1. Οι Θέσεις στο ζήτημα της θέσης της χώρας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα (Θέση 11), χρησιμοποιούν τη διατύπωση «εξαρτημένη και υποδεέστερη». Η χρήση των δύο όρων μόνο σύγχυση μπορεί να προκαλέσει. Τα περί «υποδεέστερης» θέσης της χώρας δε συνάδουν με τη λενινιστική αντίληψη για τον ιμπεριαλισμό και είναι σε αντίθεση με το ίδιο το κείμενο, το οποίο (στις θέσεις 1 και 4) τοποθετεί ΣΩΣΤΑ το ζήτημα στη βάση της θεμελιώδους διάκρισης ιμπεριαλιστικών και εξαρτημένων χωρών.

Η διάκριση αυτή είναι αποτέλεσμα θεμελιακών γνωρισμάτων του ιμπεριαλισμού, όπως το μοίρασμα των αγορών και των εδαφών, η εξαγωγή κεφαλαίου, η ανισόμετρη ανάπτυξη. Στη βάση αυτών των γνωρισμάτων, «ο καπιταλισμός έχει ξεχωρίσει τώρα μια χούφτα (...) πολύ πλούσια και ισχυρά κράτη που ληστεύουν όλο τον κόσμο» (Λένιν). Επομένως, το ιμπεριαλιστικό σύστημα δεν μπορεί να αποδοθεί πλήρως και ολοκληρωμένα με ένα απλουστευτικό σχήμα πυραμίδας, όπου η κάθε χώρα είναι ταυτόχρονα θύτης και θύμα. Βασικό χαρακτηριστικό του ιμπεριαλιστικού κράτους είναι η συμμετοχή στην πάλη για την παγκόσμια κυριαρχία σε αγορές και σφαίρες επιρροής.

Με βάση αυτά τα κριτήρια, η διατύπωση της «υποδεέστερης» Ελλάδας ελέγχεται για την ορθότητά της. Από καθαρά ποσοτική άποψη, η Γαλλία, λ.χ., είναι υποδεέστερη των ΗΠΑ και, από την άλλη, η Αίγυπτος υποδεέστερη της Ελλάδας, αλλά εδώ πρόκειται για σύγκριση ΟΜΟΙΩΝ πραγμάτων και όχι ποιοτικά διαφορετικών, όπως είναι μια ιμπεριαλιστική και μια εξαρτημένη χώρα. Ποια σύγκριση να γίνει ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γερμανία, όταν οι Θέσεις επισημαίνουν πολύ σωστά ότι «η οικογενειακού χαρακτήρα αγροτική εκμετάλλευση παραμένει κυρίαρχη στη γεωργία» (θέση 15) ή ότι «διατηρείται ακόμα, σχετικά εκτεταμένη, μικρή εμπορευματική παραγωγή» (θέση 12);

