ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 28 Δεκέμβρη 2008
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
«ΑΚΡΟΠΟΛ - ΠΑΛΛΑΣ»
Ενα αρχιτεκτονικό κόσμημα σαπίζει

Το υπουργείο Πολιτισμού εξακολουθεί να αφήνει στην εγκατάλειψη και τη φθορά του χρόνου ένα από τα λίγα αρχιτεκτονικά στολίδια της Αθήνας

Από την ταράτσα του, το ολλανδικό τηλεοπτικό συνεργείο κινηματογράφησε την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο στις 17 Νοέμβρη του 1973. Αυτή ήταν και η πλέον πρόσφατη ιστορική στιγμή που «έζησε» το ξενοδοχείο «Ακροπόλ - Παλλάς» στη γωνία Πατησίων 451, Αβέρωφ και Μάρνη, απέναντι από τον κήπο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και το προαύλιο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Ενα από τα ελάχιστα εναπομείναντα αρχιτεκτονικά «στολίδια» της Αθήνας, η οποία εξακολουθεί να βλέπει την αρχιτεκτονική της μνήμη να βιάζεται και τα υλικά τεκμήρια της ιστορίας της να μετατρέπονται, όποτε δεν καταστρέφονται, σε «αυλές» σύγχρονων τσιμεντένιων «μεγαθηρίων» (σ.σ. περίπτωση Ακαδημίας Πλάτωνος).

Κι όμως, αυτό το κόσμημα, εδώ και χρόνια, «κρύβεται» από σκαλωσιές και λινάτσες, εγκαταλειμμένο από το κράτος στο οποίο ανήκει. Το χειρότερο μάλιστα είναι πως, μετά και από την πρόσφατη εξέλιξη που ...δεν είχε η πρόσφατη συζήτηση για το μέλλον του στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού, αυτό το μέλλον παραμένει αβέβαιο.

Φυσικά, το «Ακροπόλ» δεν είναι αρχαίο, αλλά είναι εξίσου σημαντικό, αφού αποτελεί χαρακτηριστικό και σπάνιο, πλέον, δείγμα της «αφομοίωσης» του μεσοπολεμικού αρχιτεκτονικού κινήματος του «αρτ - νουβό», από την Ελλάδα της εποχής. Η σημασία του ως «ξεχωριστού δείγματος της αρχιτεκτονικής "Αρτ - Νουβό" στην Ευρώπη» αναδείχτηκε σε συνέδριο της «ΟΥΝΕΣΚΟ» στη Βιέννη το 1990. Μόλις όμως το 1991 χαρακτηρίστηκε ως «έργο τέχνης» από το υπουργείο Πολιτισμού, αναγνωρίζοντας τη σπανιότητα και ιδιαιτερότητα των αρχιτεκτονικών και μορφολογικών στοιχείων του.

Εξαγγελίες χωρίς αντίκρισμα

Εργο του αρχιτέκτονα Σωτήρη Μαγιάση (1894-1966), το «Ακροπόλ» χτίστηκε το 1925-26. Εχει ύψος 34 μ. και αποτελείται από υπόγειο, δύο στάθμες ισογείου, πέντε παρόμοιας κάτοψης ορόφους και δύο δώματα, με συνολικό εμβαδόν 6.600 τ.μ. Περίτεχνα δάπεδα, κόγχες και κιγκλιδώματα, στριφογυριστές μαρμάρινες σκάλες, μεγάλες αίθουσες είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που το χαρακτηρίζουν. Τη δεκαετία του '50 ανακαινίζεται προσαρμοζόμενο στα κριτήρια της εποχής για να «κρατηθεί» στην κατηγορία ξενοδοχείων πολυτελείας. Το 1966 επανακατασκευάζονται 60 δωμάτια, αλλά η πραγματική αλλοίωσή του επιχειρήθηκε το 1989, όταν αγοράστηκε από αυστριακή εταιρεία η οποία ήθελε να κατασκευάσει ψευδοροφές, καταστήματα κλπ. Ευτυχώς, αυτή η καταστροφική «μελέτη» δεν ολοκληρώθηκε. Ωστόσο, οι Αυστριακοί πρόλαβαν και ξεπούλησαν σε δημοπρασίες πολλά από τα έπιπλα που είχε σχεδιάσει ο Μαγιάσης.

