Οι προτάσεις είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα του ΠΑΜΕ Εκπαιδευτικών (http://www.edupame.gr) και μάλιστα είναι ανοιχτές για εμπλουτισμό και προβληματισμό.

Στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο μήνας Απρίλης, στον οποίο το ΠΑΜΕ προτείνει ως θέμα: «Η επιστήμη και η γνώση στην υπηρεσία του Ανθρώπου», αξιοποιώντας επετείους όπως το ταξίδι του Γ. Γκαγκάριν στο διάστημα (12 Απρίλη 1961) ή ο θάνατος του Αλμπερτ Αϊνστάιν (18 Απρίλη 1955). Στο πλαίσιο αυτό προτείνονται θεατρικά και κινηματογραφικά έργα, βιβλία, άρθρα και άλλα υλικά που μπορούν να αξιοποιηθούν σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις.

«Κοπεγχάγη» του Μάικλ Φρέιν

Το έργο παρουσιάστηκε στο Λονδίνο το 1998 για πρώτη φορά και αποτέλεσε αντικείμενο πολλών συζητήσεων στην κοινότητα των ιστορικών της επιστήμης. Είναι βασισμένο σε μια συνάντηση - γεγονός, ανάμεσα στους δύο από τους σημαντικότερους νομπελίστες φυσικούς όλων των εποχών, τον Γερμανό Βέρνερ Χάιζενμπεργκ (1901 - 1976) και τον Δανό Νηλς Μπορ (1885 - 1962). Ο Φρέιν δημιούργησε μια φανταστική συζήτηση που πραγματοποιείται μετά το θάνατό τους, προσπαθώντας να δώσουν τέλος στις εκκρεμότητες σχετικά με το τι ακριβώς ειπώθηκε μεταξύ τους σε κείνη τη σύντομη συνάντησή τους το 1941 που αποτέλεσε και το τέλος της προσωπικής τους σχέσης. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε η περίφημη συνάντηση ήταν αρνητικές μιας και έλαβε χώρα στην κατεχόμενη από τα γερμανικά στρατεύματα Κοπεγχάγη, ενώ οι ναζί είχαν ήδη αρχίσει τις έρευνες για την κατασκευή της ατομικής βόμβας. Το έργο θέτει ερωτήματα γύρω από την πορεία της επιστήμης και της πολιτικής, αλλά και τη μεταξύ τους σχέση κατά τον 20ό αιώνα.

«Γαλιλαίος» (ή «Η ζωή του Γαλιλαίου») του Μπέρτολτ Μπρεχτ

Η εξωτερική αφορμή για το γράψιμο του «ΓΑΛΙΛΑΙΟΥ» από τον Μπρεχτ ήταν η είδηση της επιτυχίας των Γερμανών φυσικών να διασπάσουν το άτομο του ουρανίου. Με τη βοήθεια του Γαλιλαίου, ο Μπρεχτ έθιξε και ανέλυσε δύο ερωτήματα του 2ου αιώνα: Αφ' ενός μεν το θέμα της επιστημονικής προόδου και της κοινωνικής ηθικής και αφ' ετέρου το θέμα, που είχε θίξει και στις Πέντε Δυσκολίες για να γράψεις την Αλήθεια, δηλαδή το θέμα της επιβολής και της εφαρμογής μιας γνωστής πια αλήθειας, κάτω από την εξουσία μιας δύναμης, που προσπαθεί ν' αποκρύψει την εν λόγω αλήθεια, γιατί απειλεί την ύπαρξή της. Στο έργο, το πρόσωπο του Γαλιλαίου είναι διχασμένο. Από τη μια, παρουσιάζεται σαν μεγάλος άνδρας, σπουδαίος σοφός, που μοναδικό του πάθος είναι η έρευνα, τόσο που του είναι αδύνατον να την εγκαταλείψει. Στα ύστερά του χρόνια όμως, αυτή η ίδια η έρευνα του έγινε βάρος και αυτοσκοπός, μια και απαρνήθηκε την εφαρμογή της. Το πάθος του Γαλιλαίου για την έρευνα, ο τρόπος του να κινείται, να διδάσκει, η πίστη του στη λογική, η γνώση του σχετικά με τις κοινωνικές συνέπειες των ανακαλύψεών του, η κατανόηση της αναγκαιότητας της κοινωνικής αλλαγής, η συμπάθειά του για τους αγρότες της Καμπανίας, για τους οποίους τελικά και δουλεύει - είναι όλα χαρακτηριστικά του Μπρεχτ. Το ότι ο Γαλιλαίος δεν είναι ούτε ήρωας ούτε μάρτυρας, δεν τον κάνει απορριπτέο από τον Μπρεχτ.

