ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 26 Αυγούστου 2001
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΡΟΔΟ
Τις Κυριακές με τον κύριο Κλαούζεβιτς

Τον συνάντησα τυχαία, στο ξενοδοχείο Εσπέρια, επί της οδού Σταδίου. Μου έκανε εντύπωση ότι φορούσε πάντοτε μαύρα και διάλεγε το ίδιο τραπέζι, κάτω από έναν πίνακα που μου θύμιζε τη φράση του Χέρμαν Μπροχ από το «Θάνατο του Βιργίλιου»: «Αποφεύγοντας, αλλά αναζητώντας το θάνατο, αναζητώντας, αλλά αποφεύγοντας το έργο».

Απλωνε τα χειρόγραφά του, μιας τρικυμίας που είχε πάρει το δρόμο για το λιμάνι της Ιστορίας. Από τότε κάθε Κυριακή τον συναντώ στο ίδιο μέρος. Δεν είναι φίλος μου, αλλά σίγουρα έχω έναν σπουδαίο δάσκαλο. Μιλάμε πάντοτε για το βιβλίο που διαβάσαμε πρόσφατα. Προτιμάμε κάθε φορά το βιβλίο αυτό να έχει σχέση με τη μεγάλη του κ. Κλαούζεβιτς αγάπη: τον πόλεμο, τη μάχη και την έκβασή της. Στην ανάλυσή μας δε χρησιμοποιούμε κάποια μέθοδο κριτικής, αλλά το παράδοξο. Δηλαδή, ο καθένας μας φωτογραφίζει τις φράσεις που ξεχώρισε μέσα από το βιβλίο και τις αντιγράφει σε φύλλα χαρτιού. Κατόπιν τοποθετούμε τις σελίδες τη μια δίπλα στην άλλη σαν σε παζλ που κανείς δε γνωρίζει και παρατηρούμε τι θα προκύψει. Αν ο συγγραφέας έχει διαπράξει ύβρι, τότε προκύπτει μια ποινή, διαφορετικά καταλαμβάνει ένα χώρο στην καρδιά μας, η οποία είναι και το σπίτι που αναζητεί κάθε συγγραφέας. Στη συνέχεια το λόγο έχει ο κ. Κλαούζεβιτς που τα μάτια του έχουν δει πολλά.

Αυτή την Κυριακή διαλέξαμε να σχολιάσουμε το βιβλίο του Γρηγόρη Φαράκου: «Ο ΕΛΑΣ και η ΕΞΟΥΣΙΑ - Μια μυστική έκθεση (1946) κι άλλα ντοκουμέντα», που εκδόθηκε από τα Ελληνικά Γράμματα. Ιδού το πάθημα του Γρηγόρη Φαράκου που προσπάθησε να ξαναμπεί στην ιστορία, αλλά δε χώραγε αυτή τη φορά...

Οι αγωνιστές που με μεγάλη ευκολία διάλεξε να μιλήσει, μόλις στάθηκαν όπως πάντα όρθιοι μέσα στο βιβλίο, έσπασαν την απόσταση ασφαλείας που νόμισε ότι είχε ο συγγραφέας, τον τύλιξαν και καθρεφτίστηκαν μέσα του. Ο,τι ειπώθηκε σ' αυτή τη δύσκολη περίοδο της ιστορίας επέστρεφε αμείλικτο έχοντας σχηματίσει την προσωπογραφία του συγγραφέα. Το βάρος του βιβλίου βλέπετε είναι οι πολλοί νεκροί -που ως γνωστόν τα κυβερνούν όλα- και έχουν κάθε δικαίωμα να θυμίσουν στο συγγραφέα μια παροιμία: «Λέει ψέματα σαν αυτόπτης μάρτυς».

