Στη Συνδιάσκεψη της Οργάνωσης Περιοχής Θεσσαλίας του ΚΚΕ παραβρέθηκε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα. Ακολουθεί η παρέμβαση της Αλ. Παπαρήγα στις εργασίες της Συνδιάσκεψης:

Αναμφισβήτητα, όλα αυτά τα χρόνια έχει γίνει μια προσπάθεια και από την ΚΕ και από τα όργανα οπωσδήποτε, μέχρι και στις ΚΟΒ - πιο αδύνατα στις ΚΟΒ - για την αφομοίωση και την κατανόηση της στρατηγικής μας. Θα επαναλάβω όμως αυτό που έβαλε το 18ο Συνέδριο. Οτι, ενώ το Κόμμα ιδεολογικά, πολιτικά έχει κάνει βήματα, και αναφέρομαι και σε επεξεργασίες και στην παρακολούθηση των εξελίξεων και σε μια ορισμένη ικανότητα πρόγνωσης που έχουμε, ωστόσο αντίστοιχα, από την ΚΕ μέχρι κάτω, δεν έχουμε προσαρμόσει την καθοδηγητική μας δουλειά στις ανάγκες και στις υποχρεώσεις αυτής της σύνθετης στρατηγικής και αυτό φαίνεται πιο πολύ την περίοδο της κρίσης, όπου οι απαιτήσεις μεγαλώνουν και όπου η ανάγκη, όχι απλώς να αναπτυχθεί κίνημα, αλλά να αναδειχθεί πιο γλαφυρά στο λαό το θέμα της εξουσίας, είναι μεγάλη.

Και θα έλεγα ότι έχουμε και μια ιστορική υστέρηση, στη μελέτη των ζητημάτων καθοδήγησης, και από θεωρητική πλευρά και από πλευρά γενίκευσης της πείρας. Πάρτε την Κομμουνιστική Επιθεώρηση από τότε που βγήκε, αλλά πάρτε ιδιαίτερα την Κομμουνιστική Επιθεώρηση τα τελευταία 20 χρόνια. Θα δείτε ότι ενώ έχουμε πάρα πολλά άρθρα θεωρητικά, για το κίνημα κ.λπ., ιδεολογικά, πολιτικά - και καλά κάνουμε γιατί είναι θεωρητικό όργανο - αλλά άρθρα όπου στελέχη του Κόμματος, που να γενικεύουν τα ζητήματα καθοδήγησης, και όχι απλά να αναφέρουν πρακτικά μια πείρα, είναι λίγα. Και πρέπει να δώσουμε πολύ μεγάλη σημασία σε αυτό. Γιατί, πολλά πράγματα που έχουμε σήμερα τα λέμε, «θέμα καθοδήγησης».

Αλλά τι εννοούμε «ζήτημα καθοδήγησης»; Αν μεταβιβάζουμε τη γραμμή; Αν λέμε τη γραμμή; Αν παλεύουμε τις αποφάσεις; Αυτά τα στοιχεία υπάρχουν. Είναι πιο σύνθετο το θέμα της καθοδήγησης. Γιατί ένα είναι η καθοδήγηση οργάνων και ΚΟΒ, αλλά είναι και η καθοδήγηση μαζών, να το πω έτσι. Και τη μεν στρατηγική την επεξεργάζεται πότε αργά και βασανιστικά ή με ελλείψεις - δε θα σταθώ σε αυτό - αλλά πάντως την επεξεργάζεται η πρωτοπορία της εργατικής τάξης, δηλαδή το Κόμμα, αλλά τη στρατηγική αυτή πρέπει να την κάνουμε κτήμα μαζών που είναι - ας το πω έτσι - ανώριμες πολιτικά και ιδεολογικά. Μπορεί ένα κόμμα να έχει μια επιστημονικά επεξεργασμένη επαναστατική γραμμή, αλλά για να την κάνεις υπόθεση μαζών δεν αρκεί να έχεις σωστή στρατηγική. Και να μην επαναπαυόμαστε πάνω σε αυτό το ζήτημα.

