ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 25 Μάη 1997
Σελ. /48
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η πρώτη είδηση για το άνοιγμα της Μακρονήσου δημοσιεύτηκε στο "Ριζοσπάστη", στις 4 Ιουνίου 1947, με τίτλο "Εξόριστοι Φαντάροι" και ήταν η εξής: "Οικογένειες δημοκρατικών στρατιωτών, που μεταφέρθηκαν από το Στρατόπεδο Συγκέντρωσης του Πόρτο Ράφτη στο βράχο που λέγεται Μακρονήσι, πήραν από κει δραματικές εκκλήσεις των παιδιών τους. Οι φαντάροι ζητούν να τους στείλουν έστω και λίγη σταφίδα ή λίγο ψωμί. Αυτό δείχνει πως εκτός από τα άλλα κινδυνεύουν άμεσα από την πείνα. Θα φτάσει στο σημείο η κυβέρνηση του αίματος να εξοντώσει με την πείνα ομαδικά εκατοντάδες στρατευμένα παιδιά του λαού; Ο υπουργός των Στρατιωτικών, που ευθύνεται ιδιαίτερα για τη ζωή των εξορίστων στρατιωτών έχει υποχρέωση να διατάξει ανακρίσεις για το καθεστώς που έχει επιβληθεί στο Μακρονήσι".

Στις 25 Ιουνίου, πάλι από τις στήλες του "Ρ", δημοσιεύτηκε επιστολή φαντάρων της Μακρονήσου, οι οποίοι περιέγραφαν πώς μεταφέρθηκαν στο κάτεργο, τα μαρτύριά τους εκεί, το καθεστώς τρομοκρατίας που υπέστησαν από την πρώτη στιγμή. Ακόμη δημοσιεύτηκε και το κείμενο της δήλωσης μετανοίας, που ζητούσε το καθεστώς να υπογράψουν οι εξόριστοι στρατευμένοι: "Ο κάτωθι υπογεγραμμένος" κλπ. "δηλώ υπευθύνως και εν γνώσει των συνεπειών του νόμου περί ψευδούς δηλώσεως και χωρίς να μου ασκηθή βία τα κάτωθι: Ουδέποτε υπήρξα κομμουνιστής και ουδεμία σχέση έχω με το συνωμοτικόν ΚΚΕ. Προσεχώρησα εις το ΕΑΜ, με σκοπό να απελευθερώσω την πατρίδα μου από τους κατακτητάς. Μετ' ολίγον αντελήφθην ότι πίσω από το ΕΑΜ ήτο το ΚΚΕ. Επειδή είμαι γνήσιο Ελληνόπουλο καταδικάζω και αποκηρύσσω μετά βδελυγμίας όλας τας αναρχοβουλγαροκομμουνιστικάς οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, ΕΑ, αίτινες αποτελούν τα εγκληματικά σλαυόδουλα και αντεθνικά συγκροτήματα... ".

Στις 4 Ιουλίου 1947 δημοσιεύτηκε στο "Ρ" ανακοίνωση - απάντηση του Γενικού Επιτελείου Στρατού που αφορούσε το πρώτο δημοσίευμα της εφημερίδας ένα μήνα πριν. Η δημοσίευση της ανακοίνωσης αυτής έγινε - όπως αναφέρεται στο εισαγωγικό σημείωμα του "Ρ" που τη συνοδεύει - "δυνάμει του περί τύπου νόμου". Το Γενικό Επιτελείο διέψευδε ότι η Μακρόνησος ήταν στρατόπεδο συγκέντρωσης κι ότι φαντάροι ζούσαν σε συνθήκες πείνας, και προς απόδειξη καλούσε όποιον ήθελε να επισκεφθεί το νησί για να διαπιστώσει άμεσα την πραγματικότητα. "Το παρεχόμενον συσσίτιον (πείνης κατά την εφημερίδα) - έλεγε η ανακοίνωση του Γενικού επιτελείου - απάντων των εν Μακρονήσω διαβιούντων και κοινόν διά πάντα υπηρετούντα οπλίτην είναι ουχί κατώτερον των 3.500 θερμίδων ημερησίως παρεχομένου κρέατος πεντάκις της εβδομάδος". Κι ο "Ρ" σχολίαζε: "Ο Ριζοσπάστης έχει καταρτίσει συνεργείο από συντάκτες του και ζήτησε από το Γενικό επιτελείο τα μέσα και την άδεια να επισκεφθεί τους εξόριστους φαντάρους του Μακρονησιού. Στο ίδιο θέμα θα επανέλθουμε ύστερα από την έρευνά μας. Ας σημειωθεί ότι ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε και στις 25 Ιουνίου επιστολή πολλών εξόριστων δημοκρατικών φαντάρων στο Μακρονήσι χωρίς το Γενικό Επιτελείο να απαντήσει".

Η πρώτη επίσκεψη δημοσιογράφων

Τη Μακρόνησο επισκέφθηκαν οι δημοσιογράφοι του "Ρ" και του "Ρίζου της Δευτέρας" Σπ. Μαρκαντώνης και Στάθης Δρομάζος. Ετσι, μετά την επίσκεψη εμφανίστηκαν τα πρώτα ζωντανά ρεπορτάζ από αυτόν τον διαβολότοπο. Ο "Ριζοσπάστης" δημοσίευσε ρεπορτάζ του Σπ. Μαρκαντώνη σε δύο συνέχειες. Στις 10 και 11 Ιούλη του '47 με τίτλο "ΔΙΑΒΟΛΟΝΗΣΙ". Και ο Στ. Δρομάζος δημοσίευσε το δικό του ρεπορτάζ με τίτλο "Το Μακρονήσι" στο "Ρίζο της Δευτέρας" στις 14 του ιδίου μήνα. "Δεν υπάρχει - έγραφε ο Σπ. Μαρκαντώνης - στην Ελλάδα νησί που να κατέχει τόσο δικαιωματικά τον τίτλο "διαβολονήσι" όσο ο απαίσιος κι ολόγυμνος βράχος που είναι απέναντι από το Λαύριο. Πρόκειται για το Μακρονήσι. Γυμνό και άνυδρο όπως είναι σου δίνει την εντύπωση ότι η φύση το ξέρασε εκεί από ιδιοτροπία". Στη συνέχεια αφού ανέφερε με στοιχεία τις συνθήκες κάτω από τις οποίες περνούσαν το μαρτύριό τους οι εξόριστοι φαντάροι, έκλεινε το ρεπορτάζ με μια όντως προφητική διαπίστωση: "Το στρατόπεδο του Μακρονησιού - έγραφε ο κομμουνιστής δημοσιογράφος - είναι και θα μείνει στην ιστορία της Ελλάδας δείγμα παλικαριάς και ηρωισμού. Θα μείνει, όμως, και αιώνιο στίγμα για το σημερινό καθεστώς".

"Απέναντι από τα σκαμμένα έγκατα της Λαυρεωτικής γης - έγραφε στο δικό του ρεπορτάζ ο Στ. Δρομάζος - εκεί όπου το χτικιό των μεταλλωρύχων μεταμορφώνεται σε χρυσάφι δαρμένο από την τρελή σοροκάδα του Αιγαίου και ψημένο από τον καυτερό ήλιο βρίσκεται το άδενδρο, ακατοίκητο και άνυδρο Μακρονήσι". Στη συνέχεια ο δημοσιογράφος περιέγραφε τις όντως αποκαλυπτικές εντυπώσεις που αποκόμισε και συζητήσεις που είχε στη Μακρόνησο και έκλεινε το ρεπορτάζ ως εξής: "Μπαίνω στο καϊκι. Οι στρατιώτες μαζεμένοι στην παραλία με αποχαιρετούν με τα μάτια τους που εκφράζουν την πίστη και την αφοσίωση για το ιδανικό που πολεμούν. Το δροσερό και πραϋντικό αεράκι της Θάλασσας με ανακουφίζει. Αφήνω πίσω μου το Μακρονήσι φλογισμένο πιο πολύ από το φως της Δημοκρατίας παρά από τον ήλιο. Μα μόλις φθάνω στο Λαύριο τα ίδια πάλι: Μανάδες, αδελφές, γυναίκες, αρραβωνιαστικές ρωτούν με αγωνία: "Ο γυιός μου είναι εκεί, είδατε τον άντρα μου, τον αδελφό μου;". Δεν ξέρουν! Γυρίζουν και πάλι όπως στην κατοχή στο Χαϊδάρι, στου Αβέρωφ, στη Μέρλιν για να μάθουν. Αποχαιρέτησαν τους δικούς τους στο λόχο και τώρα ψάχνουν να τους βρουν στα ξερονήσια".

Η πρώτη είδηση για το άνοιγμα της Μακρονήσου δημοσιεύτηκε στο "Ριζοσπάστη", στις 4 Ιουνίου 1947, με τίτλο "Εξόριστοι Φαντάροι" και ήταν η εξής: "Οικογένειες δημοκρατικών στρατιωτών, που μεταφέρθηκαν από το Στρατόπεδο Συγκέντρωσης του Πόρτο Ράφτη στο βράχο που λέγεται Μακρονήσι, πήραν από κει δραματικές εκκλήσεις των παιδιών τους. Οι φαντάροι ζητούν να τους στείλουν έστω και λίγη σταφίδα ή λίγο ψωμί. Αυτό δείχνει πως εκτός από τα άλλα κινδυνεύουν άμεσα από την πείνα. Θα φτάσει στο σημείο η κυβέρνηση του αίματος να εξοντώσει με την πείνα ομαδικά εκατοντάδες στρατευμένα παιδιά του λαού; Ο υπουργός των Στρατιωτικών, που ευθύνεται ιδιαίτερα για τη ζωή των εξορίστων στρατιωτών έχει υποχρέωση να διατάξει ανακρίσεις για το καθεστώς που έχει επιβληθεί στο Μακρονήσι".

Στις 25 Ιουνίου, πάλι από τις στήλες του "Ρ", δημοσιεύτηκε επιστολή φαντάρων της Μακρονήσου, οι οποίοι περιέγραφαν πώς μεταφέρθηκαν στο κάτεργο, τα μαρτύριά τους εκεί, το καθεστώς τρομοκρατίας που υπέστησαν από την πρώτη στιγμή. Ακόμη δημοσιεύτηκε και το κείμενο της δήλωσης μετανοίας, που ζητούσε το καθεστώς να υπογράψουν οι εξόριστοι στρατευμένοι: "Ο κάτωθι υπογεγραμμένος" κλπ. "δηλώ υπευθύνως και εν γνώσει των συνεπειών του νόμου περί ψευδούς δηλώσεως και χωρίς να μου ασκηθή βία τα κάτωθι: Ουδέποτε υπήρξα κομμουνιστής και ουδεμία σχέση έχω με το συνωμοτικόν ΚΚΕ. Προσεχώρησα εις το ΕΑΜ, με σκοπό να απελευθερώσω την πατρίδα μου από τους κατακτητάς. Μετ' ολίγον αντελήφθην ότι πίσω από το ΕΑΜ ήτο το ΚΚΕ. Επειδή είμαι γνήσιο Ελληνόπουλο καταδικάζω και αποκηρύσσω μετά βδελυγμίας όλας τας αναρχοβουλγαροκομμουνιστικάς οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, ΕΑ, αίτινες αποτελούν τα εγκληματικά σλαυόδουλα και αντεθνικά συγκροτήματα... ".

