ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 26 Μάρτη 2011 - Κυριακή 27 Μάρτη 2011 - 1η έκδοση
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
«Αγγελιοφόρος» στον Ερμή

Ο ορίζοντας ψηλά πάνω από τον Ερμή, όπως τον είδε το MESSENGER.

NASA/J.Hopkins Un.APL/Carnegie

Ο ορίζοντας ψηλά πάνω από τον Ερμή, όπως τον είδε το MESSENGER.
Στις 17 του Μάρτη, μετά από ένα πέρασμα βαρυτικής ώθησης κοντά στη Γη, δύο κοντά στην Αφροδίτη και τρία κοντά στον Ερμή και αφού διάνυσε 7,9 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, η διαστημοσυσκευή MESSENGER («Αγγελιοφόρος») της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας (NASA) μπήκε τελικά σε τροχιά γύρω από τον εσώτατο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος.

Ο Ερμής είναι δύσκολα παρατηρήσιμος από τα επίγεια τηλεσκόπια, επειδή στον ουρανό βρίσκεται πάντα πολύ κοντά στον Ηλιο και καλύπτεται από τη φωτεινότητά του. Μόνο λίγο μετά τη δύση και λίγο πριν την ανατολή μπορεί να παρατηρηθεί. Η μοναδική διαστημοσυσκευή που είχε επισκεφτεί τον Ερμή (τρία κοντινά περάσματα) πριν από τον MESSENGER ήταν το Μάρινερ 10, το 1974. Ο μικρός πλανήτης παρέμενε σε μεγάλο βαθμό αχαρτογράφητος και με πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Ηδη πριν από την τοποθέτησή του σε τροχιά, κατά τη διάρκεια των κοντινών περασμάτων του από το 2008 μέχρι σήμερα, ο MESSENGER φωτογράφισε και χαρτογράφησε σχεδόν το σύνολο της αθέατης πλευράς του Ερμή.

Ο MESSENGER, που εκτοξεύτηκε το 2004, στο διαμέτρου 1,5 μέτρου και βάρους 1 τόνου σώμα του, ενσωματώνει όλη την τεχνολογική πρόοδο που μεσολάβησε στις τρεις δεκαετίες από τον Μάρινερ 10, τόσο όσον αφορά τα επιστημονικά όργανα παρατήρησης, όσο και τα κατασκευαστικά που του επιτρέπουν να αντέξει καλύτερα τον έντονο βομβαρδισμό από την ηλιακή ακτινοβολία (π.χ. κεραμικό ύφασμα ως σκίαστρο που κάνει δυνατή τη χρήση συμβατικών ηλεκτρονικών στοιχείων αντί των αντίστοιχων υψηλής θερμοκρασίας). Το όνομά του το πήρε από τα αρχικά στα αγγλικά της αναλυτικής ονομασίας του (μπορεί να αποδοθεί ως διαστημοσυσκευή Χαρτογράφησης και μελέτης της επιφάνειας του Ερμή, του Διαστημικού Περιβάλλοντος και της Γεωχημείας του) που βέβαια έγινε προσπάθεια να θυμίζουν την ιδιότητα του ολύμπιου Ερμή, ως αγγελιοφόρου των θεών.

Μέρος της μέχρι πριν τον MESSENGER αθέατης πλευράς του πλανήτη Ερμή. Οι φωτεινές ακτίνες γύρω από τον κρατήρα λίγο πάνω και αριστερά από το κέντρο της εικόνας, είναι χαρακτηριστικές των προσκρούσεων αστεροειδών σε ουράνια σώματα που δεν έχουν ατμόσφαιρα, όπως η Σελήνη και ο Ερμής. Η ένταση των γραμμών δείχνει ότι η πρόσκρουση έγινε σχετικά πρόσφατα

NASA/J.Hopkins Un.APL/Carnegie

Μέρος της μέχρι πριν τον MESSENGER αθέατης πλευράς του πλανήτη Ερμή. Οι φωτεινές ακτίνες γύρω από τον κρατήρα λίγο πάνω και αριστερά από το κέντρο της εικόνας, είναι χαρακτηριστικές των προσκρούσεων αστεροειδών σε ουράνια σώματα που δεν έχουν ατμόσφαιρα, όπως η Σελήνη και ο Ερμής. Η ένταση των γραμμών δείχνει ότι η πρόσκρουση έγινε σχετικά πρόσφατα
Η αποστολή MESSENGER έχει οδηγήσει ήδη σε αξιόλογα ευρήματα με σημαντικότερο το συμπέρασμα ότι ο πυρήνας του Ερμή δεν έχει παγώσει, τουλάχιστον εξολοκλήρου. Σ' αυτό οφείλεται ενδεχομένως και το μαγνητικό πεδίο που διαθέτει. Το παρελθόν του πλανήτη ήταν ιδιαίτερα ηφαστειογενές και αυτή είναι η γενεσιουργός αιτία των μεγάλων ομαλών περιοχών, των αποκαλούμενων «θαλασσών», που αποτελούνται από στερεοποιημένη λάβα. Ο φλοιός, όπως αποδεικνύεται από τα συντρίμμια των προσκρούσεων αστεροειδών περιέχει ελάχιστο σίδηρο, με το μεγαλύτερο μέρος του σιδήρου να βρίσκεται στον πυρήνα. Το MESSENGER κατέγραψε τα όρια της μαγνητόσφαιρας του Ερμή, που αποδείχτηκε πιο ευαίσθητη σε διαπλανητικές μαγνητικές διακυμάνσεις απ' ό,τι οι μαγνητόσφαιρες άλλων πλανητών.