Βεβαίως, σαν Κόμμα έχουμε πάρει μέτρα. Και αναφέρομαι πάνω σε αυτό, γιατί πολλές φορές δε γίνεται κατανοητή η βαθύτερη ουσία κάποιων μέτρων. Παραδείγματος χάριν, λέμε αναδιάταξη δυνάμεων και συγκέντρωση στα προβλήματα της εργατικής τάξης κατά κλάδο. Βέβαια, δε λέμε μόνο αυτό. Η όλη δουλειά μας εδράζεται: Εργατική τάξη κατά κλάδο και τόπο δουλειάς, συν από τη σκοπιά της εργατικής τάξης δουλειά στους αυτοαπασχολούμενους και στη φτωχή αγροτιά, στις σύμμαχες κοινωνικές δυνάμεις. Που σημαίνει - να ένα ζήτημα καθοδήγησης - από πλευράς καθοδηγητικών οργάνων, σύνθεσης καθοδηγητικών οργάνων, διάταξης των δυνάμεων πρέπει να υπηρετεί αυτήν την κατεύθυνση, της συμμαχίας της εργατικής τάξης, που έχει στρατηγική σημασία, που έχει σχέση με την εξουσία κ.λπ. και την πάλη των αντιιμπεριαλιστικών, αντιμονοπωλιακών, αντικαπιταλιστικών δυνάμεων.

Και βέβαια μέσα εκεί εξειδικεύουμε νέες ηλικίες και γυναίκες. Γιατί, στις συνθήκες του καπιταλισμού, το φυλετικό και το ηλικιακό - και να προσθέσουμε και το μεταναστευτικό στοιχείο - είναι στοιχεία τα οποία ανεβάζουν, οξύνουν το θέμα της ταξικής εκμετάλλευσης και με αυτήν την έννοια η βάση είναι οι κοινωνικές δυνάμεις. Και προβάλλεις και ιδιαίτερα νέες ηλικίες και γυναίκες. Είναι κατανοητό αυτό, σύντροφοι, στις ΚΟΒ και στα παραπάνω όργανα; Οτι, δηλαδή, πρέπει να αυξάνονται αυτές οι ΚΟΒ, με αυτό το κριτήριο οργάνωσης. Να μετράμε, δηλαδή, την κοινωνική σύνθεση του Κόμματος και τη διάταξη των δυνάμεων σε βάρος αυτών που είναι σε εδαφική, γεωγραφική βάση. 'Η και εκεί που έχεις γεωγραφική βάση οργάνωσης, όπως είναι ο νομός, μέσα εκεί πρέπει να υπηρετείται αυτό. Είναι κατανοητό ότι αυτό είναι θέμα στρατηγικής; Για να μην πω θέμα του επαναστατικού χαρακτήρα του Κόμματος; Γιατί είχαμε γλιστρήσει προς τις εδαφικές ΚΟΒ. Είναι θέμα καθοδήγησης. Αυτό δε λύνεται μια και έξω.

Δεύτερον, το περιεχόμενο δουλειάς των ΚΟΒ. Βέβαια, το πρόβλημα είναι από πάνω, δεν είναι στις ΚΟΒ, αλλά πρέπει εκεί να εκφραστεί η βελτίωση της δουλειάς μας. Η δουλειά προς την ΚΟΒ, το περιεχόμενο δουλειάς, η ιδεολογική δουλειά κ.λπ., βεβαίως συνδέεται με το τι ΚΟΒ είναι. Μια ΚΟΒ σε έναν κλάδο έχει άξονα τον κλάδο, μια ΚΟΒ στο χωριό έχει άξονα τα προβλήματα του χωριού και πάει λέγοντας. Αλλά γίνεται τέτοια δουλειά στην εργατική ΚΟΒ, την κλαδική ούτως ώστε να καταλαβαίνει τη σημασία της κοινωνικής συμμαχίας με τους αυτοαπασχολούμενους κατά κλάδο και γενικότερα ή στην αγροτική ΚΟΒ συζητάμε θέματα που αφορούν την εργατική τάξη, το εργατικό κίνημα; Καταλαβαίνω, πολλές ΚΟΒ έχουν μεγάλες ηλικίες. Εντάξει, αλλά λέω στον προσανατολισμό.