Στις 4 Ιουλίου 1947 δημοσιεύτηκε στο "Ρ" ανακοίνωση - απάντηση του Γενικού Επιτελείου Στρατού που αφορούσε το πρώτο δημοσίευμα της εφημερίδας ένα μήνα πριν. Η δημοσίευση της ανακοίνωσης αυτής έγινε - όπως αναφέρεται στο εισαγωγικό σημείωμα του "Ρ" που τη συνοδεύει - "δυνάμει του περί τύπου νόμου". Το Γενικό Επιτελείο διέψευδε ότι η Μακρόνησος ήταν στρατόπεδο συγκέντρωσης κι ότι φαντάροι ζούσαν σε συνθήκες πείνας, και προς απόδειξη καλούσε όποιον ήθελε να επισκεφθεί το νησί για να διαπιστώσει άμεσα την πραγματικότητα. "Το παρεχόμενον συσσίτιον (πείνης κατά την εφημερίδα) - έλεγε η ανακοίνωση του Γενικού επιτελείου - απάντων των εν Μακρονήσω διαβιούντων και κοινόν διά πάντα υπηρετούντα οπλίτην είναι ουχί κατώτερον των 3.500 θερμίδων ημερησίως παρεχομένου κρέατος πεντάκις της εβδομάδος". Κι ο "Ρ" σχολίαζε: "Ο Ριζοσπάστης έχει καταρτίσει συνεργείο από συντάκτες του και ζήτησε από το Γενικό επιτελείο τα μέσα και την άδεια να επισκεφθεί τους εξόριστους φαντάρους του Μακρονησιού. Στο ίδιο θέμα θα επανέλθουμε ύστερα από την έρευνά μας. Ας σημειωθεί ότι ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε και στις 25 Ιουνίου επιστολή πολλών εξόριστων δημοκρατικών φαντάρων στο Μακρονήσι χωρίς το Γενικό Επιτελείο να απαντήσει".

Η πρώτη επίσκεψη δημοσιογράφων

Τη Μακρόνησο επισκέφθηκαν οι δημοσιογράφοι του "Ρ" και του "Ρίζου της Δευτέρας" Σπ. Μαρκαντώνης και Στάθης Δρομάζος. Ετσι, μετά την επίσκεψη εμφανίστηκαν τα πρώτα ζωντανά ρεπορτάζ από αυτόν τον διαβολότοπο. Ο "Ριζοσπάστης" δημοσίευσε ρεπορτάζ του Σπ. Μαρκαντώνη σε δύο συνέχειες. Στις 10 και 11 Ιούλη του '47 με τίτλο "ΔΙΑΒΟΛΟΝΗΣΙ". Και ο Στ. Δρομάζος δημοσίευσε το δικό του ρεπορτάζ με τίτλο "Το Μακρονήσι" στο "Ρίζο της Δευτέρας" στις 14 του ιδίου μήνα. "Δεν υπάρχει - έγραφε ο Σπ. Μαρκαντώνης - στην Ελλάδα νησί που να κατέχει τόσο δικαιωματικά τον τίτλο "διαβολονήσι" όσο ο απαίσιος κι ολόγυμνος βράχος που είναι απέναντι από το Λαύριο. Πρόκειται για το Μακρονήσι. Γυμνό και άνυδρο όπως είναι σου δίνει την εντύπωση ότι η φύση το ξέρασε εκεί από ιδιοτροπία". Στη συνέχεια αφού ανέφερε με στοιχεία τις συνθήκες κάτω από τις οποίες περνούσαν το μαρτύριό τους οι εξόριστοι φαντάροι, έκλεινε το ρεπορτάζ με μια όντως προφητική διαπίστωση: "Το στρατόπεδο του Μακρονησιού - έγραφε ο κομμουνιστής δημοσιογράφος - είναι και θα μείνει στην ιστορία της Ελλάδας δείγμα παλικαριάς και ηρωισμού. Θα μείνει, όμως, και αιώνιο στίγμα για το σημερινό καθεστώς".

"Απέναντι από τα σκαμμένα έγκατα της Λαυρεωτικής γης - έγραφε στο δικό του ρεπορτάζ ο Στ. Δρομάζος - εκεί όπου το χτικιό των μεταλλωρύχων μεταμορφώνεται σε χρυσάφι δαρμένο από την τρελή σοροκάδα του Αιγαίου και ψημένο από τον καυτερό ήλιο βρίσκεται το άδενδρο, ακατοίκητο και άνυδρο Μακρονήσι". Στη συνέχεια ο δημοσιογράφος περιέγραφε τις όντως αποκαλυπτικές εντυπώσεις που αποκόμισε και συζητήσεις που είχε στη Μακρόνησο και έκλεινε το ρεπορτάζ ως εξής: "Μπαίνω στο καϊκι. Οι στρατιώτες μαζεμένοι στην παραλία με αποχαιρετούν με τα μάτια τους που εκφράζουν την πίστη και την αφοσίωση για το ιδανικό που πολεμούν. Το δροσερό και πραϋντικό αεράκι της Θάλασσας με ανακουφίζει. Αφήνω πίσω μου το Μακρονήσι φλογισμένο πιο πολύ από το φως της Δημοκρατίας παρά από τον ήλιο. Μα μόλις φθάνω στο Λαύριο τα ίδια πάλι: Μανάδες, αδελφές, γυναίκες, αρραβωνιαστικές ρωτούν με αγωνία: "Ο γυιός μου είναι εκεί, είδατε τον άντρα μου, τον αδελφό μου;". Δεν ξέρουν! Γυρίζουν και πάλι όπως στην κατοχή στο Χαϊδάρι, στου Αβέρωφ, στη Μέρλιν για να μάθουν. Αποχαιρέτησαν τους δικούς τους στο λόχο και τώρα ψάχνουν να τους βρουν στα ξερονήσια".

Η συγκυβέρνηση Κέντρου - Δεξιάς και η Μακρόνησος

Η στάση του Τύπου

Τα δημοσιεύματα στον κομμουνιστικό - αριστερό Τύπο συνεχίζονται όλο το καλοκαίρι του 1947 και πληθαίνουν με την έναρξη του φθινοπώρου. Εν τω μεταξύ στις 7 Σεπτέμβρη είχε μεσολαβήσει κυβερνητική αλλαγή, η οποία ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας του Κέντρου και της Δεξιάς. Πρωθυπουργός είχε οριστεί ο γηραιός κεντρώος πολιτικός Θ. Σοφούλης. Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης είχε αναλάβει ο αρχηγός του δεξιού "Λαϊκού Κόμματος" Κ. Τσαλδάρης, ο οποίος κρατούσε και το υπουργείο των Εξωτερικών. Επίσης στο κυβερνητικό σχήμα συμμετείχαν 10 στελέχη του κόμματος των Φιλελευθέρων και 14 από το "Λαϊκό Κόμμα". Ο Σοφούλης μόλις ανέλαβε την πρωθυπουργία διακήρυξε ότι θα ακολουθήσει πολιτική "κατευνασμού". Στην πραγματικότητα όμως συνέχισε και ενέτεινε την αντιλαϊκή πολιτική της ντόπιας αντίδρασης και των Αμερικανών που αν μη τι άλλο έσπρωχνε πιο βαθιά στη δίνη του εμφυλίου πολέμου. Ετσι στα πλαίσια αυτής της πολιτικής συνεχίστηκαν και εντάθηκαν οι διώξεις κατά των κομμουνιστών - αριστερών και δημοκρατικών πολιτών, οι οποίοι γέμιζαν καθημερινά τις φυλακές και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το κάτεργο της Μακρονήσου συνέχιζε να αλέθει ψυχές και σώματα αγωνιστών.

Ο "Ριζοσπάστης" στις 13/9/1947 καταγγέλλει ότι στο άλεσμα προστίθεται νέο υλικό.: "Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΟΦΟΥΛΗ ΕΚΤΟΠΙΖΕΙ 34 ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ", ήταν ο τίτλος του σχετικού θέματος στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας. Να και το περιεχόμενο του: "Τριάντα τέσσερις ανώτεροι και κατώτεροι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ και της Μέσης Ανατολής που ανήκουν στον πίνακα β μεταφέρονται την προσεχή Δευτέρα στο Μακρονήσι... Ας σημειωθεί ότι τη διαταγή την υπέγραψε ο υπουργός των Στρατιωτικών κ. Στράτος στις 7 Σεπτεμβρίου και πριν ακόμα ορκισθεί η νέα κυβέρνηση του υπερδυναμικού κατευνασμού. Πρέπει ακόμα να σημειωθεί ότι η νέα κυβέρνηση του κ. Σοφούλη ενέκρινε τη διαταγή για την εκτόπιση των αξιωματικών... " (σ. σ. η υπογράμμιση στο πρωτότυπο). Πρέπει να σημειώσουμε ότι την είδηση αυτή είχε δώσει μια μέρα πριν η εφημερίδα του ΕΑΜ "ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ" με τον τίτλο: "Η "ΑΜΝΗΣΤΙΑ" ΣΟΦΟΥΛΗ: 34 δημοκρατικοί αξιωματικοί εκτοπίζονται στη Μακρόνησο".

Τα δημοσιεύματα για τη Μακρόνησο πέφτουν βροχή: Στο "Ρίζο της Δευτέρας" (15/9/47) δημοσιεύεται άρθρο του Σπ. Λιναρδάτου με τίτλο "Αουσβιτς, Νταχάου, Μπέλσεν και... ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ", όπου καταγράφονται πληροφορίες για τη ζωή και τα βασανιστήρια των εκτοπισμένων στο διαβολονήσι. Στην "Ελεύθερη Ελλάδα", την επομένη, στην πρώτη σελίδα κάτω από τον τίτλο - αίτημα "Να διαλυθεί το παράνομο "Σύνταγμα" στρατόπεδο", δημοσιεύεται η είδηση: "ΑΙΜΑΤΟΚΥΛΗΣΑΝ ΤΗ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟ: Εκατοντάδες πυροβολισμοί και ριπές αυτομάτων κατά των κρατουμένων στις φυλακές του στρατοπέδου. Σε κίνδυνο η ζωή ενός από τους τραυματίες". Στην εισαγωγή του θέματος η εφημερίδα αναφέρει: "Δημοσιεύουμε πιο κάτω μια είδηση που δίνει την εικόνα του καθεστώτος τρόμου που βασιλεύει στη Μακρόνησο. Ριπές αυτομάτων και πυροβολισμοί, μια ολόκληρη εγκληματική επίθεση είχε σαν αποτέλεσμα πολλούς τραυματισμούς. Δύο από τα θύματα είναι σε κατάσταση απελπιστική. Πέρα από τη διάθεση εξοντώσεως των δημοκρατικών κρατουμένων της Μακρονήσου, εδώ γίνεται φανερό όχι μόνο ότι υπάρχει αλλά ότι η χρησιμοποιούμενη τρομοκρατία των αρχών έχει τελειοποιήσει τις μεθόδους της με το συνδυασμό της τρομοκρατίας "από τα κάτω". Οι μέθοδοι αυτές και τα τραγικά αποτελέσματά τους βάζουν πια μπροστά στην κυβέρνηση καθαρά το ζήτημα: Να διαλυθεί το στρατόπεδο της Μακρονήσου. Είναι έξω από κάθε ηθική, έξω από κάθε νόμο". Στις 23 Σεπτεμβρίου ο "Ρ" δημοσίευε την είδηση, στην πρώτη του σελίδα, ότι ξεκίνησε "ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΕΙΝΑΣ ΣΤΟ ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ". Δημοσιεύματα υπήρξαν και στο επόμενο χρονικό διάστημα.

