ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 28 Δεκέμβρη 2008
Σελ. /32
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ «ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΦΛΩΡΑΚΗΣ»
Πολύτιμα ντοκουμέντα για την περίοδο Δεκέμβρη '44 - '45

Κάθε νέος, κάθε ερευνητής, κάθε εργαζόμενος μπορεί να βγάλει χρήσιμα συμπεράσματα για τότε και για σήμερα από τα υλικά που διατίθενται στο Κέντρο

Το φύλλο του «Ρ» στις 4/12/1944. Στην πρώτη γραμμή από τις πρώτες μέρες των μαχών του Δεκέμβρη
Το φύλλο του «Ρ» στις 4/12/1944. Στην πρώτη γραμμή από τις πρώτες μέρες των μαχών του Δεκέμβρη
«Με πρωτοπορία την Καισαριανή και ολόκληρη η άλλη Αθήνα συνεχίζει με το όπλο στο χέρι τον αδυσώπητο αγώνα εναντίον των εχθρών του λαού. Λευτεριά ή θάνατος! Είναι το μεγάλο σύνθημα. Οι Αθηναίοι, οι Πειραιώτες, οι Κοκκινιώτες είναι αποφασισμένοι να πέσουν ως τον τελευταίο τίμιον άνθρωπον για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της χώρας μας. Ολόκληρη η Ελλάδα βρίσκεται στο πλευρό τους. Απεργίες και διαδηλώσεις γίνονται παντού. Ενοπλα λαϊκά σώματα βαδίζουν προς την Αθήνα για να βοηθήσουν το λαό της» (απόσπασμα από το πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη» στις 7 Δεκέμβρη 1944).

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή, η συζήτηση για το Δεκέμβρη του '44 «φουντώνει». Μεγάλο είναι, μάλιστα, το ενδιαφέρον της αστικής τάξης και των ιδεολογικών μηχανισμών της, μέσα από την εκπαίδευση, τα ΜΜΕ και άλλους φορείς, για τη συγκεκριμένη περίοδο. Η σημασία που έχει για το κεφάλαιο αυτή η ιστορική περίοδος αποκαλύπτεται και από το σθένος, με το οποίο η αστική τάξη προσπαθεί όχι απλά να αποκρύψει πτυχές των γεγονότων, αλλά νοθεύει πολλές φορές τα ίδια τα γεγονότα.

Απάντηση σ' αυτήν την προσπάθεια διαστρέβλωσης της Ιστορίας του κομμουνιστικού, εργατικού και λαϊκού κινήματος, δίνουν τα ντοκουμέντα της περιόδου 1944 - '45 που διατίθενται στο Επιμορφωτικό Κέντρο «Χαρίλαος Φλωράκης» για μελετητές, ερευνητές, αλλά και για τον καθένα που ενδιαφέρεται να μάθει γι' αυτήν την περίοδο από τον μεγάλο πλούτο εντύπων. Στο ψηφιοποιημένο αρχείο εκτός από τα επίσημα κείμενα του ΚΚΕ, τα φύλλα του «Ριζοσπάστη» και της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης», στη διάθεση των επισκεπτών βρίσκονται 800 φύλλα εφημερίδων και περιοδικών της περιόδου 1944 - '45, που καλύπτουν όλο το πολιτικό φάσμα, καθώς και την τότε αυτούσια βρετανική προπαγάνδα. Στα παραπάνω να προστεθούν και 12 μπροσούρες, κυρίως του ΕΑΜικού χώρου.

Τα βρετανικά «ΦΩΤΟ ΝΕΑ» έπαιξαν το δικό τους ρόλο στη λεγόμενη «εθνική ενότητα», προκειμένου να μην κινδυνεύσει η αστική εξουσία
Τα βρετανικά «ΦΩΤΟ ΝΕΑ» έπαιξαν το δικό τους ρόλο στη λεγόμενη «εθνική ενότητα», προκειμένου να μην κινδυνεύσει η αστική εξουσία
Ο «Ρ» μίλησε με τον Νίκο Παπαγεωργάκη, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, σχετικά με τα ντοκουμέντα που διατίθενται στο Επιμορφωτικό Κέντρο.

