Το φύλλο της "Νεολαίας" που ανακοίνωνε το Α' Συνέδριο της Ομοσπονδίας Εργατικού Αθλητισμού

«Σύντροφοι,

Ελπίζουμε ότι δεν θα σας διαφεύγει η σχετική προς το μέγεθος και τον πληθυσμό της χώρας αρκετά σοβαρή ανάπτυξις του αθλητισμού εν τη χώρα και του οργανωμένου σπορ. (...) Νομίζουμε ότι στη σημερινή παράνομο περίοδο του κινήματος, θα μπορούσαμε πολλά να επιτύχωμε δια των οργανώσεων σπορ και του αθλητισμού, τόσον ως μέσου επαφής με τις μάζες όσον και ως πεδίου αγκιτάτσιας και προπαγάνδας. Δεν είναι μικρά π.χ. η δημιουργηθησόμενη ζύμωσις μέσα εις ένα στάδιον πλήρες χιλιάδων κόσμου αν ένας νικητής δρομεύς κομμουνιστής υψώσει αντίς της ελληνικής την κόκκινην σημαίαν, έστω και αν έπειτα φυλακισθεί. Ούτε θα είναι μικροτέρα η ζύμωσις εάν μια κομμουνιστική ομάς ποδοσφαιριστών αρνηθεί να δεχθεί κύπελλον ή έπαθλον από τα χέρια του Παγκάλου (...)». Μάλιστα, στο γράμμα αυτό η Εκτελεστική Επιτροπή συνιστούσε στην ΟΚΝΕ και συγκεκριμένα μέτρα, όπως μια ειδική συνεδρίαση για το θέμα, δημοσιεύσεις σχετικών άρθρων στη «Νεολαία», χρέωση μέλους της ΚΕ της ΟΚΝΕ με το θέμα, αναζήτηση οδηγιών από την Κόκκινη Διεθνή των Σπορ...

Αθλητική ομάδα της ΟΚΝΕ Μυτιλήνης

Η οργάνωση του εργατικού αθλητισμού - με βάση και το πρόγραμμα της Κόκκινης Διεθνούς των Σπορ - είχε ως στόχους της να προσφέρει μια διέξοδο στην εργατική νεολαία, να αντιδράσει με τη φυσική διάπλαση στη «δηλητηρίαση» της νέας εργατικής βάρδιας από την εκμετάλλευση, να ετοιμάσει ρωμαλέους και γυμνασμένους προλετάριους, να οργανώσει καινούργια στρώματα δραστήριων εργατών, να αποσπάσει τους εργαζόμενους νέους από την ιδεολογική εθνικιστική προπαγάνδα των αστικών συλλόγων αθλητισμού, όπως και συνολικά από την επιρροή της αστικής τάξης.

Ειδικά για το τελευταίο, χαρακτηριστικά είναι και τα όσα καταγράφονται σε εγκύκλιο του Συνδικαλιστικού Γραφείου του Κόμματος προς όλες τις Οργανώσεις του Κόμματος, με ημερομηνία 21/4/1927, όπου μεταξύ άλλων ανέφερε: «Παρατηρείται μια μεγάλη αθλητική κίνηση ανάμεσα στους νέους, την κίνηση αυτή την εκμεταλλεύονται οι εργοδότες και γενικά η αστική τάξη, όχι μονάχα για ν' αποξενώνει τους νέους απ' τον αγώνα της εργατικής τάξης, αλλά και να τους στρέψει εναντίον του αγώνος αυτού. Γι' αυτό η δημιουργία από κάθε Σωματείο ή τοπικό οργανισμό αθλητικών ομίλων επιβάλλεται. Οι όμιλοι αυτοί θ' ανήκουν στην Εργατική Ομοσπονδία Σπορ της Ελλάδος. Σ' αυτό το σημείο πρέπει να προσέξουμε να ενισχύουμε ηθικά και υλικά τους υπάρχοντες συλλόγους αλλά και τους σχηματισθόμενους».

