Associated Press

Στιγμιότυπο από την καμπάνια συλλογής υπογραφών για το δημοψήφισμα σχετικά με την τροποποίηση του Συντάγματος

Η εκλογική ήττα των δυνάμεων που στηρίζουν την «μπολιβαριανή διαδικασία» όσον αφορά το δημοψήφισμα δεν ήταν μία νίκη των δυνάμεων της ολιγαρχίας, αλλά απόρροια της αποχής ενός μεγάλου μέρους της λαϊκής και εκλογικής βάσης που από την πρώτη στιγμή τη στήριξε. Η αποχή δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Οι αιτίες αναζητιούνται σε σειρά αλληλένδετων παραγόντων, περιλαμβανομένων: των καθυστερήσεων στην επίλυση των πιο πιεστικών προβλημάτων του πληθυσμού, της έλλειψης έγκαιρης δράσης για να ελεγχθεί το σαμποτάζ στην παραγωγική διαδικασία και τις προμήθειες, της ατιμωρησίας και της αδυναμίας έναντι των συνωμοσιών και της τρομοκρατίας που ασκούσαν τα ιδιωτικά ΜΜΕ - το 97% των ΜΜΕ της Βενεζουέλας ανήκουν σε ιδιώτες και στην ολιγαρχία - και της απουσίας μηχανισμών που θα επέτρεπαν την πραγματική συμμετοχή του λαού στην μπολιβαριανή διαδικασία, μετατρέποντάς τον σε πρωταγωνιστή της διαδικασίας προώθησης των αλλαγών...

Η αποχή, λοιπόν, καθόρισε το τελικό αποτέλεσμα, και αυτή ήταν το κύριο διαφοροποιητικό στοιχείο της εκλογικής αναμέτρησης, της πρώτης αναμέτρησης με αρνητικό αποτέλεσμα από το 1998, που έδωσε, όμως, στην ολιγαρχία ένα προκεχωρημένο φυλάκιο. Από την άλλη πλευρά, η απόρριψη της συνταγματικής αναθεώρησης, απέτρεπε την πιθανότητα σημαντικών αλλαγών, οι οποίες στη μεγάλη πλειοψηφία τους θα ήταν ιδιαίτερα θετικές όσον αφορά την εμβάθυνση της διαδικασίας, τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της διακυβέρνησης.

Από τη στιγμή εκείνη τέθηκαν ίσως με μεγαλύτερη ένταση ζητήματα, με πρωτοβουλία κυρίως του ΚΚ Βενεζουέλας (PCV), όσον αφορά την πορεία - φυσικά δεν είναι, δε θα μπορούσε να είναι, γραμμική - και το περιεχόμενο του «σοσιαλισμού του 21ου αιώνα» που ευαγγελίζεται ο Πρόεδρος της χώρας Ούγκο Τσάβες. Το κυριότερο: Δεν είναι δυνατόν να οικοδομηθεί σοσιαλισμός εντός του καπιταλιστικού συστήματος.

Η διαδικασία, επίσης, απαιτεί μεγάλα ποιοτικά άλματα, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της ανατροπής του καπιταλιστικού συστήματος και της έναρξης της πραγματικής μετάβασης στο σοσιαλισμό. Επίσης, τα βήματα που είναι απαραίτητα για τη συνέχιση της «μπολιβαριανής διαδικασίας» δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από τη μεταρρύθμιση του Συντάγματος και των νόμων. Η διαδικασία εξαρτάται θεμελιωδώς από την οργάνωση και τη δυνατότητα κινητοποίησης των εργατών, από κοινού με τους αγρότες και άλλες λαϊκές δυνάμεις, καθώς και περιθωριοποιημένες ομάδες του πληθυσμού.

Πάνω απ' όλα εξαρτάται από την πολιτική βούληση να προωθηθεί η διαδικασία, με αποτελεσματική συμμετοχή του λαού και με την εργατική τάξη στην πρωτοπορία, έξω από τη λογική του κεφαλαίου και με την παράλληλη μεταβίβαση αποτελεσματικής πολιτικής δύναμης σε αυτόν, αντί της κατανομής της ανάμεσα στον οικονομικό έλεγχο της αστικής τάξης και τη δικαιοδοσία της πολιτικής και κρατικής γραφειοκρατίας.