Ετσι, σε έναν τέτοιο καθοδηγητικό τρόπο δουλειάς, πρέπει από πάνω να δίνουμε το στίγμα και να παίρνονται μέτρα - αν και έχουμε πάρει κάποια. Αυτό που κάνουμε τώρα, την αναδιάταξη, είναι ένα κρίσιμο μέτρο, αρκεί να μη μείνει μόνο οργανωτικά, πρέπει να έχει σχέση με περιεχόμενο. Ενα άλλο ζήτημα: Η ίδια η εργατική τάξη έχει μια εσωτερική διάρθρωση. Δεν είναι ομοιόμορφη. Για να μη σας πω, υπάρχουν και τμήματα που είναι μισοπρολετάριοι, η μισθωτή εργασία που δύσκολα μπορείς να την εντάξεις μέσα στην εργατική τάξη, αλλά είναι μισθωτή εργασία. Υπάρχει ο αντίστοιχος προσανατολισμός στα όργανα; Γιατί αυτό θα πει εξειδίκευση δουλειάς. Αρα, λοιπόν, προς τα εκεί πρέπει να τείνει η ποιότητα δουλειάς. Εχουμε την προεργασία για να πάμε προς τα εκεί.

Για παράδειγμα, αυτοαπασχολούμενοι. Σαφώς έχουμε και υστέρηση από πιο πάνω. Συνήθως αυτοαπασχολούμενοι λέμε ΕΒΕ. Αλλά σήμερα στους αυτοαπασχολούμενους δεν είναι μόνο οι ΕΒΕ. Είναι κι άλλοι αυτοαπασχολούμενοι στη σφαίρα των υπηρεσιών κ.λπ. και θα αυξηθεί αυτός ο αριθμός. Να σας πω ένα παράδειγμα: Για να δείτε τι σημασία έχουν αυτά για την καθοδήγηση της δουλειάς και για την εξειδίκευση. Παρακολουθούσα τη συζήτηση που γινόταν για τις κινητοποιήσεις των γιατρών. Και έλεγαν ότι ήταν ένα κίνημα στο χώρο των μικρομεσαίων. Και λέω, βρε παιδιά, εδώ είναι γιατροί του ΙΚΑ, είναι μισθωτή δουλειά, πού τους βάζετε στους μικρομεσαίους; Και μου φέρνουν με στοιχεία, πάνω από το 90% οι γιατροί του ΙΚΑ έχουν ιατρεία, τουλάχιστον στα μεγάλα αστικά κέντρα, δεν ξέρω στις μικρές περιοχές. Εγώ λέω γιατροί του ΙΚΑ, άρα μισθωτή δουλειά. Αμέσως πήγα να βρω το λάθος και εκεί μετά συνειδητοποίησα, στα νοσοκομεία, αυτοί που είναι γιατροί των νοσοκομείων δεν πήραν μέρος. Εδώ πρέπει να μελετήσεις τη διάρθρωση την κοινωνική στο χώρο των γιατρών. Γιατί είναι εύκολο να πεις είναι μεσαίοι, εύκολο να πεις είναι μεγαλογιατροί.

Και εδώ πρέπει να δεις ποιοι είναι οι γιατροί εκείνοι που αντικειμενικά σήμερα μπορούν να γίνουν δύναμη κρούσης σε αυτό που λέμε δημόσιο σύστημα Υγείας, γιατροί πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, με καλό μισθό κ.λπ. Ποιοι είναι αυτοί; Είναι οι νέοι ειδικευόμενοι, είναι η κατώτερη ιεραρχία γιατρών. Πιο κοντά είναι αντικειμενικά οι νοσοκομειακοί γιατροί, ανεξάρτητα από τα φακελάκια κ.λπ., αυτοί που κάνουν μόνο μισθωτή δουλειά. Από την άλλη μεριά, όλοι οι ελευθεροεπαγγελματίες είναι λεφτάδες; Δεν είναι το ίδιο τώρα ένας γιατρός στο Κολωνάκι και ένας γιατρός σε χωριό. Εχουν σημασία αυτά όχι μόνο για τα αιτήματά μας, αλλά για να δεις πού ρίχνεις το βάρος στη δουλειά, γιατί γενικά να πούμε δουλεύουμε στις μάζες, δε λέει τίποτα. Πρέπει να πας σε αυτές τις μάζες, στα πιο φτωχά λαϊκά στρώματα, και όχι μόνο με την έννοια φτωχό - λαϊκό, αλλά και με τη θέση που έχει στο χώρο, στο επάγγελμα. Δικηγόροι, ας πούμε. Δεν μπορεί να μην πάρεις υπόψη σου, ιδιαίτερα τώρα με τα επαγγέλματα όπως τα κάνουν, ότι θα έχεις μια διάρθρωση κοινωνική, θα είναι υπάλληλοι στα μεγάλα δικηγορικά γραφεία κ.λπ.