Με την πτώση της παγκαλικής δικτατορίας και κυρίως το 1928, με βάση τις αποφάσεις της Γ' Συνδιάσκεψης της ΟΚΝΕ (Φλεβάρης 1927), άρχισε να αναπτύσσεται γρήγορα ο εργατικός αθλητισμός. Οργανώσεις εργατικού αθλητισμού υπήρχαν τη χρονιά εκείνη σε πάνω από 30 πόλεις, ενώ τα μέλη τους ξεπερνούσαν τα 1.800. Μόνο στην Αθήνα, οι ομάδες αυτές είχαν 350 μέλη, στην Καβάλα 250, στην Ξάνθη 180. Χαρακτηριστικά είναι και τα ονόματα που έδιναν οι εργάτες, αγρότες και νεολαίοι στις ομάδες τους. Π.χ. στην Ξάνθη, υπήρχε η «Πρόοδος» του σωματείου καπνεργατών, ενώ ανάλογο σωματείο των καπνεργατών υπήρχε και στην Κοζάνη. Στην Καβάλα, η «Περιφερειακή Συνέλευση Εργατικού Αθλητισμού Καβάλας» είχε 4 ομάδες με άλλα τόσα τμήματα η καθεμιά (ποδόσφαιρο, πυγμαχία, μουσική) με χαρακτηριστικά ονόματα: «Εργατικός Αστήρ Καβάλας», «Εργατική Ελπίς Καβάλας». Στην Αθήνα, η οργάνωση της ΟΚΝΕ των επισιτιστών είχε δημιουργήσει ένα πολύ αξιόλογο αθλητικό σύλλογο. Ο «Προλετάριος» και η «Αγροτική Σπίθα» στη Λάρισα. Ο κόκκινος αθλητισμός αγκάλιαζε όλα τα αθλήματα, από το ποδόσφαιρο έως την πυγμαχία και την πάλη, από το βόλεϊ έως το ποδήλατο, την ορειβασία και την κολύμβηση.

Τον Οκτώβρη του 1928 και το Φλεβάρη του 1929 έγιναν δύο πανελλήνιες συνδιασκέψεις για την ίδρυση της Ομοσπονδίας Εργατοαγροτικού Αθλητισμού (ΟΕΑ). Τελικά η ίδρυσή του, που αποτέλεσε σταθμό στην ανάπτυξη του εργατικού αθλητικού κινήματος, έγινε στις 27 Απρίλη 1930, οπότε και συνήλθε το Α' Συνέδριό του. Γραμματέας της ΟΕΑ, με εντολή από το Γραφείο της ΚΕ της ΟΚΝΕ, έγινε ο Κώστας Λουλές, μετέπειτα μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Να πώς διηγείται ο ίδιος: «Η πρώτη μου αντίδραση ήταν ν' αρνηθώ, επειδή δεν είχα ασχοληθεί ποτέ με τον αθλητισμό. "Μα εγώ, τους λέω, δεν έχω χαμπάρι από αθλητικά". Οι σύντροφοι όμως ήταν ανένδοτοι. "Οχι μόνο θα γίνεις γραμματέας της ΟΕΑ, αλλά θ' αναλάβεις να βγάζεις και εφημερίδα". Και πραγματικά, μέσα σ' ένα μήνα, κυκλοφόρησε το "Εργατοαγροτικό Σπορ". Ηταν μια εφημεριδούλα τετρασέλιδη, μικρού σχήματος. Εγώ ήμουν ο διευθυντής, ο αρχισυντάκτης, ακόμα και ο διεκπεραιωτής της. Κυκλοφορούσε μια φορά το μήνα. Πουλιόντουσαν 3.000 φύλλα, κυκλοφορία δηλαδή πολύ μεγάλη...».

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ΟΕΑ, στις περιφερειακές Σπαρτακιάδες που έγιναν το 1931 σε όλες τις περιφέρειες της χώρας προς τιμήν της 2ης Σπαρτακιάδας στο Βερολίνο, υπολογίζεται ότι συμμετείχαν 10.000 νέοι!