Τα ντοκουμέντα

Στο Κέντρο μπορεί ο επισκέπτης να βρει τον «Ριζοσπάστη» όλης της περιόδου αυτής και έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον ειδικά ο «Ρ» του Δεκέμβρη του '44, ο οποίος έβγαινε καθημερινά. Υπάρχουν, φυσικά, και τα επίσημα κείμενα του Κόμματος, αλλά και εφημερίδες του ΚΚΕ από όλη την Ελλάδα, από περιοχές που δε συμμετέχουν στις μάχες, αλλά αποτυπώνεται στα έντυπα αυτά «η αγωνία και το ξεκαθάρισμα, ότι από κει είναι ο ιμπεριαλισμός, από δω είμαστε εμείς. Και μάλιστα σε κάποιες από αυτές είναι πιο προωθημένες, εκφράζεται πιο ανοιχτά η αναγκαιότητα της ταξικής σύγκρουσης», όπως σημειώνει ο Ν. Παπαγεωργάκης.

Διατίθενται, επίσης, εφημερίδες της ΕΠΟΝ απ' όλη την Ελλάδα και κάποιες από αυτές εκδίδονται από τα ένοπλα ΕΠΟΝίτικα τμήματα του ΕΛΑΣ. Οι προβληματισμοί των συνεργαζόμενων με το ΚΚΕ δυνάμεων φαίνονται και στα έντυπα του ΕΑΜ, από την Αθήνα και από την επαρχία, υπάρχουν εφημερίδες του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας, των σοσιαλιστών του ΕΛΔ - ΣΚΕ, συνδικαλιστικές εφημερίδες, της ΕΡΓΑΣ των ναυτεργατών, των υπαλλήλων, των εκπαιδευτικών κ.ά.

Ενδιαφέρον, όμως, για τον επισκέπτη έχει και το πώς οι μάχες του Δεκέμβρη προσλαμβάνονται στη Μέση Ανατολή, όπως προκύπτει από τις εφημερίδες που βγάζουν οι σύντροφοι εκεί. Μπορεί ακόμα κανείς να διαβάσει εφημερίδες εξορίστων και πολιτικών κρατουμένων εκείνη την περίοδο, που υπάρχουν ήδη από τις φυλακές Χατζηκώστα και Αβέρωφ εδώ στην Αθήνα μέχρι τους εξόριστους στη Σίκινο. Υπάρχει ένα φύλλο της κυπριακής «Ανόρθωσης», φύλλα των καταδιωκόμενων στο εξωτερικό, κυρίως από την Αλβανία και τη Γιουγκοσλαβία.

Βρετανικό προπαγανδιστικό αντικομμουνιστικό περιοδικό «Ταχυδρόμος»: Από τη μια μεριά, οι Ελληνες αστοί και οι Βρετανοί που θέλουν να δώσουν ψωμί στο λαό και το ΕΑΜ κι ο ΕΛΑΣ στέκονται εμπόδιο...
Βρετανικό προπαγανδιστικό αντικομμουνιστικό περιοδικό «Ταχυδρόμος»: Από τη μια μεριά, οι Ελληνες αστοί και οι Βρετανοί που θέλουν να δώσουν ψωμί στο λαό και το ΕΑΜ κι ο ΕΛΑΣ στέκονται εμπόδιο...
Χρήσιμο είναι να δει κανείς και πώς εμφανίζουν, πώς ερμηνεύουν οι ίδιοι οι Βρετανοί την παρουσία τους στην Ελλάδα. Υπάρχουν 186 φύλλα 3 εντύπων (Δελτίο Ειδήσεων Βρετανικού Στρατηγείου στην Ελλάδα, «Ταχυδρόμος», Ελληνοβρετανική Υπηρεσία Πληροφοριών) που εκδίδουν οι Βρετανοί στην ελληνική γλώσσα.

