Παπαγεωργίου Βασίλης

Το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών αποτέλεσε πάντα μοχλό συσπείρωσης των καλλιτεχνών για την αντιμετώπιση και λύση των προβλημάτων τους σε όλα τα επίπεδα και για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους. Η βελτίωση των όρων εργασίας των ηθοποιών έγινε σταδιακά και με πολλούς αγώνες, μέχρι να επιτευχθούν οι κατακτήσεις που τώρα απολαμβάνουν, όπως είναι η καθιέρωση των 8 παραστάσεων εβδομαδιαίως, η αργία της Δευτέρας, οι βελτιωμένες συντάξεις, η υποχρεωτική ασφάλιση από το θιασάρχη κ.ά. Κατακτήσεις που επιτεύχθηκαν μετά από τις ιστορικές απεργίες των ηθοποιών και με σκληρές διαπραγματεύσεις για την υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας και κανονιστικών διαταγμάτων.

Ομως δυστυχώς τα πράγματα άλλαξαν δραματικά για τους ηθοποιούς, όπως και για όλους τους εργαζόμενους και τους ανέργους. Ετσι ο «φύσει αγαθός και θέσει ταλαίπωρος» ηθοποιός, υποφέρει τόσο από βιοποριστική ανάγκη όσο και καλλιτεχνική, αφού αντιμετωπίζει πολύ πιο σκληρές συνθήκες ανεργίας και ανασφάλειας, περιοδικής απασχόλησης, πολύμηνης καθυστέρησης καταβολής των δεδουλευμένων, ανυπαρξίας συμβάσεων και κανόνων αμοιβής στο τηλεοπτικό πεδίο εργασίας.

Μέχρι πρότινος, η πλειονότητα των ηθοποιών είχε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ανεργίας δύο φορές το χρόνο, με την αλλαγή της σεζόν. Τώρα, η ανεργία για τους ηθοποιούς είναι ο κανόνας. Ανεργοι ηθοποιοί που βγάζουν το μεροκάματο με ρόλους περιστασιακούς ή υποαπασχολούμενοι με μισθούς πείνας, σε ένα επάγγελμα το οποίο η οικονομική κρίση όχι απλά έχει χτυπήσει, αλλά το έχει... γονατίσει.

Στο 90% εκτιμάται η ανεργία των ηθοποιών μετά το τέλος της χειμερινής σεζόν. Ο κλάδος των ηθοποιών βλέπει επιδόματα και συμβάσεις εργασίας να καταστρατηγούνται και τη δουλειά να εξανεμίζεται με τις μειώσεις προϋπολογισμών σε κρατικό αλλά και ιδιωτικό επίπεδο.

Σε δραστικές μειώσεις κόστους προχώρησαν και τα κανάλια πλήττοντας άμεσα τους ηθοποιούς. Επαναλήψεις, λαϊκίστικες γλυκερές σαπουνόπερες από πάμφθηνες αγορές (Τουρκία, Λατινική Αμερική) για το χρόνο που περισσεύει από τα χυδαία και εξευτελιστικά ριάλιτι. Από τα 40 και πλέον ελληνικά σίριαλ που μετέδιδε η ελληνική τηλεόραση πριν δύο χρόνια, μειώθηκαν στα 4-5 φέτος, βυθίζοντας ακόμη περισσότερο τον κλάδο στην ανεργία.

Ακόμα και τα σπικάζ των διαφημίσεων, που κάποτε αποτελούσαν ένα σίγουρο αποκούμπι για δύσκολους καιρούς του καλλιτέχνη, έχουν φτάσει σε μηδενικό σημείο παραγωγής, αφού η αγορά στενάζει.

Την ίδια στιγμή, η κυβερνητική τακτική εντείνει το πρόβλημα με μειώσεις των κρατικών επιδοτήσεων στο πλαίσιο των «απαραίτητων» περικοπών οδηγώντας σε λουκέτα τα ΔΗΠΕΘΕ, τα κρατικά θέατρα, τις ορχήστρες και τα μουσικά σύνολα. Σε μία χώρα που το υπουργείο Πολιτισμού ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με την υποτιθέμενη βαριά βιομηχανία του τουρισμού, ο πολιτισμός είναι μόνο τίτλος χωρίς αντίκρυσμα. Ο προϋπολογισμός για τα θέατρα έχει υποστεί δραματική μείωση.

