ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 26 Οχτώβρη 2000
Σελ. /40
ΓΙΩΡΓΗΣ Ι. ΒΕΛΛΑΣ
«Με τα φτερά του τραγουδιού»

Από την αλησμόνητη εκπομπή στον «902» του δημοσιογράφου Δημ. Χαλιβελάκη και με τη συγκέντρωση στοιχείων για το «Καλαντάρι της Εθνικής Αντίστασης» γνώρισα τον Γιώργο Βελλά.

Παιδί του Εμφυλίου, της προσφυγιάς και του αγώνα για προκοπή, που δημιούργησαν τον ξεχωριστό άνθρωπο και αγωνιστή. «Αρχισα να δουλεύω στις οικοδομές της Τασκένδης, φορτοεκφορτωτής και αργότερα χτίστης...» (λέει ο ίδιος στον πρόλογο του βιβλίου του), για να φτάσει σε λίγα χρόνια να γίνει καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βορονέζ, πολυγραφότατος, πολυβραβευμένος και με τον τίτλο του δόκτορα Ιστορικών Επιστημών. Κοντά σε όλα τα χαρίσματα του Γ. Βελλά προβάλλει και ο συναισθηματικός πλούτος, που βρήκε διέξοδο στην απόδοση υψηλών και λεπτών νοημάτων μέσω της ποίησης. Πέρα από τις επιστημονικές ιστορικές μελέτες, ο Γ. Β. δίνει και σημαντικά δείγματα της ποιητικής του φλέβας.

Η νοσταλγία της πατρίδας και του χωριού του, της πανέμορφης Δροσοπηγής, ο πόνος της απώλειας αγαπημένων, η αγάπη για τη ζωή και τον άνθρωπο, τον οδήγησαν σ' αυτό το θαυμάσιο βιβλίο, το στολισμένο από ζωγραφιές που χάραξε με μεράκι ο ίδιος, με τα δικά του τραγούδια.

ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΜΟΥ

«Τα τραγούδια μου/

δε γεννήθηκαν στη φλόγα/

του μπαρουτιού/

δε φόρεσαν ποτέ τους χακί./

Πεινασμένα περπατούσαν/

στα χώματα της πατρίδας μου/

για μια μπουκιά ψωμί./

* * *

Τα τραγούδια μου γεννήθηκαν/

απ' τον απόηχο των μαχών/

απ' τις ένδοξες/

σελίδες του αγώνα/

απ' τους παλμούς της καρδιάς/

των μαχητικών μου αδελφών/

από τα δάκρυα των μανάδων...».

Ας είναι καλοτάξιδο το βιβλίο και ας εύρει άξιους κριτές να το προβάλουν όπως και όσο του αξίζει και να διαβαστεί από όλους, ιδιαίτερα από τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. (Αθήνα 2000).


Θοδωρής Κ. ΚΟΪΝΗΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΟΣ
«Στον καφενέ του Πλάτανου»

Παρακράτος στο ζενίθ του. Χωροφύλακες, τραμπούκοι, χαφιέδες, καταδότες επί το έργον στο πέμπτο μυθιστόρημα του Γιάννη Κουτρουλού «Στον καφενέ του πλάτανου». Ορεινό χωριό, κέντρο του ο μέγας πλάτανος, όπου οι συγχωριανοί ενώνονται κι ανταλλάσσουν απόψεις για τα πολιτικά, θρησκευτικά, τις φυσικές καταστάσεις, βγάζουν τα εσώψυχά τους, αποκαλύπτονται τα καλά και κακά, ακούγονται εκμυστηρεύσεις, δολοπλοκίες, σχεδιασμοί για τη βελτίωση της πολιτικής ζωής. Ο πλάτανος δένει και χωρίζει ερίφια και πρόβατα, ανάλογα με τη θέση και τους συντρόφους που διαλέγουν οι θαμώνες.