Για όσους αναζητούν στοιχεία γύρω από την Ιστορία του ΚΚΕ έχει σημασία και ο προσανατολισμός του Κόμματος μετά την ήττα, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Ετσι μπορούν να βρουν υλικά, όπως είναι η μπροσούρα της 6ης Συνδιάσκεψης της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ το Σεπτέμβρη του '45.

Το υλικό που διατίθεται μπορεί να χαρακτηριστεί «σπάνιο», με την έννοια ότι δεν έχει κανείς εύκολη, καθημερινή πρόσβαση σε τέτοιου είδους ντοκουμέντα. Ενα κομμάτι του βρίσκεται και σε άλλα Ιδρύματα, αλλά η πρόσβαση δεν είναι τόσο εύκολη. Επιπλέον, στο Επιμορφωτικό Κέντρο «Χαρίλαος Φλωράκης», υπάρχουν και πολλά βιβλία που αναφέρονται σε εκείνη την περίοδο και μπορούν να διαφωτίσουν κάποιες πλευρές που ίσως δεν προκύπτουν από τα έντυπα και τα ντοκουμέντα.

Πέρα, δηλαδή, από το πρωτογενές αρχειακό υλικό που βοηθά να δει κανείς τα γεγονότα της περιόδου, η ερμηνεία των γεγονότων διευκολύνεται από τα βιβλία για τον Δεκέμβρη. Οπως τονίζει ο Ν. Παπαγεωργάκης, «σε αυτά τα βιβλία δεν αποτυπώνεται μόνο η συλλογική ερμηνεία του Κόμματος, αλλά και των ιδεολογικών αντιπάλων, για να γίνει η σύγκριση. Από τη σύγκριση επιβεβαιώνεται ότι η προπαγάνδα τους στοχεύει στο να αποδείξει "το επικίνδυνο" και "το ανώφελο" της επανάστασης, της λαϊκής εξέγερσης. Οχι μόνο από τους ακραίους αντικομμουνιστές αλλά και από τους λεγόμενους σοσιαλιστές, κεντρώους, μετριοπαθείς κλπ.», λέει ο Ν. Παπαγεωργάκης.

Αποτυπώνεται η αντικομμουνιστική υστερία

Από την εφημερίδα «Ελεύθερη Λέσβος» στις 26/12/1944. Ο λαός του νησιού ζητά από τους Βρετανούς να φύγουν («Go back», όπως τιτλοφορείται το σχετικό άρθρο)
Από την εφημερίδα «Ελεύθερη Λέσβος» στις 26/12/1944. Ο λαός του νησιού ζητά από τους Βρετανούς να φύγουν («Go back», όπως τιτλοφορείται το σχετικό άρθρο)
Πολύτιμα συμπεράσματα για τα γεγονότα της περιόδου και τη σημασία τους, μπορούν να βγουν και από την ανάγνωση των 137 εφημερίδων και άλλων εντύπων από όλο το αστικό πολιτικό φάσμα, από την άκρα «εθνικοφροσύνη» μέχρι τους λεγόμενους «κεντρώους», που όλοι όμως είναι ενάντια στο ΚΚΕ και σε κάθε προοπτική για ανατροπή της αστικής εξουσίας. Μέσα σε αυτές υπάρχουν και σατιρικές αντικομμουνιστικές εφημερίδες. Γενικότερα, αποτυπώνεται αυτή η αντικομμουνιστική υστερία, προκειμένου να καλλιεργηθεί ότι η εξουσία πρέπει να μείνει αλώβητη και όποιος την αμφισβητεί πρέπει να εξολοθρευτεί με κάθε μέσο.

«Χαρακτηριστικό της παρέμβασης στη λαϊκή συνείδηση και της τρομοκράτησης είναι ότι ο δημόσιος υπάλληλος, για παράδειγμα, που είναι έστω και αλληλέγγυος με τις δυνάμεις που συμμετείχαν στον Δεκέμβρη δεν έχει θέση μέσα στον κρατικό μηχανισμό. Βέβαια, δεν απολύεται απλά, στέλνεται και εξορία. Για να σπάσουν και οι κοινωνικές συμμαχίες, κυρίως τα μικροαστικά στρώματα», λέει ο Ν. Παπαγεωργάκης.