Το καθεστώς προκαλεί - Η αλήθεια δεν μπορεί να κρυφτεί

Τα συνεχή δημοσιεύματα του κομμουνιστικού και αριστερού Τύπου για την κατάσταση στη Μακρόνησο, οι σκόρπιες, αλλά αποκαλυπτικές, πληροφορίες που φτάνουν ως τη δημοσιότητα από αυτόν τον τόπο εξορίας για την κατάσταση που επικρατεί στο στρατόπεδο και οι συνεχείς εκτοπίσεις δημοκρατικών φαντάρων και στρατιωτικών στο νέο αυτό Νταχάου αναγκάζουν την κυβέρνηση να προχωρήσει σε δημόσιες δηλώσεις διάψευσης όσων γράφονται, με αποτέλεσμα, αντί να κατευνάσει τις αντιδράσεις, να τις εντείνει ακόμη περισσότερο. Ετσι εμφανίζονται και στον αστικό Τύπο - που μέχρι τότε κρατούσε στάση σιωπής - δημοσιεύματα που επιβεβαιώνουν ότι το Μακρονήσι δεν είναι τίποτα άλλο από ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης δημοκρατικών οπλιτών και στρατιωτικών, οι οποίοι δεν ήταν - λόγω των ιδεών τους - αρεστοί στο καθεστώς.

Στις 16 Σεπτεμβρίου 1947 ο υπουργός των Στρατιωτικών Γ. Στράτος προβαίνει στην ακόλουθη - άκρως προκλητική από κάθε άποψη - δήλωση: "Η Μακρόνησος δεν είναι στρατόπεδο αλλά στρατιωτική μονάς εις την οποίαν γίνονται γυμνάσια και στρατιωτική εκπαίδευσις, διά να γυμνάζωνται εκεί αξιωματικοί και στρατιώται και να μεταφερθούν εις το μέτωπο". Δύο μέρες μετά ξεσπούν οι αντιδράσεις και από τον αστικό Τύπο. Να τι έγραψε το "ΒΗΜΑ" στις 18/9/1947: "Ο κ. υπουργός των Στρατιωτικών δεν υπήρξε πάντοτε ευτυχής εις τας προς τον Τύπο ανακοινώσεις του και θα έπρεπε να τας αποφεύγει. Δε φαίνεται όμως να του είναι δυνατόν ενώπιον του πειρασμού της δημόσιας δικαιολογίας ωρισμένων πραγμάτων, τα οποία δεν είναι εύκολα δικαιολογήσιμα. Ετσι ανακοίνωσε χθες ότι "η Μακρόνησος δεν είναι στρατόπεδον, αλλά στρατιωτική μονάς εις την οποία γίνονται γυμνάσια και στρατιωτική εκπαίδευσις, διά να γυμνάζονται εκεί αξιωματικοί και στρατιώται και να μεταφερθούν εις το μέτωπον". Αν αυτό πρόκειται να γίνη από τώρα και εις το εξής θα είμεθα ευτυχείς να το διαπιστώσωμεν εις τα πράγματα. Εως τώρα όμως δεν ήτο αυτό η αλήθεια. Γυμνάσια και στρατιωτική προπαίδευσις, μπορεί και να γίνονται εις τη Μακρόνησον. Αλλά ήδη το νησί αυτό απέκτησε την ιστορία και τη φήμην του ως στρατόπεδον συγκεντρώσεως υπόπτων αξιωματικών και οπλιτών, οι οποίοι πρέπει να ασχολούνται με κάτι όπως εις όλα τα στρατόπεδα, αλλά δυστυχώς όχι με την προοπτικήν να τους επιτραπή να φανούν χρήσιμοι εις την υπηρεσίαν της πατρίδας των".

Με τις δηλώσεις Στράτου ασχολήθηκε και η εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ", η οποία την ίδια μέρα έγραφε: "Ο κ. υπουργός των στρατιωτικών εδήλωσε προχθές ότι η Μακρόνησος δεν είναι στρατόπεδον αλλά έδρα στρατιωτικής μονάδας εις την οποία γίνονται γυμνάσια και στρατιωτική προπαίδευσις. Δε νομίζομεν ότι τοιούτοι ισχυρισμοί είναι προωρισμένοι ν' αυξήσουν το κύρος του κράτους. Υπάρχουν χιλιάδες γονέων και συγγενών, οι οποίοι γνωρίζουν από επιστολάς και επί τόπου επίσκεψιν ότι πρόκειται περί ενός τεράστιου "πειθαρχικού ουλαμού" όπου ταπεινώνονται και υφίστανται παντοειδείς προπηλακισμούς όλοι οι κατά τη λαοπρόβλητον νοοτροπίαν "δευτέρας τάξεως" στρατεύσιμοι πολίται".

Η συγκυβέρνηση Κέντρου - Δεξιάς και η Μακρόνησος

Η στάση του Τύπου

Τα δημοσιεύματα στον κομμουνιστικό - αριστερό Τύπο συνεχίζονται όλο το καλοκαίρι του 1947 και πληθαίνουν με την έναρξη του φθινοπώρου. Εν τω μεταξύ στις 7 Σεπτέμβρη είχε μεσολαβήσει κυβερνητική αλλαγή, η οποία ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας του Κέντρου και της Δεξιάς. Πρωθυπουργός είχε οριστεί ο γηραιός κεντρώος πολιτικός Θ. Σοφούλης. Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης είχε αναλάβει ο αρχηγός του δεξιού "Λαϊκού Κόμματος" Κ. Τσαλδάρης, ο οποίος κρατούσε και το υπουργείο των Εξωτερικών. Επίσης στο κυβερνητικό σχήμα συμμετείχαν 10 στελέχη του κόμματος των Φιλελευθέρων και 14 από το "Λαϊκό Κόμμα". Ο Σοφούλης μόλις ανέλαβε την πρωθυπουργία διακήρυξε ότι θα ακολουθήσει πολιτική "κατευνασμού". Στην πραγματικότητα όμως συνέχισε και ενέτεινε την αντιλαϊκή πολιτική της ντόπιας αντίδρασης και των Αμερικανών που αν μη τι άλλο έσπρωχνε πιο βαθιά στη δίνη του εμφυλίου πολέμου. Ετσι στα πλαίσια αυτής της πολιτικής συνεχίστηκαν και εντάθηκαν οι διώξεις κατά των κομμουνιστών - αριστερών και δημοκρατικών πολιτών, οι οποίοι γέμιζαν καθημερινά τις φυλακές και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το κάτεργο της Μακρονήσου συνέχιζε να αλέθει ψυχές και σώματα αγωνιστών.

Ο "Ριζοσπάστης" στις 13/9/1947 καταγγέλλει ότι στο άλεσμα προστίθεται νέο υλικό.: "Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΟΦΟΥΛΗ ΕΚΤΟΠΙΖΕΙ 34 ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ", ήταν ο τίτλος του σχετικού θέματος στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας. Να και το περιεχόμενο του: "Τριάντα τέσσερις ανώτεροι και κατώτεροι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ και της Μέσης Ανατολής που ανήκουν στον πίνακα β μεταφέρονται την προσεχή Δευτέρα στο Μακρονήσι... Ας σημειωθεί ότι τη διαταγή την υπέγραψε ο υπουργός των Στρατιωτικών κ. Στράτος στις 7 Σεπτεμβρίου και πριν ακόμα ορκισθεί η νέα κυβέρνηση του υπερδυναμικού κατευνασμού. Πρέπει ακόμα να σημειωθεί ότι η νέα κυβέρνηση του κ. Σοφούλη ενέκρινε τη διαταγή για την εκτόπιση των αξιωματικών... " (σ. σ. η υπογράμμιση στο πρωτότυπο). Πρέπει να σημειώσουμε ότι την είδηση αυτή είχε δώσει μια μέρα πριν η εφημερίδα του ΕΑΜ "ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ" με τον τίτλο: "Η "ΑΜΝΗΣΤΙΑ" ΣΟΦΟΥΛΗ: 34 δημοκρατικοί αξιωματικοί εκτοπίζονται στη Μακρόνησο".

Τα δημοσιεύματα για τη Μακρόνησο πέφτουν βροχή: Στο "Ρίζο της Δευτέρας" (15/9/47) δημοσιεύεται άρθρο του Σπ. Λιναρδάτου με τίτλο "Αουσβιτς, Νταχάου, Μπέλσεν και... ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ", όπου καταγράφονται πληροφορίες για τη ζωή και τα βασανιστήρια των εκτοπισμένων στο διαβολονήσι. Στην "Ελεύθερη Ελλάδα", την επομένη, στην πρώτη σελίδα κάτω από τον τίτλο - αίτημα "Να διαλυθεί το παράνομο "Σύνταγμα" στρατόπεδο", δημοσιεύεται η είδηση: "ΑΙΜΑΤΟΚΥΛΗΣΑΝ ΤΗ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟ: Εκατοντάδες πυροβολισμοί και ριπές αυτομάτων κατά των κρατουμένων στις φυλακές του στρατοπέδου. Σε κίνδυνο η ζωή ενός από τους τραυματίες". Στην εισαγωγή του θέματος η εφημερίδα αναφέρει: "Δημοσιεύουμε πιο κάτω μια είδηση που δίνει την εικόνα του καθεστώτος τρόμου που βασιλεύει στη Μακρόνησο. Ριπές αυτομάτων και πυροβολισμοί, μια ολόκληρη εγκληματική επίθεση είχε σαν αποτέλεσμα πολλούς τραυματισμούς. Δύο από τα θύματα είναι σε κατάσταση απελπιστική. Πέρα από τη διάθεση εξοντώσεως των δημοκρατικών κρατουμένων της Μακρονήσου, εδώ γίνεται φανερό όχι μόνο ότι υπάρχει αλλά ότι η χρησιμοποιούμενη τρομοκρατία των αρχών έχει τελειοποιήσει τις μεθόδους της με το συνδυασμό της τρομοκρατίας "από τα κάτω". Οι μέθοδοι αυτές και τα τραγικά αποτελέσματά τους βάζουν πια μπροστά στην κυβέρνηση καθαρά το ζήτημα: Να διαλυθεί το στρατόπεδο της Μακρονήσου. Είναι έξω από κάθε ηθική, έξω από κάθε νόμο". Στις 23 Σεπτεμβρίου ο "Ρ" δημοσίευε την είδηση, στην πρώτη του σελίδα, ότι ξεκίνησε "ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΕΙΝΑΣ ΣΤΟ ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ". Δημοσιεύματα υπήρξαν και στο επόμενο χρονικό διάστημα.

Το καθεστώς προκαλεί - Η αλήθεια δεν μπορεί να κρυφτεί

Τα συνεχή δημοσιεύματα του κομμουνιστικού και αριστερού Τύπου για την κατάσταση στη Μακρόνησο, οι σκόρπιες, αλλά αποκαλυπτικές, πληροφορίες που φτάνουν ως τη δημοσιότητα από αυτόν τον τόπο εξορίας για την κατάσταση που επικρατεί στο στρατόπεδο και οι συνεχείς εκτοπίσεις δημοκρατικών φαντάρων και στρατιωτικών στο νέο αυτό Νταχάου αναγκάζουν την κυβέρνηση να προχωρήσει σε δημόσιες δηλώσεις διάψευσης όσων γράφονται, με αποτέλεσμα, αντί να κατευνάσει τις αντιδράσεις, να τις εντείνει ακόμη περισσότερο. Ετσι εμφανίζονται και στον αστικό Τύπο - που μέχρι τότε κρατούσε στάση σιωπής - δημοσιεύματα που επιβεβαιώνουν ότι το Μακρονήσι δεν είναι τίποτα άλλο από ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης δημοκρατικών οπλιτών και στρατιωτικών, οι οποίοι δεν ήταν - λόγω των ιδεών τους - αρεστοί στο καθεστώς.

