Παπαγεωργίου Βασίλης

Πρόκειται, ουσιαστικά, για πρόταση δημιουργίας ολιγαρχικής ΕΕ στη λήψη των αποφάσεων και στην υλοποίηση των δράσεων «ευέλικτων» επιχειρήσεων σ' όλους τους τομείς της κοινοτικής πολιτικής, και ιδιαίτερα στους κρίσιμους τομείς της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας και της Πολιτικής Αμυνας (ΚΕΠΠΑ). Οσον αφορά την «ευέλικτη στενότερη συνεργασία», το ΕΚ υιοθέτησε την έκθεση του πρώην προέδρου του ΕΚ, χριστιανοδημοκράτη ευρωβουλευτή, Ζ. Ρόμπλες. Ταυτόχρονα, η Ολομέλεια ενέκρινε και την έκθεση «σχετικά με τη συνταγματοποίηση των Συνθηκών» του Ολ. Ντιαμέλ, με την οποία ζητά από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Νίκαιας μη δεσμευτική «δήλωση» σχετικά με το λεγόμενο «Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων». Προτείνεται έναρξη, διφασικής διαδικασίας με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, για την εκπόνηση «ενός Συντάγματος για την Ευρώπη», που θα πρέπει να έχει αποφασιστεί « πριν από τις ευρωεκλογές του 2004» και θα εγκριθεί με δημοψήφισμα που «θα διενεργηθεί την ίδια ημέρα σε όλα τα κράτη - μέλη».

Για το ζήτημα αυτό τόσο η γαλλική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, όσο και η Κομισιόν, αρνούνται να δεσμευτούν προκαταβολικά, και στη Νίκαια θα υπάρξει μόνο μια πανηγυρική αποδοχή του «Χάρτη», ενώ η «συνταγματοποίηση» των κοινοτικών Συνθηκών «αναβάλλεται». Το τι θα γίνει «μετά» τη Νίκαια παραμένει αδιευκρίνιστο, αφού το όλο ζήτημα προσκρούει σε θεμελιώδη προβλήματα που αφορούν, για παράδειγμα, το αν η ΕΕ ως «οντότητα» είναι «κράτος» ανώτερο από τα κράτη - μέλη, αν κατέχει «νομιμότητα» ανώτερη απ' αυτά, αν μπορεί να επιβάλλει «Σύνταγμα» κλπ.

Το ΕΚ δε λαμβάνεται υπόψη στην οριστική λήψη των αποφάσεων από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η άποψή του όμως είναι ενδεικτική για το «κλίμα» που διαμορφώνεται στο «μόνο» εκλεγμένο όργανο της ΕΕ. Οσον αφορά το ζήτημα των «ευέλικτων στενότερων συνεργασιών», το ενδιαφέρον εστιάζεται στο γεγονός ότι το ΕΚ υιοθετεί, ως δικές του, τις πιο απαιτητικές προτάσεις των ευρωπαϊκών «μεγάλων δυνάμεων» που τέθηκαν ήδη στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής του Μπιαρίτζ (13/14 Οκτώβρη). Μάλιστα, η Ολομέλεια αναιρεί ακόμη και ορισμένες στοιχειώδεις «επιφυλάξεις» που είχε διατυπώσει για το ζήτημα στην προηγούμενη ΔΔ που ολοκληρώθηκε στο Αμστερνταμ (1997). Συγκεκριμένα το ΕΚ «ζητεί τη χαλάρωση όλων των πολιτικών και νομικών προϋποθέσεων που επιβάλλει το Αμστερνταμ στην ανάπτυξη των στενότερων συνεργασιών».

Η πρώτη σημαντική έκπτωση αφορά στην οριστική κατάργηση του «βέτο» αφού, σύμφωνα με την πλειοψηφία του ΕΚ, «η δυνατότητα αρνησικυρίας που προσφέρει η Συνθήκη του Αμστερνταμ σε όλα τα κράτη - μέλη έρχεται σε αντίθεση με την πρόθεση αντιμετώπισης ορισμένων αδιεξόδων με το μέσο αυτό και ότι, κατά συνέπεια, θα πρέπει να καταργηθεί».

Πρόκειται για διατάξεις του άρθρου 40 των Συνθηκών. Την επιτακτική κατάργηση του «βέτο» έχουν ήδη προτείνει Γερμανία, Ιταλία και Γαλλία. Αυτή θα επεκταθεί στο σύνολο της κοινοτικής πολιτικής, αφού, σύμφωνα με το ΕΚ, «η κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας και η πολιτική άμυνας πρέπει να περιληφθούν στον τομέα της στενότερης συνεργασίας».

Για τα θέματα αυτά το ΕΚ ζητά να «καταργηθεί» το δικαίωμα ενός κράτους - μέλους που διαφωνεί με τη «στενότερη συνεργασία» να παραπέμψει τη διαφωνία του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, «ή, εν πάση περιπτώσει, να αντικατασταθεί η ομόφωνη απόφασή του από την απόφαση με ειδική πλειοψηφία». Και αυτό κατά παρέκκλιση, αφού όλοι οι Σύνοδοι Κορυφής αποφασίζουν με «ομοφωνία».

Επιπλέον, το ΕΚ προτείνει να επιτρέπεται «ευέλικτη» επιχείρηση της ΕΕ, με συμμετοχή ακόμη και του «ενός τρίτου των κρατών - μελών». Δηλαδή μόλις 5 από τις 15 χώρες της ΕΕ μπορούν να αποφασίσουν και να υλοποιήσουν ξεχωριστή δράση. Τέλος το ΕΚ, συμπλέοντας δουλικά με τις επιταγές των τριών «μεγάλων», ζητά την απάλειψη από το άρθρο 43 του Αμστερνταμ των αναφορών (1) ότι η ευελιξία «χρησιμοποιείται μόνο ως ύστατη λύση» και (2) ότι «δε θίγονται τα συμφέροντα όσων κρατών - μελών δεν συμμετέχουν σ' αυτήν».