Και συνεχίζει: «Επειδή εκ των υστέρων πολλοί βγαίνουν "τιμητές", έχει αξία για τους νέους και άλλους που αντιμετωπίζουν στην αντιπαράθεσή τους τέτοια επίθεση από τους τροτσκιστές να μελετήσει κανείς τα 30 φύλλα από διάφορες τροτσκιστικές οργανώσεις της περιόδου για το ποια στάση κρατούν τότε».

«Η όξυνση της ταξικής πάλης - εκτός των άλλων - έφερε και μια πολυδιάσπαση στο τροτσκιστικό κίνημα ακριβώς επειδή οι θέσεις τους δεν είχαν ανταπόκριση πουθενά», εξηγεί. «Υπάρχει μάλιστα μια ομάδα τροτσκιστών, που εντάσσονται στο ΕΑΜ και συζητούν και την επανένταξή τους στο Κόμμα κάνοντας μια αυτοκριτική συνολικά για τη διάσπαση του κομμουνιστικού κινήματος. Υπάρχουν βέβαια και οι "αμετανόητοι" που επιμένουν από μακριά, χωρίς να συμμετέχουν στο λαϊκό κίνημα, να κριτικάρουν τις μάχες του Δεκέμβρη θεωρώντας ότι δεν έχουν προοπτική, δηλαδή καταδικάζοντας από την αρχή την προσπάθεια συσπείρωσης δυνάμεων για τη ρήξη με τον ιμπεριαλισμό», συμπληρώνει.

«Αδούλωτα Νειάτα» (2/12/1945): ΕΠΟΝίτικη εφημερίδα που έβγαινε από τις φυλακές στα Κάτω Πετράλωνα. Ενα χρόνο μετά το Δεκέμβρη του '44, ΕΠΟΝίτες βρίσκονται ακόμα φυλακισμένοι...
«Αδούλωτα Νειάτα» (2/12/1945): ΕΠΟΝίτικη εφημερίδα που έβγαινε από τις φυλακές στα Κάτω Πετράλωνα. Ενα χρόνο μετά το Δεκέμβρη του '44, ΕΠΟΝίτες βρίσκονται ακόμα φυλακισμένοι...
Συνολικά, αυτό που προκύπτει από το υλικό των τροτσκιστικών οργανώσεων, που διατίθεται στο Επιμορφωτικό Κέντρο, είναι η στάση συνολικής αντιπαράθεσης με το ΚΚΕ σε όλη τη γραμμή, από τα ζητήματα τι είναι η ΕΣΣΔ και ποιος ο ρόλος της, μέχρι το τι πρέπει να γίνει στην Ελλάδα πώς θα συσπειρώσουμε τον κόσμο. «Οι τροτσκιστές επιμένουν να συμβουλεύουν την εργατική τάξη να μη συμμετέχει στις μάχες», λέει ο Ν. Παπαγεωργάκης. «Αυτό είναι υπέρ του κεφαλαίου, αντικειμενικά - πέρα από τις προθέσεις τους. Ο ρόλος τους είναι πάντα να διευκολύνουν την αστική τάξη, όποτε έχει δυσκολίες. Είναι χαρακτηριστικό γι' αυτές τις δυνάμεις ότι ενώ από την κατοχή χτυπούν συνεχώς το ΕΑΜ, που γίνεται με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, τον Σεπτέμβρη του '44 δύο μήνες πριν την απελευθέρωση της Ελλάδας και ενώ έχει ξεκαθαρίσει τελείως το πολιτικό τοπίο προς τα πού γέρνει η ζυγαριά, τότε θέλουν να μπουν στο ΕΑΜ, με τους δικούς τους όρους».

Χτυπούν τον «Δεκέμβρη», χτυπούν το οργανωμένο λαϊκό κίνημα

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι μέσα από όλα αυτά τα έντυπα φαίνεται αρχικά η ηρωική στάση των κομμουνιστών και εκείνη την περίοδο, που είτε με το όπλο στο χέρι, είτε στα συνδικάτα, είτε στις φυλακές και τις εξορίες παραμένουν πιστοί στα ιδανικά του Κόμματος, πιστοί υπερασπιστές των λαϊκών συμφερόντων.

