ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις πούκαναν οι Γερμανοί στη βορεινή Μακεδονική Πίνδο, οι δυνάμεις της 9ης Μεραρχίας και τμήματα της 10ης έγραψαν καινούριες ηρωικές σελίδες στην ένδοξη δράση του ΕΛΑΣ. Σ' ένα σοβαρό άνισο αγώνα αντιμετωπίζοντας 20.000 Γερμανούς, που χτυπούσαν απ' όλες τις κατευθύνσεις με αεροπλάνα, τανκς και κάθε είδους πυροβολικό, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα κομιτατζήδες και εθνοπροδότες, πολέμησαν με αυτοθυσία και με αυταπάρνηση μόνο με ατομικά όπλα και λιγοστές σφαίρες, πράμα που τ' ανάγκασε να συμπτυχτούν. Το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής στις επίμονες παρακλήσεις να δοθούν σφαίρες στους μαχητές του ΕΛΑΣ απάντησε να γίνει έλεγχος και αν διαπιστώνονταν ότι είχαν τελειώσει τα πυρομαχικά τότε μόνο να δώσουν. Οι Γερμανοί κάψανε τελείως τα Γρεβενά και τα χωριά Μόρφη, Αυγερινός, Βυθός, Εφταχώρι, Κυδωνιές, Δαμασκηνιά, Δραγοστά, Ραδοχώρι, Κρεμινί, Μπουχορινή, Αϊδόνια, Λούβρη, Ομαλή, Αβδέλλα, Ζόκο, Σπήλαιο. Σ' άλλα χωριά κάψανε πολλά σπίτια, κάψανε όλα τα σχολεία και 12 εκκλησίες. Πήραν αποθήκες όπλων και πυρομαχικών των συμμαχικών αποστολών. Τμήματα της 10ης Μεραρχίας μ' επικεφαλής τους καπεταναίους Μάρκο, Κικίτσα και τον αντισυνταγματάρχη Λαγγουράνη χτύπησαν τα μετόπισθεν και τα πλάγια των Γερμανών που αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και τα τμήματα του ΕΛΑΣ ξαναγύρισαν στις παλιές τους θέσεις. Τα τμήματα του ΕΛΑΣ ξεκαθαρίζουν στη Μακεδονία τις εστίες της ένοπλης αντίδρασης των Κομιτατζήδων, Πουλικών, Παοτζήδων. Στα χωριά Αγγελοχώρι, Μαρίνα, Λευκαδιό, Σεβαστιανή, Χασαρή, Μεσοποταμιά, Κολοκυνθού, Ζειχιού, Πλατανί, Μανιακί, Γουνενισά, Καμποχώρι κ.λπ. Σ' όλες τις μάχες σκοτώθηκαν πάνω από 230 κομιτατζήδες και παοτζήδες, αιχμαλωτίστηκαν πάνω από 100 και πάρθηκε πολεμικό υλικό.

ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ. Σ' όλο τον κάμπο, βράζει ο ανταρτοπόλεμος. Οι αντάρτες της Ι Μεραχίας, του 3/7 συντάγματος ιππικού μαζί με τον εφεδρικό ΕΛΑΣ χτύπησαν τους Γερμανούς και τους προδότες μέσα στην Καρδίτσα, στη Ματαράγκα. Σε πολλές άλλες συγκρούσεις ανατίναξαν τη σιδηροδρομική γραμμή στους Σωφάδες, Τσαγκλή, στο Φανάρι. Κοντά στην Καϊτσα ανατίναξαν μια γαλαρία και καταστράφηκε γερμανικό τραίνο με στρατό.

ΣΤΗ ΡΟΥΜΕΛΗ τμήματα της 16ης Ταξιαρχίας μπήκαν στη Στυλίδα, εξόντωσαν τη γερμανική φρουρά, κατάστρεψαν τις λιμενικές εγκαταστάσεις και πήραν άφτονα λάφυρα και 6 αιχμαλώτους. Αλλα τμήματα του ΕΛΑΣ χτύπησαν τους Γερμανούς στην Καριά της Λοκρίδας. 2000 Γερμανοί και Εδεσίτες κάναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην Κεφαλονιά και στο Ξηρόμερο. Κοντά στη Ναύπακτο βγήκαν 200 Ράλληδες μ' επικεφαλής τον Καπετσώνη της ΕΚΚΑ. Τμήματα του ΕΛΑΣ τους κυνήγησαν στη Ναύπακτο και σκοτώσαν 30.

ΤΟ ΕΛΑΝ ΣΕ ΔΡΑΣΗ. Εξοπλισμένο πλοιάριο του Ελληνικού Απελευθερωτικού Ναυτικού (ΕΛΑΝ) ύστερα από ναυμαχία έπιασε στα παράλια του Ιονίου δυο γερμανικές ατμάκατες με στάρι και αιχμαλώτισε το πλήρωμα. Αλλο πλοιάριο του ΕΛΑΝ έπιασε στα νερά της Πελασγίας - Φθιώτιδας εξοπλισμένο γερμανικό καΐκι. Η δράση του ΕΛΑΝ αναπτύσσεται ορμητικά σ' όλες τις ελληνικές θάλασσες.

ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ πέφτουν βαρειά θανατηφόρα τα πλήγματα του ΕΛΑΣ. Στις 19 Ιούλη στη Χώρα Πυλίας τμήμα του ΕΛΑΣ εξόντωσε ολοκληρωτικά φάλαγγα από 190 Γερμανούς και 20 Ράλληδες και κατάστρεψε 12 αυτοκίνητα. Πήρε λάφυρα, 12 μυδράλλια, 2 πολυβόλα, τέσσερα ελαφρά αυτόματα, τον ατομικό οπλισμό των εχτρών και άφτονα τρόφιμα. Το τμήμα του ΕΛΑΣ στην επίθεσή του που έγινε με πρωτοφανή βιαιότητα, έχασε 17 νεκρούς και το διοικητή του αντισυνταγματάρχη Σφακινάκη Ηλία που πολεμούσε στις πρώτες γραμμές.

Υστερα από τέσσερις μέρες, στις 23 Ιούλη, άλλο τμήμα του ΕΛΑΣ εξόντωσε ολόκληρη μονάδα από 50 Γερμανούς στη Βλαχέρνα της Τρίπολης και πήρε 4 αυτοκίνητα, 9 αυτόματα, είκοσι ατομικά όπλα και πυρομαχικά. Την ίδια μέρα ανατίναξε στο Ρούτσι ένα τραίνο και σκοτώθηκαν 210 Ράλληλες απ' τους 250 που μεταφέρνονταν. Σε τέσσερες μέρες εξόντωσε 470 Γερμανούς και προδότες. Οι Γερμανοί με τους Ράλληδες έκαναν 20 μέρες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στον Ταΰγετο και Πάρνωνα δίχως αποτέλεσμα.

Σ' όλη την Ελλάδα χιλιάδες αγωνιστές απ' τον εφεδρικό ΕΛΑΣ, την ΕΠΟΝ και τις απελευθερωτικές οργανώσεις κατατάσσονται στον ΕΛΑΣ που περνάει σ' όλο και σοβαρώτερες επιχειρήσεις.

Στα τέλη του Ιούλη 1944, ο «Ριζοσπάστης» με τις παραπάνω πυκνές γραμμές αποτύπωνε την έντονη πολεμική δράση του ΕΛΑΣ και του ΕΛΑΝ εκείνη την περίοδο, που ήδη η πλάστιγγα του πολέμου είχε γείρει χάρη στις μεγάλες νίκες του Κόκκινου Στρατού.

Παράλληλα, αστικές οργανώσεις όπως ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ προχωρούσαν σε ανοιχτή συνεργασία με τον κατακτητή σε γνώση του Βρετανικού Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής. Ολο και περισσότερο γινόταν φανερό ότι όχι μόνο οι ναζί κατακτητές και οι συνεργάτες τους, αλλά και το σύνολο του αστικού πολιτικού κόσμου και οι Βρετανοί σύμμαχοί του επεδίωκαν να περιορίσουν τη δράση του ΕΛΑΣ, ώστε να εξασφαλίσουν τη μεταπολεμική στερέωση της αστικής εξουσίας. Απ' την άλλη, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ όσες φορές υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει ένοπλα αυτές τις δυνάμεις (ΕΔΕΣ, ΕΚΚΑ κ.ά.) το έκανε με κεντρικό άξονα τις παρασπονδίες του στον αντικατοχικό αγώνα. Δεν τις αντιμετώπισε ως αντίπαλες ταξικές δυνάμεις με τη στήριξη της Βρετανίας.

Στην περίοδο 1941 - 1944, όπου η Ελλάδα βρισκόταν υπό ξένη κατοχή, το ζήτημα της ανεξαρτησίας αφορούσε και την εργατιά - αγροτιά, αλλά και την αστική τάξη και το Παλάτι, από τη σκοπιά της θέσης που είχαν στη νομή της αστικής εξουσίας

Η δράση κατά της ξένης κατοχής ήταν συνυφασμένη με το ταξικό συμφέρον κάθε κοινωνικής δύναμης. Ο απελευθερωτικός αγώνας ή θα συνδεόταν με τον αγώνα κατάκτησης - εδραίωσης της εργατικής εξουσίας και των συμμάχων της, οπότε θα καταργούνταν γενικά οι σχέσεις ανισοτιμίας και εξάρτησης, ή θα οδηγούσε στην εδραίωση της αστικής εξουσίας με νέους, καλύτερους ή χειρότερους όρους, όσον αφορά τη θέση της χώρας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ηρωισμός του ΕΛΑΣ και οι επιτυχίες στο πεδίο των μαχών - όπως περιγράφτηκε παραπάνω - δεν επαρκούσαν στις συνθήκες όξυνσης της ταξικής πάλης. Γι' αυτό ήταν απαραίτητη η διαμόρφωση μιας επαναστατικής στρατηγικής για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας.

Το ΚΚΕ - και στη συνέχεια και οι λαϊκές δυνάμεις - δεν μπόρεσε να διαμορφώσει μια τέτοια στρατηγική, δεν ήταν προετοιμασμένο να αξιοποιήσει την επαναστατική κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στην Ελλάδα τις μέρες της Απελευθέρωσης. Παρά το γεγονός ότι ο λαός ήταν οπλισμένος, έγινε ουρά των εξελίξεων, που το άρμα τους έσυραν οι αστικές πολιτικές δυνάμεις.