Η συχνότητα, με την οποία επανέρχεται στο προσκήνιο η θεματολογία γύρω από την «κοινωνική οικονομία», και μάλιστα από τα πλέον αρμόδια στελέχη της κυβέρνησης, επαληθεύει τη σημασία που της δίνεται σε ό,τι αφορά τη συμβολή της στο στόχο της καπιταλιστικής ανάκαμψης, που αποτελεί στρατηγική επιδίωξη της συγκυβέρνησης και όλων των άλλων αστικών κομμάτων.

Παράλληλα, όπως θα δούμε παρακάτω, αξιοποιείται από την κυβέρνηση για να καλλιεργήσει προσμονή και αυταπάτες στις εκατοντάδες χιλιάδες των ανέργων ότι λύση στο πρόβλημά τους θα δώσει η ανάπτυξη της «επιχειρηματικότητας», η μετατροπή δηλαδή των ίδιων σε επιχειρηματίες.

Προσπαθεί μ' αυτόν τον τρόπο να συγκαλύψει τις πραγματικές αιτίες της ανεργίας και το σύστημα που τη γεννάει, να αποκόψει τους ανέργους και τις οικογένειές τους από το κίνημα, να αδυνατίσει την πάλη για μέτρα ουσιαστικής προστασίας των ανέργων, για σταθερή δουλειά με πλήρη δικαιώματα για όλους, που είναι ασύμβατα με το σύστημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

Πριν από λίγες μέρες, σε ημερίδα που οργάνωσε το υπουργείο Εργασίας, η Ράνια Αντωνοπούλου, αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας, επισήμανε πως η «κοινωνική οικονομία» αποτελεί έναν «από τους κεντρικούς πυλώνες της οικονομίας (...) εισάγει ένα διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της παραγωγής και διανομής των κερδών της (...) Τα σχήματα της Κοινωνικής Οικονομίας επενδύουν τα κέρδη τους για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον».

Στο πλαίσιο αυτό, ανακοίνωσε ότι η συγκυβέρνηση έχει ως στόχο την «ανάπτυξη συνεταιριστικών δομών και δομών κοινωνικής οικονομίας σε όλους τους κλάδους της οικονομίας...».

Ο Αλέξης Χαρίτσης, υφυπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, χαρακτήρισε κρίσιμο το ρόλο της «κοινωνικής οικονομίας», την οποία συνέδεσε με τη δυνατότητα «του ιδιωτικού τομέα να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες σχετικά με την προσφορά αναγκαίων αγαθών και υπηρεσιών. Η αντιμετώπιση της ανεργίας (...) μπορεί να επιταχυνθεί σημαντικά με την ανάπτυξη και την υποστήριξη συνεργατικών και συνεταιριστικών πρωτοβουλιών».

Ο Γιώργος Σταθάκης, υπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, είπε στην ίδια ημερίδα πως «(η κοινωνική οικονομία) είναι διαφορετικό μοντέλο οικονομίας. Πολύ διαφορετικό από το κρατικό και πολύ διαφορετικό από το ιδιωτικό». Να σημειωθεί ότι σε πρόσφατη συνέντευξή του μίλησε για τη «νέα οικονομία», στην οποία η κυβέρνηση περιλαμβάνει προφανώς και την «κοινωνική οικονομία».

Θυμίζουμε εδώ ότι το πρώτο θεσμικό πλαίσιο για την «κοινωνική οικονομία» στην Ελλάδα φτιάχθηκε από το ΠΑΣΟΚ το 2011. Τώρα, η κυβέρνηση σκοπεύει να ενισχύσει τον τομέα αυτό με νέα νομοθετική πρωτοβουλία, προκειμένου υπερβεί το στενό και πρωτόλειο πλαίσιο δράσης των υφιστάμενων «κοινωνικών επιχειρήσεων» (ΚΟΙΝΣΕΠ), που σήμερα αριθμούν περί τις 1.000, και το οποίο αφορά κυρίως την προσφορά κοινωνικών παροχών και κοινωνικής φροντίδας.

Ενδεικτική των όσων σχεδιάζει η κυβέρνηση είναι η επισήμανση του Αλ. Χαρίτση στην ίδια ημερίδα, ότι «είναι εξαιρετικά επίκαιρο το θέμα της αξιοποίησης του παραγωγικού δυναμικού πτωχευμένων ή εγκαταλειμμένων παραγωγικών μονάδων και η παραχώρησή τους σε συνεταιρισμούς εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές, ή άλλων ανέργων».

Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε, θα μπορούσε να αναπτυχθεί μια «κοινωνική επιχείρηση» από εργάτες, οι οποίοι αναλαμβάνουν ένα εργοστάσιο που έκλεισε ή εγκαταλείφθηκε από τον ιδιοκτήτη του. Ετσι, σύμφωνα με τον ίδιο, θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της ανεργίας και ταυτόχρονα θα προσφέρουν αναγκαία αγαθά στην κοινωνία, συμβάλλοντας στην παραγωγική ανασυγκρότηση! Αναφέρθηκε, μάλιστα, στην ανάγκη «να δημιουργηθούν χρηματοδοτικά εργαλεία» για την «υποστήριξη των εγχειρημάτων κοινωνική οικονομίας».

Οι κινήσεις που γίνονται το τελευταίο διάστημα από την κυβέρνηση, την Τοπική Διοίκηση και μέρος των πρώην εργαζομένων, με τη στήριξη επιχειρηματικών κύκλων, για την επαναλειτουργία επιχειρήσεων που καταστράφηκαν από τον εγχώριο και διεθνή ανταγωνισμό, όπως η «Ενωμένη Κλωστοϋφαντουργία», ή η ΑΓΝΟ, είναι ενδεικτική.

Στην πραγματικότητα, επιβεβαιώνεται η πρόθεση της κυβέρνησης να στηρίξει την επέκταση της «κοινωνικής οικονομίας» σε πολλούς κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας, παρουσιάζοντάς την ως ένα «άλλο» μοντέλο, που οργανώνεται από ιδιώτες, αλλά διαφέρει από τον κρατικό και τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Σ' αυτά της τα σχέδια προσπαθεί να στρατεύσει εργαζόμενους και ανέργους, εμφανίζοντας την «κοινωνική οικονομία» και ως μέσο ανάσχεσης και αντιμετώπισης της ανεργίας, προβάλλοντάς την ταυτόχρονα ως λύση ελκυστική και συμφέρουσα, γιατί είναι τάχα συλλογική εργατική ιδιοκτησία, ενώ είναι καπιταλιστική.

Ωστόσο, η κυβέρνηση δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να επαναφέρει σαν «κάτι νέο και πρωτόγνωρο» το δοκιμασμένο σε άλλες καπιταλιστικές οικονομίες μοντέλο των «συνεταιριστικών επιχειρήσεων», που λειτουργούν όμως με τα ίδια κριτήρια του ανταγωνισμού και του κέρδους και υπάγονται στους ίδιους αδυσώπητους νόμους του καπιταλισμού, όπως όλες οι άλλες κρατικές ή ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Αλλωστε, η «κοινωνική οικονομία» δεν είναι εφεύρημα αυτής ή των προηγούμενων αστικών κυβερνήσεων στην Ελλάδα. Η σοσιαλδημοκρατία είναι που την εφάρμοσε μεταπολεμικά. Η δε ανάπτυξή της αποτελεί έναν από τους διαχρονικούς σκοπούς της ΕΕ, ενταγμένο στο στόχο της ανταγωνιστικότητας, όπως αυτός περιέχεται και στη «Στρατηγική "Ευρώπη 2020"».

Ενδεικτικά αναφέρουμε: «Οργανώνουν νέα και καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα για τη μεγιστοποίηση της ανταγωνιστικότητας (...) Το συνεταιριστικό επιχειρηματικό μοντέλο είναι απολύτως σύμφωνο με τις αξίες της Συνθήκης της ΕΕ και τους στόχους της Στρατηγικής "Ευρώπη 2020" (...) να ληφθούν μέτρα για τη διευκόλυνση της μεταβίβασης των επιχειρήσεων στους εργαζόμενους (...). Οι συνεταιρισμοί εργαζομένων/ οι εξαγορές επιχειρήσεων από εργαζόμενους ενδεικνύεται να ενισχύονται από ειδικό κονδύλιο του προϋπολογισμού της ΕΕ το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει και χρηματοδοτικά μέσα» (γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής [CCMI/093], Βρυξέλλες, 25 Απρίλη 2012).

Η ίδια Επιτροπή με γνωμοδότησή της πριν από τρεις μήνες (INT/770 Χρηματοπιστωτικό οικοσύστημα/ κοινωνικές επιχειρήσεις) συστήνει τη λήψη μέτρων από την ΕΕ και τα κράτη - μέλη για τη χρηματοδοτική στήριξη των «κοινωνικών επιχειρήσεων». Συνολικά, η ΕΕ εκπονεί μελέτες και πραγματοποιεί εκδηλώσεις που ζητούμενο έχουν την προώθηση της «κοινωνικής οικονομίας».