Η απολυτοποίηση και επιλεκτική χρησιμοποίηση ορισμένων μακροοικονομικών δεικτών, όπως η πορεία του ΑΕΠ και η εκπλήρωση από τη χώρα των κριτηρίων ένταξης στην ΟΝΕ, δεν μπορούν να κρύψουν την αλήθεια. Το ΑΕΠ της χώρας στη δεκαετία του '90 είναι λιγότερο από 6% του γερμανικού και από 8% του γαλλικού. Επιπλέον, είναι αστήρικτη η άποψη ότι η συγκράτηση του πληθωρισμού και η σχετική βελτίωση του χρέους (εν πολλοίς πλασματική) οδηγούν σε αναβάθμιση της θέσης της χώρας. Το ίδιο διάστημα, για παράδειγμα, το εμπορικό ισοζύγιο επιδεινώθηκε, το μερίδιο της συμμετοχής των ελληνικών εξαγωγών στην ΕΕ υποχώρησε, ο όγκος της βιομηχανικής παραγωγής στη Μεταποίηση βρίσκεται στα επίπεδα του 1980, η παραγωγή κεφαλαιουχικών αγαθών είναι ακόμα μικρότερη και αρκετά κάτω από τα μεγέθη των χωρών της ευρω-ζώνης. Αλλά και το «επιχείρημα» της εξαγωγής κεφαλαίου από ελληνικά μονοπώλια στη Βαλκανική, που, τάχα, έχει δημιουργήσει μια «σφαίρα επιρροής» του ελληνικού κεφαλαίου, δεν έχει βάση. Ιστορικά, εξαγωγή κεφαλαίου από τον ελλαδικό χώρο (εφοπλιστικό και εμπορικό-τοκογλυφικό κεφάλαιο) γινόταν πριν ακόμα η Ελλάδα γίνει ανεξάρτητο κράτος! Αλλά και τα μεγέθη είναι σαφή. Οι ελληνικές επενδύσεις στη Βαλκανική (περίπου 2.5 δισ. δολάρια) είναι περίπου το 10% των ελληνικών επενδύσεων στην ΕΕ (22 δισ. δολάρια), τη στιγμή που οι ΗΠΑ επενδύουν, μόνο στην ΕΕ, 875 δισ. δολάρια, η Μ. Βρετανία 327 και η Γερμανία 229 δισ. δολάρια. Τα σχόλια περιττεύουν...

Οσο, τέλος, για το διασκεδαστικό «επιχείρημα» της συμμετοχής της χώρας στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, αναρωτιόμαστε μήπως η Ελλάδα ήταν «υποδεέστερη» από το 1950, όταν πολεμούσε στην Κορέα! Η ενεργός συμμετοχή μιας χώρας στα σχέδια του ιμπεριαλισμού, καμιά φορά, μάλιστα, σε προφανή αντίθεση ακόμα και με τα στενά εννοούμενα κρατικά της συμφέροντα (π.χ. υπόθεση Οτσαλάν, Γιουγκοσλαβικό κλπ.), όχι μόνο αποτελεί πρώτης τάξεως πιστοποιητικό υποτέλειας, αλλά και παράγοντα ενίσχυσης και βαθέματός της.

2. Προβληματισμό προκαλεί και η διατύπωση της θέσης 48, η οποία μιλά για πάλη ενάντια στον εθνικισμό και τείνει να ταυτίσει τον πατριωτικό αγώνα με τον αντικαπιταλιστικό. Από την άποψη της ιδεολογικής ζύμωσης αυτό είναι απόλυτα σωστό. Ωστόσο, από πολιτική άποψη η θέση αυτή είναι ασαφής και ανεπαρκής. Από πολιτική άποψη δεν επιτρέπεται να ταυτίζουμε τον αστικό εθνικισμό (η «ισχυρή Ελλάδα στην ΟΝΕ»), με τον ασυνεπή μικροαστικό πατριωτισμό, που δεν μπορεί (ή δε θέλει) να συνδέσει την αντίσταση στο ΝΑΤΟ με την αντικαπιταλιστική πάλη. Αντίθετα, καθήκον μας είναι να αναζητούμε μορφές κοινής δράσης μαζί του, χωρίς καμιά υποστολή του ιδεολογικού μας μετώπου, ώστε να κερδίσουμε τα λαϊκά στρώματα που επηρεάζει και που, αντικειμενικά, μας ενδιαφέρει να συσπειρώσουμε στο ΑΑΔΜ. Η ολιγωρία μας στην εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος διευκολύνει την άρχουσα τάξη στην προσπάθειά της να ενσωματώσει την πατριωτική ανησυχία τέτοιων στρωμάτων (χρησιμοποιώντας την Εκκλησία, κύκλους της ακροδεξιάς κλπ.), σε μια ανώδυνη για το σύστημα πολιτική στάση.