Τα ΔΗΠΕΘΕ που συνήθιζαν να ανεβάζουν πολυπρόσωπες παραστάσεις, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες ανά την Ελλάδα, πλέον επιλέγουν παραστάσεις με βασικό κριτήριο το μέγεθος του θιάσου. Η λογική είναι όσο λιγότεροι ηθοποιοί, τόσο το καλύτερο, με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να παρατηρείται αύξηση σε δύσκολα θεατρικά είδη, όπως αυτό του μονόλογου.

Η «Ελληνική Θεαμάτων», η μεγαλύτερη εταιρεία θεατρικών παραγωγών στην Ελλάδα, κατέχει τη μερίδα του λέοντος στη θεατρική αγορά με 10 θέατρα στο κέντρο της πρωτεύουσας. Η συγκεκριμένη εταιρεία, δεδομένης της υπερβολικής δύναμης που συγκεντρώνει, τείνει να λειτουργεί μονοπωλιακά και, σύμφωνα με αναφορές που έχουν γίνει, εξαναγκάζει σε αμοιβές χαμηλότερες από τις συμβάσεις, αλλιώς οι εργαζόμενοι απειλούνται με απόλυση.

Στην ίδια λογική όμως κινείται και το Φεστιβάλ Αθηνών, που καταστρατηγεί τις συλλογικές συμβάσεις των εργαζομένων, λαμβάνοντας τεράστια ποσά από το ΥΠΠΟ, δουλεύοντας με τσάμπα εργαζόμενους, με εθελοντές και φιλικές συμμετοχές. Κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ, το ΙΚΑ και ο Οργανισμός Επιθεώρησης Εργασίας διαπίστωσαν πολλές παραβάσεις.

Ας πάρουμε τους πιο τυχερούς. Σήμερα, μετά τη μείωση του 10%, ο μισθός του πρωταγωνιστή στο Εθνικό είναι 1.623 ευρώ, μεικτά φυσικά, καθώς πριν από την κρίση ήταν 1.800 ευρώ, και ο κατώτερος 1.037 ευρώ από 1.150 (από αυτό το ποσό θα πρέπει να αφαιρεθούν οι κρατήσεις του ΙΚΑ, που φτάνουν στο 19,45% και ο φόρος) για μια εργασία με πολύωρες καθημερινές πρόβες, 7ωρες γενικές δοκιμές και 7 έως 8 παραστάσεις την εβδομάδα, διάρκειας πολλές φορές άνω των 2,5 ωρών. Αλλά υπάρχει και συνέχεια. Σύμφωνα με την τελευταία εγκύκλιο που έστειλε το υπουργείο Οικονομικών για τα εκτός έδρας των κρατικών σκηνών, ο ηθοποιός σήμερα δικαιούται 71 ευρώ για να καλύψει τα έξοδα μετακίνησης, διατροφής και ξενοδοχείου σε τουριστικές περιοχές με ακριβό κόστος διαβίωσης. Απόρροια αυτής της εξευτελιστικής κατάστασης είναι ο Νόμος 3899 του 2010, που εξομοιώνει τα κρατικά θέατρα με τις ΔΕΚΟ. Το καθεστώς των ΔΕΚΟ δεν λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες των κρατικών σκηνών, οι οποίες δεν είναι κερδοφόρες επιχειρήσεις εκ του ιδρυτικού νόμου τους, αλλά οργανισμοί με στόχο την πνευματική ανάπτυξη και παιδεία της κοινωνίας.

Κι αν όλα τα παραπάνω αφορούν τους τυχερούς ηθοποιούς των κρατικών σκηνών, μπορεί εύκολα να αντιληφθεί κανείς τι τραβάει ένας νέος ηθοποιός στα ιδιωτικά θέατρα, όπου κυριαρχούν οι ανελέητοι όροι της αγοράς, με βασικό μισθό γύρω στα 860 ευρώ μεικτά, με πρόβες που πολύ συχνά δεν πληρώνονται, με βιβλιάρια ασθενείας χωρίς σφραγίδες και με αφεντικά που σε ρωτούν σε πιο σίριαλ έπαιξες, για να σκεφτούν αν θα σου δώσουν το ρόλο...