«Η δίκη των πιθήκων» («Ιnherit the wind», 1960, σκηνοθεσία: Στ. Κράμερ, σενάριο: Ζ. Λόρενς και Ρ. Λι)

Μια κλασική ταινία που εμπνεύστηκε το θέμα της από την πραγματική ιστορία της πολύκροτης «Δίκης των Πιθήκων», γεγονός που συνέβη στην Αμερική του 1925, και είναι γνωστή με το όνομα «Η δίκη του Σκόουπς». Η ταινία βασίστηκε στο θεατρικό έργο των Τζερόμ Λόρενς και Ρόμπερτ Λι, γυρίστηκε τρεις φορές σαν τηλεταινία και διεκδίκησε τέσσερα «Οσκαρ».

Ενας καθηγητής βιολογίας έχει παραβεί τον πρόσφατο νόμο που απαγορεύει τη διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης του Δαρβίνου στα δημόσια σχολεία, αφήνοντας πλεονέκτημα στην αντίπαλη θεωρία του Δημιουργισμού. Η ταινία παρουσιάζει μια διασκευή της πολυήμερης δίκης που έγινε επίκεντρο της κοινής γνώμης και το αποτέλεσμά της ακόμη και σήμερα είναι αμφιλεγόμενο. Στη δίκη μονομαχούν δύο διάσημοι δικηγόροι: ο Χένρι Ντράμοντ που αναπαριστά τον προοδευτικό Κλάρενς Ντάροου και ο φονταμενταλιστής Μάθιου Χάρισσον Μπρέιντι που αναπαριστά τον Γουίλιαμ Τζένινγκς Μπράιαν. Το θεατρικό έργο και η μεταφορά στον κινηματογράφο πέρα από την αντίδραση στη μισαλλοδοξία και την οπισθοδρομική σκέψη των φανατικών θρησκόληπτων χριστιανών, στάθηκε και σαν κατηγορώ απέναντι στο Μακαρθισμό που στοίχειωσε την αμερικάνικη πολιτική σκηνή για χρόνια μέχρι να ξεριζωθεί. Εξ ου και ο αγγλικός τίτλος από το βιβλικό ρητό: «Αυτός που θα αναστατώσει το δικό του οίκο θα κληρονομήσει αέρα».

«2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» («2001: A Space Odyssey», σκηνοθεσία: Στ. Κιούμπρικ, σενάριο: Στ. Κιούμπρικ και Α. Κλαρκ)

Ταινία επιστημονικής φαντασίας. Το σενάριο είναι εν μέρει βασισμένο στο διήγημα του Α. Κλαρκ «The Sentinel». Το φιλμ περιστρέφεται γύρω από θέματα όπως η ανθρώπινη εξέλιξη, η τεχνητή νοημοσύνη και η εξωγήινη ζωή. Επίσης, είναι αξιοσημείωτο για την επιστημονική ακρίβεια των λεπτομερειών του σεναρίου, τα πρωτοποριακά (για την εποχή τους) ειδικά εφέ, τη χρήση του ήχου ως αφηγηματικού μέσου και την εξαιρετικά λιτή χρήση διαλόγου.

• «Από τη Γη στη Σελήνη» του Ιουλίου Βερν
• «Η Αλίκη στη χώρα των Θαυμάτων» του Λιούις Κάρολ
• «Γράμμα στον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ» του Νικηφόρου Βρεττάκου
• Aστρονομία για παιδιά, του Ε. Λεβιτάν, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»
• Φυσική για παιδιά, του Λ. Σικορούφ, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»
• Η εξέλιξη των ιδεών στη Φυσική - A. Αϊνστάιν, Λ. Ινφελντ, εκδ. «Δωδώνη»
• Η Καταγωγή και η Εξέλιξη του Ανθρώπου, Ο Δαρβίνος και η μαρξιστική θεωρία της ανθρωποκοινωνιογένεσης, των Α. Νοβίκοφ και Μ. Σ. Πλισέτσκι, έκδοση του «Ομίλου Εκπαιδευτικού Προβληματισμού»
• Ο τυφλός ωρολογοποιός, του Ρ. Ντόκινς