Η ερευνητική διαστημοσυσκευή θα μετρήσει με ακρίβεια τη σύνθεση της επιφάνειας του Ερμή, δίνοντας στοιχεία που οι επιστήμονες πιστεύουν πως θα δικαιώσουν μια από τις θεωρίες για την εξήγηση της μεγάλης πυκνότητας του πλανήτη. Σύμφωνα με την πρώτη θεωρία, ο Ερμής σχηματίστηκε κυρίως από πυκνά υλικά, καθώς κατά το σχηματισμό του ηλιακού συστήματος τα αέρια που ήταν πυκνότερα κοντά στον Ηλιο επιβράδυναν περισσότερο τα ελαφρότερα υλικά, με αποτέλεσμα να πέσουν στο άστρο. Σύμφωνα με τη δεύτερη θεωρία, η έντονη ακτινοβολία του πρώιμου πλανητικού νεφελώματος εξαέρωσε μέρος των εξωτερικών πετρωδών στρωμάτων του πρωτο-Ερμή, αφήνοντας κυρίως τα πυκνότερα υλικά προς το κέντρο του. Σύμφωνα με τρίτη θεωρία, μια γιγαντιαία πρόσκρουση μετά το σχηματισμό και τη διαφοροποίηση του πρωτο-Ερμή, του αφαίρεσε το φλοιό και το ανώτερο μέρος του μανδύα.

Η κατανόηση του Ερμή και των φυσικών δυνάμεων που τον οδήγησαν στη σημερινή του κατάσταση, θα βοηθήσει και στην κατανόηση του σχηματισμού και της εξέλιξης και των άλλων 3 πετρωδών πλανητών του ηλιακού συστήματος (Γη, Αφροδίτη και Αρης).


Καλλιτεχνική απεικόνιση της διαστημοσυσκευής MESSENGER σε τροχιά γύρω από τον εσώτατο πλανήτη του ηλιακού συστήματος.

NASA/J.Hopkins Un.APL/Carnegie

Καλλιτεχνική απεικόνιση της διαστημοσυσκευής MESSENGER σε τροχιά γύρω από τον εσώτατο πλανήτη του ηλιακού συστήματος.

Ετσι φαντάστηκε ο καλλιτέχνης την ανατολή στον Ερμή, όπως φαίνεται από το βυθό ενός κρατήρα.

NASA/J.Hopkins Un.APL/Carnegie

Ετσι φαντάστηκε ο καλλιτέχνης την ανατολή στον Ερμή, όπως φαίνεται από το βυθό ενός κρατήρα.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.nasa.gov, messenger.jhuapl.edu


Ο πλανήτης με μια ματιά
  • Ο κοντινότερος στον Ηλιο γαιώδης (πετρώδης) πλανήτης (58 εκατ. χλμ. ή το ένα τρίτο της απόστασης Γης - Ηλιου).
  • Ο μικρότερος πλανήτης, με διάμετρο 4.880 χλμ. (περίπου το ένα τρίτο της γήινης και ελαφρώς μεγαλύτερη της Σελήνης).
  • Χρόνος περιφοράς γύρω από τον Ηλιο (έτος) ίσος με 88 γήινες ημέρες. Χρόνος περιστροφής γύρω από τον άξονά του (ημέρα) ίσος με 59 γήινες ημέρες.
  • Ο πλανήτης με την πιο ελλειπτική τροχιά και τη μεγαλύτερη ταχύτητα περιφοράς (48 χλμ./δευτ.).
  • Θερμοκρασία επιφάνειας από -185o C μέχρι 425o C.
  • Επιφάνεια παρόμοιας μορφής με εκείνη της Σελήνης, γεμάτη κρατήρες, ομαλές πεδιάδες (στερεοποιημένης λάβας) και μακριές λοφοσειρές, όλο καμπές και διακλαδώσεις.
  • Δεν έχει ατμόσφαιρα παρά μόνο μια πολύ αραιή εξώσφαιρα που σχηματίζει ουρά στην αντίθετη κατεύθυνση από τον Ηλιο, αποτελούμενη από υδρογόνο, ήλιο, οξυγόνο, νάτριο, κάλιο, ασβέστιο και μαγνήσιο.
  • Ο πλανήτης του ηλιακού συστήματος με τη μεγαλύτερη πυκνότητα (5,3 gr/cm2).
  • Ο πιθανότατα αποτελούμενος από σίδηρο πυρήνας αποτελεί το 60% της μάζας του πλανήτη, ποσοστό διπλάσιο εκείνου της Γης.


Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