Η διαρκής ενασχόληση με την προώθηση της «κοινωνικής οικονομίας» από την πλευρά της ΕΕ, ενός διακρατικού ιμπεριαλιστικού οργανισμού, που ξηλώνει τα εργατικά - λαϊκά δικαιώματα, για να θωρακίσει την ανταγωνιστικότητα του κεφαλαίου, φθάνει από μόνη της για να πονηρέψει τον καθένα για το πού στοχεύουν πραγματικά τα σχέδια της κυβέρνησης και στην Ελλάδα...

Οσο κι αν η κυβέρνηση προσπαθεί να παρουσιάσει τις «συνεταιριστικές επιχειρήσεις» σαν οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται παράλληλα και έξω από τη συνολική λειτουργία του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, η διεθνής εμπειρία επιβεβαιώνει πλέον και με παραδείγματα τη θεωρητική ανάλυση που λέει ότι η εξέλιξη αυτών των επιχειρήσεων είναι η μετατροπή τους σε καπιταλιστικές επιχειρήσεις, η μετατροπή της συλλογικής ιδιοκτησίας σε μετοχική, σε συγκέντρωση της ιδιοκτησίας σε ορισμένους μεγαλομετόχους.

Η εξέλιξη αυτή είναι αναπόφευκτη, ανεξάρτητα από τον πραγματικό τρόπο που θα συμβεί και ο οποίος σχετίζεται είτε με την αναγκαία σε κάποια φάση εισροή κεφαλαίου, είτε με την παγιοποίηση και τη σταδιακή μετατροπή του διευθυντικού μηχανισμού σε ιδιοκτήτες της επιχείρησης, είτε με την πτώχευση και διάλυσή τους.

Κλασικό παράδειγμα είναι η εταιρεία «Mondragon Corporation». Είναι ένας τεράστιος όμιλος επιχειρήσεων, η 7η μεγαλύτερη εταιρεία στην Ισπανία. Πρόκειται για μια «συνομοσπονδία» εργατικών συνεταιρισμών, που ξεκίνησε από μια βιοτεχνία ειδών θέρμανσης το 1956. Σήμερα απασχολεί δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους, περιλαμβάνει 289 επιχειρήσεις (οι 110 συνεταιριστικές) και δραστηριοποιείται στους τομείς της βιομηχανίας, της διανομής, στο χρηματοπιστωτικό και στην εκπαίδευση.

Οι εργαζόμενοι που είναι και συνεταιριστικά μέλη του ομίλου, είναι λιγότεροι από το ένα τρίτο του συνόλου των εργαζομένων. Δηλαδή, περισσότερα από τα 2/3 των εργαζομένων είναι μισθωτοί, όπως σε οποιαδήποτε άλλη καπιταλιστική επιχείρηση. Ωστόσο, σε όλους τους εργαζόμενους της εταιρείας καλλιεργείται η ψευδαίσθηση ότι είναι συνιδιοκτήτες και ότι γι' αυτό η συνδικαλιστική δράση είναι αχρείαστη.

Να τι γράφεται στο επίσημο site της «Mondragon»: «Στους συνεταιρισμούς μας, οι εργαζόμενοι μπορεί να είναι μέλη ενός συγκεκριμένου συνδικάτου σε ατομική βάση, αλλά δεν υπάρχει συνδικαλιστική εκπροσώπηση στο σύνολο της εταιρείας (σ.σ. σε ελεύθερη μετάφραση δεν υπάρχουν σωματεία σε επίπεδο επιχείρησης), καθώς οι εργάτες είναι και ιδιοκτήτες. Ο ρόλος που παίζουν τα συνδικάτα στις συμβατικές επιχειρήσεις καθίσταται περιττός».

Για να γίνει κάποιος συνεταιριστικό μέλος στη «Mondragon», θα πρέπει να έχει τα επαγγελματικά προσόντα που απαιτούνται για τη θέση εργασίας που ζητάει και η προσχώρησή του να εγκριθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας. Από εκεί και πέρα, χρειάζεται να καταβάλει ένα ποσό για την εγγραφή του, το οποίο το 2009 άγγιζε τις 13.000 ευρώ! Η λειτουργία αυτή ελάχιστα διαφέρει από την αγορά μετοχών μιας «καθωσπρέπει» καπιταλιστικής επιχείρισης.