Αραγε ο κ. Φαράκος αναγνωρίζει το πρόσωπό του σ' αυτή την επιφάνεια του αίματος;

Γιατί τι άλλο είναι ο εμφύλιος. Ο κ. Φαράκος γίνεται απρεπής απέναντι στους νεκρούς αγωνιστές γιατί προβάλλει στιγμές μικρότητας, διαβολής, καταλαλιάς, για να θρέψει τη Σειρήνα της σημερινής πραγματικότητας, που δυστυχώς γι'αυτόν τον χρησιμοποιεί χωρίς να του προσφέρει όχι τραγούδι αλλά ούτε άχνα. Είναι αγνώμων στους συντρόφους που τον στήριξαν. Βγάζει μάτι η αναπηρία του να καταλάβει πως η αγαπημένη Αριστερά, όταν την πλησιάζουν τα δύσκολα νιώθει πως όλα είναι ένα δράμα δίχως διαχωριστικές γραμμές, δράμα με τα πάθη του, τα λάθη του και πως το ζητούμενο για κάθε αγωνιστή είναι να είναι παρών άσχετα με την έκβαση του δράματος.

Γι' αυτό -τι κρίμα- ο Φαράκος ξεπέφτει σε κοινοτοπίες, που μόνο οι αστοί γνωρίζουν από βαριεστιμάρα για λόγους που θα έπρεπε ο ίδιος να είχε αναλύσει και που είναι προσωπικοί. Οπως για παράδειγμα ότι οι ηγεσίες όλων των πολιτικών παρατάξεων δεν κατάφεραν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων.

Δεν είμαστε εμείς, αλλά ο κ. Φαράκος σκληρός με τον εαυτό του. Βρέθηκε, χάρη στους συντρόφους του, σε μεγάλο ύψος για να δικαιολογήσει κανείς τέτοια πτώση. Εκανε την πτώση αυτή ιδεολόγημα και άρχισε να δείχνει με το δάχτυλο τους άλλους, λες και αυτοί έφταιγαν για το ύψος που του έδωσαν. Πόσο δίκιο είχε ο Μπαλζάκ όταν μίλαγε για την ηθική μοναξιά της κορυφής. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος, όσο σκληρός κι αν είναι, που πρέπει να ακολουθούμε σαν την τελευταία πράξη της προσωπικής μας κάθαρσης.

Αυτά είπε ο Κλαούζεβιτς και ξαναγύρισε στην τρικυμία των χειρογράφων του.


Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ


Πηγή έμπνευσης, η φύση

«Δένδρα» του Μ. Πράσινου
«Δένδρα» του Μ. Πράσινου
Το Ιδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως στην Ανδρο συνεχίζει για έβδομη χρονιά τον εικαστικό θεσμό «Πλόες», παρουσιάζοντας το φετινό καλοκαίρι, έργα δύο σημαντικών Νεοελλήνων δημιουργών, που συνέβαλαν με τη δημιουργία τους στη διαμόρφωση της σύγχρονης τέχνης. Εως τις 23 Σεπτεμβρίου, φιλοξενούνται ταπισερί, ζωγραφικά και χαρακτικά έργα του Μάριου Πράσινου (1916 - 1985) μαζί με δημιουργίες γλυπτικής του Φιλόλαου (1923). Κοινό σημείο των δύο δημιουργών είναι η έμπνευσή τους από τη Φύση. Χαρακτηριστικός είναι και ο τίτλος της έκθεσης: «Μητέρα φύση». Και οι δύο δημιουργοί, ανήκουν στην ίδια γενιά, είναι ελληνικής καταγωγής, αλλά διέπρεψαν στο εξωτερικό. Εζησαν στη Γαλλία, έχουν αναγνωριστεί από τη διεθνή κριτική και το κοινό, ενώ τα έργα τους υπάρχουν σε Μουσεία, Πινακοθήκες, ιδιωτικές συλλογές και δημόσιους χώρους.

Συγκεκριμένα εκτίθενται 30 έργα του Μάριου Πράσινου (ταπισερί, χαρακτικά και πίνακες ζωγραφικής), δίνοντας την ευκαιρία στο φιλότεχνο κοινό να γνωρίσει την καλλιτεχνική πορεία από τον κυβισμό στην εξπρεσιονιστική στιγματογραφία και το μεταφυσικό τοπίο. Ο Φιλόλαος παρουσιάσει τριάντα μικρά ξύλινα ανάγλυφα και μνημειακού χαρακτήρα γλυπτά από μέταλλο και «πλυμένο μπετόν».