3. Στην εκτίμησή μας για τη διεθνή κατάσταση, το κύριο στοιχείο, η προσπάθεια επιβολής της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ, υποβαθμίζεται έναντι της ενιαίας στάσης των ιμπεριαλιστών. Οι προσωρινές συμμαχίες, όμως, η κοινή δράση ενάντια στα λαϊκά κινήματα χαρακτήριζαν πάντα τον ιμπεριαλισμό. Αυτό που προέχει για το επαναστατικό κίνημα είναι να αναδεικνύει τους παράγοντες όξυνσης των αντιθέσεών του. Οσο σωστό είναι η αντιιμπεριαλιστική πάλη να μη διαχωρίζει «καλούς» και «κακούς» ιμπεριαλιστές, τόσο σωστό είναι τα καθήκοντα της πάλης αυτής να είναι κάθε φορά ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ. Ας διδαχθούμε από το παράδειγμα, π.χ., της τακτικής της Κομιντέρν ενάντια στο φασιστικό Αξονα (Λαϊκό Μέτωπο κλπ.). Η ανάδειξη της αντιφασιστικής πάλης σε κύριο καθήκον στις συγκεκριμένες συνθήκες, δε χτυπούσε τον ιμπεριαλισμό συνολικά; Πρέπει να ξεκαθαριστεί λοιπόν ότι σήμερα, το κύριο καθήκον του επαναστατικού κινήματος είναι η απόκρουση της «νέας τάξης» των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ. Αυτό είναι το βασικό ΚΡΙΤΗΡΙΟ για τις σχέσεις του με ευρύτερες δυνάμεις, κράτη, κινήματα κλπ.

Το ξεκαθάρισμα αυτών των ζητημάτων θα συμβάλει αποφασιστικά, τόσο στην απόκρουση της ιδεολογικής πίεσης που μας ασκεί η άρχουσα τάξη, όσο - και κυρίως - στην υλοποίηση της πολιτικής μας γραμμής. Η δυνατότητα δημιουργίας πλατιάς, πατριωτικής συσπείρωσης ενάντια στα σχέδια της «νέας τάξης», του ΝΑΤΟ και των ιμπεριαλιστών στην περιοχή, μπορεί να αποτελέσει έναν από τους βασικούς πυλώνες για την οικοδόμηση του ΑΑΔΜ, στο βαθμό που με τη δική μας δράση θα ηγεμονεύει στο εσωτερικό της η συνεπής γραμμή της ρήξης και ανατροπής του αστικού καθεστώτος.

Η ιστορία του Κόμματός μας διδάσκει. Από την ιστορική στροφή της δεκαετίας του '30, με την πολύτιμη βοήθεια της Κομιντέρν και με την καθοριστική συμβολή της μπολσεβίκικης καθοδήγησης με επικεφαλής τον Ν. Ζαχαριάδη, το Κόμμα μπόρεσε να παίξει καίριο ρόλο στις εξελίξεις και να αμφισβητήσει σοβαρά την εξουσία της άρχουσας τάξης. Ενώνω και εγώ τη φωνή μου με όλους τους συντρόφους που, μέσα από τις στήλες του προσυνεδριακού μας διαλόγου, καλούν το Κόμμα να διακηρύξει την εμμονή του σε αυτή τη δοκιμασμένη και σωστή πολιτική γραμμή, δικαιώνοντας, όχι απλά το πρόσωπο ενός μεγάλου επαναστάτη, σαν τον Ν. Ζαχαριάδη, αλλά πρώτα πρώτα τις ιδέες του και την πολιτική του παρακαταθήκη: «... Η προσπάθειά μας για τη λαϊκή ενότητα, ομόνοια και αδελφότητα ενάντια στον πλουτοκρατικό αφανισμό πρέπει να είναι ακούραστη. Μόνο με έργα πρέπει να δείξουμε ότι είμαστε το κόμμα της παλλαϊκής ένωσης ενάντια στην εκμετάλλευση, ντόπια και ξένη. Μόνο πραγματοποιώντας την ενότητα αυτή μέσα στην πάλη με όλους τους τίμιους Ελληνες, υπερνικώντας τις διαφορές που μας χώριζαν χτες, θα εξασφαλίσουμε την πρωταρχική προϋπόθεση για τη νίκη της λαϊκής δημοκρατίας». (Ν. Ζαχαριάδη, Εισήγηση στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ).