Στις 16 Σεπτεμβρίου 1947 ο υπουργός των Στρατιωτικών Γ. Στράτος προβαίνει στην ακόλουθη - άκρως προκλητική από κάθε άποψη - δήλωση: "Η Μακρόνησος δεν είναι στρατόπεδο αλλά στρατιωτική μονάς εις την οποίαν γίνονται γυμνάσια και στρατιωτική εκπαίδευσις, διά να γυμνάζωνται εκεί αξιωματικοί και στρατιώται και να μεταφερθούν εις το μέτωπο". Δύο μέρες μετά ξεσπούν οι αντιδράσεις και από τον αστικό Τύπο. Να τι έγραψε το "ΒΗΜΑ" στις 18/9/1947: "Ο κ. υπουργός των Στρατιωτικών δεν υπήρξε πάντοτε ευτυχής εις τας προς τον Τύπο ανακοινώσεις του και θα έπρεπε να τας αποφεύγει. Δε φαίνεται όμως να του είναι δυνατόν ενώπιον του πειρασμού της δημόσιας δικαιολογίας ωρισμένων πραγμάτων, τα οποία δεν είναι εύκολα δικαιολογήσιμα. Ετσι ανακοίνωσε χθες ότι "η Μακρόνησος δεν είναι στρατόπεδον, αλλά στρατιωτική μονάς εις την οποία γίνονται γυμνάσια και στρατιωτική εκπαίδευσις, διά να γυμνάζονται εκεί αξιωματικοί και στρατιώται και να μεταφερθούν εις το μέτωπον". Αν αυτό πρόκειται να γίνη από τώρα και εις το εξής θα είμεθα ευτυχείς να το διαπιστώσωμεν εις τα πράγματα. Εως τώρα όμως δεν ήτο αυτό η αλήθεια. Γυμνάσια και στρατιωτική προπαίδευσις, μπορεί και να γίνονται εις τη Μακρόνησον. Αλλά ήδη το νησί αυτό απέκτησε την ιστορία και τη φήμην του ως στρατόπεδον συγκεντρώσεως υπόπτων αξιωματικών και οπλιτών, οι οποίοι πρέπει να ασχολούνται με κάτι όπως εις όλα τα στρατόπεδα, αλλά δυστυχώς όχι με την προοπτικήν να τους επιτραπή να φανούν χρήσιμοι εις την υπηρεσίαν της πατρίδας των".

Με τις δηλώσεις Στράτου ασχολήθηκε και η εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ", η οποία την ίδια μέρα έγραφε: "Ο κ. υπουργός των στρατιωτικών εδήλωσε προχθές ότι η Μακρόνησος δεν είναι στρατόπεδον αλλά έδρα στρατιωτικής μονάδας εις την οποία γίνονται γυμνάσια και στρατιωτική προπαίδευσις. Δε νομίζομεν ότι τοιούτοι ισχυρισμοί είναι προωρισμένοι ν' αυξήσουν το κύρος του κράτους. Υπάρχουν χιλιάδες γονέων και συγγενών, οι οποίοι γνωρίζουν από επιστολάς και επί τόπου επίσκεψιν ότι πρόκειται περί ενός τεράστιου "πειθαρχικού ουλαμού" όπου ταπεινώνονται και υφίστανται παντοειδείς προπηλακισμούς όλοι οι κατά τη λαοπρόβλητον νοοτροπίαν "δευτέρας τάξεως" στρατεύσιμοι πολίται".

(2) Πάνω από 57 εκατομμύρια οι φτωχοί στην Ευρωπαϊκή Ενωση

Θα πιστεύατε, αν σας έλεγαν, ότι στις 15 χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης - στις οποίες περιλαμβάνονται και η Γερμανία, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ιταλία (που ανήκουν στο κλαμπ των 7 πιο ανεπτυγμένων ή πλούσιων χωρών του κόσμου) - υπάρχουν τουλάχιστον 57 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν κάτω από το όριο φτώχειας; Μη βιαστείτε να απαντήσετε. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια, που γίνεται ακόμη πιο πικρή όσο πλησιάζουμε προς το έτος 2000 - τη νέα χιλιετηρίδα - και σίγουρα, μη σκεφτείτε, ότι πρόκειται για κίτρινη προπαγάνδα, από τη σκοπιά εκείνων που θέλουν να υπονομεύσουν το Μάαστριχτ και την πορεία προς την Οικονομική και Νομισματική Ενωση για τη μεγάλη και ισχυρή Ευρώπη.

Η είδηση για τον αριθμό των φτωχών, στην Ευρώπη, που ήρθε από τις Βρυξέλλες (τη μετέδωσαν τα διεθνή πρακτορεία στις 14-5-1997 και δημοσιεύτηκε στον Αθηναϊκό Τύπο στις 15-5-97), έλεγε τα εξής:

"Οι 15 χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, σωστά; Λάθος, λέει μια νέα έκθεση που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: 57 εκατομμύρια άνθρωποι, με άλλα λόγια ένας στους έξι Ευρωπαίους, είναι φτωχοί. Σύμφωνα με τη μελέτη, υπάρχουν σχεδόν 23 εκατομμύρια φτωχά νοικοκυριά στην Ευρώπη, στα οποία 13 εκατομμύρια παιδιά ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας".

Σχολιάζοντας το περιεχόμενο αυτής της έκθεσης, η Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, σημείωνε: "Η μελέτη παρέχει στατιστικές που αποτυπώνουν την περίπλοκη πραγματικότητα της φτώχειας και της εισοδηματικής ανισότητας σε όλη την Ευρώπη. Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός που οδηγεί στη φτώχεια επηρεάζει πάρα πολλούς ανθρώπους σε όλη την ΕΕ, τόσο στα εύπορα όσο και στα λιγότερο εύπορα κράτη - μέλη".

Στην ίδια ανταπόκριση από τις Βρυξέλλες, επισημαινόταν μεταξύ άλλων ότι:

  • "Ο κίνδυνος της φτώχειας είναι υψηλός μεταξύ των οικογενειών με παιδιά, ιδιαίτερα στα νοικοκυριά με ένα γονιό, σύμφωνα με την έκθεση. Οι οικογένειες με τρία ή περισσότερα παιδιά τείνουν επίσης να πέσουν κάτω από το όριο της φτώχειας".
  • "Τάση προς τη φτώχεια εμφανίζουν επίσης οι ηλικιωμένοι που ζουν μόνοι τους".
Σύμφωνα με τον ορισμό της ΕΕ, φτωχοί είναι εκείνοι των οποίων "οι πόροι- υλικοί, πολιτιστικοί και κοινωνικοί -είναι τόσο περιορισμένοι, ώστε να τους αποκλείουν από το ελάχιστο αποδεκτό βιοτικό επίπεδο στο κράτος - μέλος στο οποίο ζουν". Οι εμπειρογνώμονες της ΕΕ λένε πως τα φτωχά νοικοκυριά έχουν εισόδημα το μισό του μέσου όρου της χώρας στην οποία ζουν.Ποιοι είναι οι... περισσότερο φτωχοί

Με βάση τον ορισμό αυτό, η ΕΕ διαπιστώνει ότι οι περισσότεροι φτωχοί, στις χώρες - μέλη τους, είναι:

  • Στη Βρετανία, που ο αριθμός των φτωχών ξεπερνά τα 12 εκατομμύρια. Αυτά είναι τα "επιτεύγματα" της σκληρής αντιλαϊκής πολιτικής - της γνωστής σαν νεοφιλελεύθερης πολιτικής των κυβερνήσεων Θάτσερ και Μέιτζορ - που κάποιοι προβάλλουν σαν παράδειγμα προς μίμηση για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών και άλλων οικονομικών προβλημάτων στην Ελλάδα. Το τίμημα του"νοικοκυρέματος" της βρετανικής οικονομίας, που επιτεύχθηκε με τη θατσερική πολιτική των άκρατων ιδιωτικοποιήσεων και του ξηλώματος του κράτους πρόνοιας, το πλήρωσαν ακριβά οι εργαζόμενοι της Αγγλίας, καθώς συνέπεια αυτής της πολιτικής ήταν να αυξηθεί στα ύψη ο αριθμός των Αγγλων που ζουν στη φτώχεια και την εξαθλίωση. Κι όμως, η νέα κυβέρνηση του "Εργατικού" κόμματος του "σαραντάρη" Τόνι Μπλερ, δε δείχνει πρόθυμη να αλλάξει ουσιαστικά την πολιτική, σε σχέση με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική της κ. Θάτσερ και του κ. Μέιτζορ...
  • Στην Ιρλανδία, με 10 εκατομμύρια φτωχούς, που κατέχει τη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών - μελών της ΕΕ. Οσο για τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, την οποία πέτυχε η Ιρλανδία... οι εργαζόμενοι της χώρας όχι μόνο δεν κέρδισαν τίποτα, αλλά παράλληλα με τους γοργούς ρυθμούς ανάπτυξης είχαμε στην Ιρλανδία έκρηξη της ανεργίας (κοντά στο 25%) αλλά και της φτώχειας.
  • Στη Γερμανία, με 9 εκατομμύρια φτωχούς (τρίτη θέση).
  • Στην Ισπανία και τη Γαλλία με 7 εκατομμύρια φτωχούς.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα πάντα με την ίδια έκθεση, κάτω από αυτό το ελάχιστο εισοδηματικό όριο φτώχειας, ζούσαν περίπου 2,5 εκατομμύρια άτομα, ενώ ανάμεσα στα 2,5 εκατομμύρια φτωχούς στην Ελλάδα συγκαταλέγονται και 380 χιλιάδες παιδιά κάτω των 16 ετών. Αξίζει να λεχθεί ότι όλοι αυτοί οι φτωχοί δεν είναι αυτονόητα και άνεργοι, οι μισοί σχεδόν από αυτούς είναι είτε εργαζόμενοι, με πολύ μικρές αμοιβές, είτε μικροσυνταξιούχοι.

Ενδιαφέρον, έχει και η επισήμανση της Κομισιόν, πως "ο κίνδυνος της φτώχειας είναι υψηλότερος μεταξύ των ανέργων και των οικονομικά ανενεργών νοικοκυριών" και η διαπίστωση πως "οι εργαζόμενοι φτωχοί, αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο των φτωχών νοικοκυριών της Ευρώπης".

Επιχειρώντας να εξωραϊσει την εικόνα, της Ευρώπης με τα 57 εκατομμύρια των φτωχών, αξιωματούχος της Κοινότητας σχολιάζοντας το περιεχόμενο της έκθεσης υποστήριζε πως "οι αριθμοί επιβεβαιώνουν ότι η φτώχεια δεν εξαφανίζεται αυτομάτως με την πρόοδο και την οικονομική ανάπτυξη". Με τη δήλωση αυτή, στην ουσία, άφηνε να εννοηθεί, ότι όσο προχωρά η καπιταλιστική ανασυγκρότηση της Ευρώπης στην πορεία προς της ΟΝΕ, ο αριθμός των φτωχών θα αυξηθεί και ότι το κομμάτι της πίτας από την αύξηση του πλούτου (του ΑΕΠ) θα το τσεπώσουν οι πολυεθνικές και οι κάθε είδους συνεταίροι τους.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι ο αρμόδιος για τις κοινωνικές υποθέσεις, επίτροπος Πέτραγκ Φλιν,μετά τη δημοσίευση αυτών των στοιχείων δήλωσε ότι τα συμπεράσματα της έκθεσης τον έπεισαν για την... "αναγκαιότητα να συνεχίσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο ένα διάλογο για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού με τα κράτη - μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους και τους εκπροσώπους της λεγόμενης κοινωνίας των πολιτών". Και φυσικά, πίσω από τα λόγια, κρύβονται τα σχέδια του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών, για τη συνέχιση των πολιτικών λιτότητας - που θα προκαλέσουν έξαρση της φτώχειας - με μπόλικο "κοινωνικό διάλογο" μεταξύ κυβερνήσεων - εργοδοτών και εργαζομένων, σαν κι αυτόν που προωθεί στην Ελλάδα η κυβέρνηση Σημίτη.

ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ - 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ
Το κολαστήριο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας

Στις 27 Μαϊου 1947 άνοιξε τις πύλες της η Μακρόνησος ως στρατόπεδο στο οποίο μεταφέρθηκαν για "αναμόρφωση" κομμουνιστές, αριστεροί και δημοκρατικοί φαντάροι, οι οποίοι δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη στην ντόπια ολιγαρχία και τους ξένους προστάτες της, τον αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Ετσι, σιγά - σιγά δημιουργήθηκαν τρία Ειδικά Τάγματα Οπλιτών (Α' ΕΤΟ, Β' ΕΤΟ και Γ' ΕΤΟ) ενώ οι ύποπτοι για το καθεστώς έφεδροι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί σχημάτισαν ξεχωριστό τάγμα. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν εκεί και οι Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών (ΣΦΑ) όπου κρατούνταν οι υπόδικοι στρατοδικείων, οι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ, καθώς και οι αξιωματικοί που έλαβαν μέρος στο κίνημα της Μέσης Ανατολής. Βαθμηδόν η Μακρόνησος έγινε το υπ' αριθμόν 1 κέντρο μέσα από το οποίο το μοναρχοφασιστικό καθεστώς επιχειρούσε με πρωτοφανή βασανιστήρια να σπάσει το ηθικό των δεσμωτών αγωνιστών και να τους επιβάλει να αποκηρύξουν το ΚΚΕ και την Εθνικής Αντίσταση, να τους μετατρέψει, όπου ήταν δυνατόν, σε πειθήνια όργανά του, να τους εξοντώσει ηθικά και σωματικά. Ετσι από τον Ιούλιο του 1948 άρχισαν να μεταφέρονται στη Μακρόνησο και πολιτικοί εξόριστοι που κρατούνταν στα νησιά του Αιγαίου. Εστάλησαν ακόμη - κι αυτό αποτελεί μέγιστο έγκλημα - και νέοι έφηβοι, ανήλικοι τρόφιμοι αναμορφωτηρίων όπως αυτού της Κηφισιάς.

Είναι δύσκολο να πει κανείς με ακρίβεια πόσοι πέρασαν από αυτό το κολαστήριο. Κι ακόμη πιο δύσκολο είναι να περιγράψει τα βασανιστήρια που υπέστησαν όσοι βρέθηκαν εκεί. Αναμφισβήτητα όμως, επρόκειτο για ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης που δεν είχε σε τίποτα να ζηλέψει απ' αυτά των ναζί για τα οποία ακόμη τρέμει κανείς αναλογιζόμενος ότι υπήρξαν. Το πιο φρικιαστικό όμως είναι ότι οι ναζί ουδέποτε ύμνησαν τα δικά τους στρατόπεδα συγκέντρωσης, το Νταχάου, το Αουσβιτς κλπ., σε αντίθεση με τους Ελληνες μαθητές τους που ύμνησαν τη Μακρόνησο κι όσα διαπράχθηκαν εκεί.

Εθνική κολυμβήθρα και σύγχρονος Παρθενώνας ονομάστηκε η Μακρόνησος από την ντόπια αντίδραση. "Το έργον της Μακρονήσου - έλεγε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος - αναγνωριζόμενον ήδη διεθνώς ως παράδειγμα και πρότυπον άξιον μιμήσεως εις όλας τας ελευθέρας χώρας του κόσμου, αποτελεί τίτλο τιμής δι' όλους οι οποίοι συνέβαλαν και συμβάλλουν εις την πραγματοποίησίν του". Στον ίδιο άνθρωπο ανήκει επίσης η δήλωση ότι "στο ξερονήσι αυτό εβλάστησε η Ελλάς ωραιοτέρα από κάθε άλλη φορά". Κι ο Κ. Τσάτσος σημείωνε: "Το έργο που συντελείται εκεί, όσο και αν έχη επαινεθή, δε νομίζομεν ότι έχει κατανοηθή εις όλην του την έκτασιν και δε νομίζομεν ότι έχει βοηθηθή, όσο θα έπρεπε, διά να αποδώσει ακόμη περισσότερα απ' όσα αποδίδει. Χρειάζεται και υλική βοήθεια, χρειάζεται και βοήθεια ηθική, ιδία από μέρους της πνευματικής ηγεσίας του τόπου".

Ιδού τι έλεγε ένας από τους πνευματικούς ηγέτες του τόπου, ο καθηγητής του πανεπιστημίου Β. Φάβης: "Καθώς η Ηρα κατά τον αρχαίον μύθον λουομένη εις τα ύδατα του Κανάθου ανέκτα παρθενικήν ακμήν και κάλλος, ούτω και οι εισερχόμενοι εις το Εθνικόν Παιδευτήριον της Μακρονήσου αποκαθαίρονται από παντός πνευματικού ρύπου και ψυχικής σκωρίας και ανακτούν νέαν άλκην και ρώμην". Ο κατάλογος των υμνητών της Μακρονήσου δεν έχει τελειωμό. Είναι όμως αρκετά διδακτικός να τον ξεφυλλίζει κανείς.

Σήμερα, 50 χρόνια μετά το άνοιγμα του ελληνικού Νταχάου, φυλλομετρώντας τις εφημερίδες της εποχής, θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μια συνοπτική εικόνα για το πώς ο Τύπος αντιμετώπισε αυτό το κολαστήριο στο ξεκίνημά του. Είναι μια προσπάθεια μνήμης, από την οποία ο Τύπος δε γίνεται να εξαιρεθεί, αφού ως τέταρτη εξουσία - όπως συνήθως τον αποκαλούν - έχει τις δικές του ευθύνες και στα θετικά και στα εγκλήματα της ιστορίας. Στις μέρες μας φυσικά δεν υπάρχει ουσιαστικά διχογνωμία για το τι ήταν πραγματικά η Μακρόνησος. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι η λήθη είναι ή πρέπει να είναι το αποτέλεσμα μιας συμφωνίας για το παρελθόν. Ισως αυτό να συνέφερε όσους συνεχίζουν να υπηρετούν τα ίδια συμφέροντα που οδήγησαν στον - τότε - αποκαλούμενο νέο Παρθενώνα. Κι ίσως ακριβώς γι' αυτό το λόγο οι νέες γενιές πρέπει να μαθαίνουν. Διότι η Μακρόνησος όντως υπήρξε ένας Παρθενώνας. Απ' την ανάποδη όμως. Γιατί αν ο Παρθενώνας είναι το κόσμημα του ανθρώπινου πολιτισμού, η Μακρόνησος είναι η ντροπή και η καταισχύνη του.

(2) Πάνω από 57 εκατομμύρια οι φτωχοί στην Ευρωπαϊκή Ενωση

Θα πιστεύατε, αν σας έλεγαν, ότι στις 15 χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης - στις οποίες περιλαμβάνονται και η Γερμανία, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ιταλία (που ανήκουν στο κλαμπ των 7 πιο ανεπτυγμένων ή πλούσιων χωρών του κόσμου) - υπάρχουν τουλάχιστον 57 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν κάτω από το όριο φτώχειας; Μη βιαστείτε να απαντήσετε. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια, που γίνεται ακόμη πιο πικρή όσο πλησιάζουμε προς το έτος 2000 - τη νέα χιλιετηρίδα - και σίγουρα, μη σκεφτείτε, ότι πρόκειται για κίτρινη προπαγάνδα, από τη σκοπιά εκείνων που θέλουν να υπονομεύσουν το Μάαστριχτ και την πορεία προς την Οικονομική και Νομισματική Ενωση για τη μεγάλη και ισχυρή Ευρώπη.

Η είδηση για τον αριθμό των φτωχών, στην Ευρώπη, που ήρθε από τις Βρυξέλλες (τη μετέδωσαν τα διεθνή πρακτορεία στις 14-5-1997 και δημοσιεύτηκε στον Αθηναϊκό Τύπο στις 15-5-97), έλεγε τα εξής:

"Οι 15 χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, σωστά; Λάθος, λέει μια νέα έκθεση που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: 57 εκατομμύρια άνθρωποι, με άλλα λόγια ένας στους έξι Ευρωπαίους, είναι φτωχοί. Σύμφωνα με τη μελέτη, υπάρχουν σχεδόν 23 εκατομμύρια φτωχά νοικοκυριά στην Ευρώπη, στα οποία 13 εκατομμύρια παιδιά ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας".

Σχολιάζοντας το περιεχόμενο αυτής της έκθεσης, η Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, σημείωνε: "Η μελέτη παρέχει στατιστικές που αποτυπώνουν την περίπλοκη πραγματικότητα της φτώχειας και της εισοδηματικής ανισότητας σε όλη την Ευρώπη. Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός που οδηγεί στη φτώχεια επηρεάζει πάρα πολλούς ανθρώπους σε όλη την ΕΕ, τόσο στα εύπορα όσο και στα λιγότερο εύπορα κράτη - μέλη".

Στην ίδια ανταπόκριση από τις Βρυξέλλες, επισημαινόταν μεταξύ άλλων ότι:

  • "Ο κίνδυνος της φτώχειας είναι υψηλός μεταξύ των οικογενειών με παιδιά, ιδιαίτερα στα νοικοκυριά με ένα γονιό, σύμφωνα με την έκθεση. Οι οικογένειες με τρία ή περισσότερα παιδιά τείνουν επίσης να πέσουν κάτω από το όριο της φτώχειας".
  • "Τάση προς τη φτώχεια εμφανίζουν επίσης οι ηλικιωμένοι που ζουν μόνοι τους".
Σύμφωνα με τον ορισμό της ΕΕ, φτωχοί είναι εκείνοι των οποίων "οι πόροι- υλικοί, πολιτιστικοί και κοινωνικοί -είναι τόσο περιορισμένοι, ώστε να τους αποκλείουν από το ελάχιστο αποδεκτό βιοτικό επίπεδο στο κράτος - μέλος στο οποίο ζουν". Οι εμπειρογνώμονες της ΕΕ λένε πως τα φτωχά νοικοκυριά έχουν εισόδημα το μισό του μέσου όρου της χώρας στην οποία ζουν.Ποιοι είναι οι... περισσότερο φτωχοί

Με βάση τον ορισμό αυτό, η ΕΕ διαπιστώνει ότι οι περισσότεροι φτωχοί, στις χώρες - μέλη τους, είναι:

  • Στη Βρετανία, που ο αριθμός των φτωχών ξεπερνά τα 12 εκατομμύρια. Αυτά είναι τα "επιτεύγματα" της σκληρής αντιλαϊκής πολιτικής - της γνωστής σαν νεοφιλελεύθερης πολιτικής των κυβερνήσεων Θάτσερ και Μέιτζορ - που κάποιοι προβάλλουν σαν παράδειγμα προς μίμηση για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών και άλλων οικονομικών προβλημάτων στην Ελλάδα. Το τίμημα του"νοικοκυρέματος" της βρετανικής οικονομίας, που επιτεύχθηκε με τη θατσερική πολιτική των άκρατων ιδιωτικοποιήσεων και του ξηλώματος του κράτους πρόνοιας, το πλήρωσαν ακριβά οι εργαζόμενοι της Αγγλίας, καθώς συνέπεια αυτής της πολιτικής ήταν να αυξηθεί στα ύψη ο αριθμός των Αγγλων που ζουν στη φτώχεια και την εξαθλίωση. Κι όμως, η νέα κυβέρνηση του "Εργατικού" κόμματος του "σαραντάρη" Τόνι Μπλερ, δε δείχνει πρόθυμη να αλλάξει ουσιαστικά την πολιτική, σε σχέση με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική της κ. Θάτσερ και του κ. Μέιτζορ...
  • Στην Ιρλανδία, με 10 εκατομμύρια φτωχούς, που κατέχει τη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών - μελών της ΕΕ. Οσο για τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, την οποία πέτυχε η Ιρλανδία... οι εργαζόμενοι της χώρας όχι μόνο δεν κέρδισαν τίποτα, αλλά παράλληλα με τους γοργούς ρυθμούς ανάπτυξης είχαμε στην Ιρλανδία έκρηξη της ανεργίας (κοντά στο 25%) αλλά και της φτώχειας.
  • Στη Γερμανία, με 9 εκατομμύρια φτωχούς (τρίτη θέση).
  • Στην Ισπανία και τη Γαλλία με 7 εκατομμύρια φτωχούς.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα πάντα με την ίδια έκθεση, κάτω από αυτό το ελάχιστο εισοδηματικό όριο φτώχειας, ζούσαν περίπου 2,5 εκατομμύρια άτομα, ενώ ανάμεσα στα 2,5 εκατομμύρια φτωχούς στην Ελλάδα συγκαταλέγονται και 380 χιλιάδες παιδιά κάτω των 16 ετών. Αξίζει να λεχθεί ότι όλοι αυτοί οι φτωχοί δεν είναι αυτονόητα και άνεργοι, οι μισοί σχεδόν από αυτούς είναι είτε εργαζόμενοι, με πολύ μικρές αμοιβές, είτε μικροσυνταξιούχοι.