Οπως σημειώνει στον καλαίσθητο κατάλογο η επιμελήτρια της έκθεσης, Αθηνά Σχινά «Τόσο ο Μ. Πράσινος, όσο και ο Φιλόλαος, δεν εμπνεύστηκαν απλώς από τη φύση. Συνομίλησαν βιωματικά μαζί της και όχι μόνο. Εξέφρασαν μέσα από τα έργα, τις σκέψεις, τις αμφιβολίες, τις αγωνίες τους, τα όρια κυρίως που χωρίζουν και παράλληλα ενοποιούν το θεατό με το αθέατο, μέσα από την ύλη και τη μετουσίωσή της. Αποτύπωσαν τη χειρονομία τους ως γραφή στο χώρο και το επίπεδο, εμψυχώνοντας την περιπέτεια της δικής τους ενδοχώρας, σε συνάρτηση με τη λεγόμενη "διαμεσότητα" της επικοινωνίας ανάμεσα στον καλλιτέχνη και το κοινό».

«Φρουτιέρα από τη Σκιάθο». Ξύλινο ανάγλυφο του Φιλόλαου
«Φρουτιέρα από τη Σκιάθο». Ξύλινο ανάγλυφο του Φιλόλαου
Ο Μ. Πράσινος γεννήθηκε το 1916 στην Κωνσταντινούπολη, απ' όπου έφυγε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1922. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στη Γαλλία, όπου και ανέπτυξε μεγάλη καλλιτεχνική δραστηριότητα ως ζωγράφος, χαράκτης, σκηνογράφος, σχεδιαστής ταπισερί και συγγραφέας. Αρχικά σουρεαλιστής, επηρεάστηκε σύντομα από τον κυβισμό για να μετεξελίξει το εικαστικό του ιδίωμα «σε ένα εξπρεσιονιστικό dripping μέσα από το οποίο η γραφή αποτύπωνε τη χειρονομία του, διατηρώντας τη δυναμικά ζωντανή». Τα τοπία των Αλπεων, τα κυπαρίσσια των Σπετσών, αλλά και τα δασωμένα αλσύλλια της Νότιας Γαλλίας, φανερώνουν με συγκρατημένο λυρισμό, την αγάπη του για τη φύση και την πνευματικότητα που οι αναζητήσεις της για τον καλλιτέχνη αυτόν ξεκινούν από τη χωροδυναμική που αναπτύσσει ο διάλογος του φωτός και της σκιάς.

Ο Φιλόλαος με τις περιβαλλοντικές του γλυπτές διαμορφώσεις και τα μνημειακά του έργα, θεωρεί ως βάση της δημιουργίας του τη φύση και την ποικιλία των μορφών της, συνδυάζοντας τις κατακτήσεις του με την αρχαία φιλοσοφία και τη μαθηματική σκέψη. «Συνομιλώντας με τη φύση και τις διαχρονικές πολιτιστικές του μνήμες,» σημειώνεται στον κατάλογο «εμπνεύστηκε από τον κονστρουκτιβισμό και το βιομορφισμό, χωρίς κι εκείνος να έχει ακολουθήσει πιστά κανέναν και τίποτε. Οπως και για τον Μάριο Πράσινο, το ίδιο ισχύει και για τον Φιλόλαο. Δε βρήκε την εποχή του αλλά τον βρήκε η εποχή του, λόγω της πρωτοτυπίας των έργων του. Ο Φιλόλαος δεν ενδιαφέρθηκε για τη μορφολογία, αλλά για τα οργανικά ζητήματα της γλυπτικής που άπτονται της δομής της, η οποία αντανακλάται στις επιφάνειες των έργων του, που συνοψίζουν τη χωροδυναμική κίνηση με τη λειτουργία του φωτός και του περίοπτου βλέμματος». Εχοντας στήσει πολλά γλυπτά σε δημόσιους χώρους της Γαλλίας και άλλων χωρών, ο Φιλόλαος συνεργάστηκε (εκτός των ανεξάρτητων γλυπτών του), και με μια πλειάδα γνωστών αρχιτεκτόνων, επειδή πάντοτε πίστευε και συνεχίζει να θεωρεί, πως «το έργο τέχνης οφείλει να υπηρετεί τη ζωή και η ζωή να συναναστρέφεται, σε καθημερινή βάση, την καλλιτεχνική δημιουργία».


Η.Μ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