Αλλά και μέσα στην εργατική τάξη είναι το ίδιο. Να πάρουμε τώρα τους εκπαιδευτικούς. Τους αντιμετωπίζουμε σαν μισθωτούς εργαζόμενους, υπαλλήλους, δημόσιους υπαλλήλους. Ταυτόχρονα, είναι ή δεν είναι υπάλληλοι ιδεολογικού μηχανισμού του κράτους; Είναι. Αυτό δε σημαίνει ότι τους βάζουμε απέναντι από την εργατική τάξη, γιατί ένα μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών είναι μέσα από την καρδιά της εργατικής τάξης, παιδιά εργατών, παιδιά φτωχών αυτοαπασχολουμένων, μπορεί ο άντρας μιας εκπαιδευτικού να είναι άνεργος. Αλλά δεν παύεις να βλέπεις αυτήν την πλευρά, ότι είναι ιδεολογικός μηχανισμός του κράτους και πρέπει να του το πεις και ταυτόχρονα έχεις τη δυνατότητα μέσα από διαπάλη να κερδίσεις κάποιους. Αλλά δεν μπορεί να το ξεχάσεις αυτό, ότι είναι μέσα σε έναν ιδεολογικό μηχανισμό που διαπλάθει παιδιά. Αρα, η δουλειά σου πρέπει να είναι πιο σύνθετη σε αυτόν τον κλάδο. Και δεν είναι μόνο γιατί κάνουν ιδιαίτερα κ.λπ. Το κυριότερο είναι αυτό.

Αρα, λοιπόν, για να μην επεκταθώ άλλο, όταν λέμε προβλήματα καθοδήγησης σημαίνει ότι μέσα στην ΚΟΒ, ο σχεδιασμός παίρνει υπόψη και αυτά. Δεν μπορεί να μην τα πάρεις υπόψη. Το λέω, γιατί πρέπει να περάσουμε σε ένα άλλο επίπεδο, να αντιστοιχήσει δηλαδή η καθοδηγητική μας δουλειά το περιεχόμενο, οι τρόποι και όλα αυτά, καθοδήγηση και σχεδιασμοί, στη στρατηγική μας και έχουμε μια υστέρηση. Ξαναλέω, εξηγείται η υστέρηση, γιατί όταν πας να περάσεις μια προωθημένη γραμμή, την επαναστατική σου γραμμή σε ανώριμες μάζες, έχει δυσκολίες, δεν είναι εύκολο και ούτε εξαρτάται μόνο από την ικανότητά μας, αλλά, όμως, έχουμε ζητήματα τα οποία πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε.

Αλλη πλευρά. Εχουμε κάνει και εδώ σοβαρά βήματα, αλλά δεν έχουν ίσως βάθος κατανόησης. Βεβαίως, το πρώτο πράγμα και το βασικό είναι το εισόδημα, και ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης, όπου μειώνεται το εισόδημα, σου αφαιρούν τα δώρα, σου μειώνουν τις συντάξεις, σου μειώνουν εκείνο, είναι το εισόδημα. Ομως, με βάση τη δική μας αντίληψη - και όχι μόνο τη δική μας, και μέσα στις συνθήκες του καπιταλισμού - ο μισθός, και μάλιστα ο ονομαστικός μισθός, είναι που καθορίζει το βιοτικό επίπεδο του εργαζόμενου; Σε καμία περίπτωση. Είναι η Παιδεία, είναι η Υγεία, είναι τα νοίκια, είναι το συνολικό κόστος. Γιατί το λέω αυτό.