Το 1999 το ξενοδοχείο «περνά» στην ιδιοκτησία του ΥΠΠΟ μετά από σύμβαση αγοράς με την κοινοπραξία «ΑΕΞΕ Ακροπόλ - ΑΛΤΕΚ ΑΕ», μέρος της οποίας («ΑΕ Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων Ακροπόλ») ανήκε στον Γ. Μπατατούδη, τότε πρόεδρο του ΠΑΟΚ. Η κοινοπραξία αυτή αγόρασε το «Ακροπόλ» από τους Αυστριακούς. Η αγοραπωλησία ανερχόταν σε 4,5 δισ. δρχ., από τα οποία το ΥΠΠΟ πλήρωσε με την υπογραφή του συμβολαίου τα 1,8 δισ. Σύμφωνα με το συμβόλαιο, η κοινοπραξία θα αναλάμβανε την αποκατάσταση του κτιρίου για να το παραδώσει έτοιμο στο ΥΠΠΟ μετά από 22 μήνες, με σκοπό τη στέγασή του. Ηταν η εποχή που ο τότε υπουργός Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλος, μέσα σε «πανηγυρική ατμόσφαιρα» παραλάμβανε «συμβολικώς» το «κλειδί» του κτιρίου από την εταιρεία.

Τα «πανηγύρια» τέλειωσαν το 2000, οπότε το ΥΠΠΟ καταγγέλλει τη σύμβαση, με την αιτιολογία ότι η εταιρεία παρέβη τους όρους του συμβολαίου. Το τίμημα αυτής της εξέλιξης δεν ήταν μόνο τα 1,8 δισ. δημοσίου χρήματος που ευλόγως πληρώθηκαν «τζάμπα», αφού το κτίριο δεν αποκαταστάθηκε (αλλά με την κοινοπραξία να φεύγει έτσι κι αλλιώς κερδισμένη), αλλά και το ότι έκτοτε το «Ακροπόλ» μετατράπηκε σε αρχιτεκτονικό «φάντασμα». Ακολουθεί μια ολιγόχρονη δικαστική διαμάχη μέχρι το 2003, οπότε το κτίριο αποδίδεται τελειωτικά στο Δημόσιο.

Το 2005, επί υφυπουργίας, Π. Τατούλη, το ΥΠΠΟ ...ξανα-ανακοινώνει την «αξιοποίηση» του κτιρίου, αυτή τη φορά για την «κάλυψη» των αναγκών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και με την υπόσχεση ότι το έργο «θα ολοκληρωθεί» το 2008. Ωστόσο, δεν αναφέρθηκε τίποτα για χρηματοδότηση.

Το 2006 είναι ...η τρίτη φορά που το ΥΠΠΟ, με υπουργό πλέον τον Γ. Βουλγαράκη, ανακοινώνει το έργο, επαναφέροντας την αρχική πρόθεση για στέγαση των υπηρεσιών του υπουργείου, «με διατήρηση των αρχιτεκτονικών και δομικών του στοιχείων και ανάδειξη του πλούσιου εσωτερικού και εξωτερικού διακόσμου», όπως είχε πει ο Γ. Βουλγαράκης. Ανακοινώθηκε μάλιστα και ένας προϋπολογισμός της τάξης των 15.000.000 ευρώ από το Γ΄ ΚΠΣ και «για να μη χαθεί χρόνος» θα «περνούσε» ως «έργο - "γέφυρα"» στο Δ΄ ΚΠΣ. Τον Ιούλη του ίδιου χρόνου, το ΚΣΝΜ εγκρίνει την κτιριολογική μελέτη, η οποία προέβλεπε χρήσεις γραφείων, πωλητήριο του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, εκθεσιακούς χώρους, «ρουφ - γκάρντεν», ξενώνες «υψηλών προσκεκλημένων» του κράτους, αναψυκτήριο.

