Μιλάει στον «Ρ» η Ντέλια Λόπες, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Αβάνας, πρόεδρος της Εδρας «Ερνέστο Τσε Γκεβάρα»
Μιλώντας μαζί της, διαπιστώσαμε μια σημαντική δουλιά που γίνεται στο Νησί της Επανάστασης πάνω στο έργο του Τσε και μέρος αυτής της κουβέντας δημοσιεύουμε σήμερα:
- Θα θέλαμε να μας μιλήσετε, κατ' αρχήν, για την Εδρα «Ερνέστο Τσε Γκεβάρα στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας;
- Η Εδρα «Ερνέστο Τσε Γκεβάρα» ιδρύθηκε στις 2 του Μάρτη του 1995, κατόπιν πρυτανικής απόφασης. Επιλέχτηκε αυτή η ημερομηνία, επειδή στις 2 του Μάρτη του 1960 ο Τσε είχε πάει στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας για να μιλήσει με τους φοιτητές. Από εκεί και πέρα ξεκινήσαμε την ολοκλήρωση της Εδρας, η οποία πρέπει να πούμε ότι δεν είναι ένας θεσμός, αλλά ένα κίνημα. Δηλαδή είναι μία τιμητική Εδρα, εργαζόμαστε σε αυτήν εθελοντικά, μετά την κανονική μας δουλιά ή παρεμβάλλοντας την κανονική μας δουλιά, δε λαμβάνουμε μισθό. Η Εκτελεστική Επιτροπή της Εδρας αποτελείται από τέσσερις γυναίκες. Εγώ είμαι η πρόεδρος της Εδρας, μία άλλη συντρόφισσα η Μάρτα Πέρες - Ρόλο είναι η αντιπρόεδρος, η Λένα Ντίας, επίσης καθηγήτρια και η Τάνια Καράμ, η πιο νέα από μας.
Βρισκόμαστε σε τέλειο συντονισμό με το «Κέντρο Σπουδών Τσε Γκεβάρα» του οποίου ηγείται η Αλέιδα Μαρτς (σ.σ. σύζυγος του Τσε), απ' όπου δεχτήκαμε και πολύ σημαντική βοήθεια, καθώς εκεί υπάρχουν εργασίες, ό,τι έχει πει ο Τσε, φωτογραφίες, προσανατολισμοί για έρευνες κλπ.
-- Αυτό που αποφασίσαμε να κάνουμε στο πανεπιστήμιο ήταν να δουλέψουμε για τη διάδοση της σκέψης του Τσε. Αφιερώσαμε τη δράση μας, όλα αυτά τα χρόνια, κατ' αρχήν για να οργανώσουμε μια σειρά μεταπτυχιακών μαθημάτων, πάνω σε ένα ειδικό θέμα ολόκληρης της σκέψης του Τσε. Μέτα, όμως, από μερικά χρόνια, αντιληφθήκαμε ότι θα ήταν πιο παραγωγικό αν οργανώναμε να καταλήγουν αυτά τα μαθήματα, συνολικά 726 ακαδημαϊκών ωρών, με ένα πιστοποιητικό, με ένα δίπλωμα, πράγμα που το 2000 έγινε πραγματικότητα. Τα μαθήματα αποτελούνται από πέντε κύκλους - ενότητες. Η πρώτη αφιερώνεται στη μελέτη των πιο σημαντικών ιστορικών γεγονότων μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα, όπου εμπλέκεται και ο Τσε και τα οποία τον στιγμάτισαν κατά κάποιον τρόπο. Μιλάμε για ιστορικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες. Μετά περνάμε σε έναν κύκλο μαρξιστικής - λενινιστικής σκέψης και άλλων Λατινοαμερικανών μαρξιστών που τροφοδότησαν τον Τσε. Και τέλος ο τρίτος, ο τέταρτος και ο πέμπτος κύκλος είναι αφιερωμένοι στον Τσε. Ετσι, λοιπόν, μπαίνουμε λίγο πιο βαθιά στη μελέτη της σκέψης του Τσε.
