Προτού εξετάσουμε επιμέρους πτυχές αυτής της πρότασης, αξίζει να σταθούμε λίγο στο τι προηγήθηκε. Οπως οι περισσότεροι θα θυμούνται, τον Οκτώβρη είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο ένα σχέδιο νόμου για τα μεταπτυχιακά. Η διαβούλευση τελείωσε και όλοι περίμεναν να κατατεθεί το νομοσχέδιο. Μετά τον αχό που σηκώθηκε τότε, η κυβέρνηση αποφάσισε να παρατείνει τις διαδικασίες, καθυστερώντας την κατάθεση του νομοσχεδίου.

Μήπως η παράταση αυτή δόθηκε εξαιτίας της πίεσης που άσκησε στην κυβέρνηση το κίνημα; Φευ! Η συζήτηση τότε είχε περιστραφεί γύρω από το ζήτημα των διδάκτρων, με την κυβέρνηση να διατείνεται ότι πασχίζει να τα περιορίσει ή και να τα καταργήσει, ενώ τα υπόλοιπα αστικά κόμματα, μαζί με αρκετές διοικήσεις Ιδρυμάτων αντιδρούσαν έντονα, έχοντας πρωτίστως κατά νου το πώς θα προστατευτεί η «μεγάλη χύτρα» των εσόδων από τα δίδακτρα.

Τότε, είχαμε επισημάνει ότι η μεταξύ τους αντιπαράθεση ήταν κίβδηλη, αφού και οι μεν και οι δε δεν παρέκκλιναν κατ' ελάχιστο από τους βασικούς άξονες της ευρωενωσιακής πολιτικής και της στρατηγικής του κεφαλαίου για την Ανώτατη Εκπαίδευση, παρά μόνο αντιπαρατίθενται για το ποιο μείγμα πολιτικής θα πετύχει καλύτερα τα από κοινού επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Εξ ου και υπογραμμίζαμε ότι από αυτήν την αντιπαράθεση απουσίαζαν εκκωφαντικά οι ανάγκες των σπουδαστών που προέρχονται από λαϊκές οικογένειες και κατά χιλιάδες αναζητούν κάθε χρόνο την ένταξή τους σε ένα μεταπτυχιακό, καθώς και πανεπιστημιακών δασκάλων και των άλλων εργαζομένων στα Ιδρύματα που αποτελούν τα θύματα της επιχειρηματικοποίησης του πανεπιστημίου. Είχαμε κάνει, δε, και την πρόβλεψη ότι όποιες αλλαγές κι αν γίνουν τελικά στο σχέδιο νόμου μέχρι να κατατεθεί στη Βουλή, στόχο θα έχουν να συμβιβάσουν τις αντιπαρατιθέμενες πλευρές στο έδαφος των κοινών στόχων που μοιράζονται.

Οι νέες εξαγγελίες έρχονται να επιβεβαιώσουν αυτές τις εκτιμήσεις.

Είναι πράγματι εντυπωσιακό, αν σκεφτεί κανείς πόσος ντόρος είχε γίνει για το θέμα, ότι στο νέο σχέδιο του υπουργείου απουσιάζουν παντελώς οι δήθεν «ριζοσπαστικές» προτάσεις που υποτίθεται ότι θα οδηγούσαν σε σημαντική περικοπή των διδάκτρων (μια κυβερνητική επιχειρηματολογία που βεβαίως ήταν έωλη, και απατηλή, όπως είχαμε αναδείξει ως ΚΚΕ).

Αντ' αυτών, όμως, ενεργοποιείται με τον πιο επίσημο τρόπο μια ακόμα αντιδραστική πρόβλεψη των νομοθετημάτων που είχαν περάσει επί προηγούμενων κυβερνήσεων για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση: Οι ανταποδοτικές υποτροφίες.

Την ώρα, λοιπόν, που τα ιδρύματα στενάζουν από τις ελλείψεις σε διοικητικό και τεχνικό προσωπικό, την ώρα που η γενίκευση των άθλιων συμβασιουχικών σχέσεων εργασίας αποτελεί τον κανόνα για ολοένα και μεγαλύτερο τμήμα των εργαζομένων στα ιδρύματα, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έρχεται να προσφέρει στο επιχειρηματικό πανεπιστήμιο τζάμπα εργαζόμενους!