Απ' έξω «κούκλα»...

Πέρασαν δύο χρόνια μέχρι την πρόσφατη (18/12) συνεδρίαση του ΚΣΝΜ, όπου το θέμα επανήλθε ως «έγκριση ή μη οριστικής μελέτης του έργου "Αποκατάσταση διατηρητέου κτιρίου ACROPOL PALACE, στην Αθήνα, για τη δημιουργία Πολιτιστικών Υποδομών του ΥΠΠΟ"». Κατά τη συζήτηση γνωστοποιήθηκε ότι η μελέτη συντάχθηκε από το αρχιτεκτονικό γραφείο «ΑΝΑΠΛΑΣΗ», μετά από ανοιχτό διαγωνισμό που προηγήθηκε. Οταν μέλη του Συμβουλίου παρατήρησαν πως έρχεται οριστική μελέτη χωρίς προμελέτη, η απάντηση της αρμόδιας Διεύθυνσης ήταν ότι ...«συμπτύξαμε τα στάδια» ...«λόγω χρόνου».

Αυτή η απάντηση πιθανόν να υπονοούσε χρηματοδοτικά προγράμματα, αν και η συζήτηση δεν πρόλαβε να φτάσει ποτέ εκεί. Διότι τα μέλη του Συμβουλίου μάλλον «έφριξαν» από τις παρεμβάσεις της μελέτης, κυρίως από τις μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις στους ορόφους των δωματίων, όπου μετά από τις ενοποιήσεις τους θα απέμενε «ατόφιος» ...μόνο ο διάδρομος. Ωστόσο, παρατηρήθηκαν και άλλες «λεπτομέρειες» που θα άλλαζαν ριζικά το - χαρακτηρισμένο και προστατευόμενο - εσωτερικό. Γενικά, η αντιμετώπιση θύμιζε τις επεμβάσεις που γίνονται από εταιρείες - κυρίως τράπεζες - στα νεοκλασικά, αφήνοντας μόνο το κέλυφος και «αλλάζοντας τα φώτα» στο εσωτερικό. Τακτική που έχει καταγγελθεί πριν μερικά χρόνια και από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Διότι η κήρυξη αφορά σε όλο το κτίριο και όχι μόνο στο κέλυφος, αφού ακόμη και η πρόσοψη μπορεί να επηρεαστεί (π.χ. «τυφλά» παράθυρα) από ευρείας κλίμακας αλλαγές στο εσωτερικό.

Το ΚΣΝΜ δεν προχώρησε καν σε γνωμοδότηση και απέσυρε εντελώς το θέμα, επιστρέφοντας τη μελέτη στην αρμόδια Διεύθυνση και αυτή με τη σειρά της στους μελετητές. Αυτή η εξέλιξη, σε συνδυασμό με το ότι η χρηματοδότηση εξακολουθεί να είναι στον «αέρα», είναι προφανές ότι καθιστά το μέλλον του «Ακροπόλ» σίγουρα αβέβαιο, αν όχι ζοφερό. Διότι οι φωτογραφίες που παρουσιάστηκαν στο Συμβούλιο από το εσωτερικό του έδειχναν μια κατάσταση πλήρους εγκατάλειψης με στοιχεία ακόμη και καταστροφής. Δε χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να καταλάβει τι θα συμβεί σε αυτό το πανέμορφο κτίριο αν «συρθεί» κι άλλο αυτή η απαράδεκτη, δικομματική, διαχρονική απραξία. Ελπίζουμε να μη βρισκόμαστε μπροστά σε ένα ακόμη παράδειγμα απαξίωσης της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς, μέχρι να έρθει κάποιος «σωτήρας» «χορηγός» για να το «σώσει»...


Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