Αλλες δραστηριότητες της Εδρας είναι και η οργάνωση εκδηλώσεων, συζητήσεων. Για παράδειγμα τώρα στις 2 και 3 του Ιούνη θα πραγματοποιηθεί η συζήτηση η «Η διαχρονικότητα του Τσε», για να μνημονεύσουμε τα σαράντα χρόνια από τη δολοφονία του Τσε. Στα τριάντα χρόνια από το θάνατό του, το 1997, μετά την ανακάλυψη των οστών του Τσε υπήρξε μία κατακόρυφη αύξηση βιογραφιών, κάθε είδους και όλων των τάσεων, ενώ μερικές εμπεριείχαν ένα σωρό παραποιήσεις. Ταυτόχρονα, στη Λατινική Αμερική, παρατηρήθηκε μια τρομερή αύξηση δημιουργίας Εδρών «Τσε Γκεβάρα» σε διάφορα πανεπιστήμια. Στην Αργεντινή δημιουργήθηκαν πάρα πολλές Εδρες, μερικές μάλιστα προσκληθήκαμε να τις εγκαινιάσουμε. Στη Βενεζουέλα, όπου ακόμα δεν είχε αναλάβει την εξουσία ο σημερινός Πρόεδρος Τσάβες, δημιουργήθηκαν επίσης κάποιες Εδρες, επίσης στη Δομινικανή Δημοκρατία, στην Ουρουγουάη, στη Χιλή και άλλα μέρη της Λατινικής Αμερικής. Εμείς επωφεληθήκαμε από αυτήν την αύξηση των Εδρών και τη μεγάλη επιθυμία να γνωρίσουν όχι πια μόνο τον αντάρτη, αλλά τον διανοητή Τσε, και οργανώσαμε το 1997 μια συζήτηση με θέμα: «Τσε, ο άνθρωπος του 21ου αιώνα» και προετοιμάσαμε για το 1998, σε συνεργασία με τις διάφορες λατινοαμερικάνικες Εδρες, μια λατινοαμερικάνικη συνάντηση, όπου συμμετείχαν πολλοί Λατινοαμερικανοί και διεξήχθησαν πολύ καλές συζητήσεις. Δυστυχώς, μετά, άρχισαν να εξαφανίζονται, μόνο στην Αργεντινή παραμένει η Εδρα «Τσε Γκεβάρα» που δημιούργησαν οι Μητέρες της Πλατείας του Μάη (μητέρες αγνοουμένων στη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας).
Αυτές ήταν οι δραστηριότητές μας μέχρι στιγμής, συμμετείχαμε σε συνδιασκέψεις, σε συζητήσεις με τους φοιτητές, αλλά και έξω από το πανεπιστήμιο, στις συνοικίες. Εκεί που έχουμε μεγαλύτερες δυσκολίες είναι οι εκδόσεις, γιατί στην Κούβα έχουμε τώρα οικονομικά προβλήματα και η έκδοση ενός βιβλίου στοιχίζει αρκετά χρήματα. Το μόνο που μπορέσαμε να εκδώσουμε ήταν οι παρεμβάσεις στην εκδήλωση που οργανώσαμε το 1997, «Τσε, ο άνθρωπος του 21ου αιώνα». Τώρα, προσπαθούμε να εκδώσουμε, για τις 2 και 3 του Ιούνη με αφορμή τη νέα συνάντηση και μακάρι να το πετύχουμε, το βιβλίο «Η διαχρονικότητα του Τσε» με τη βοήθεια, χρηματοδότηση μιας οργάνωσης που ονομάζεται «Ουνιβερσίτας Κούβα», την οποία διευθύνει ένας Εκουαδοριανός γιατρός, ο Μιγκέλ Μάρκες, που αποφάσισε να ζήσει στην Κούβα εδώ και πολλά χρόνια και ο οποίος ηγούνταν της Παναμερικανικής Οργάνωσης Υγείας.
