Η ανακύκλωση, μία από τις σημαντικότερες δράσεις για τη μείωση όχι μόνο του όγκου των απορριμμάτων, αλλά και για την ορθολογική τους διαχείριση, έχει επί της ουσίας μετατραπεί σε όχημα για την πλήρη ιδιωτικοποίηση της χρυσοφόρου, για το μεγάλο κεφάλαιο, διαχείρισης των απορριμμάτων. Η ίδρυση και λειτουργία της «Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης και Ανακύκλωσης» (ΕΕΑΑ) ως Ανώνυμης Εταιρείας βάζει τις βάσεις ώστε ο σημαντικός τομέας της ανακύκλωσης να λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Το αποτέλεσμα είναι το υψηλό κόστος για την προώθηση της ανακύκλωσης, το οποίο, κατά τη συνήθη πρακτική των κυβερνήσεων και της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, μετακυλίεται στις πλάτες των εργαζόμενων, αυτή τη φορά μέσω της αγοράς των προϊόντων ευρείας κατανάλωσης. Οι εργαζόμενοι είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν διπλά για μια ανακύκλωση που επιπλέον οδηγεί το σύνολο της καθαριότητας, με σχεδόν μαθηματική ακρίβεια, προς την πλήρη ιδιωτικοποίηση.

Την ίδια στιγμή, τα αποτελέσματα της ανακύκλωσης είναι τουλάχιστον ανεπαρκή κι αυτό γιατί δεν έχει προωθηθεί σε μεγάλο βαθμό η ορθή οργάνωση συστημάτων «διαλογής στην πηγή». Ετσι, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις σε δήμους - όπως πρόσφατα στην Καισαριανή - που εργαζόμενοι και κάτοικοι της περιοχής αντέδρασαν στην προοπτική να προωθηθεί η - κατά τα άλλα απαραίτητη - ανακύκλωση με τα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια της ΕΕΑΑ ΑΕ.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχει δώσει στη δημοσιότητα η ΕΕΑΑ ΑΕ, έχει συμβληθεί με 1.078 επιχειρήσεις, οι οποίες υποτίθεται ότι καταβάλλουν αντίτιμο για την ανακύκλωση των προϊόντων τους. Η λέξη «υποτίθεται» δεν είναι τυχαία. Στην πράξη οι εταιρείες αυτές έχουν μετακυλίσει το κόστος της ανακύκλωσης στους καταναλωτές.

Για παράδειγμα, στο κουτάκι «Κόκα-Κόλα» που αγοράζει ο καταναλωτής, στην τελική τιμή του προϊόντος είναι ενσωματωμένο και το κόστος της ανακύκλωσης, που στη συνέχεια η εταιρεία καταβάλλει στην ΕΕΑΑ. Ετσι, το κόστος της ανακύκλωσης το πληρώνουν αποκλειστικά οι καταναλωτές, δηλαδή, στη συντριπτική πλειοψηφία, τα πλατιά λαϊκά στρώματα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2005 - τα οποία έχει επεξεργαστεί σε μελέτη του το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας - «η σταθερή εισφορά ανά τεμάχιο συσκευασίας είναι 0,04 ευρώ».

Επιπλέον, μέσα από τις Συμβάσεις που υπογράφει η ΕΕΑΑ ΑΕ με τις διοικήσεις των δήμων (στην πλειοψηφία τους διοικούνται από ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ), μετακυλίεται στους δημότες επιπλέον χαράτσι. Είναι ενδεικτικό ότι:

• Φορτώνει στο συμβαλλόμενο δήμο όλο το λειτουργικό κόστος συλλογής αποβλήτων συσκευασίας. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι «η δαπάνη για τη διαχείριση των αποβλήτων, μετά την αφαίρεση των ενδεχόμενων εσόδων που προέρχονται από την επεξεργασία τους, βαρύνει τον κάτοχο που παραδίδει τα απόβλητα σε φορέα συλλογής(...)». Δηλαδή, βαραίνει τον εκάστοτε δήμο!
• Φορτώνει στους δήμους και το κόστος επισκευής και συντήρησης του κινητού εξοπλισμού της ΕΕΑΑ ΑΕ (κάδοι ανακύκλωσης, απορριμματοφόρο συλλογής).