Δεν μπορεί να λέμε παλεύουμε για τις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων και να μην είναι κατανοητό ότι και οι σύγχρονες ανάγκες είναι πεδίο εμπορευματοποίησης. Αν κατανοηθεί, λοιπόν, σωστά ότι εμείς παλεύουμε, ακόμα και στις συνθήκες του καπιταλισμού, όχι για τους όρους πώλησης της εργατικής δύναμης αλλά και της αναπαραγωγής της, είναι εύκολο να κατανοήσει γιατί πρέπει να ασχοληθεί με την Παιδεία, την Υγεία, όχι σαν μια λίστα αιτημάτων, αλλά σαν ένα κριτήριο αν η ζωή του βελτιώνεται ή όχι. Και για προβλήματα που έχουν σχέση με τις γυναίκες. Δεν είναι κατανοητά αυτά. Είπε ένας σύντροφος, τώρα με την Παιδεία θα ασχοληθούμε; Και το λέει, μπορεί να είναι και γονιός. Σήμερα έχουμε κάνει βήματα, αλλά είναι θέμα καθοδήγησης.

Πάρτε το θέμα της Υγείας. Η υπεροχή η δική μας είναι μόνο στο δωρεάν και στο δημόσιο; Εχουμε μια πολύ διαφορετική αντίληψη για τα θέματα της Υγείας. Αυτά τα γράφουμε στα χαρτιά μας. Στις ΚΟΒ δε συζητιούνται. Πού είναι το βάρος σε εμάς; Είναι στην πρόληψη. Και έχει μεγάλη διαφορά πού είναι το βάρος. Γιατί η πρόληψη πηγαίνει σε όλους - και έχει κόστος εδώ που τα λέμε - ενώ η νοσοκομειακή περίθαλψη πάει σε αυτούς που πάνε στα νοσοκομεία.

Δηλαδή, εμείς έχουμε υπεροχή όχι μόνο σε αυτό που λέμε, η ταξική αντίληψή μας είναι πολύ πιο βαθιά και η διαφορά μας από τους άλλους. Καταλαβαίνω ότι στα θέματα της Παιδείας είναι πιο δύσκολο να πιαστεί το θέμα του περιεχομένου σπουδών, αλλά στα θέματα Υγείας δεν είναι. Αν αυτά δουλέψουμε να περάσουν μέσα στο κίνημα, η στρατηγική μας θα είναι αντικειμενικά πιο κατανοητή. Βεβαίως, απαιτεί και πλάτες. Αλλά εν πάση περιπτώσει, όταν η πολιτική σου γίνεται πιο κατανοητή από τα εργατικά, φτωχά λαϊκά στρώματα, πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη ότι και με τη δική μας τη βοήθεια και το παράδειγμα θα αναπτυχθεί και η μαχητικότητά τους. Σημασία έχει εμείς πώς δουλεύουμε.

Παραδείγματος χάριν, είδατε στον «Ριζοσπάστη» την εκδήλωση των οικοδόμων για τις γυναίκες. Πήγαν γυναίκες, έφεραν οι οικοδόμοι τις γυναίκες τους, που δεν είχαν πάει ούτε σε ένα συλλαλητήριο. Σε ποια αντίληψη εδράζεται; Δεν μπορεί να βλέπουμε τον εργάτη, ως έναν εργάτη που δουλεύει και που είναι γραμμένος στο σωματείο. Ο εργάτης είναι η εργατική οικογένεια, είναι και η οικογένειά του. 'Η πάρτε το θέμα που βάζουμε, για τα νέα ζευγάρια. Γιατί το βάζουμε; Είναι κατανοητό; Γιατί, πρώτα πρώτα οι νέες ηλικίες έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα στη ζωή τους, σε περίοδο που οι σύγχρονες ανάγκες ανεβαίνουν, δε ζει το νέο ζευγάρι τώρα όπως ζούσαμε εμείς πριν από 30 και 40 χρόνια. Δεύτερον, το ζήτημα της ανισοτιμίας της γυναίκας και της ταξικοφυλετικής - να το πω έτσι - ανισότητας, αναπαράγεται με πολύ μοντέρνο τρόπο και σήμερα. Τρίτο, έχουμε μεγάλη αιμορραγία - και θα έχουμε αν δεν κάνουμε δουλειά - αυτών των ηλικιών, από την ΚΝΕ και από το Κόμμα. Φοιτητές, φοιτήτριες μια χαρά, δεν αισθάνονται καμία αναστολή. Μόλις έρθει η ώρα να βρουν δουλειά και να κάνουν οικογένεια, εκεί έρχεται η δυσκολία γιατί συναντάνε αντικειμενική δυσκολία και δε θα τους πούμε ούτε μην παντρεύεστε, ούτε μην κάνετε παιδιά.