Παραδίδοντας τον ίδιο τον πολιτισμό ως εμπορικό προϊόν στους ομίλους για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Η πολιτιστική βιομηχανία είναι μετά το εμπόριο όπλων ο πιο κερδοφόρος τομέας για αυτούς. Μέσω του νομοσχεδίου για τον κινηματογράφο, την αλλαγή στις επιχορηγήσεις του ελεύθερου θεάτρου, την υποχρηματοδότηση και τις εφεδρείες και την ουσιαστική κατάργηση Συλλογικών Συμβάσεων στα Κρατικά Θέατρα, την παραχώρηση της Λυρικής στο Ιδρυμα Νιάρχος, την υποχρηματοδότηση των ΔΗΠΕΘΕ και το πιθανό πέρασμά τους στην περιφέρεια του «Καλλικράτη». Την ίδια στιγμή, εν μέσω κρίσης, το μεγάλο μερίδιο από το όλο και πιο μειωμένο ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού για τον πολιτισμό πάει στους ιδιώτες (Μέγαρα Μουσικής, Ιδρύματα κλπ.), των οποίων αναλαμβάνει να πληρώνει ακόμα και τα χρέη.

Αυτήν τη στιγμή ζητάνε και από τους ηθοποιούς, όπως από όλους τους εργαζόμενους, την «εισφορά αλληλεγγύης». Το χαράτσι των 300 ευρώ και επιπλέον για τους αυτοαπασχολούμενους. Το «τέλος στα ακίνητα», ακόμα και από τους ανέργους. Το πανάκριβο πετρέλαιο θέρμανσης. Αρχίζει η σταδιακή κατάργηση του μειωμένου φόρου. Ακολουθεί και το χαράτσι των ακινήτων που θα έρθουν μέσω της ΔΕΗ. Οι πληροφορίες που έχει το ΣΕΗ είναι ότι μεγάλη μάζα ηθοποιών δεν μπορεί να πληρώσει.

Ακόμα, όμως κι αυτοί που έχουν σήμερα να πληρώσουν, στερούμενοι άλλα πράγματα, αύριο δεν θα έχουν. Γιατί η λαίλαπα δεν θα έχει τελειωμό. Το ΔΣ του ΣΕΗ πήρε την απόφαση να ανταποκριθεί στο κάλεσμα του ΠΑΜΕ για μαζική άρνηση πληρωμής, καταρχήν στο χαράτσι των 300 ευρώ. Την ίδια απόφαση πήρε και η ΠΟΘΑ. Την ίδια απόφαση πήρε και η Πανπολιτιστική κίνηση, δηλαδή στη συνέλευση των 17 Σωματείων που ενώθηκαν με κείμενο - πλαίσιο για κοινούς αγώνες.

Το ΣΕΗ προτείνει να μην πληρώσει κανένας και θα είναι όλοι σε ετοιμότητα, αν τολμήσουν να κόψουν το ρεύμα, να πάνε όλοι μαζί με το Σωματείο στη ΔΕΗ και να απαιτήσουμε να ξανασυνδεθεί.

Οι κινήσεις που αποφασίστηκαν είναι οι εξής: Μαζεύουν τα χαρτιά της εφορίας στο Σωματείο και μπαίνει σφραγίδα του ΣΕΗ. Στις 27 Σεπτέμβρη, στις 12 μ., μαζεύονται στο υπουργείο Οικονομικών και καταστρέφουν μαζικά τα χαρτιά της εφορίας, που θα έχουν μαζευτεί στο ΣΕΗ.

Πολιτισμός και εξαθλίωση του λαού δεν πάνε μαζί. Υπερασπιζόμενοι τον πολιτισμό αρνούμαστε την εξαθλίωση. Ηρθε η ώρα οι ηθοποιοί να σηκώσουν το κεφάλι και μέσα από το Σωματείο τους να δώσουν το παράδειγμα τι σημαίνει αλληλεγγύη και αγώνας.