Με «όαση», μέσα στην εκτεταμένη ρεπερτοριακή «ξεραήλα» του θεάτρου μας, αναλογεί το ανέβασμα -στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών- του μακρόχρονα λησμονημένου αριστουργήματος του Φρίντριχ Σίλερ (1759 - 1805) «Ερως και ραδιουργία» (ή «Λουίζα Μίλερ») και μάλιστα με μια παράσταση σεβαστική, ουσιαστικά σύγχρονης αντίληψης, με ευφάνταστα αλλά και μετρημένα ευρήματα, υψηλό αισθητικό γούστο, σε καθόλα αξιέπαινη σκηνοθεσία των ηθοποιών Ακύλλα Καραζήση και Νίκο Χατζόπουλο. Κορυφαίο και επαναστατικό πνεύμα της εποχής του ο Σίλερ (1759 - 1805), επηρεασμένος από το έργο των Ρουσσώ και Βολταίρου, έχοντας βιώσει και αντιταχθεί στο σκληρό στρατοκρατικό καθεστώς του δούκα Καρόλου - Ευγένιου της Βυρτεμβέργης, με τις δημιουργίες του έκφρασε το αντιμοναρχικό - αντιφεουδαρχικό κίνημα «Θύελλα και ορμή». Ο δούκας απαγόρευσε το πρώτο έργο του, «Οι ληστές» (ιστορικό δράμα-κραυγή κατά του δεσποτισμού και υπεράσπισης των λαϊκών εξεγέρσεων), όπως και κάθε λογοτεχνική δραστηριότητα του Σίλερ, που βρέθηκε λιποτάκτης και περιπλανόμενος σε άλλες γερμανικές πόλεις. Το ελεύθερο, ηθικό, ανυπότακτο πνεύμα και τις εξεγέρσεις του λαού ενάντια στην καταπιεστική και εκμεταλλευτική εξουσία, υπηρέτησαν και τα άλλα έργα του «Η συνωμοσία του Φιέσκο στη Γένοβα», «Ερως και ραδιουργία», ο ποιητικός ύμνος «Στη χαρά», που ενέπνευσε στον ομοϊδεάτη του Μπετόβεν την «9η Συμφωνία», αλλά και την κατοπινή πλουσιότατη δραματουργική, ποιητική, φιλοσοφική, ιστοριογραφική δημιουργία του. Στο ευθέως πολιτικό έργο «Ερως και ραδιουργία», ο ποιητής καταγγέλλει τη διεφθαρμένη, ραδιούργα, αδυσώπητα απάνθρωπη φεουδαρχική εξουσία και τα εκτελεστικά όργανά της, με θεματικό «πυρήνα» τον ταξικά αταίριαστο έρωτα δύο αγνών νέων, που, παραμένοντας ανυπότακτα ηθικά πνεύματα, ωθούνται στο θάνατο. Ο αριστοκράτης -ραδιούργο εκτελεστικό όργανο του δούκα- πατέρας του νεαρού Φερδινάνδου, μαθαίνοντας ότι ο γιος του σκοπεύει να παντρευτεί τη μοναχοκόρη του φτωχού μουσικού Μίλερ, Λουίζα, μαζί με τον μεσήλικα, δόλιο γραμματέα του, που λιμπίζεται την Λουίζα, βυσσοδομεί προκειμένου να σπιλώσει την αγνή Λουίζα, να φυλακίσουν τον πατέρα της και να παντρέψει -ωφελούμενος πολιτικά και οικονομικά- τον Φερδινάνδο με την μεσήλικη ερωμένη του δούκα. Ομως και οι δύο νέοι προτιμούν το θάνατο παρά μια ντροπιασμένη ζωή. Το έργο, σε εξαιρετική, γλωσσικά καίρια και άμεση μετάφραση (Γιώργος Δεπάστας), με λιτότατα, καλαίσθητα σκηνικά μέσα, που με ελάχιστες «πινελιές» παραπέμπουν στην αισθητική του 18ου αιώνα, (σκηνικό Μαρία Πανουργιά - Ιωάννα Τσάμη, κοστούμια Ιωάννα Τσάμη, φωτισμοί Αλέκου Γιάνναρη), «έλαμψε» και χάρη στις συνολικά καλές ερμηνείες. Πρωτίστως των Ακύλλα Καραζήση και Νίκου Χατζόπουλου, που υποκριτικά αυτοκυριαρχημένοι, με ρεαλιστική απλότητα, ερμήνευσαν έξοχα το σατανικό δίδυμο του αριστοκράτη και του γραμματικού του. Η Μαρία Σκουλά ανέδειξε τη βασανιστική «δίψα» της ερωμένης του δούκα για αληθινή αγάπη. Λιτός και άμεσος ο Γιάννης Νταλιάνης στο ρόλο του φτωχού Μίλερ. Ο ελπιδοφόρος ηθοποιός Χάρης Φραγκούλης, ως Φερδινάνδος, είχε μερικές πολύ καλές στιγμές, αλλά έχοντας συνείδηση των εκφραστικών ευκολιών του, αφέθηκε -ίσως και από τη σκηνοθεσία- σε κατά κόρον επίδειξή τους και σε ένα γλυκερά μελοδραματικό υπερπαίξιμο, στο οποίο αφέθηκε και η Πολυξένη Ακλίδη (Λουίζα).