-- Ποιες πλευρές του ανέκδοτου έργου του Τσε επεξεργάζεστε αυτόν τον καιρό;
-- Ενα καθήκον που μας άφησε ο Τσε, είναι αυτό που έχει σχέση με την πολιτική οικονομία. Μόλις κυκλοφόρησε ένα βιβλίο «Κριτικές σημειώσεις για την πολιτική οικονομία», που περιέχει σημειώσεις που έκανε ο Τσε, πριν φύγει οριστικά από την Κούβα, για το εγχειρίδιο της πολιτικής οικονομίας, που είχε προετοιμαστεί στη Σοβιετική Ενωση και με βάση το οποίο εκπαιδεύονταν οι φοιτητές μας και οι οικονομολόγοι μας. Ο Τσε, λοιπόν, αφιερώθηκε στη μελέτη και στη συνέχεια προχώρησε, στα σημεία όπου θεωρούσε ότι πρέπει να γίνουν, σε κάποιες πολύ λεπτομερείς σημειώσεις, σε κάποια κριτικά σχόλια. Ακόμα έκανε μία βιογραφία των Μαρξ και Ενγκελς. Εχει μία πρόταση για σπουδές φιλοσοφίας για την Κούβα, που πιστεύω ότι μπορεί να ισχύει για οποιαδήποτε χώρα, και μία μέθοδο, που είναι περίπου η μέθοδος που ακολούθησε όταν έκανε το φιλοσοφικό λεξικό. Δηλαδή, να μελετιούνται σχολές, ρεύματα σκέψης της ιστορίας της φιλοσοφίας, ώστε οι φοιτητές να διευρύνουν το πνευματικό τους πεδίο και στη συνέχεια να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τον Μαρξ, τον Ενγκελς και τον Λένιν και τους υπόλοιπους μαρξιστές διανοητές, με την έννοια να μάθουν τι έγινε πριν από αυτούς, ποια είναι η φιλοσοφική κληρονομιά. Και ο Τσε τα άφησε αυτά ως ένα σχέδιο εκδόσεων και σπουδών. Αυτές οι «Κριτικές σημειώσεις για την πολιτική οικονομία» δεν είναι τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο από μια πρόκληση για τους Κουβανούς επαγγελματίες, όχι μόνο της οικονομίας, αλλά και των κοινωνικών επιστημών, γιατί με αυτήν την κριτική, αυτήν τη μεθοδολογία που μας άφησε, μας λέει τι πρέπει να γίνει. Εγώ πιστεύω ότι πρέπει να γίνει μια πολιτική οικονομία του σοσιαλισμού, ξεκινώντας από τις συνθήκες της υπανάπτυξης. Αυτό εκκρεμεί ακόμα, δεν έχει γίνει στην Κούβα από αυτήν την άποψη, βέβαια δεν είχαν εκδοθεί ακόμα «Οι κριτικές σημειώσεις». Φυσικά, είχαν γίνει και στο παρελθόν προσπάθειες για την έκδοση του έργου του Τσε, όπως όταν ζούσε ακόμα, ένας συναγωνιστής του, ο Ορλάντο Μπορέγκο εξέδωσε 7 τόμους με το έργο του Τσε, δυστυχώς μόνο σε 500 αντίτυπα λόγω έλλειψης χρημάτων και αργότερα το 1970 ένας πολιτιστικός θεσμός, «Casa de las Americas» με έδρα στην Κούβα εξέδωσε δύο τόμους με το πιο σημαντικό μέρος του έργου του Τσε από το 1957 μέχρι το 1967. Ακόμα, το 1985, ο εκδοτικός οίκος «Κοινωνικές Επιστήμες» εξέδωσε εννέα μικρότερους τόμους και επίσης με το έργο του Τσε δραστηριοποιείται το εκδοτικό από την Αυστραλία Ocean Press, που συνεργάζεται με το ...«Κέντρο Σπουδών Τσε Γκεβάρα».
Συνοψίζοντας θα έλεγα ότι όσα έχουν σχέση με τη σκέψη του Τσε για το σοσιαλισμό, παρουσιάζουν μια ανθρώπινη διάσταση, δηλαδή πώς να δημιουργήσουμε την οικονομία του σοσιαλισμού για τον άνθρωπο, και αυτό νομίζω έχει ιδιαίτερη αξία σήμερα.
Συνεχίζεται η Eκθεση της Πολιτικής Αφίσας που συνδιοργανώνεται από την Οργάνωση για την Αλληλεγγύη με τους Λαούς της Αφρικής, Ασίας, Λατινικής Αμερικής OSPAAAL, που εδρεύει στην Κούβα, και το περιοδικό που εκδίδει, «TRICONTINENTAL», την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και τη NEW STAR, υπό την αιγίδα της πρεσβείας της Δημοκρατίας της Κούβας. Λειτουργεί μέχρι και τις 10 Ιούνη, τις καθημερινές από 10 π.μ. - 2 μ.μ. και 6 μ.μ. - 10 μ.μ., Σάββατο και Κυριακή από τις 10 π.μ. - 10 μ.μ. Κατά τη διάρκειά της πραγματοποιούνται διαλέξεις, ομιλίες και μουσικές βραδιές. Επιπλέον προβάλλονται 20 διαφορετικά ντοκιμαντέρ. Είναι μια έκθεση που δεν πρέπει να χάσει κανείς και φιλοξενείται στην Πειραιώς 256.