Το 1992, η εταιρεία απασχολούσε 25.322 εργαζόμενους και 92.773 το 2008. Μέχρι το 2009, πάνω από 7.000 εργαζόμενοι είχαν χάσει τη δουλειά τους, ενώ σήμερα η «Mondragon» απασχολεί 74.117 εργαζόμενους. Δηλαδή, μέσα σε έξι χρόνια έχασαν τη δουλειά τους 18.656 εργαζόμενοι και το προσωπικό μειώθηκε κατά 20%. Είναι προφανές ότι οι αυξομοιώσεις στο προσωπικό δεν μπορούν να σχετίζονται παρά μόνο με τις αυξομοιώσεις στην παραγωγή ή με την αναδιάρθρωση του ομίλου προκειμένου να αυξήσει την ανταγωνιστικότητά του. Ο,τι, δηλαδή, συμβαίνει σε κάθε καπιταλιστική επιχείρηση, ιδιαίτερα αυτού του μεγέθους.

Ιδιαίτερη αξία έχει να αναφέρουμε την περίπτωση της «Fagor Electrodomsticos», που κατά πολλούς αποτελούσε τη ναυαρχίδα του ομίλου «Mondragon». Η «Fagor», επιχείρηση κατασκευής ηλεκτρικών οικιακών συσκευών, πτώχευσε το Νοέμβρη του 2013 λόγω της καπιταλιστικής κρίσης, συμπαρέσυρε τον κλάδο των κατασκευών και μαζί την αγορά ηλεκτρικών ειδών. Μέχρι τότε, η «Fagor» ήταν η μεγαλύτερη εταιρεία ηλεκτρικών συσκευών στην Ισπανία και η πέμπτη στην Ευρώπη!

Το σκεπτικό με το οποίο το Συνεταιριστικό Γενικό Συμβούλιο της «Mondragon» αποφάσισε ομόφωνα να κλείσει την εταιρεία, είναι αποκαλυπτικό.

Καταρχάς, επισημαίνεται πως «η εταιρεία δεν ανταποκρίνεται πλέον στις ανάγκες της αγοράς και η χρηματοδότηση που απαιτεί δε διασφαλίζει το επιχειρηματικό της μέλλον». Πιο κάτω σημειώνεται: «Ενα από τα θέματα - κλειδιά αφορούν την ικανότητα της "Fagor" να ανταγωνιστεί στην παγκόσμια αγορά και να προσαρμοστεί σε όλες τις αλλαγές που συμβαίνουν σε έναν τομέα ο οποίος διακρίνεται για τους νέους ανταγωνιστές και τις νέες επιχειρησιακές στρατηγικές. Αυτό ισχύει για κάθε επιχείρηση, ανεξαρτήτως του νομικού της καθεστώτος».

Τι παραπάνω από τις παραδοχές αυτές χρειάζεται για να αποδειχτεί πως για όλες τις επιχειρήσεις στον καπιταλισμό, «ανεξαρτήτως νομικού καθεστώς», ισχύουν οι ίδιοι αδήριτοι νόμοι της καπιταλιστικής οικονομίας, από τους οποίους κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει;

Οσο για την ...αλληλεγγύη που προάγει η λεγόμενη «κοινωνική οικονομία», φτάνει να αναφέρουμε τα λόγια του Γενικού Συμβουλίου της «Mondragon», το οποίο επισημαίνει πως η «Mondragon» είναι μεν «μια ένωση ανεξάρτητων αυτοδιαχειριζόμενων συνεταιρισμών» και πως «η εταιρεία προστατεύει τα συμφερόντων όλων των συνεταιριστικών μελών της», ωστόσο «η ευθύνη για τη διαχείριση της επιχείρησής τους (σ.σ. εννοεί τα συνεταιριστικά μέλη της «Fagor») βρίσκεται στον καθένα ατομικά. Αυτό σημαίνει ότι οι συνθήκες που επηρεάζουν τη "Fagor" δεν έχουν καμία σχέση με τους άλλους συνεταιρισμούς εντός της εταιρείας»!

Μεγάλη πολιτική - πολιτιστική εκδήλωση, που εντάσσεται στους εορτασμούς του Κόμματος για τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του, διοργανώνει η ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, την Κυριακή 17 Γενάρη, στις 6.30 μ.μ., στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.

Στην εκδήλωση θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Η εκδήλωση περιλαμβάνει επίσης μουσικοθεατρική παράσταση με τίτλο «Οι ρίζες μας φτάνουν τόσο μακριά όσο και οι ελπίδες μας».