Πολλοί τύποι παρελαύνουν, όπου το πρωτότυπο ύφος, το χιούμορ, η αισιόδοξη διάθεση έχουν την πρώτη θέση. Με την ιδιάζουσα γλώσσα του συγγραφέα, δε χρειάζεται να ειπωθούν πολλά για τον καθένα, γιατί τα ονόματα τα λένε όλα: Χρηματόδιψος, Κερδαλέας, Μαυροκέφαλος, Παπανυχτόγαμος, ο ενωμοτάρχης Σκυλοδέψης, Ανέορτος, Αριστογένης, Αλγεσιδώρα, Καραβοπρόσωπος, Δυσέρημος, Δυσόμμορος...

Μπλέκουν όλοι τους στο «χορό των καταραμένων», χορό που κατευθύνει και καθοδηγεί ο ξένος επικυρίαρχος κι εκτελούν χωρίς αντίσταση οι ντόπιοι συνεργάτες του: «Νοικοκυραίοι, χωροφύλακες, προεστοί και γραμματάδες κατεβήκανε χαρούμενοι να προσφέρουν συμβουλές και καταδόσεις για το μεγάλο σκοπό και τα ιδεώδη του ξένου αφεντικού. Ηρθαν να πουν λόγια πικρά για τους αντίχριστους, τ' αντικοινωνικά στοιχεία και το φτωχό λαό, που δε ζητάει τίποτες άλλο, ο κακότυχος, παρά λίγη δικαιοσύνη και να μην του πάρουν τα χώματα που γεννήθηκε και τον ανδραποδίσουν σε ξένες χώρες».

Τα λεβέντικα βουνά γύρω από το χωριό, το χωριό, η πασίχαρη φύση του, βάφονται με αίμα «κατόπιν ανωτέρας εντολής». «Τάδε έφη» ο κατά πολλά άξιος (γερή στόφα πεζογράφου) Γιάννης Κουτρουλός, στο μυθιστόρημά του (Εκδόσεις «Νέα Σύνορα», Α. Α. Λιβάνη, 2000).


Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

- Από το «Αστυ» κυκλοφόρησε ένα ακόμη πολύτιμο για κάθε άνθρωπο έργο της κορυφαίας Γαλλίδας ελληνίστριας Ζακλίν ντε Ρομιζί, διεθνούς προσωπικότητας της επιστήμης, της εκπαίδευσης και των γραμμάτων, στην οποία απονεμήθηκε το πρώτο διεθνές ελληνικό βραβείο «Θέσπις» (1999) για την τεράστια συμβολή της στη μελέτη και προβολή, όλων των πτυχών του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού (και του θεάτρου του). Τίτλος του νέου βιβλίου της είναι «Ο θησαυρός των λησμονημένων γνώσεων» (194 σελ.) σε μετάφραση της Μπάμπης Αθανασίου και της Κατερίνας Μηλιαρέση, με πρόλογο του Σπύρου Χρυσοσπάθη. Το βιβλίο αναμοχλεύει λησμονημένες γνώσεις που μας παρέδωσαν η αρχαία ελληνική, η λατινική, αλλά και η νεότερη παιδεία και φιλολογία.

- Από τον Δημ. Ν. Παπαδήμα κυκλοφόρησαν: Στη σειρά «Αρχαίοι Ελληνες τραγικοί ποιητές» οι «Χοηφόροι» του Αισχύλου. Εισαγωγή, έμμετρη μετάφραση - ερμηνευτικά σχόλια του Χαράλαμπου Αθ. Μπαλτά (περιέχεται και το αρχαίο κείμενο). Στην εξαιρετική σειρά «Λαοί και Πολιτισμοί» οι μελέτες «Η καθημερινή ζωή στην Κρήτη τη Μινωική Εποχή» του διάσημου ελληνιστή Πολ Φορ, σε μετάφραση Ελλης Αγγέλου και εμπλουτισμένο με 35 εικόνες, 16 σχέδια, 1 χάρτη και χρονολογικό πίνακα. «Η καθημερινή ζωή στη Γαλλία τον καιρό της Επανάστασης (1789-1795» του Ζαν - Πολ Μπερτό, σε μετάφραση Σταύρου Αλεξανδράτου - Δέσποινας Αγγελοπούλου, εμπλουτισμένο με 16 εικόνες της εποχής.