ΚΟΒ Μηχανικών

Αχτίδα Κατασκευών της ΚΟΑ

Κατά τη γνώμη μου όμως εξίσου σοβαρό, και θα πρέπει να απασχολήσει το Συνέδριο, είναι και το πρόβλημα των προβλημάτων που έντονα έβαλε και πάλι η συντρόφισσα Παπαρήγα στην τελική της ομιλία στο 15ο, όπου προέτρεπε «να προβληματιστούμε, βαθύτερα να απαντήσουμε τι είναι αυτό που εμποδίζει τις ΚΟΒ να ανοιχτούν πιο πλατιά στο λαό...»

Σύντροφοι,

Ο άνθρωπος, όπως ο Μαρξ πιο ολοκληρωμένα διαπίστωσε, δεν είναι μια βιολογική ύπαρξη μόνο, αλλά και μια κοινωνική οντότητα. Η ουσία του ανθρώπου έχει κοινωνικό χαρακτήρα.

Σαν τέτοιος ο άνθρωπος επιζητά, έχει ανάγκη να αναγνωρίζεται ως οργανικό μέλος ενός συνόλου από το οποίο να ΤΙΜΑΤΑΙ, γεγονός που τον κάνει να αισθάνεται σίγουρος, να έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του, να αναλαμβάνει ευθύνες να θέλει να προσφέρει και να δρα. Το αίσθημα αυτό θα πρέπει να καλλιεργείται, να αναπτύσσεται μέσα στο οργανωμένο σύνολο (εν προκειμένω το κόμμα), ώστε ο άνθρωπος (το κομματικό μέλος) να νιώθει αναπόσπαστο μέλος αυτού του συνόλου, συμμέτοχος στη λήψη των αποφάσεων, συνυπεύθυνος στην υλοποίησή τους.

Σήμερα, που από μέρα σε μέρα αλλάζουν οι ανάγκες παρέμβασης του Κόμματος, το υποχρεώνουν να στρέψει την προσοχή του και στην αλλαγή των κριτηρίων προσφοράς των κ.μ. και των στελεχών, θα πρέπει και η καθοδήγηση να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, να αλλάξει το στιλ της με κύριο στόχο, κατά τη γνώμη μου, την αναβάθμιση, το ανέβασμα του ρόλου του κ.μ. (με ό,τι αυτό συνεπάγεται: ιδεολογική δουλιά, ενημέρωση, σεβασμό, «ανοιχτά αυτιά» στις αγωνίες και τους προβληματισμούς του). Ενα στιλ καθοδήγησης που θα παίρνει υπόψη τις γενικές αρχές και τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να χαρακτηρίζουν τα κ.μ. και στελέχη, θα παίρνει υπόψη τη γενική και συγκεκριμένη κατάσταση μέσα στην οποία λειτουργεί και δρα το Κόμμα, μέσα στην οποία ζει και κινείται το κ.μ., που θα παίρνει υπόψη ότι το μορφωτικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο ιδιαίτερα των νεαρότερων μελών είναι πιο ανεβασμένο από παλιότερα. Ενα στιλ καθοδήγησης που θα παίρνει υπόψη ότι ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός δεν εξασφαλίζει μόνο τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις αλλά και την ισοτιμία των κ.μ., ανεξάρτητα σε ποια ιεραρχία βρίσκονται και λειτουργούν. Που θα εξασφαλίζει το σεβασμό της γνώμης, των σκέψεων, των ιδεών, των προτάσεων των κ.μ. Που θα κάνει πράξη τη γνωστή λενινιστική υπόδειξη «όχι μόνο να διδάσκουμε αλλά και να διδασκόμαστε από τις μάζες» (εν προκειμένω τα κ.μ.). Που θα δέχεται ή θα απορρίπτει τη διαφορετική άποψη με επιχειρήματα και πειστικότητα, πολιτικά και θεωρητικά τεκμηριωμένα. Που θα δέχεται την καλοπροαίρετη κριτική ως σημάδι δυναμισμού, ζωτικότητας, αγωνίας, ενδιαφέροντος και προβληματισμού και όχι ως προσωπική εχθρότητα, αντιζηλία, γκρίνια, μεμψιμοιρία και το χειρότερο αντικομματική ενέργεια, μακριά από την εύκολη λύση «ο ανώτερος διατάζει ο κατώτερος εκτελεί», μακριά από τον διοικητικό αυταρχικό τρόπο καθοδήγησης, που οδηγεί στην απογοήτευση και στην αποστράτευση. Κι ας θυμηθούμε εδώ και τον Λένιν που έλεγε με την καυστική του γλώσσα «στον τομέα του σεβασμού της ιεραρχίας, της τυπικής διεκπεραίωσης των υποθέσεών μας η επαναστατικότητά μας παραχωρεί τη θέση της στην πιο αποπνικτική ρουτίνα».

