«Διαδήλωση Κατοχής», έργο του Βάλια Σεμερτζίδη

Στις αρχές του Μάη του 1940, ο Μεταξάς, μιλώντας με τον Βρετανό δημοσιογράφο Αρθουρ Μάρτον έλεγε: «Είμεθα ουδέτεροι εφ' όσον χρόνον η Αγγλία θέλει να είμεθα ουδέτεροι. Τίποτε δεν κάνομε χωρίς συνεννόησιν με την Αγγλία και, τις περισσότερες φορές ό,τι κάνομε γίνεται κατά σύστασιν ή παράκλησιν της Αγγλίας. Η Ελλάς είναι ζωτικό τμήμα της αγγλικής αυτοκρατορικής αμύνης». («Τα μυστικά αρχεία του Φόρεϊν Οφις», εκδόσεις «Πάπυρος», σελ. 76). Τα ταξικά συμφέροντα της άρχουσας τάξης ήταν πάνω απ' όλα και αυτό φάνηκε σ' όλη τη διάρκεια του πολέμου.

Σ' όλη τη διάρκεια του πολέμου, αυτό που απασχολούσε την άρχουσα τάξη της Ελλάδας ήταν το μεταπελευθερωτικό καθεστώς. Γιατί την απασχολούσε; Μα γιατί στην Ελλάδα άρχισε να οργανώνεται μια νέα λαϊκή εξουσία. Το Επος του ΕΑΜ δεν ήταν μόνο η εθνική απελευθέρωση, αλλά και η δημιουργία των φύτρων της λαϊκής εξουσίας στην Ελλάδα, με τα όργανα λαϊκής αυτοδιοίκησης, τα λαϊκά δικαστήρια, αλλά και την Κυβέρνηση του Βουνού, όπως τη «βάφτισε» ο λαός, την ΠΕΕΑ. Είχε ακόμη το δικό της λαϊκό στρατό, τον ΕΛΑΣ και την πλειοψηφία του ελληνικού λαού συσπειρωμένη στο ΕΑΜ.

Σ' αυτό τον πόλεμο ηγήθηκε η εργατική τάξη με τους συμμάχους της. Στην πρωτοπορία βρισκόταν το ΚΚΕ και ο συνασπισμός του ΕΑΜ.Το «Ανοιχτό γράμμα» του τότε ΓΓ της ΚΕ Ν. Ζαχαριάδη ήταν και η βάση της πολιτικής του γραμμής που καθόρισε και την πορεία και την έκβαση του αγώνα. Στη μεταπελευθερωτική πορεία της Ελλάδας, αυτό το γεγονός έβαζε τη σφραγίδα του. Και αποδείχτηκε με τον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε, στον οποίο έσπρωξαν οι Αγγλοαμερικάνοι ιμπεριαλιστές και η ντόπια άρχουσα τάξη, προκειμένου να επιβάλουν την αστική εξουσία.

Γι' αυτή τη διπλή επέτειο ο «Ρ» παρουσιάζει σήμερα ένα, άγνωστο στο πλατύ κοινό, άρθρο του Ν. Ζαχαριάδη που γράφτηκε στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας και αναλύει τη θέση του ΚΚΕ στον πόλεμο, όπως διατυπώθηκε συνεκτικά στο «Ανοιχτό γράμμα» του και αναδημοσιεύτηκε στο «Ρ» της 28ης Οχτώβρη 1945, όπου αναφέρονται και τα εξής: «Το πιο κάτω άρθρο του σ. Ζαχαριάδη γράφτηκε στις 22/11/40 στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας. Δημοσιεύτηκε στο "Ριζοσπάστη" της 5/12/40 που έβγαζε η "προσωρινή διοίκηση". Η δημοσίευση του άρθρου οφείλεται στην ίδια προσπάθεια που έκανε ο σ. Ζαχαριάδης να χρησιμοποιήσει εν γνώσει του το όργανο της χαφιέδικης Προσωρινής Διοίκησης, για να δίνει στο Κόμμα τη σωστή γραμμή μια και δεν είχε άλλη δυνατότητα».

Επίσης, ένα μικρό αφιέρωμα στην επέτειο ίδρυσης του ΔΣΕ.

Ξεκίνημα για το μέτωπο

Ορκίζομαι να 'μαι καλός, γενναίος και πειθαρχικός στρατιώτης, να εχτελώ όλες τις διαταγές των ανωτέρων μου, να τηρώ όλες τις διατάξεις του κανονισμού και να κρατώ τα μυστικά του ΔΣΕ.

Ορκίζομαι να 'μαι υπόδειγμα καλής συμπεριφοράς προς το λαό, φορέας και εμψυχωτής στη λαϊκή ενότητα και συμφιλίωση και να αποφεύγω κάθε πράξη που θα με εκθέτει και θα με ατιμάζει, σαν άτομο και σαν μαχητή. Ιδανικό μου έχω τη λεύτερη και ισχυρή δημοκρατική Ελλάδα και την πρόοδο και ευημερία του λαού. Και στην υπηρεσία του ιδανικού μου θέτω το όπλο μου και τη ζωή μου.