Φαίνεται επίσης, όπως σημειώνει ο Ν. Παπαγεωργάκης, και «μια προσπάθεια από μεριάς του Κόμματος τότε, αυτό που και σήμερα από τα πρόσφατα κομματικά μας ντοκουμέντα βγαίνει, ότι δηλαδή το Κόμμα εκείνη την περίοδο δεν καταφέρνει να έχει μια επεξεργασμένη στρατηγική ρήξης για την ανατροπή του συστήματος. Αλλά ταυτόχρονα φαίνεται, τόσο από κάποιες τοπικές εφημερίδες του ΚΚΕ, κάποιες ΕΠΟΝίτικες και ο προβληματισμός του κόσμου, ότι απέναντι σε αυτή την επιλογή του ταξικού αντιπάλου πρέπει να αντιπαρατεθούμε πλέον μέχρι τέλους και ότι τα προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να λυθούν προς όφελος των λαϊκών στρωμάτων με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής».

Οπως επίσης φαίνεται ότι το κύρος του ΚΚΕ στα λαϊκά στρώματα παραμένει δυνατό, παρόλη αυτή τη σημαντική ήττα που υπέστη στις μάχες του Δεκέμβρη. Μια απόδειξη γι' αυτό θα βρει ο αναγνώστης στις συνδικαλιστικές εφημερίδες, όπου καταγράφονται τα αποτελέσματα των εκλογών στα συνδικάτα και στα εργατικά κέντρα. Παρά την προσπάθεια από τους εργατοπατέρες να ελέγξουν την κατάσταση, δεν μπορούν. Για να το καταφέρουν αυτό, θα καταφύγουν στην άμεση, ωμή βία στα συνδικαλιστικά στελέχη, με δολοφονίες, εξορίες, καταδίκες σε θάνατο.

Οταν χτυπούν τον Δεκέμβρη, θέλουν πρώτα και κύρια να χτυπήσουν το οργανωμένο λαϊκό κίνημα. Οτι στο όνομα της «ενότητας» και της ανάγκης ανοικοδόμησης της Ελλάδας πρέπει όλοι να υποκύψουν στις ανάγκες της αστικής τάξης της χώρας.

Ο Ν. Παπαγεωργάκης σημειώνει σχετικά: «Και σήμερα γι' αυτό ακριβώς δείχνουν τον Δεκέμβρη και τον εμφύλιο ως τη μεγάλη καταστροφή. Οχι επειδή ήταν δική τους επιλογή να καταστρέψουν το λαϊκό κίνημα, αλλά ακριβώς ότι κάθε φορά που θα αμφισβητείται το σύστημα αυτό φέρνει κακό, γιατί "δυστυχώς" θα σκοτωθεί κόσμος... Αυτή τη λογική κάποιοι την προεκτείνουν τόσο, ώστε να λένε ότι ακόμα και για την άνοδο του Μεταξά φταίει το ΚΚΕ και το εργατικό κίνημα που ξεσηκώθηκε και όχι οι επιλογές της αστικής τάξης, η οποία παίρνει όλα τα αναγκαία μέτρα, προκειμένου να εξασφαλίσει την εξουσία της. Και όχι απλά την εξουσία της, αλλά απρόσκοπτα να βγάζουν τα κέρδη τους».

«Και σήμερα αυτό χτυπάει η αστική προπαγάνδα στο όνομα του Δεκέμβρη - συνεχίζει. Την όποια δυνατότητα που έχει το λαϊκό κίνημα να αξιοποιήσει ακόμα και τα μέσα που δίνει το αστικό κράτος - στα πλαίσια μιας αστικής νομιμότητας, δηλαδή - όπως απεργιακοί αγώνες, τρομοκρατούν τον κόσμο. Και μπαίνει μπροστά η ιδεολογική τρομοκρατία, η οποία πάντα προετοιμάζει το έδαφος για να έρθει και η κατασταλτική τρομοκρατία».



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