Η διάδοση του εργατικού αθλητισμού αναγνωριζόταν και από τον αντίπαλο. Να πώς περιέγραφε την έκταση και την επιρροή του εργατικού αθλητισμού η έκθεση του Αστυνομικού Διευθυντή Θεσσαλονίκης προς το υπουργείο Εσωτερικών με θέμα «περί της δράσεως του κομμουνισμού στη Θεσσαλονίκη κατά το έτος 1930»: «...ιδρύουν διαφόρους ανεπισήμους ομίλους αθλητικούς ή μορφωτικούς, όπως τους ονομάζουν, και εκεί ελευθέρως πλέον δρουν. Τοιούτοι όμιλοι υπάρχουν απειράριθμοι εις κάθε συνοικίαν ή συνοικισμόν...».

Η δράση αυτή που απλώθηκε και στις συνοικίες με την ίδρυση ποδοσφαιρικών ομάδων, οδήγησε, τον Ιούλη του 1935, στην ίδρυση της Ομοσπονδίας Ποδοσφαιρικών Αθλητικών Σωματείων Αθήνας (ΟΠΑΣΑ), που είχε επίδραση στους αθλητές αλλά ακόμα και στις ομάδες που έκαναν πρωταθλητισμό.

Οι όμιλοι αυτοί χτυπήθηκαν σκληρά κατά τη δικτατορία του Μεταξά, που χρησιμοποίησε τον αθλητισμό για τους δικούς της σκοπούς. Για το λόγο αυτό, η ΚΕ της ΟΚΝΕ, σε απόφασή της στις 6 Νοέμβρη του 1936, έλεγε ανάμεσα σε άλλα: «...γ) Η δουλειά μέσα στις μαζικές οργανώσεις (αθλητικές κατά πρώτο λόγο, αθλητικομορφωτικές, εκπολιτιστικές κ.τ.λ.) είνε σήμερα το πιο αποφασιστικό καθήκον της ΟΚΝΕ. Οι μαζικές οργανώσεις πρέπει να γίνουν τα φρούριά μας. Σταμάτημα ή αδυνάτισμα της δουλειάς μέσα στις μαζικές οργανώσεις σημαίνει οπισθοχώρηση μπροστά στις δυσκολίες και εγκατάλειψη ελεύθερου πεδίου δράσης για το φασισμό». Ο αθλητισμός εξάλλου αποτέλεσε - κατά το δυνατό - και βασικό στοιχείο της ζωής των πολιτικών κρατουμένων και της οργανωμένης συμβίωσης των κομμουνιστών στους τόπους φυλακών και εξοριών. Οπου ήταν δυνατό, οργανώθηκαν η πρωινή γυμναστική, αλλά και αγώνες ποδοσφαίρου, βόλεϊ κ.ά.

Η πείρα αυτή αξιοποιήθηκε και αργότερα, κατά την Κατοχή, με τη δημιουργία της Ενωσης Ελλήνων Αθλητών (ΕΕΑ). Η ΕΕΑ, με πρόεδρό της το Βαλκανιονίκη Γρηγόρη Λαμπράκη και μέλη της τους Θάνο Γιώργο, Μισαηλίδη Ηλία, Σύλλα κ.ά., συσπείρωσε στις γραμμές της τη συντριπτική πλειοψηφία των αθλητών, ανάμεσά τους και πολλών πρωταθλητών.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΗΓΕΣ:

• Α. Γκίκα, «Ρήξη και Ενσωμάτωση», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»
• Χρ. Θεοχαράτου, «Χαρίλαος Φλωράκης και λαϊκό κίνημα (Λόγος Αναιρετικός)», εκδόσεις «Τυποεκδοτική»
• Αυρ. Παρτσαλίδου, «Αναμνήσεις από τη ζωή της ΟΚΝΕ», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»
• Χρ. Τσιντζιλώνη, «ΟΚΝΕ 1922 - 1943 Λενινιστικό μαχητικό σχολείο των νέων», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή» - «Οδηγητής»
• Η «Νεολαία» του 1935, χρονιάτικη - ειδική έκδοση της εφημερίδας της ΟΚΝΕ (ανατύπωση ΚΣ ΚΝΕ, 2014)
• «Οδηγητής», τ. 998, Νοέμβρης 2012
• Το φωτογραφικό υλικό του αφιερώματος προέρχεται από το Αρχείο Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ και από το Λεύκωμα - έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 60χρονα του ΚΚΕ (Νοέμβρης 1978)