Εντούτοις, παρά το βαρύ κλίμα που κυριάρχησε για αρκετό καιρό, τίποτα δε χάθηκε και αυτό φάνηκε καθόλη τη διάρκεια του 2008. Μια από τις σημαντικότερες ενδείξεις της ταξικής πάλης ήταν ο αγώνας των εργαζομένων για την εθνικοποίηση της χαλυβουργίας «Ternium Sidor» που σήμανε την αντεπίθεση των δυνάμεων που τάσσονται υπέρ της προώθησης και εμβάθυνσης της «μπολιβαριανής διαδικασίας». Το τελευταίο στάδιο του αγώνα κράτησε μήνες, με απεργίες και κινητοποιήσεις χιλιάδων εργαζομένων, ενώ η σύγκρουση ήταν τόσο με την εργοδοσία όσο και με την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και τον υπουργό Χοσέ Ραμόν Ριβέρο. Ο Ριβέρο είχε με προσωπική ευθύνη προκαλέσει την ανάσχεση των συλλογικών συμβάσεων ακόμη και στο δημόσιο τομέα, προωθούσε τη διαίρεση του συνδικαλιστικού κινήματος, καθώς και την πολιτική των συμβιβασμών με την εργοδοσία, εγχώρια ή ξένη. Επίσης συγκρούστηκαν και με τον τότε κυβερνήτη της επαρχίας Μπολίβαρ, ο οποίος έδωσε εντολή να κινητοποιηθούν η αστυνομία κι η Εθνοφρουρά.

Ο αγώνας στη «Sidor» έλαβε εθνικές διαστάσεις, όταν πραγματοποιήθηκε συνάντηση πολυάριθμων συνδικαλιστικών, πολιτικών, κοινωνικών και φοιτητικών οργανώσεων, όπως το ΚΚ Βενεζουέλας, το Ενωτικό Ταξικό Ρεύμα των Εργαζομένων «Cruz Villegas» (CCUT), το Συνδικάτο Μετάλλου SUTISS, τα συνδικάτα της επαρχίας Γουαϊάνα, το CTR - UNETE κ.ά. και υιοθετήθηκε εθνικό σχέδιο Κινητοποίησης σε ένδειξη αλληλεγγύης στους απεργούς της Χαλυβουργίας «Sidor», αλλά και τις βασικές αρχές της οικοδόμησης ενός εθνικού μετώπου αλληλεγγύης συνολικά στον αγώνα των εργαζομένων. H νικηφόρα έκβαση του αγώνα στη SIDOR, όπως ανέφερε ανακοίνωση του ΚΚ Βενεζουέλας, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα «τι μπορεί να επιτευχθεί από τον αγώνα των εργαζομένων όπως αυτόν στη "Σιδόρ", σε συνδυασμό με την αλληλεγγύη που εκδηλώθηκε σε εθνικό επίπεδο από τις πολιτικές δυνάμεις της εργατικής τάξης που στόχο έχουν να αλλάξουν τις οικονομικές δομές της χώρας και να εντείνουν την ταξική πάλη». Η υπόθεση της «Σιδόρ» άνοιξε το δρόμο για την εθνικοποίηση της βιομηχανίας τσιμέντου, την εθνικοποίηση του τομέα των καυσίμων, της εγχώριας εταιρείας μεταφοράς αερίου, και για την ανακοίνωση της εθνικοποίησης της Τράπεζας της Βενεζουέλας (Santander).

Σε εκλογικό επίπεδο πάλι, υπήρξε η αναμέτρηση της 23ης Νοέμβρη, που ήταν νικηφόρα για τις δυνάμεις που στηρίζουν την μπολιβαριανή διαδικασία, καθώς απέσπασαν συνολικά 265 δήμους και κοινότητες, εκ του συνόλου των 327 (ποσοστό 81%), 18 εκ των 24 δημαρχιών των μεγάλων πόλεων και 17 εκ του συνόλου των 22 κυβερνητών που αντιστοιχεί σε ποσοστό 77%. Το ποσοστό των ψήφων υπέρ του κινήματος του Τσάβες σημείωσε αξιοσημείωτη αύξηση ξανά σε σχέση με το δημοψήφισμα, αν και δεν έφθασε το επίπεδο των ψήφων των προεδρικών εκλογών. Η σαφής και μεγάλη πλειοψηφία εξέφρασε τη θέλησή της να συνεχιστεί η «Μπολιβαριανή επαναστατική διαδικασία» κι ο δρόμος προς το «σοσιαλισμό» που έχει διακηρύξει ο Πρόεδρος Τσάβες.