Ηταν αδιανόητο για τον Λένιν να αντιμετωπίσει τη διαφορετική άποψη με το «αυτό είπα έτσι θα γίνει», τη διαφορετική άποψη την επιζητούσε για να την καυτηριάσει αμείλικτα (αν δε συμφωνούσε) και να την αποδεχτεί (αν ήταν σωστή).

Ετσι έλυνε τις διαφορές και έπαιρνε από τον καθένα αυτό που μπορούσε να δώσει. Το πρόβλημα λοιπόν καθαρά καθοδηγητικό και η λύση του θα βοηθήσει τις ΚΟΒ να ξανοιχτούν στις μάζες για να αφυπνίσουν την κοινωνική τους συνείδηση, να τις βοηθήσουν να ξεπεράσουν καταστάσεις απάθειας και αποξένωσης, που είναι και το ζητούμενο για την πραγμάτωση του Μετώπου.

Σύντροφοι,

Στην απόφαση της Ολομέλειάς της στις 14/10/97 η ΚΕ προτείνει για την αντιμετώπιση της επίθεσης στην ιστορία του Κόμματος «να περάσουμε στην αντεπίθεση και να προβάλλουμε την πραγματική ιστορία και τους πρωταγωνιστές της ιδιαίτερα με δουλιά στις νεότερες γενιές». Για μια τέτοια αντεπίθεση όμως απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι ξεκαθαρισμένες θέσεις και η κοινή αντίληψη όλων σε ζητήματα καθοριστικά και που σφράγισαν την ιστορία του Κόμματος και του παγκόσμιου κομματικού κινήματος, όπως το 20ό συνέδριο ΚΚΣΕ - Στάλιν, 6η Ολομέλεια 1956, ΚΚΕ - Ζαχαριάδης, διάσπαση '68 κλπ κλπ.

Κι επειδή για μένα τέτοια κοινή αντίληψη δεν υπάρχει, προτείνω στην τελική απόφαση του Συνεδρίου να οριστεί χρονοδιάγραμμα έναρξης - λήξης εσωκομματικής συζήτησης που θα καταλήξει σε κοινά συμπεράσματα, ώστε κοινή και ενιαία να είναι και η αντεπίθεση.

Παράλληλα θα πρέπει επιτέλους να ξεκαθαρίσουμε και χρονολογικά από πότε άρχισαν τα λάθη και οι διαστρεβλώσεις στη ΣΕ, ώστε να λυθούν και οι απορίες μας με ποιους θεωρητικούς προβληματισμούς και προτάσεις από ποιες εποχές οικοδόμησης του σοσιαλισμού θα «εμπλουτίσουμε» τη θεωρία μας, όπως ζητάει το πρόγραμμα του 15ου Συνεδρίου.

Και για το ίδιο θέμα δύο απορίες.