Αυτό χτυπάει πιο πολύ τις κοπέλες, και αυτό μπορεί να μη φαίνεται τόσο στην ΚΝΕ, γιατί σε κάποια ηλικία περνάνε στο Κόμμα και εκδηλώνεται στο Κόμμα. Βάζοντας, λοιπόν, θέματα για τα νέα ζευγάρια, εκφράζεις ανάγκες ευρύτερων μαζών. Δεύτερον, κάνεις ιδεολογικοπολιτική δουλειά και δουλειά και για την ισοτιμία των δύο φύλων. Διότι λες, η κοπέλα που γίνεται μάνα εργαζόμενη, κάνεις δουλειά και μέσα στην οικογένεια διαπαιδαγωγητική, γιατί μέσα εκεί βάζοντας το νέο ζευγάρι και με αιτήματα μπορείς να κάνεις και στην ΚΝΕ και στο Κόμμα δουλειά, αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα να πάρεις μέτρα να μην τους χάσεις. Γιατί πού θα τους συναντήσεις; Στα 50 τους;

Τα λέω αυτά, γιατί θέλω να επιμείνω στο ότι τα θέματα καθοδήγησης - αυτή είναι και η κατεύθυνσή μας βέβαια ως Κόμμα - πρέπει να τα βασανίσουμε περισσότερο. Αλλο ζήτημα. Ακουσα μια ορισμένη πείρα εδώ. Λαϊκές Επιτροπές. Είναι, βέβαια, τα πόδια αυτής της κοινωνικής συμμαχίας που είναι ένα πρόπλασμα, ένα έμβρυο του επαναστατικού μετώπου της εργατικής τάξης και των κοινωνικών συμμάχων. Δε λέω θα είναι αυτό το ίδιο, αλλά εν πάση περιπτώσει αυτή τη λογική αναπαράγει στον κόσμο, ανεξάρτητα αν το ίδιο δεν επαρκεί ή οι συνθήκες δε βάζουν το ζήτημα στην ημερήσια διάταξη.

Οι Λαϊκές Επιτροπές είναι τα πόδια. Εδώ πρέπει να βγει εμπειρία. Βεβαίως, κατεύθυνση έχουμε, δε θα πάμε χωρίς κατεύθυνση να βγάζουμε πείρα. Αλλά βλέπετε τώρα η Λαϊκή Επιτροπή μπορεί να ασχοληθεί με την αντισεισμική θωράκιση; Λέω ένα θέμα. Να ασχοληθεί. Οι Λαϊκές Επιτροπές τώρα κάτω, επειδή ακριβώς είναι στον πολύ κόσμο, τον μπερδεμένο ή τον συγχυσμένο ή τον απογοητευμένο, πρέπει να πιάνουν εστίες προβλημάτων και ταυτόχρονα να μη μένουν εκεί. Λέει ο Λένιν, η διαφορά μας με τους άλλους είναι ότι κάθε φορά πρέπει να βρίσκουμε τον κρίκο της αλυσίδας, αλλά για να περνάμε στον επόμενο κρίκο. Και γενικά, λέει, η αλυσίδα και το αλύσωμα που φτιάχνει ο σιδεράς δεν έχει καμία σχέση με την αλυσίδα που μιλάμε στο κοινωνικοπολιτικό πεδίο. Σου λέει όχι, τον έναν κρίκο στον άλλο, αλλά και κάθε φορά αλλάζουν οι κρίκοι της αλυσίδας, δεν είναι σαν του σιδερά.