- Από το «Στάχυ» κυκλοφόρησαν: Στη σειρά «Κλασική Λογοτεχνία» το έργο του «πατέρα» του κριτικού κοινωνικού νατουραλισμού Εμίλ Ζολά «Η χαρά της ζωής», σε μετάφραση Βασιλικής Χ. Τσιγκάνου. Η μελέτη του πανεπιστημιακού Αντριον Λεβίν «Η γενική βούληση - Ρουσό, Μαρξ, κομμουνισμός», η οποία «συνδιαλέγεται» με τους Μαρξ και Ρουσό, θεωρώντας ότι είναι αναγκαίο και επίκαιρο να επιχειρηματολογεί κανείς υπέρ του μαρξικού κομμουνισμού. Μετάφραση Γιώργος - Ικαρος Μπαμπασάκης, επιμέλεια Χρήστος Βαλλιάνος. Τα μυθιστορήματα των Εντουάρντο Γκαλεάνο «Ενας κόσμος ανάποδα» (μετάφραση Γεωργία Ζακοπούλου) και του Ζεράρ Απφελντορφέρ«Τρίγωνο στο διαδίκτυο» (μετάφραση Αθηνά Μαρκουίζου).

- Ο φιλόλογος και ιστορικός Τάσος Χατήρας (Μεσσηνίας 5, Αγ. Παρασκευή 153 41, τηλ. 6517.468), δεν έμεινε άεργος μετά την έξοδό του από την εκπαίδευση. Ερεύνησε και έγραψε μια ογκώδη μελέτη, της οποίας κυκλοφόρησε τον α` τόμο με τίτλο «Ελληνική Ιστορία» και υπότιτλο «Πελοπόννησος - Μεταβυζαντινοί χρόνοι και Τουρκοκρατία». Ο πρώτος τόμος (347 σελ.), εικονογραφημένος, με βιβλιογραφία, εξετάζει την ιστορία της Πελοποννήσου μέχρι και τα χρόνια της ηρωικής Εθνικής Αντίστασης και του εμφυλίου, σχετικά με τον οποίο ο συγγραφέας σημειώνει ότι ο εμφύλιος στην Πελοπόννησο είχε αρχίσει ήδη το 1942-43 με τους διωγμούς των αγωνιστών κατά του κατακτητή.

- Από τον Πατάκη κυκλοφόρησαν: Στη σειρά «Αρχαίοι συγγραφείς» σε μετάφραση Τάσου Βουρνά το έργο του Ξενοφώντος «Ιέρων» (εισαγωγή, μετάφραση Τ. Βουρνά και το αρχαίο κείμενο). Το έργο του Εράσμου «Διάλογος περί της ορθής προφοράς του ελληνικού λόγου» με εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια του ομότιμου καθηγητή του ΑΠΘ Νίκου Πετρόχειλου. Στη σειρά «Φιλοσοφία - Αναγνώσεις» η μελέτη του Ζεράρ Μπρα «Ο Χέγκελ και η Τέχνη» (αφορά στην αισθητική και φιλοσοφία του Χέγκελ για την Τέχνη), σε μετάφραση Στρατή Πασχάλη. Η μελέτη του Σπύρου Δάμτσα «Διεθνείς σχέσεις και παγκοσμιοποίηση». Το μυθιστόρημα του Μπάμπη Τσικληρόπουλου «Μην ξεχάσω και δε γυρίσω». Στη σειρά «Σύγχρονοι κλασικοί» το μυθιστόρημα του Ιταλού νεορρεαλιστή Τζέζαρε Παβέζε «Το ωραίο καλοκαίρι» (μετάφραση Σώτη Τριανταφύλλου) και το μυθιστόρημα του κορυφαίου Αμερικανού Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ «Τρυφερή είναι η νύχτα» (1934) σε μετάφραση Φωτεινής Μεγαλούδη.