Τον 10/97 η ΚΕ έστειλε συγχαρητήριο τηλεγράφημα στο ΚΚΡΟ, της ταξικής συνεργασίας, της διασφάλισης της ελεύθερης αγοράς, των ελεύθερων επιχειρηματιών κλπ. (3ο συνέδριο ΚΚΡΟ) για τα 80χρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης, έτσι το ανέδειχνε σε συνεχιστή του μπολσεβίκικου κόμματος του Οκτώβρη. Ερώτημα: Με ποιο σκεπτικό το τηλεγράφημα ήταν στα πλαίσια της πολιτικής μας ανταλλαγής απόψεων και συνεργασιών τότε γιατί όχι και στο ΚΕΚΡ ή μήπως θεωρούμε τις προτάσεις του ΚΚΡΟ νέο δρόμο, τέταρτο, πέμπτο ξέρω κι εγώ, προς το σοσιαλισμό;

Και τελειώνοντας με το θέμα αυτό μια πρόταση: να ξαναδιατυπωθεί η Θέση 6 κύρια για την Κίνα, γιατί για μας που σαν χώρα, σα λαός νιώσαμε και νιώθουμε στο πετσί μας τι σημαίνει εξάρτηση από το ΔΝΤ, τη διεθνή τράπεζα, τις πολυεθνικές, είναι ακατανόητο να πιστεύουμε ότι έτσι οικοδομείται σοσιαλισμός, εκτός κι αν πιστεύουμε ότι η πολιτική του ΚΚΚ είναι μια νέα ΝΕΠ (συγνώμη για την ιεροσυλία) με τις «ζώνες ελεύθερου εμπορίου».

Σύντροφοι,

Τα διάφορα σώματα, συνελεύσεις ΚΟΒ, συνδιασκέψεις, ολομέλειες, συνέδρια θα πρέπει πέρα των άλλων να λειτουργούν και διαπαιδαγωγητικά. Οι οποίες αντιπαραθέσεις, διαφωνίες, οι οποίοι αντίλογοι να διεξάγονται με επιχειρήματα, με ήθος, με συντροφικότητα με αυτό που λέμε κομμουνιστική ηθική, πολύ περισσότερο αυτό ισχύει όταν αντιπαρατιθόμαστε σε δημόσιο διάλογο.

Μ' αυτό το σκεπτικό θεωρώ λάθος την απάντηση του συντρ. Δ. Α. προς το σ. Θεωνά (με τις απόψεις του οποίου διαφώνησα από παλιότερα) από την οποία το μόνο που μου έμεινε ήταν οι σκληρές μέχρι υβριστικές φράσεις, το μένος και μια ακατανόητη αντιπαλότητα από τη μια και από την άλλη τα ερωτήματα που μου γεννήθηκαν, όπως: α) ποια ήταν η παρέα του σ. Θεωνά όταν ήταν γγ της ΓΣΕΕ, ΠΑΣΟΚοι - Συν/κοι - μέλη της τότε ΚΕ, εξακολουθεί αυτή η παρέα να υφίσταται ακόμη και στη σημερινή ΚΕ; β) Ο σ. Θεωνάς λειτουργούσε παρεΐστικα, άρα φραξιονιστικά κι εμείς τον προτείναμε και τον εκλέξαμε ευρωβουλευτή; Εχουν έτσι τα πράγματα; Ερωτήματα, ερωτήματα! Τέλος, επειδή δε θέλω να αμφισβητήσω την καλή πρόθεση του στελέχους Δ. Α. (διαφορετικά θα ήταν τραγικό) θα του θυμίσω απλώς και κάπως παραφρασμένα την κατάληξη του διαλόγου του κ. Κόινερ με το σοφό καθηγητή του οποίου η στάση δεν του άρεσε: «σκέπτεσαι ενοχλητικά, μιλάς (γράφεις) ενοχλητικά, στέκεσαι ενοχλητικά» και παρακάτω καταλήγει «όταν βλέπω τη στάση σου (τα γραπτά σου) δε με ενδιαφέρει ο στόχος σου» (Μπρεχτ Ιστορίες του κ. Κόινερ).

Αυτά κι εύχομαι κάθε επιτυχία στο Συνέδριο.

Με φιλικούς συντροφικούς χαιρετισμούς

ΚΟΒ Πάνω Πόλης Θεσσαλονίκης