Επομένως, εδώ, πώς αυτή η Λαϊκή Επιτροπή, που πατάει σε κοινωνικές δυνάμεις και που πρέπει να είναι κι άλλοι άνθρωποι, να διευρυνθεί, όχι να μαζευόμαστε εμείς οι κομμουνιστές. Εκεί μέσα θα συναντήσεις τη δράση άλλων δυνάμεων, οι οποίες θα έρθουν και σκόπιμα ή και αυθόρμητα. Οταν λέω άλλων δυνάμεων δεν εννοώ τη βάση του κόσμου, εννοώ θα σου έρθει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ο ΣΥΡΙΖΑ κ.λπ., για ενότητα στη βάση. Θα σου 'ρθει και το ΠΑΣΟΚ κ.λπ. Αλλά, από την άλλη μεριά, πώς θα το χειριστείς αυτό το θέμα;

Βεβαίως, πρέπει να έχεις επαγρύπνηση, γιατί κοιτάξτε, η αστική τάξη έχει σχέδιο για να αντιμετωπίζει το κίνημα και οι άλλες δυνάμεις. Ούτε πάμε παντού για να μην είμαστε απ' έξω, ούτε δεν πάμε. Εδώ, θέλει ανάλογα. Τι δυνάμεις έχεις, τι είναι, μπορεί να πας σε μια δραστηριότητα μετά να μην ξαναπάς. Δεν ξέρω, είναι όμως ζήτημα. Αν εδώ ιδεολογικά πολιτικά δεν είναι εξοπλισμένες οι δυνάμεις μας, δε θα μπορούν να συζητήσουν για να δουν τι θα κάνουν.

Θα έλεγα ότι πρέπει να προσέξουμε ένα πράγμα, παρότι έχουμε δώσει μεγάλη μάχη ως Κόμμα με τον οπορτουνισμό. Αυτόν τον αγώνα δεν πρέπει να τον υποστείλουμε και ακριβώς επειδή έχουμε και νεότερους στις γραμμές μας και επειδή οι διάφορες οπορτουνιστικές δυνάμεις είναι σε μια φάση ψευτοριζοσπαστικής φρασεολογίας. Το πρόβλημα με τον οπορτουνισμό δεν είναι ότι έχουν μεταρρυθμιστικές και ρεφορμιστικές απόψεις κ.λπ. και αποσυνδέουν την πολιτική από την οικονομία. Αυτό το κάνουν και οι ρεφορμιστές και οι σοσιαλδημοκράτες. Ετσι σκέφτεται και ο περισσότερος κόσμος και γι' αυτό εύκολα οι οπορτουνιστές μπορούν να περάσουν, όχι να συσπειρώσουν εκλογικά τόσο, αλλά μπορούν να επηρεάσουν. Γιατί ο κόσμος αποσπασματικά βλέπει τα ζητήματα, να λυθεί το ένα, το άλλο, σιγά σιγά και όχι επαναστατικά. Αλλά οι οπορτουνιστές είναι συνειδητοί αναθεωρητές της κομμουνιστικής θεωρίας. Επεξεργασμένοι και συνειδητοί. Βγήκαν μέσα από τις γραμμές μας. Δεν είναι οι ρεφορμιστές, κάποιοι επηρεασμένοι αντιΚΚΕ ή οι εγκλωβισμένοι στα άλλα κόμματα που σιγά σιγά έρχονται και συμμετέχουν στο κίνημα.

Επομένως, με τον οπορτουνισμό δεν μπορεί να γίνει καμία συμμαχία. Γιατί κάποια συμμαχία μέσα στο κίνημα θα φέρει και μια ορισμένη ανακωχή και στην ιδεολογική διαπάλη. Και εδώ δε θέλει καμία ανακωχή ο οπορτουνισμός.

Θα βελτιώσουμε τα θέματα καθοδήγησης, αν είμαστε σε μια βαθύτερη γνώση και βοηθήσουμε και τις δυνάμεις μας και τον περίγυρό μας και την ΚΝΕ, να καταλάβουν καλύτερα τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Οχι μόνο στις συνέπειες στη ζωή του εργαζόμενου, υπεραξία, ταξική εκμετάλλευση κ.λπ., αλλά πώς λειτουργεί το σύστημα. Γιατί τότε θα εδραιώνεται καλύτερα η άποψή μας πια ότι δεν είναι κάποια μονοπώλια, γενικά ο ιμπεριαλισμός, είναι η συνεπής αντικαπιταλιστική κατεύθυνση. Ιδιαίτερα αυτό αφορά την εργατική τάξη.