- Από τις εκπαιδευτικές εκδόσεις «Μεταίχμιο» (Ασκληπιού 18, τηλ. 3647.433) κυκλοφόρησε μια νέα σειρά που αφορά στη λογοτεχνία ξένων χωρών. Τα τέσσερα πρώτα βιβλία της σειράς είναι: Του Πακιστανού Μπάμσι Σιντόνα «Η νύφη» (μετάφραση Τερέζας Βεκιαρελή). Της Αλγερινής Λεϊλά Μαρουάν «Η απαγωγή» (μετάφραση Ειρήνης Τσολακέλλη). Του Γάλλου Ζαν - Πιερ Μιλοβανόφ «Η λάμψη της Αντωνίας» (μετάφραση Κατερίνας Κολλέτ) του Κορεάτη Γ. Μινγιόλ «Ο ποιητής» (μετάφραση Στρατής Πασχάλης).

- Ο «Εξάντας» κυκλοφόρησε: τις ποιητικές συλλογές του Γιώργου Κακουλίδη «Ο πειρασμός της μάχης» (εμπνευσμένη από τη ρημαγμένη από το ΝΑΤΟ Γιουγκοσλαβία) και «Η αλήθεια που δεν υπάρχει», με πρόλογο του Θάνου Μικρούτσικου. (Η δεύτερη συλλογή περιέχει και το ποιητικής διάθεσης αυτοβιογραφικό εν πολλοίς πεζογράφημα «Το σύνδρομο του Παρθένη»). Το μυθιστόρημα της Ελπίδας Χ «Απορίες».

- Η «Εστία» στη σειρά «Μαρτυρίες» κυκλοφόρησε το βιβλίο του πρώην υπουργού Μιχάλη Παπακωνσταντίνου «Η Τάσα από τα ημερολόγιά της» (πρόκειται για ημερολόγιο της συζύγου του Μ. Παπακωνσταντίνου, η οποία πέθανε τον Ιούνη του 1999 και δικές του αναμνήσεις).

- Οι εκδόσεις Π. Τραυλός κυκλοφόρησαν δύο επιστημονικές μελέτες. Του Φρίμαν Τζ. Ντιζόν «Το ανθρώπινο γονιδίωμα, ο ήλιος και το Ιντερνετ (εργαλεία μιας επιστημονικής επανάστασης)» (μετάφραση Νίκος Πρατσίνης - Γεωργία Αθανασοπούλου). Του Γκλίφορντ Πικόβερ «Αν υπήρχαν... πώς θα ήταν; (Μια επιστημονική προσέγγιση της εξωγήινης νοημοσύνης)» (μετάφραση Ξακουστή Καραβά).

- Οι εκδόσεις Σάκκουλα κυκλοφόρησαν: τη μελέτη της Ελένης Τροβά «Το Κοινοτικό Δίκαιο των Δημοσίων Συμβάσεων και το Δίκαιο της Απελευθέρωσης του Διεθνούς Εμπορίου» (551 σελ.). Ο έντυπος τόμος συνοδεύεται και με ηλεκτρονική έκδοσή του (CD-ROM). (Για τους ενδιαφερόμενους: διεύθυνση εκδόσεων Σόλωνος 69, 106 79 Αθήνα, τηλ. 3618.198).

- Από τα «Νέα Σύνορα» Α. Α. Λιβάνη κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα του Ισπανού Μανουέλ Βιθέντ «Ο ήχος των κυμάτων» (μετάφραση Βέρα Δαμόφλη).

- Μιλτιάδης Τσαγανός «Εσείς, εγώ κι ο άνεμος» (ποίηση, Αθήνα 2000).