Αν ποτέ φανώ επίορκος και από κακή πρόθεση παραβώ τον όρκο μου ας πέσει πάνω μου αμείλικτο το τιμωρό χέρι της πατρίδας και το μίσος και η καταφρόνια του λαού μου».

Μαχητές και μαχήτριες στο Δημοκρατικό Στρατό

Η εγκαθίδρυση και σταθεροποίηση του αστικού καθεστώτος στη μεταπελευθερωτική Ελλάδα απαιτούσε καταστολή του λαϊκού κινήματος, αφού στην ουσία το ζήτημα της εξουσίας ήταν ανοιχτό. Ετσι, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας και τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, το ντόπιο καθεστώς σε συνεργασία με τους Βρετανούς συμμάχους του επέβαλαν ένα όργιο τρομοκρατίας και στα αστικά κέντρα και στην ύπαιθρο, χρησιμοποιώντας τις μοναρχοφασιστικές οργανώσεις από πρώην συνεργάτες των Γερμανών, άλλες ένοπλες συμμορίες. Οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης άρχισαν να παίρνουν μέτρα αυτοπροστασίας. Ετσι συγκρότησαν ένοπλες ομάδες για να αντιμετωπίσουν τη δολοφονική - εγκληματική δράση των μοναρχοφασιστικών συμμοριών. Οι ομάδες αυτές ήταν γνωστές με τα ονόματα ΟΚΔΑ (Ομάδες Καταδιωκόμενων Δημοκρατικών Αγωνιστών) ή ΟΔΕΚΑ (Ομάδες Δημοκρατικών Ενόπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών).

Οι ΟΚΔΑ ή ΟΔΕΚΑ, άρχισαν να καθοδηγούνται από το ΚΚΕ μετά τη 12η Ολομέλεια (25-27 Ιούνη 1945), όπου αποφασίστηκε ότι η απάντηση στη μοναρχοφασιστική τρομοκρατία θα ήταν η Μαζική Λαϊκή Αυτοάμυνα ακόμη και με τα ίδια μέσα που ο εχθρός χρησιμοποιούσε.

Το 1946 φάνηκε καθαρά πλέον ότι δεν υπήρχε προοπτική ειρηνικής μετεξέλιξης στην Ελλάδα, αφού δεν το 'θελαν το ντόπιο καθεστώς και οι Βρετανοί. Δεν μπορούσαν να εδραιώσουν την αστική εξουσία.

Στη βάση αυτών των προοπτικών η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1946) προσανατόλισε το Κόμμα και το κίνημα και στον ένοπλο αγώνα, σε συνδυασμό με ειρηνικές μορφές πάλης. Από το καλοκαίρι, όμως, του 1946 εντάθηκαν οι προσπάθειες του ΚΚΕ για την ενιαιοποίηση των αντάρτικων ομάδων. Δεν υπήρχε άλλη διέξοδος.

Η ενοποίηση των αντάρτικών ομάδων κάτω από ενιαία στρατιωτική καθοδήγηση πραγματοποιήθηκε μετά από σύσκεψη στις 26-28 του Οκτώβρη στην Τσούκα Αντιχασίων, στην οποία παίρνουν μέρος οι καπεταναίοι Μάρκος, Κίσσαβος (Μπλάνας, ο καπετάνιος της θεσσαλικής I μεραρχίας του ΕΛΑΣ στο τέλος της Κατοχής), Κικίτσας (καπετάνιος Πιερίων από την αρχή του κατοχικού αντάρτικου) και Λασσάνης (πολιτικός της 10ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ).

Εκεί αποφασίστηκε η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου στις 28 του Οκτώβρη, που θεωρείται και μέρα ίδρυσης του ΔΣΕ. Τότε εκδόθηκε η υπ' αριθ. 1 διαταγή για τη συγκρότηση του Γενικού Αρχηγείου των ανταρτών...

Η ιστορική διαταγή ίδρυσης του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών έχει ως εξής:

«ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΑΝΤΑΡΤΩΝ

ΕΠΙΤΕΛΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ 1

ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. 1

Η στυγνή δίωξη των αγωνιστών και του δημοκρατικού λαού από τον αγγλόδουλο μοναρχοφασισμό και τα όργανά του, που ανάγκασαν χιλιάδες δημοκράτες να βγούνε στα βουνά για να υπερασπίσουν τη ζωή τους, οδήγησε στη σημερινή ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος.

Εχοντας υπόψη ότι είναι ώριμη πια η ανάγκη της δημιουργίας συντονιστικού οργάνου για το συντονισμό και την καθοδήγηση του όλου αντάρτικου αγώνα,

Α π ο φ α σ ί ζ ο υ μ ε

τη δημιουργία του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών, στο οποίο θα υπάγονται τα αρχηγεία Ανταρτών Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Ρούμελης.

