιστρέψουμε, θέλουμε να μιλήσουμε στους στρατιώτες της ομάδας μας και να προσπαθήσουμε να τους πάρουμε μαζί μας, στο στρατόπεδο της ελευθερίας. Σας το υποσχόμαστε.

Κράτησαν την υπόσχεσή τους. Μερικές μέρες αργότερα, 18 στρατιώτες ήρθαν στο στρατόπεδό μας. Η φωνή της αδελφής τους που πολεμά για την ειρήνη, τους είχε αγγίξει την ψυχή».

Αυτός είναι ο απολογισμός μιας μέρας. Κάθε βράδυ, από τη μια μέχρι την άλλη άκρη του μετώπου, οι «ομάδες συμφιλίωσης»πλησιάζουν τις εχθρικές γραμμές. Οι αγωνίστριες έχουν ήδη συντάξει από τα πριν σύντομα κείμενα και τα μεταδίδουν κάτω από το γενικό τίτλο: «Η φωνή της αδελφής σας».

Τα κείμενα αυτά είναι πάντα επίκαιρα. Μιλάνε για τη ζωή που ζουν οι οικογένειες των στρατιωτών στην κατεχόμενη Ελλάδα. Για τα παιδιά τους, που πεθαίνουν από την πείνα. Για τις προτάσεις της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης για την ειρήνη στην Ελλάδα. Για τη ζωή στο ΔΣΕ. Για την εκτίμηση και το σεβασμό, και την εξουσία ακόμα, που έχουν κατακτήσει οι γυναίκες στο στρατό μας και στη λαϊκή διοίκηση.

Οι στρατιώτες του μοναρχοφασιστικού στρατού βγαίνουν από τις γραμμές τους και ζητάνε να μάθουν νέα για τους γονείς ή τους φίλους τους, που βρίσκονται μαζί μας.

Και συχνά για τις αδελφές και τους αδελφούς τους, που υπηρετούν στο ΔΣΕ.

Μας περιμένουν κάθε βράδυ. Και αν συμβεί να μη μας ακούσουν, φωνάζουν: «Μικρές αδελφές, μας ξεχάσατε σήμερα!»

Οι αγωνίστριές μας τους γράφουν γράμματα. Πλησιάζουν στα είκοσι μέτρα απ' αυτούς και τα πετάνε πάνω από τα συρματοπλέγματα...