Ο πρωτεργάτης του «Θεάτρου του παραλόγου», Ευγένιος Ιονέσκο, μετά τα μονόπρακτα («Η φαλακρή τραγουδίστρια» 1950, «Το μάθημα» 1951, «Οι καρέκλες» 1952), με τα οποία σουρεαλιστικά σάρκασε τον κομφορμισμό, τον εγωτιμό, την αποξένωση, την ανοησία, την ανικανότητα επικοινωνίας των ανθρώπων στην αστική κοινωνία, έγραψε το «Δολοφόνος χωρίς αμοιβή», με κεντρικό πρόσωπο τον Μπερανζέ. Πρόσωπο που χρησιμοποίησε και στα έργα του «Ρινόκερος», «Ο βασιλιάς πεθαίνει», «Ο πεζός στον αέρα», ως προσωπείο του, υποκρύπτοντας την απέχθειά του για τον παραλογισμό της αστικής κοινωνίας. Παραλογισμός που γεννά ολέθριους πολέμους «τεράτων», όπως ο φασισμός - ναζισμός, που μολύνουν την κοινωνία και συμπαρασύρουν το κοινωνικό σύνολο, μετατρέποντας τους ανθρώπους είτε σε όργανά τους - θύτες, είτε σε θύματα, είτε σε άπραγους παρατηρητές. Εμπνευσμένο από το ναζισμό και τη μαζική προσχώρηση σ' αυτόν είναι το έργο «Ρινόκερο. Μια αλληγορία, που διαδραματίζεται σε μια επαρχιακή πόλη, όπου η μεταμόρφωση ενός φίλου του Μπερανζέ σε «ρινόκερο» προκαλεί «ρινοκερίτιδα» σε όλους τους κατοίκους, με εξαίρεση τον Μπερανζέ, που μένει αμόλυντος, αλλά εγκαταλείπεται από την αγαπημένη του. Το παρισινό «Τheatre de la Ville», στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, παρουσίασε το έργο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, σε μια εντυπωσιοθηρικά και καθ' υπερβολήν κινησιολογική σκηνοθεσία του Εμμανουέλ Ντεμαρσί - Μότα, σκηνοθεσία που αποψίλωσε το άκρως επίκαιρο σήμερα πολιτικο-κοινωνικό περιεχόμενο του έργου. Το ελληνικό θέατρο έχει να επιδείξει πολύ ουσιωδέστερες ιδεολογικά και αισθητικά «αναγνώσεις» του.

Επηρεασμένος από το έργο των Σίλερ, Σέλινγκ, Γκαίτε, Χέγκελ, ο Διονύσιος Σολωμός, το 1826 ξαναδουλεύει το δραματικό ποίημα «Λάμπρος», με ήρωα ένα λαϊκό πρόσωπο, με απελευθερωτική δράση, αλλά ανήθικο, αφού προδίδει τη γυναίκα που τον αγάπησε και τελικά μετανιωμένο για την προδοσία του. Την ίδια χρονιά, γράφει τον «αντίποδα» του «Λάμπρου». Το πεζογράφημα «Η γυναίκα της Ζάκυθος», με πρόσωπο μια αριστοκράτισσα κοινωνικά ανήθικη και με αντεθνική στάση. Στάση ταξικής συμφωνίας με τον οθωμανό κατακτητή και μίσους για τον καταπιεσμένο, χιλιοματωμένο, επαναστατημένο λαό. Ενα κείμενο για το Κακό, που μορφοποιείται με το ταξικό και ρατσιστικό μίσος της αριστοκράτισσας για τις ξεριζωμένες Μεσολογγίτισσες, διά στόματος ενός καλόγερου (προσωπείο του ποιητή). Το 1828 ο Σολωμός παρεμβάλλει στο πεζογράφημα το ποίημα «Νεκρική ωδή» και ένα ποίημα για την πτώση του Μεσολογγίου. Το 1833 προσθέτει τη μορφή του «Διαβόλου» και ιαμβικά δίστιχα για να σατιρίσει τον «διαβολικό» δικηγόρο του ετεροθαλούς αδελφού του, Ιωάννη Λεονταράκη, που τον έβαλε σε δικαστική περιπέτεια διεκδικώντας την πατρική περιουσία. Αργότερα απέσπασε το ποίημα για το Μεσολόγγι και το ενέταξε στους «Ελεύθερους πολιορκημένους». Παρότι ημιτελής, «Η γυναίκα της Ζάκυθος» αποτελεί ένα κειμήλιο της νεοελληνικής γραμματείας αλλά και μια έμμεση μαρτυρία για το ταξικό μίσος των Ελλήνων αριστοκρατών απέναντι στο λαό. Ο Δήμος Αβδελιώδης, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, ανέβασε τη «Γυναίκα της Ζάκυθος», υπογράφοντας τη διασκευή, τη σκηνοθεσία, το σκηνικό και τους φωτισμούς. Με στήριγμά του το έμπειρο και μεταμορφώσιμο υποκριτικό ταλέντο της Ολιας Λαζαρίδου, που υποδύθηκε το «διαβολική» Γυναίκα, τη βουβή σκηνική παρουσία των Δήμητρας Κωτίδου και Δανάης Ρούσσου και τη μουσική του Βαγγέλη Γιαννάκη, έστησε μια «ποιητικά» ατμοσφαιρική παράσταση, χωρίς όμως να αναδείξει και το κοινωνικοταξικό «κατηγορώ» του πρωτοτύπου.