Σταθμός Διοίκησης Γενικού Αρχηγείου

28 Οκτώβρη 1946».

Ο αντάρτικος στρατός με τη διαταγή αριθμός 19 της 27/12/1946 ονομάστηκε «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας».

Ο Νίκος Ζαχαριάδης

α) Το ΚΚΕ είναι ενάντια στην υποδούλωση της Ελλάδας από τον Μουσολίνι και ενάντια στη φασιστική τάξη πραγμάτων του Αξονα.

β) Το ΚΚΕ είναι το ίδιο ενάντια στην υποδούλωση της Ελλάδας από τον εγγλέζικο ιμπεριαλισμό, που μας ληστεύει απ' το 1821 και που είναι σήμερα η συνισταμένη της αντεπαναστατικής και αντισοβιετικής πλουτοκρατίας σ' όλο τον κόσμο.

γ) Για τον εργαζόμενο λαό της Ελλάδας ο πόλεμος ενάντια στον Μουσολίνι είναι πόλεμος ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΜΥΝΤΙΚΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ. Είναι ακόμα ένας κρίκος στην αλυσίδα από οικονομικούς - εθνικούς - κοινωνικούς - πολιτικούς αγώνες που κάνει, ανοίγοντας το δρόμο προς την ολόπλευρη, ολοκληρωτική, προς τη σοσιαλιστική, σοβιετική του απελευθέρωση.

δ) Ο Μεταξάς αποκρούοντας το Εθνικό - Παλλαϊκό μέτωπο κάνει σήμερα πόλεμο φασιστικό - πλουτοκρατικό - αγγλόφιλο.

ε) Το ΚΚΕ πρέπει τον τέτοιο δρόμο του Μεταξά να τον μετατρέψει σε εθνικό - παλλαϊκό - αντιφασιστικό - αντιπλουτοκρατικό - αντιιμπεριαλιστικό πόλεμο. Ο εργαζόμενος λαός στο μέτωπο και σ' όλη τη χώρα πρέπει να καταχτήσει την ηγεμονία στο σημερινό πόλεμο. Αυτή είναι ολόκληρη η θέση του ΚΚΕ. Πολεμά με τον Μουσολίνι όχι για χάρη του Μεταξά και της Αγγλίας, μα προς όφελος του εργαζόμενου λαού της Ελλάδας, της Βαλκανικής και όλου του κόσμου. Μπορεί στα 1914 μια τέτοια θέση για μια μικρή χώρα να 'ταν εσφαλμένη. Σήμερα εκτός από τον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό υπάρχει και η ΕΣΣΔ βασική κατάχτηση της παγκόσμιας επανάστασης και πρωταρχικό στήριγμα για κάθε λαϊκό απελευθερωτικό και επαναστατικό κίνημα. Και με τη σημερινή κατάσταση σε Μεσόγειο - Βαλκάνια - Ευρώπη η θέση του ΚΚΕ στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, όπως μπαίνει στο "ανοιχτό" γράμμα μου και όπως ξεκαθαρίζεται πιο πάνω, σε τελευταία ανάλυση δεν ωφελεί ούτε τον Μουσολίνι - Χίτλερ, ούτε τον Μεταξά, ούτε την Αγγλία, παρά μόνο τον λαό της Ελλάδας και την Παγκόσμια Επανάσταση. Η Ελλάδα δε θέλει ούτε την κατάχτηση, "τις δολοφονίες και τους βιασμούς του Μουσολίνι" ούτε το φασισμό του Μεταξά, ούτε τον ιμπεριαλισμό της Αγγλίας. Και μέσα στο σημερινό αγώνα της πρέπει να ξεκαθαρίσει όλα αυτά.

στ) Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος είναι κι αυτός μια φάση, μια πράξη στον καινούριο κύκλο από επαναστάσεις και πολέμους που έμπασε την ανθρωπότητα ο ιμπεριαλισμός και ο φασισμός. Οι προλετάριοι και οι αγρότες της Ελλάδας, ολόκληρος ο εργαζόμενος λαός της δεν μπορούσαν να μη δεχτούνε την πρόκληση του Μουσολίνι, δεν μπόρεσαν να δεχτούν το βιασμό τους για το λόγο και μόνο ότι έχουν στην πλάτη τους τον Μεταξά. Αυτό κάνει τον αγώνα τους πιο δύσκολο και βαρύ, μα δεν μπορούσε να τον χαλάσει και τα τελικά αποτελέσματα από το σημερινό μας αγώνα θα εκτιμηθούν από την ικανότητά μας να ξεκαθαρίσουμε τους λογαριασμούς μας τόσο με τον Μουσολίνι όσο και με τον Μεταξά και τον εγγλέζικο ιμπεριαλισμό. Εδώ βρίσκεται το πραγματικό νόημα της θέσης που παίρνουμε σήμερα. Αν είναι σωστή ή όχι θα κρίνουν όχι οι φλυαρίες μα τα έργα μας».