Ο συγγραφέας επιθυμεί να δώσει μια αίσθηση της εκπληκτικής πολυπλοκότητας του έμβιου κόσμου σ' όσους δεν την έχουν συνειδητοποιήσει και αφού προκαλέσει δέος για την ύπαρξή της και απορία για τη δημιουργία της, να τους οδηγήσει με στέρεα βήματα στη θαυμάσια και κομψή λύση που έδωσαν ο Δαρβίνος και ο Wallace. Το προκαθορισμένο ξετύλιγμα του σχεδίου του Δημιουργού αντικαταστάθηκε με τη δράση της φυσικής επιλογής, του τυφλού ωρολογοποιού του Dawkins. Τυφλός επειδή δεν βλέπει προς τα πού κατευθύνεται, δεν προσχεδιάζει τις συνέπειες, δεν έχει κάποιον σκοπό. Τυφλός, βέβαια, δεν σημαίνει και τυχαίος. Η έμβια φύση είναι εξαιρετικά «απίθανη» και πολύ «καλοσχεδιασμένη» για να έχει εμφανιστεί τυχαία. Πώς εμφανίστηκε τότε; Ο Dawkins απαντά με την εξαιρετικά απλή λύση που πρότεινε ο Δαρβίνος και ο απροσδόκητος σύμμαχός του ζωογεωγράφος A. R. Wallace: με σταδιακούς βαθμιαίους μετασχηματισμούς από απλές αφετηρίες αρχέγονων οντοτήτων, που ήταν αρκετά απλές ώστε να έχουν εμφανιστεί τυχαία.

• «Logicomix»: graphic novel των Απ. Δοξιάδη και Χρ. Παπαδημητρίου, εικονογραφημένο από τους Αλ. Παπαδάτο και Α. ντι Ντονά

Το βιβλίο βασίστηκε πάνω στη ζωή του μαθηματικού Μπέρτραντ Ράσελ, καθώς και στη λεγόμενη «θεμελιακή αναζήτηση» στα μαθηματικά. Ακολουθώντας τα ίχνη των Θεμελιωτών της Λογικής, μια παρέα στη σύγχρονη Αθήνα αναθέτει στον Μπέρτραντ Ράσελ το ρόλο του οδηγού, αφήνοντάς τον να μας ξεναγήσει σε μια εποχή που σημάδεψε την ιστορία της επιστήμης - και όχι μόνο. Με φόντο τον πόλεμο και τον παραλογισμό του, o Ράσελ μάς ξεναγεί σ' έναν κόσμο όπου η παράνοια καραδοκεί σε κάθε γωνία. Οι ιδεολογικές ζυμώσεις, η πνευματική εξουθένωση, ο ενθουσιασμός της επιτυχίας, η ματαίωση μπροστά στο αδιέξοδο, η επιθυμία για αναγνώριση και πάνω απ' όλα το πάθος για την απόλυτη γνώση χρωματίζουν τους χαρακτήρες του βιβλίου.

• Μια φορά κι έναν καιρό ήταν... η ζωή: Σειρά κινουμένων σχεδίων

Γαλλική παραγωγή, η οποία αναφέρεται στο ανθρώπινο σώμα και τις λειτουργίες του. Κάθε επεισόδιο της σειράς ασχολούνταν με ένα διαφορετικό όργανο ή σύστημα στο ανθρώπινο σώμα. Εξαιρετική για μικρά παιδιά.

• «Γιατί Σοσιαλισμός;» Αρθρο του Α. Αϊνστάιν.
• «Γαλιλαίος: Η μάχη στην αυγή της σύγχρονης επιστήμης» (2013, ντοκιμαντέρ, παραγωγή του Ιδρύματος Ευγενίδου - συνοδεύεται και από e-book).

Η Ιταλία της Αναγέννησης ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς σταθμούς για την περίοδο που οι ιστορικοί ονομάζουν «Επιστημονική Επανάσταση». Σε αυτό το ντοκιμαντέρ παρουσιάζεται η ζωή και το έργο του Γαλιλαίου, οι διαμάχες του και το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναδείχτηκε. Ο Γαλιλαίος χρησιμοποίησε μια νέα μέθοδο στη φυσική φιλοσοφία και αστρονομία βασιζόμενος τόσο στα μαθηματικά και στο πείραμα, όσο και στις κοινωνικές και πολιτικές του συμμαχίες. Η αλήθεια του μαθηματικού και αστρονόμου Γαλιλαίου ήρθε σε σύγκρουση με την αλήθεια των σημαντικότερων φιλοσόφων του 17ου αιώνα και η σύγκρουση αυτή υπήρξε κομβική για ένα πλήθος αλλαγών.