Γιατί αυτά που γίνονται τώρα, η διαχείριση του χρέους, ομόλογα, ξανά ομόλογα, ή που προτείνεται απαγόρευση εισαγωγών, ή εκείνο, ή το άλλο, ή μια σειρά μέτρα που προτείνονται και που φαίνονται και ριζοσπαστικά, αυτά δεν μπορεί να κατανοηθούν από τον κόσμο ή τα πιάνει ο κόσμος ως σωσίβιο και δημιουργεί και ελπίδες, γιατί δεν μπορεί να καταλάβει τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Δε λέω τώρα να πάμε να αναλύσουμε το «Κεφάλαιο» του Μαρξ στον κόσμο, αλλά υπάρχουν πάρα πολλές εμπειρίες ιδιαίτερα που έχουμε περάσει και την περίοδο των κρατικών επιχειρήσεων και την περίοδο των ιδιωτικοποιήσεων, έχουμε δηλαδή μια περίοδο από το '74 και μετά που μπορεί οι εργαζόμενοι να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να περιμένουν από τη διαχείριση, ας πούμε του καπιταλιστικού συστήματος, είτε τη σοσιαλδημοκρατική είτε τη φιλελεύθερη, σωσμό.

Αυτό είναι ιδεολογικό θεωρητικό ζήτημα, αλλά πρέπει να προσαρμόσουμε τον τρόπο καθοδήγησης, το περιεχόμενο στις ΚΟΒ, με τι ασχολούνται οι ΚΟΒ και ο περίγυρος. Και θέλει επίσης και ανανέωση και εκσυγχρονισμό θα έλεγα του περίγυρου. Ο περίγυρος μπορεί να μην είναι μόνο οι ψηφοφόροι μας. Πρέπει να έχει κατά κλάδο, κατά στρώμα, κατά ηλικία. Γιατί, δε λέω, να έχουμε φίλους, οπαδούς κ.λπ., αλλά πολλές φορές και ο περίγυρός μας και η σύνθεση της ΚΟΒ δε βοηθάει να ανοιχτούμε με τέτοια κοινωνικοταξικά κριτήρια στα αντίστοιχα στρώματα. Που σημαίνει ότι πρέπει να συζητάμε με τον κόσμο, να τον ακούμε και το κυριότερο - το λέει και η εισήγηση - να του δίνουμε δουλειά, να του αναθέτουμε ευθύνες. Και να σας πω κάτι, αυτό είναι το μεροδούλι - μεροφάι, για να βγει η δουλειά τα κάνουμε όλα μόνοι μας. Αλλά δε θα ανέβει η πείρα των ανθρώπων αν δεν παίρνουν και αυτοί μέρος μέσα στα πλαίσια του μαζικού κινήματος στη δράση. Θα μου πεις, είναι πρόθυμοι και δεν τους δίνουμε δουλειά; Εντάξει πρόθυμοι δεν είναι, αλλά δεν καλλιεργούμε και το έδαφος όπως πρέπει. Δεν το καλλιεργούμε. Τα παίρνουμε και λίγο εργολαβία.

Με αυτήν την έννοια, το Κόμμα μας ιδεολογικά πολιτικά είναι προετοιμασμένο όχι μόνο για το σήμερα και για το αύριο, αυτό που χρειάζεται είναι να αντιστοιχήσουμε καλύτερα την καθοδηγητική μας δουλειά, τη σύνθεση, τη διάταξη των δυνάμεων. Και πάνω απ' όλα, όχι απλώς να καθοδηγούμε τις ΚΟΒ, να βοηθάμε τις ΚΟΒ να σκέφτονται και να αποφασίζουν. Αυτό είναι το κυριότερο. Οταν μάθεις τον άλλο να σκέφτεται και να κρίνει θα αποφασίσει και σωστά. Γιατί μιλάμε για το Κόμμα, με την ενιαία γραμμή, την ενιαία στρατηγική, την πειθαρχία, τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό. Και την ΚΝΕ έτσι πρέπει να τη μάθουμε. Οχι εντολές, να μάθει να σκέφτεται. Δύσκολη υπόθεση. Γιατί είναι σύνθετα τα ζητήματα. Αλλά τότε θα μπορούμε να πούμε ότι το Κόμμα θα είναι παντός καιρού. Οχι ότι δεν είμαστε, αλλά πρέπει να είμαστε πιο προετοιμασμένοι για πιο δύσκολες συνθήκες.