Ενδιαφέρον, έχει και η επισήμανση της Κομισιόν, πως "ο κίνδυνος της φτώχειας είναι υψηλότερος μεταξύ των ανέργων και των οικονομικά ανενεργών νοικοκυριών" και η διαπίστωση πως "οι εργαζόμενοι φτωχοί, αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο των φτωχών νοικοκυριών της Ευρώπης".

Επιχειρώντας να εξωραϊσει την εικόνα, της Ευρώπης με τα 57 εκατομμύρια των φτωχών, αξιωματούχος της Κοινότητας σχολιάζοντας το περιεχόμενο της έκθεσης υποστήριζε πως "οι αριθμοί επιβεβαιώνουν ότι η φτώχεια δεν εξαφανίζεται αυτομάτως με την πρόοδο και την οικονομική ανάπτυξη". Με τη δήλωση αυτή, στην ουσία, άφηνε να εννοηθεί, ότι όσο προχωρά η καπιταλιστική ανασυγκρότηση της Ευρώπης στην πορεία προς της ΟΝΕ, ο αριθμός των φτωχών θα αυξηθεί και ότι το κομμάτι της πίτας από την αύξηση του πλούτου (του ΑΕΠ) θα το τσεπώσουν οι πολυεθνικές και οι κάθε είδους συνεταίροι τους.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι ο αρμόδιος για τις κοινωνικές υποθέσεις, επίτροπος Πέτραγκ Φλιν,μετά τη δημοσίευση αυτών των στοιχείων δήλωσε ότι τα συμπεράσματα της έκθεσης τον έπεισαν για την... "αναγκαιότητα να συνεχίσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο ένα διάλογο για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού με τα κράτη - μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους και τους εκπροσώπους της λεγόμενης κοινωνίας των πολιτών". Και φυσικά, πίσω από τα λόγια, κρύβονται τα σχέδια του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών, για τη συνέχιση των πολιτικών λιτότητας - που θα προκαλέσουν έξαρση της φτώχειας - με μπόλικο "κοινωνικό διάλογο" μεταξύ κυβερνήσεων - εργοδοτών και εργαζομένων, σαν κι αυτόν που προωθεί στην Ελλάδα η κυβέρνηση Σημίτη.

ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ - 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ
Το κολαστήριο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας

Στις 27 Μαϊου 1947 άνοιξε τις πύλες της η Μακρόνησος ως στρατόπεδο στο οποίο μεταφέρθηκαν για "αναμόρφωση" κομμουνιστές, αριστεροί και δημοκρατικοί φαντάροι, οι οποίοι δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη στην ντόπια ολιγαρχία και τους ξένους προστάτες της, τον αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Ετσι, σιγά - σιγά δημιουργήθηκαν τρία Ειδικά Τάγματα Οπλιτών (Α' ΕΤΟ, Β' ΕΤΟ και Γ' ΕΤΟ) ενώ οι ύποπτοι για το καθεστώς έφεδροι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί σχημάτισαν ξεχωριστό τάγμα. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν εκεί και οι Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών (ΣΦΑ) όπου κρατούνταν οι υπόδικοι στρατοδικείων, οι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ, καθώς και οι αξιωματικοί που έλαβαν μέρος στο κίνημα της Μέσης Ανατολής. Βαθμηδόν η Μακρόνησος έγινε το υπ' αριθμόν 1 κέντρο μέσα από το οποίο το μοναρχοφασιστικό καθεστώς επιχειρούσε με πρωτοφανή βασανιστήρια να σπάσει το ηθικό των δεσμωτών αγωνιστών και να τους επιβάλει να αποκηρύξουν το ΚΚΕ και την Εθνικής Αντίσταση, να τους μετατρέψει, όπου ήταν δυνατόν, σε πειθήνια όργανά του, να τους εξοντώσει ηθικά και σωματικά. Ετσι από τον Ιούλιο του 1948 άρχισαν να μεταφέρονται στη Μακρόνησο και πολιτικοί εξόριστοι που κρατούνταν στα νησιά του Αιγαίου. Εστάλησαν ακόμη - κι αυτό αποτελεί μέγιστο έγκλημα - και νέοι έφηβοι, ανήλικοι τρόφιμοι αναμορφωτηρίων όπως αυτού της Κηφισιάς.

Είναι δύσκολο να πει κανείς με ακρίβεια πόσοι πέρασαν από αυτό το κολαστήριο. Κι ακόμη πιο δύσκολο είναι να περιγράψει τα βασανιστήρια που υπέστησαν όσοι βρέθηκαν εκεί. Αναμφισβήτητα όμως, επρόκειτο για ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης που δεν είχε σε τίποτα να ζηλέψει απ' αυτά των ναζί για τα οποία ακόμη τρέμει κανείς αναλογιζόμενος ότι υπήρξαν. Το πιο φρικιαστικό όμως είναι ότι οι ναζί ουδέποτε ύμνησαν τα δικά τους στρατόπεδα συγκέντρωσης, το Νταχάου, το Αουσβιτς κλπ., σε αντίθεση με τους Ελληνες μαθητές τους που ύμνησαν τη Μακρόνησο κι όσα διαπράχθηκαν εκεί.

Εθνική κολυμβήθρα και σύγχρονος Παρθενώνας ονομάστηκε η Μακρόνησος από την ντόπια αντίδραση. "Το έργον της Μακρονήσου - έλεγε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος - αναγνωριζόμενον ήδη διεθνώς ως παράδειγμα και πρότυπον άξιον μιμήσεως εις όλας τας ελευθέρας χώρας του κόσμου, αποτελεί τίτλο τιμής δι' όλους οι οποίοι συνέβαλαν και συμβάλλουν εις την πραγματοποίησίν του". Στον ίδιο άνθρωπο ανήκει επίσης η δήλωση ότι "στο ξερονήσι αυτό εβλάστησε η Ελλάς ωραιοτέρα από κάθε άλλη φορά". Κι ο Κ. Τσάτσος σημείωνε: "Το έργο που συντελείται εκεί, όσο και αν έχη επαινεθή, δε νομίζομεν ότι έχει κατανοηθή εις όλην του την έκτασιν και δε νομίζομεν ότι έχει βοηθηθή, όσο θα έπρεπε, διά να αποδώσει ακόμη περισσότερα απ' όσα αποδίδει. Χρειάζεται και υλική βοήθεια, χρειάζεται και βοήθεια ηθική, ιδία από μέρους της πνευματικής ηγεσίας του τόπου".

Ιδού τι έλεγε ένας από τους πνευματικούς ηγέτες του τόπου, ο καθηγητής του πανεπιστημίου Β. Φάβης: "Καθώς η Ηρα κατά τον αρχαίον μύθον λουομένη εις τα ύδατα του Κανάθου ανέκτα παρθενικήν ακμήν και κάλλος, ούτω και οι εισερχόμενοι εις το Εθνικόν Παιδευτήριον της Μακρονήσου αποκαθαίρονται από παντός πνευματικού ρύπου και ψυχικής σκωρίας και ανακτούν νέαν άλκην και ρώμην". Ο κατάλογος των υμνητών της Μακρονήσου δεν έχει τελειωμό. Είναι όμως αρκετά διδακτικός να τον ξεφυλλίζει κανείς.

Σήμερα, 50 χρόνια μετά το άνοιγμα του ελληνικού Νταχάου, φυλλομετρώντας τις εφημερίδες της εποχής, θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μια συνοπτική εικόνα για το πώς ο Τύπος αντιμετώπισε αυτό το κολαστήριο στο ξεκίνημά του. Είναι μια προσπάθεια μνήμης, από την οποία ο Τύπος δε γίνεται να εξαιρεθεί, αφού ως τέταρτη εξουσία - όπως συνήθως τον αποκαλούν - έχει τις δικές του ευθύνες και στα θετικά και στα εγκλήματα της ιστορίας. Στις μέρες μας φυσικά δεν υπάρχει ουσιαστικά διχογνωμία για το τι ήταν πραγματικά η Μακρόνησος. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι η λήθη είναι ή πρέπει να είναι το αποτέλεσμα μιας συμφωνίας για το παρελθόν. Ισως αυτό να συνέφερε όσους συνεχίζουν να υπηρετούν τα ίδια συμφέροντα που οδήγησαν στον - τότε - αποκαλούμενο νέο Παρθενώνα. Κι ίσως ακριβώς γι' αυτό το λόγο οι νέες γενιές πρέπει να μαθαίνουν. Διότι η Μακρόνησος όντως υπήρξε ένας Παρθενώνας. Απ' την ανάποδη όμως. Γιατί αν ο Παρθενώνας είναι το κόσμημα του ανθρώπινου πολιτισμού, η Μακρόνησος είναι η ντροπή και η καταισχύνη του.

ΡΩΣΙΑ
Πέθαναν από την πείνα 22 τρόφιμοι ψυχιατρείου

Η θλιβερή εικόνα, για τη σημερινή Ρωσία της φτώχειας και της εξαθλίωσης - όπως την περιγράφουν τα διεθνή πρακτορεία - σίγουρα δεν υπήρχε σε καμιά από τις χώρες της ΕΣΣΔ και του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού

Η κατάσταση στις χώρες της πρώην Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) - σχετικά με την εξάπλωση της πείνας, της εξαθλίωσης, της διαφθοράς και όλων των "αγαθών" του καπιταλιστικού συστήματος - δεν είναι καθόλου καλύτερη. Δε θα αναφερθούμε στη μαφία ή στην έξαρση της διαφθοράς (που ανθεί και αποτελεί συστατικό στοιχείο των ιδιωτικοποιήσεων και της παλινόρθωσης του καπιταλισμού στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ). Θα αναδημοσιεύσουμε ολόκληρη την ανταπόκριση του Αθηναϊκού και του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων από τη Μόσχα, που σκιαγραφεί ανάγλυφα την έξαρση της πείνας και της εξαθλίωσης, με ένα περιστατικό που συνέβη στη Μόσχα και δείχνει τι σημαίνει στην πράξη καπιταλιστικοποίηση της οικονομίας και "νέα τάξη πραγμάτων".