- Από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων κυκλοφόρησαν: Αννα Δερέκα «Υδάτινες φλέβες» (ποίηση) και Τάσος Κανάτσης «Η χλεύη του χρόνου» (ποίηση).

Στις 28/10 (8.30μμ) στο βιβλιοπωλείο «Πλάστιγγα» (Στ. Παπάγου 36, Σύρος), ο «Κέδρος» θα παρουσιάσει το νέο μυθιστόρημα του Κώστα Μουρσελά «Κλειστόν λόγω μελαγχολίας». Θα παραστεί ο συγγραφέας, θα μιλήσει ο σκηνοθέτης Κώστας Κουτσομύτης και θα διαβάσει ο ηθοποιός Γιώργος Μιχαλάκης.

ΔΕΣΠΩ ΚΑΡΟΥΣΟΥ
«Χειμωνιάτικο δειλινό»

Είναι γνωστή η ποιοτική και η ποσοτική προσφορά της Δέσπως Καρούσου στην πεζογραφία, στην ποίηση, αλλά και στη μετάφραση. Η συλλογή της «Χειμωνιάτικο δειλινό» αποδείχνει την πετυχημένη πορεία της στην ποίηση. Ευαίσθητη, τρυφερή, λυρική, με πλούσια γκάμα συναισθημάτων, ταξιδεύει τον αναγνώστη σε χώρους ομορφιάς και γαλήνης. «Ακου, τα παιδιά στον αυλόγυρο παίζουν,/ Κοίτα, τα νιάτα τη γνώση κατακτούν,/ Για το άδηλο ταξίδι της ζωής ξεκινούν,/ Ο ήχος, τα βήματά της ειρηνικά αντηχούν.../».

Ποίηση αφαιρετική, με τεχνική που αποφεύγει τα επεξηγηματικά σχήματα και προτιμά το στρωτό και άμεσο λόγο. Ωστόσο, γνωρίζει καλά ότι η ποίηση πληγώνει και τον ποιητή και τον αναγνώστη. Ομως τι θα γινόμαστε χωρίς αυτήν! «Μπορείς ν' αναπολείς/ Αδύνατο ελεύθερα να ζεις,/ Απαγορεύεται,/ Μην το λησμονείς,/ Μην κοιτάζεις πίσω σου,/ Φρίκη,/ Των φίλων η μακριά σειρά/». (Εκδόσεις «Ιωλκός», 1999).

ΑΝΘΗ ΜΑΡΩΝΙΤΗ: «Ο ρυθμός ζεστός»

Το ποιητικό στοιχείο στη συλλογή της Ανθής Μαρωνίτη είναι παρόν κι ενδιαφέρον. Ο τίτλος της σηματοδοτεί την ποιητική ζεστασιά της ψυχοσύνθεσης και του λόγου της Α. Μ. Με ευρηματικούς απόηχους, με ελεγχόμενο λυρισμό η Α. Μ. γράφει ποίηση καθαρή, απελευθερωμένη από φλυαρίες κι επαναλήψεις. «/Πέθανε - πριν/ ένας μικρός ασφόδελος ανθίσει/ στην παλάμη της/». Κι αλλού: «/Από την εικόνα στη σιωπή/ παράξενο ταξίδι/ παγίδευες το λόγο σε σχήματα κλειστά/ κι ανάμεσά τους μυτεροί γκρεμνοί/».

Με στοχασμούς και μια εκ βαθέων κατάθεση η Α. Μ. προχωρά σ' έναν ποιητικό μονόλογο, στο δεύτερο μέρος της συλλογής και αναδείχνει τις αρετές της. «Η μαργαρίτα στο υπέρθυρο άγαλμα φυλαχτό αλλάζει θέση και λέει την ώρα όταν μεσημέρι κλείνεις όλα τα παράθυρα...». (Εκδόσεις «Αγρα»).


Φαίδρα ΖΑΜΠΑΘΑ - ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