Ωστόσο οι ήττες στις αναμετρήσεις για τις θέσεις των κυβερνητών στη Σούλια, στην Τατσίρα, στο Καραμπόμπο, στη Μιράντα και στον Μητροπολιτικό Δήμο του Καράκας, παρότι οι δυνάμεις που στήριξαν τη διαδικασία κέρδισαν το Δήμο Λιμπερταδόρ, σηματοδοτεί την ανάδειξη ενός επικίνδυνου αντιδραστικού θύλακα, ο οποίος εντείνει τις απειλές του. Η φασιστική συμπεριφορά που επέδειξε αμέσως η δεξιά, επιχειρώντας αμέσως να εκπαραθυρώσει βίαια τα κοινοτικά συμβούλια από τους δήμους και τις πολιτείες όπου κέρδισε, να καταργήσει τα προγράμματα δωρεάν παροχής ιατρικών υπηρεσιών και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (Barrio Adentro), καθώς και τα πανεπιστήμια UBV ή UNEF, αποτελεί μια σαφή ένδειξη τού τι μπορούν να κάνουν εναντίον του λαού. Ωστόσο, η δεξιά δε μέτρησε καλά τις δυνάμεις της και η μαζική λαϊκή απάντηση δεν άργησε: Ο κόσμος έσπευσε να υπεραμυνθεί των πιο πολύτιμων κοινωνικών επιτευγμάτων της «μπολιβαριανής διαδικασίας».

Το ΚΚΒ, κατά την ολομέλεια της ΚΕ μετά τη διενέργεια των εκλογών, εκτίμησε ότι τα αποτελέσματα αποτελούν και «ένα μήνυμα του λαού προς τις πολιτικές δυνάμεις που στηρίζουν την "μπολιβαριανή διαδικασία", να προχωρήσουν σε κριτική και αυτοκριτική ανάλυση των αποτελεσμάτων, ειδικά υπό το πρίσμα ότι η αντιπολίτευση και οι δυνάμεις της ολιγαρχίας κατόρθωσαν να κερδίσουν σε σημαντικά αστικά κέντρα και πολυπληθείς επαρχίες». «Αυτές οι περιοχές με βιομηχανική ανάπτυξη και μεγάλο αριθμό εργαζόμενων είναι σημαντικές», τόνισε ο Φιγκέρα, «πρέπει να μελετηθεί το φαινόμενο γιατί για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού οι εργαζόμενοι πρέπει να μπουν επικεφαλής αυτής της διαδικασίας» και πρόσθεσε ότι πρέπει «να απαντήσουμε γιατί η συζήτηση και η ιδεολογική πάλη δεν επέτρεψε να κερδηθούν για μια βαθιά αλλαγή της κοινωνίας τομείς των εργαζομένων της χώρας». «Σε μια περίοδο που βαθαίνει η καπιταλιστική κρίση, αυτό που απαιτείται είναι ο σοσιαλισμός και η πάλη γι' αυτόν απαιτεί να βαθύνουμε στην ιδεολογική συζήτηση».

Την επομένη σχεδόν των τοπικών εκλογών, ξεκίνησε η πρωτοβουλία συλλογής υπογραφών για την τροποποίηση του άρθρου 230 του Συντάγματος, που θα δίνει τη δυνατότητα επανεκλογής του Προέδρου Τσάβες. Για την αναθεώρηση του άρθρου του Συντάγματος απαιτείται να κατατεθεί αίτημα που θα έχει την υποστήριξη του 15% του εκλογικού σώματος, ή 2,5 εκατομμύρια υπογραφές. Στα μέσα Δεκέμβρη, το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας (PSUV) κατέθεσε στο Κοινοβούλιο το αίτημα που συνοδευόταν από 188 χαρτοκιβώτια με 4,7 εκατομμύρια υπογραφές, τονίζοντας ότι η συλλογή υπογραφών συνεχίζεται, καθώς ο στόχος ήταν τα 10 εκατομμύρια υπογραφές. Η προκαταρκτική εξέταση του αιτήματος έτυχε της έγκρισης από το Κοινοβούλιο, με 146 υπέρ σε σύνολο 165. Το Κοινοβούλιο ήδη εξετάζει σε δεύτερο και τελικό στάδιο το αίτημα και σε περίπτωση έγκρισης - που θεωρείται δεδομένη - θα δώσει την εντολή στην Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή (CNE) να κηρύξει δημοψήφισμα εντός 30 ημερών, ενώ ο Πρόεδρος Τσάβες πρότεινε την 15η Φλεβάρη ως ημερομηνία διεξαγωγής του δημοψηφίσματος.

Την τροποποίηση, εκτός από το κόμμα του Τσάβες, στηρίζει και το ΚΚ Βενεζουέλας, με τη θέση ότι θεωρεί πως το ζήτημα της επανεκλογής ή μη του Προέδρου πρέπει να είναι απόφαση του ίδιου του λαού, θεωρεί ότι ο Τσάβες είναι σήμερα ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της Μπολιβαριανής Διαδικασίας, ωστόσο θέτει το ζήτημα ότι πρέπει να οξυνθεί η ταξική πάλη και να βαθύνουν οι αλλαγές, ώστε οι λαϊκές δυνάμεις να κατακτήσουν πραγματικά όλη την εξουσία και να ανοίξει η σοσιαλιστική προοπτική.