Σύμφωνα λοιπόν με τις ανταποκρίσεις του ΑΠΕ και του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων, που μεταδόθηκε στις 19 Μάη 1997 σε όλες τις χώρες του κόσμου και την Ελλάδα, η εικόνα για τη φτώχεια και την εξαθλίωση που πλήττει τη Ρωσία - και πολύ πιθανόν και τις υπόλοιπες χώρες της πρώην ΕΣΣΔ - περιγράφεται ανάγλυφα με όσα συμβαίνουν σε ψυχιατρείο της Μόσχας. Η εικόνα αυτή, όπως την περιγράφουν οι ανταποκριτές των δύο πρακτορείων από τη Μόσχα - επικαλούμενοι τηλεοπτικό ρεπορτάζ της ρώσικης τηλεόρασης RTR - είναι η ακόλουθη:

"Οι τρόφιμοι ενός ψυχιατρείου κοντά στη Μόσχα πεθαίνουν από την πείνα και οι φρικιαστικές σκηνές που έδειξε το κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο RTR έφεραν στην επιφάνεια, για μια ακόμα φορά, τη δυσλειτουργία του ρωσικού κράτους.

Αποστεωμένοι, ντυμένοι με κουρέλια, όπως τα θύματα των ναζιστών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι διακόσιοι ασθενείς του ψυχιατρείου του Αφονίνο, στην περιοχή Ιαροσλάβ, 300 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Μόσχας, βρίσκονται στα όρια της εξαθλίωσης.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του RTR, είκοσι δύο από τους ασθενείς έχουν ήδη πεθάνει εξαιτίας της έλλειψης τροφίμων. Οι αρχές της πόλης διέκοψαν ξαφνικά το Μάρτη τη χρηματοδότηση του ψυχιατρικού ιδρύματος, παραπέμποντας το θέμα στην περιφερειακή διοίκηση, η οποία μέχρι στιγμής αδιαφορεί...

Τη μέρα που το τηλεοπτικό συνεργείο βρέθηκε στο ψυχιατρείο, το μεσημεριανό συσσίτιο αποτελούνταν από σούπα με μακαρόνια και πατάτες και, όπως δήλωσε το ιατρικό προσωπικό, "τις τελευταίες μέρες οι τρόφιμοι έφαγαν τα... λουλούδια που είχαν τοποθετηθεί γύρω από τα παράθυρα με την ευκαιρία της επετείου της νίκης των Ρώσων εναντίον της ναζιστικής Γερμανίας.

Η μόνη βοήθεια που έχουν προσφέρει οι αρχές - σε διάστημα δύο μηνών - είναι ένα κασόνι φάρμακα, που όμως η ημερομηνία χρήσης τους είχε περάσει".

Πρόκειται πράγματι για θλιβερή εικόνα. Μια εικόνα, που περιγράφει την κατάντια στην οποία έχουν οδηγήσει τη Ρωσία - και όλες γενικότερα τις χώρες της ΕΣΣΔ και του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού - όλοι εκείνοι που έβαλαν την υπογραφή τους στη διάλυση της ΕΣΣΔ και υπέκυψαν στις συντονισμένες πιέσεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, καθώς και πολλών άλλων που συνεργάστηκαν (αντί αδρής αμοιβής) για την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων. Και δύσκολα θα βρεθεί άνθρωπος που θα υποστηρίξει πως - πέρα από τις όποιες αδυναμίες κι αν υπήρχαν στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού - τέτοια προβλήματα και τέτοια κατάντια, σαν κι αυτό που συμβαίνει στο ψυχιατρείο της Μόσχας, υπήρχαν και παλιότερα.

ΗΠΑ
Πάνω από το 22% των μεταναστών κάτω από το όριο φτώχειας

Η γνωστή ρήση "ευημερούν οι αριθμοί και ο κόσμος υποφέρει", ταιριάζει απόλυτα στην περίπτωση των μεταναστών που ζουν στις ΗΠΑ, τη μητρόπολη του ιμπεριαλισμού, που είναι και μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Φτάνει μόνο ν' αναφερθεί πως περίπου ένας στους δέκα μετανάστες - κατοίκους των Ηνωμένων Πολιτειών - πεινάει, καθώς το 1996 ζούσε κάτω από το όριο φτώχειας. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο, πως ο αριθμός των φτωχών μεταναστών, που ζουν στις ΗΠΑ, έχει σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια.

Μη νομίσετε πως πρόκειται για "μαύρη" ή για "αντιιμπεριαλιστική" προπαγάνδα. Οχι, τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται σε μελέτη που δόθηκε στη δημοσιότητα από την αμερικανική Υπηρεσία Απογραφής τον περασμένο Μάη και μεταδόθηκε από τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία.

Σύμφωνα λοιπόν με τη μελέτη της αμερικάνικης Υπηρεσίας Απογραφής:

  • Το 1970 το 4,8% του αμερικανικού πληθυσμού γεννήθηκε στο εξωτερικό. Τον Μάρτιο του 1996 το ποσοστό ήταν 9,3%, δηλαδή 24,6 εκατομμύρια.
  • Η αναλογία αυτή δεν αποτελεί βέβαια ρεκόρ, αφού το 1910 το 14,7% του πληθυσμού είχε γεννηθεί στο εξωτερικό.
  • Οι μετανάστες αυτοί - από τους οποίους το 32,2% πολιτογραφήθηκαν Αμερικανοί - πλήττονται περισσότερο από τη φτώχεια και την ανεργία σε σχέση με όσους γεννήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Συγκεκριμένα, το 22,2% ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και το 4,9% είναι άνεργοι. Το μέσο ετήσιο εισόδημά τους είναι 14.777 δολάρια, ενώ για τους Αμερικανούς είναι 17.835 δολάρια.

Σχολιάζοντας τα στοιχεία της μελέτης, η Κρίστιν Χάνσεν,ανέφερε πως "υπάρχουν μεγάλες διαφορές που οφείλονται στο εάν τα άτομα αυτά πολιτογραφήθηκαν ή όχι στις ΗΠΑ και για το πότε έφθασαν στη χώρα". Οπως εξήγησε η ίδια, αυτοί που έφθασαν στη δεκαετία του '90 είναι σε γενικές γραμμές φτωχότεροι συγκριτικά με τους Αμερικανούς, αλλά μετά από μερικές χρονιές η διαφορά μειώνεται. Αυτοί που έφθασαν στη δεκαετία του '70 είναι στην ίδια οικονομική κατάσταση με τους Αμερικανούς.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
Εδειξαν την "ευαισθησία" τους για την... εξάλειψη της φτώχειας

Το 1996, που ήταν Διεθνές Ετος για την Εξάλειψη της Φτώχειας, η ΕΕ αποφάσισε το "σφαγιασμό" των κονδυλίων που διατίθενται από τα κοινοτικά ταμεία για την... αντιμετώπιση της φτώχειας

Το 1996 είχε χαρακτηριστεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων ΕΘνών Διεθνές Ετος για την Εξάλειψη της Φτώχειας. Ομως, όπως δείχνουν οι διεθνείς εξελίξεις, το 1996, ήταν μια ακόμη χρονιά που η φτώχεια αγκάλιασε ακόμη μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού της Γης, ενώ το 1997 προστέθηκαν στη στρατιά των φτωχών και των ανέργων εκατομμύρια ανθρώπων σε πλούσιες και φτωχές χώρες. Αιτία, η κερδοσκοπική ασυδοσία του μεγάλου κεφαλαίου και των διαφόρων κέντρων που υπηρετούν με ευλαβική συνέπεια την πολιτική της μονόπλευρης λιτότητας ανά τον κόσμο.

Τα κέντρα που στηρίζουν τις πολιτικές και την εφαρμογή του "διεθνούς μοντέλου" μονόπλευρης λιτότητας στα πλατιά λαϊκά στρώματα και κατά συνέπεια συμβάλουν στην εξάπλωση της φτώχειας, είναι γνωστά. Σε διεθνές επίπεδο, είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η Ευρωπαϊκή Ενωση και τα παρακλάδια στις διάφορες χώρες, που είναι κυρίως οι "συνδικαλιστικές" οργανώσεις των μεγαλοεπιχειρηματιών, όπως οι Σύνδεσμοι Βιομηχάνων, εφοπλιστών κλπ.

Προσφέροντας δείγματα γραφής για τους απώτερους στόχους του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών, η Γενική Διεύθυνση V της Ευρωπαϊκής Επιτροπής - υλοποιώντας τις εντολές του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών - είχε ανακοινώσει την απόφασή της να περικόψει τα αντίστοιχα κονδύλια για την αντιμετώπιση της φτώχειας από 13 εκατ. ECU (περίπου 3,9 δισ. δραχμές), που είχαν δοθεί το 1995 σε 9 εκατ. (περίπου 2,7 δισ. δραχμές). Ηταν μια έμπρακτη απόδειξη για τον τρόπο που η ΕΕ ξέρει να... τιμά το Διεθνές Ετος για την Εξάλειψη της Φτώχειας.

Με τέτοια... γενναία μέτρα, πως να μην αυξάνουν και πληθαίνουν κάθε χρόνο οι φτωχοί στις χώρες - μέλη της ΕΕ; Βλέπεται, όσο μεγαλύτερη ανεργία - φτώχεια και εξαθλίωση, τόσο πιο φτηνά γίνονται τα μεροκάματα. Αυτή την Ευρώπη θέλουν να χτίσουν οι κάθε είδους θιασώτες του Μάαστριχτ, που καμώνονται πως τους ανησυχεί η έξαρση της ανεργίας και ετοιμάζονται να την αντιμετωπίσουν με νέα αντιλαϊκά μέτρα και μπόλικο "κοινωνικό διάλογο"...

ΡΩΣΙΑ
Πέθαναν από την πείνα 22 τρόφιμοι ψυχιατρείου

Η θλιβερή εικόνα, για τη σημερινή Ρωσία της φτώχειας και της εξαθλίωσης - όπως την περιγράφουν τα διεθνή πρακτορεία - σίγουρα δεν υπήρχε σε καμιά από τις χώρες της ΕΣΣΔ και του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού

Η κατάσταση στις χώρες της πρώην Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) - σχετικά με την εξάπλωση της πείνας, της εξαθλίωσης, της διαφθοράς και όλων των "αγαθών" του καπιταλιστικού συστήματος - δεν είναι καθόλου καλύτερη. Δε θα αναφερθούμε στη μαφία ή στην έξαρση της διαφθοράς (που ανθεί και αποτελεί συστατικό στοιχείο των ιδιωτικοποιήσεων και της παλινόρθωσης του καπιταλισμού στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ). Θα αναδημοσιεύσουμε ολόκληρη την ανταπόκριση του Αθηναϊκού και του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων από τη Μόσχα, που σκιαγραφεί ανάγλυφα την έξαρση της πείνας και της εξαθλίωσης, με ένα περιστατικό που συνέβη στη Μόσχα και δείχνει τι σημαίνει στην πράξη καπιταλιστικοποίηση της οικονομίας και "νέα τάξη πραγμάτων".

Σύμφωνα λοιπόν με τις ανταποκρίσεις του ΑΠΕ και του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων, που μεταδόθηκε στις 19 Μάη 1997 σε όλες τις χώρες του κόσμου και την Ελλάδα, η εικόνα για τη φτώχεια και την εξαθλίωση που πλήττει τη Ρωσία - και πολύ πιθανόν και τις υπόλοιπες χώρες της πρώην ΕΣΣΔ - περιγράφεται ανάγλυφα με όσα συμβαίνουν σε ψυχιατρείο της Μόσχας. Η εικόνα αυτή, όπως την περιγράφουν οι ανταποκριτές των δύο πρακτορείων από τη Μόσχα - επικαλούμενοι τηλεοπτικό ρεπορτάζ της ρώσικης τηλεόρασης RTR - είναι η ακόλουθη:

"Οι τρόφιμοι ενός ψυχιατρείου κοντά στη Μόσχα πεθαίνουν από την πείνα και οι φρικιαστικές σκηνές που έδειξε το κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο RTR έφεραν στην επιφάνεια, για μια ακόμα φορά, τη δυσλειτουργία του ρωσικού κράτους.