Φυσικά, τα παραπάνω βάρη δεν τα πληρώνει κανείς άλλος εκτός από τους εργαζόμενους, τα πλατιά λαϊκά στρώματα, μέσω των ανταποδοτικών δημοτικών τελών. Αξίζει επίσης να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι έως τις 31/12/2006 τα προγράμματα ανακύκλωσης κάλυπταν μόνο 4,3 εκατ. κατοίκους και οι δήμοι που συνεργάζονταν με την ΕΕΑΑ ήταν 337.

Πρέπει να αναφέρουμε ότι οι συνολικές δαπάνες - σύμφωνα με στοιχεία του 2006 - για την ανάπτυξη νέων έργων ανακύκλωσης και την επέκταση των υφιστάμενων, ανέρχονταν σε περίπου 9 εκατ. ευρώ, ενώ οι δαπάνες για τη λειτουργία των έργων ήταν περίπου 17 εκατ. ευρώ.

Αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολουθεί η ΕΕΑΑ ΑΕ είναι το κόστος της ανακύκλωσης να είναι υπέρογκο. Τα τελευταία στοιχεία που έχει δώσει η Εταιρεία στη δημοσιότητα είναι για το έτος 2005, όταν και το πρόγραμμα δε λειτουργούσε στην πλήρη εφαρμογή. Παρ' όλα αυτά, έδειχνε την κατάσταση. Τότε, το κόστος ανερχόταν στο εκπληκτικό ποσό των 317 ευρώ ανά τόνο.

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα και πάλι με τα στοιχεία του 2005, οι ετήσιες ανακτώμενες ποσότητες ήταν 15,8 κιλά ανά κάτοικο στο Μαρούσι και 11,2 κιλά ανά κάτοικο στην Πάτρα. Και αυτό όταν ακόμη και στον εγκεκριμένο φάκελο του συστήματος, ως βάση όλων των υπολογισμών είχαν θεωρηθεί τα 31,3 κιλά ανά κάτοικο ανακτώμενη ποσότητα ετησίως.

Στην πράξη, λοιπόν, το έργο της ΕΕΑΑ ΑΕ, πέραν του ότι αξιολογείται εξαιρετικά ακριβό, επιπλέον ανακυκλώνει ελάχιστα. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και ειδικοί επιστήμονες στο χώρο των απορριμμάτων, αξιολογούν την ΕΕΑΑ, λέγοντας ότι «ελάχιστα αποτελέσματα έχει να επιδείξει», μετά από περίπου 4,5 χρόνια λειτουργίας.

Η ΕΕΑΑ προωθεί την ιδιωτικοποίηση συνολικά στον τομέα της καθαριότητας. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δημιουργία και η λειτουργία των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), τα οποία αποτελούν και την κύρια δραστηριότητα της Εταιρείας. Πρόκειται για Κέντρα, όπου γίνεται η διαλογή των υλικών που πρόκειται να πάνε προς ανακύκλωση.

Τα Κέντρα που λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα είναι αυτά σε Μαρούσι, Πάτρα, Ζάκυνθο, Πιερία, Χανιά, Καρδίτσα, Λαμία, Καλαμάτα, Ταγαράδες (Θεσσαλονίκη), Κέρκυρα, Ηράκλειο, Θέρμη (Θεσσαλονίκη) και Ασπρόπυργο Αττικής.

Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι πρόσφατη μελέτη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ), ασκώντας «κριτική του συστήματος ΕΕΑΑ», σημειώνει: «Η λειτουργία τους (σ.σ.: των ΚΔΑΥ) έχει ανατεθεί σε υπεργολάβους, οι οποίοι ταυτόχρονα δραστηριοποιούνται στη συλλογή και μεταφορά αποβλήτων στην ίδια περιοχή. (...) Επομένως, το ΚΔΑΥ ενδέχεται να χρησιμοποιείται ως προκάλυμμα α) για την είσπραξη επιδοτήσεων από τον υπεργολάβο που δεν τις δικαιούται, με αποτέλεσμα τη στρέβλωση της αγοράς ανακυκλωμένων προϊόντων και β) για την "οικειοποίηση" από την ΕΕΑΑ ποσοτήτων συσκευασιών που θα ανακυκλώνονταν έτσι κι αλλιώς»!

Δηλαδή, τα ΚΔΑΥ, στην πραγματικότητα, αποτελούν το όχημα για την ανάθεση δραστηριοτήτων σε υπεργολάβους, με αποτέλεσμα την πλήρη ανάθεση σε ιδιώτες τομέων της διαχείρισης των απορριμμάτων...