Αποστεωμένοι, ντυμένοι με κουρέλια, όπως τα θύματα των ναζιστών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι διακόσιοι ασθενείς του ψυχιατρείου του Αφονίνο, στην περιοχή Ιαροσλάβ, 300 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Μόσχας, βρίσκονται στα όρια της εξαθλίωσης.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του RTR, είκοσι δύο από τους ασθενείς έχουν ήδη πεθάνει εξαιτίας της έλλειψης τροφίμων. Οι αρχές της πόλης διέκοψαν ξαφνικά το Μάρτη τη χρηματοδότηση του ψυχιατρικού ιδρύματος, παραπέμποντας το θέμα στην περιφερειακή διοίκηση, η οποία μέχρι στιγμής αδιαφορεί...

Τη μέρα που το τηλεοπτικό συνεργείο βρέθηκε στο ψυχιατρείο, το μεσημεριανό συσσίτιο αποτελούνταν από σούπα με μακαρόνια και πατάτες και, όπως δήλωσε το ιατρικό προσωπικό, "τις τελευταίες μέρες οι τρόφιμοι έφαγαν τα... λουλούδια που είχαν τοποθετηθεί γύρω από τα παράθυρα με την ευκαιρία της επετείου της νίκης των Ρώσων εναντίον της ναζιστικής Γερμανίας.

Η μόνη βοήθεια που έχουν προσφέρει οι αρχές - σε διάστημα δύο μηνών - είναι ένα κασόνι φάρμακα, που όμως η ημερομηνία χρήσης τους είχε περάσει".

Πρόκειται πράγματι για θλιβερή εικόνα. Μια εικόνα, που περιγράφει την κατάντια στην οποία έχουν οδηγήσει τη Ρωσία - και όλες γενικότερα τις χώρες της ΕΣΣΔ και του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού - όλοι εκείνοι που έβαλαν την υπογραφή τους στη διάλυση της ΕΣΣΔ και υπέκυψαν στις συντονισμένες πιέσεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, καθώς και πολλών άλλων που συνεργάστηκαν (αντί αδρής αμοιβής) για την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων. Και δύσκολα θα βρεθεί άνθρωπος που θα υποστηρίξει πως - πέρα από τις όποιες αδυναμίες κι αν υπήρχαν στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού - τέτοια προβλήματα και τέτοια κατάντια, σαν κι αυτό που συμβαίνει στο ψυχιατρείο της Μόσχας, υπήρχαν και παλιότερα.

ΗΠΑ
Πάνω από το 22% των μεταναστών κάτω από το όριο φτώχειας

Η γνωστή ρήση "ευημερούν οι αριθμοί και ο κόσμος υποφέρει", ταιριάζει απόλυτα στην περίπτωση των μεταναστών που ζουν στις ΗΠΑ, τη μητρόπολη του ιμπεριαλισμού, που είναι και μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Φτάνει μόνο ν' αναφερθεί πως περίπου ένας στους δέκα μετανάστες - κατοίκους των Ηνωμένων Πολιτειών - πεινάει, καθώς το 1996 ζούσε κάτω από το όριο φτώχειας. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο, πως ο αριθμός των φτωχών μεταναστών, που ζουν στις ΗΠΑ, έχει σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια.

Μη νομίσετε πως πρόκειται για "μαύρη" ή για "αντιιμπεριαλιστική" προπαγάνδα. Οχι, τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται σε μελέτη που δόθηκε στη δημοσιότητα από την αμερικανική Υπηρεσία Απογραφής τον περασμένο Μάη και μεταδόθηκε από τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία.

Σύμφωνα λοιπόν με τη μελέτη της αμερικάνικης Υπηρεσίας Απογραφής:

  • Το 1970 το 4,8% του αμερικανικού πληθυσμού γεννήθηκε στο εξωτερικό. Τον Μάρτιο του 1996 το ποσοστό ήταν 9,3%, δηλαδή 24,6 εκατομμύρια.
  • Η αναλογία αυτή δεν αποτελεί βέβαια ρεκόρ, αφού το 1910 το 14,7% του πληθυσμού είχε γεννηθεί στο εξωτερικό.
  • Οι μετανάστες αυτοί - από τους οποίους το 32,2% πολιτογραφήθηκαν Αμερικανοί - πλήττονται περισσότερο από τη φτώχεια και την ανεργία σε σχέση με όσους γεννήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Συγκεκριμένα, το 22,2% ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και το 4,9% είναι άνεργοι. Το μέσο ετήσιο εισόδημά τους είναι 14.777 δολάρια, ενώ για τους Αμερικανούς είναι 17.835 δολάρια.

Σχολιάζοντας τα στοιχεία της μελέτης, η Κρίστιν Χάνσεν,ανέφερε πως "υπάρχουν μεγάλες διαφορές που οφείλονται στο εάν τα άτομα αυτά πολιτογραφήθηκαν ή όχι στις ΗΠΑ και για το πότε έφθασαν στη χώρα". Οπως εξήγησε η ίδια, αυτοί που έφθασαν στη δεκαετία του '90 είναι σε γενικές γραμμές φτωχότεροι συγκριτικά με τους Αμερικανούς, αλλά μετά από μερικές χρονιές η διαφορά μειώνεται. Αυτοί που έφθασαν στη δεκαετία του '70 είναι στην ίδια οικονομική κατάσταση με τους Αμερικανούς.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
Εδειξαν την "ευαισθησία" τους για την... εξάλειψη της φτώχειας

Το 1996, που ήταν Διεθνές Ετος για την Εξάλειψη της Φτώχειας, η ΕΕ αποφάσισε το "σφαγιασμό" των κονδυλίων που διατίθενται από τα κοινοτικά ταμεία για την... αντιμετώπιση της φτώχειας

Το 1996 είχε χαρακτηριστεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων ΕΘνών Διεθνές Ετος για την Εξάλειψη της Φτώχειας. Ομως, όπως δείχνουν οι διεθνείς εξελίξεις, το 1996, ήταν μια ακόμη χρονιά που η φτώχεια αγκάλιασε ακόμη μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού της Γης, ενώ το 1997 προστέθηκαν στη στρατιά των φτωχών και των ανέργων εκατομμύρια ανθρώπων σε πλούσιες και φτωχές χώρες. Αιτία, η κερδοσκοπική ασυδοσία του μεγάλου κεφαλαίου και των διαφόρων κέντρων που υπηρετούν με ευλαβική συνέπεια την πολιτική της μονόπλευρης λιτότητας ανά τον κόσμο.

Τα κέντρα που στηρίζουν τις πολιτικές και την εφαρμογή του "διεθνούς μοντέλου" μονόπλευρης λιτότητας στα πλατιά λαϊκά στρώματα και κατά συνέπεια συμβάλουν στην εξάπλωση της φτώχειας, είναι γνωστά. Σε διεθνές επίπεδο, είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η Ευρωπαϊκή Ενωση και τα παρακλάδια στις διάφορες χώρες, που είναι κυρίως οι "συνδικαλιστικές" οργανώσεις των μεγαλοεπιχειρηματιών, όπως οι Σύνδεσμοι Βιομηχάνων, εφοπλιστών κλπ.

Προσφέροντας δείγματα γραφής για τους απώτερους στόχους του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών, η Γενική Διεύθυνση V της Ευρωπαϊκής Επιτροπής - υλοποιώντας τις εντολές του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών - είχε ανακοινώσει την απόφασή της να περικόψει τα αντίστοιχα κονδύλια για την αντιμετώπιση της φτώχειας από 13 εκατ. ECU (περίπου 3,9 δισ. δραχμές), που είχαν δοθεί το 1995 σε 9 εκατ. (περίπου 2,7 δισ. δραχμές). Ηταν μια έμπρακτη απόδειξη για τον τρόπο που η ΕΕ ξέρει να... τιμά το Διεθνές Ετος για την Εξάλειψη της Φτώχειας.

Με τέτοια... γενναία μέτρα, πως να μην αυξάνουν και πληθαίνουν κάθε χρόνο οι φτωχοί στις χώρες - μέλη της ΕΕ; Βλέπεται, όσο μεγαλύτερη ανεργία - φτώχεια και εξαθλίωση, τόσο πιο φτηνά γίνονται τα μεροκάματα. Αυτή την Ευρώπη θέλουν να χτίσουν οι κάθε είδους θιασώτες του Μάαστριχτ, που καμώνονται πως τους ανησυχεί η έξαρση της ανεργίας και ετοιμάζονται να την αντιμετωπίσουν με νέα αντιλαϊκά μέτρα και μπόλικο "κοινωνικό διάλογο"...

ΛΕΖΑΝΤΑ

φ1

Μια ηλικιωμένη γυναίκα σε κεντρικό, εμπορικό, δρόμο της Φρανκφούρτης επαιτεί λίγα χρήματα από τους διερχόμενους συμπατριώτες της

φ3

Η μικρή Λίζα, μόλις 6 χρόνων, παίζει βιολί στην πλατεία της Μόσχας, ενώ η μητέρας της, δίπλα, ξεκουράζεται. Ο πατέρας έχει πεθάνει και προσπαθεί μ' αυτό τον τρόπο να εξοικονομήσει τα προς το ζην. Οι εικόνες αυτές είναι πλέον καθεστώς στην πρώην Σοβιετική Ενωση

φ2

Μένει μόνιμα στο μετρό και ζει από την όποια "βοήθεια" του δίνουν. Ενας από τους πολλούς αστέγους στο Παρίσι

ΛΕΖΑΝΤΕΣ

Σκίτσο που δημοσιεύτηκε στο "Ριζοσπάστη", στις 5 Οκτώβρη του 1947, με τον τίτλο "ΕΛΛΗΝΟ - ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΑΝΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΥ"

Δημοσιεύτηκε στο "ΡΙΖΟ ΤΗΣΔΕΥΤΕΡΑΣ", στις 6 Οκτώβρη του 1947

ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ το δεύτερο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος στη Μακρόν

ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ το δεύτερο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος στη Μακρόνησο

ΛΕΖΑΝΤΑ

φ1

Μια ηλικιωμένη γυναίκα σε κεντρικό, εμπορικό, δρόμο της Φρανκφούρτης επαιτεί λίγα χρήματα από τους διερχόμενους συμπατριώτες της

φ3

Η μικρή Λίζα, μόλις 6 χρόνων, παίζει βιολί στην πλατεία της Μόσχας, ενώ η μητέρας της, δίπλα, ξεκουράζεται. Ο πατέρας έχει πεθάνει και προσπαθεί μ' αυτό τον τρόπο να εξοικονομήσει τα προς το ζην. Οι εικόνες αυτές είναι πλέον καθεστώς στην πρώην Σοβιετική Ενωση

φ2

Μένει μόνιμα στο μετρό και ζει από την όποια "βοήθεια" του δίνουν. Ενας από τους πολλούς αστέγους στο Παρίσι

ΛΕΖΑΝΤΕΣ

Σκίτσο που δημοσιεύτηκε στο "Ριζοσπάστη", στις 5 Οκτώβρη του 1947, με τον τίτλο "ΕΛΛΗΝΟ - ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΑΝΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΥ"

Δημοσιεύτηκε στο "ΡΙΖΟ ΤΗΣΔΕΥΤΕΡΑΣ", στις 6 Οκτώβρη του 1947

ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ το δεύτερο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος στη Μακρόν

ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ το δεύτερο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος στη Μακρόνησο



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