Συγκεκριμένα, φορώντας και πάλι το δήθεν κοινωνικά ευαίσθητο προσωπείο της, η κυβέρνηση σχεδιάζει την επίσημη θεσμοθέτηση αμισθί εβδομαδιαίας εργασίας 8 ωρών στο Ιδρυμα, ή στο Τμήμα φοίτησης, για τους μεταπτυχιακούς φοιτητές που έχουν οικογενειακό και προσωπικό εισόδημα που να εμπίπτει στο 50% των φορολογικών δηλώσεων του συνολικού πληθυσμού και φοιτούν σε προγράμματα για τα οποία προβλέπονται «τέλη εγγραφής» (βλ. δίδακτρα), σύμφωνα με τη διατύπωση του υπουργείου.

Κανείς φυσικά δεν παραβλέπει ότι ήδη σήμερα μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες αναγκάζονται εκ των πραγμάτων να προσφέρουν «επικουρικό έργο» (sic), πέραν των προβλεπομένων. Αρα, μόνο βελτίωση της κατάστασης δε συνεπάγεται αυτή η αλλαγή. Ισα ίσα που, με δεδομένο ότι τα 8ωρα αυτά καταγράφονται και θα μπορούν να προϋπολογίζονται, είναι σίγουρο ότι θα επιτείνουν περαιτέρω το καθεστώς «ζούγκλας» στις εργασιακές σχέσεις που υπάρχουν στα ιδρύματα.

Είναι πρόκληση να εμφανίζεται αυτή η ρύθμιση ως ενίσχυση των «οικονομικά ασθενέστερων» φοιτητών, την ώρα μάλιστα που ήδη σήμερα οι μεταπτυχιακοί φοιτητές αντιμετωπίζουν, εκτός από τα δίδακτρα, μια σειρά ακόμα εμπόδια στις σπουδές τους, για τα οποία, φυσικά, καμία απολύτως μέριμνα δε λαμβάνεται.

Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση όχι μόνο δεν προτίθεται να καταργήσει τα δίδακτρα, αλλά αφήνει διάπλατα ανοιχτό το πεδίο για τη γενίκευσή τους, αφού στο σχέδιο που είδε το φως της δημοσιότητας προβλέπεται ότι η θέσπιση ή μη «τελών εγγραφής», καθώς και το ύψος αυτών είναι στην ευχέρεια των ιδρυμάτων, στο πλαίσιο της αυτονομίας τους.

Αυτό που, όμως, ξεπερνά τα όρια της πρόκλησης είναι η δήθεν «φιλολαϊκή» θέση που διατυπώνει το υπουργείο, σύμφωνα με την οποία θα πρέπει να γίνει κάθε δυνατή προσπάθεια όχι μόνο να συνεχίσουν τη λειτουργία τους τα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) που δεν έχουν τέλη εγγραφής αλλά και να αυξηθεί ο αριθμός τους σε κάθε Ιδρυμα, λες κι αυτό μπορεί να γίνει ως διά μαγείας, με δεδομένο τον προσανατολισμό της Ανώτατης Εκπαίδευσης και το θεσμοθετημένο πλαίσιο για την επιχειρηματική λειτουργία των ιδρυμάτων, που η κυβέρνηση πασχίζει να διαφυλάξει ως κόρη οφθαλμού! Ως κίνητρο, δήθεν, προς τα ιδρύματα για να διατηρήσουν στο σχεδιασμό τους μεταπτυχιακά χωρίς δίδακτρα, στο σχέδιο του υπουργείου αναφέρεται ότι η ύπαρξη δωρεάν ΠΜΣ θα συνυπολογίζεται «θετικά» στην κατανομή των κρατικών πιστώσεων από το υπουργείο στα Ιδρύματα.

Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Οτι η ήδη κουτσουρεμένη κρατική χρηματοδότηση δε θα κατανέμεται βάσει των αναγκών των ιδρυμάτων, αλλά ουσιαστικά θα εξαρτάται από την «αξιολόγησή» τους, κριτήριο για την οποία θα είναι (μεταξύ άλλων, όσο κι αν αυτό προσπαθεί να το κρύψει το υπουργείο) το αν θα έχουν ή όχι δωρεάν μεταπτυχιακά. Κάτι τέτοιο, όμως, μόνο στα λόγια αποτελεί «θετική» διάκριση: Οταν όλα τα ιδρύματα στενάζουν οικονομικά (ως προς τις συνθήκες λειτουργίας και τις παροχές, βεβαίως, γιατί κατά τ' άλλα διακινούνται εκατομμύρια στα ιδρύματα, αλλά μόνο για επιχειρηματικούς σκοπούς), τα «κενά» που θα προκαλούνται από τις περικοπές της χρηματοδότησης κάπως θα πρέπει να καλύπτονται. Βλέπετε, ως γνωστόν, «η φύση απεχθάνεται το κενό»! Τι μένει λοιπόν; Να αναζητήσουν πόρους από αλλού. Από πού δηλαδή; Πουλώντας υπηρεσίες, αξιοποιώντας επιχειρηματικά τις υποδομές τους, εκχωρώντας τες σε επιχειρήσεις, παρέχοντας επί πληρωμή πιστοποιήσεις και προγράμματα σπουδών διαφόρων επιπέδων κ.λπ. Με όλους αυτούς τους τρόπους, δηλαδή, που ήδη προβλέπονται στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί και ενισχύει. Για όποιον, μάλιστα, διατηρεί επιφυλάξεις επ' αυτού, αρκεί να επισημάνουμε ότι το νέο σχέδιο του υπουργείου κάνει ιδιαίτερη αναφορά στα «εξ αποστάσεως μεταπτυχιακά», χώρο που ανθεί τα τελευταία χρόνια, με πολλούς αποφοίτους να χρυσοπληρώνουν για έναν τίτλο σπουδών.

Ομως, έχει και συνέχεια. Τα ιδρύματα που θα «απολαύσουν» αυτήν τη «θετική» διάκριση μήπως βρεθούν σε καλύτερη θέση; Οχι βέβαια! Κι αυτό γιατί θα μεγαλώσουν ακόμα περισσότερο οι πιεστικές οικονομικές τους ανάγκες, αφού δεδομένου ότι η πίτα της κρατικής χρηματοδότησης που κατευθύνεται για την εξυπηρέτηση των λειτουργικών αναγκών (κι όχι γενικά κι αόριστα) μικραίνει, το να σου τάζουν μεγαλύτερο κομμάτι είναι σκέτη κοροϊδία. Αρα, και σε αυτήν την περίπτωση τα ιδρύματα θα εξωθηθούν σε περαιτέρω ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Τέλος, δεδομένου ότι όλα τα παραπάνω σχετίζονται με την «αξιολόγηση», είναι δεδομένο ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ ιδρυμάτων και τμημάτων θα τα εξωθεί περαιτέρω σε ενίσχυση τέτοιων λειτουργιών, οι οποίες, άλλωστε, «δίνουν πόντους» στην «αξιολόγηση».

Πού καταλήγουν, λοιπόν, όλα αυτά; Σε ενίσχυση της ουσιαστικής διαφοροποίησης μεταξύ ιδρυμάτων και αποφοίτων, στο όνομα της δήθεν αυτονομίας και της «αξιολόγησής» τους.

Οι παλινωδίες και οι τακτικισμοί της κυβέρνησης στο θέμα των μεταπτυχιακών δεν μπορεί και δεν πρέπει να μας αποπροσανατολίζουν από το κύριο. Οι δυνάμεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ χρειάζεται να ενισχύσουμε τις προσπάθειές μας να παρέμβουμε μαζικά, συζητώντας πλατιά με τη μεγάλη πλειοψηφία των σπουδαστών που κατάγονται από την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα, τους εργαζόμενους στα ιδρύματα, τους ριζοσπάστες πανεπιστημιακούς δασκάλους, ενισχύοντας την οργάνωση και τον προσανατολισμό του κινήματος.

Στην αιχμή της παρέμβασής μας είναι το αντιπάλεμα του κατακερματισμού της γνώσης, της κατηγοριοποίησης Ιδρυμάτων, σπουδών και αποφοίτων, συνολικά της στρατηγικής του κεφαλαίου. Δεν αποδεχόμαστε ούτε το πανεπιστήμιο - επιχείρηση ούτε τις επιχειρήσεις στα πανεπιστήμια.

Αντιπαλεύουμε την κυβερνητική πολιτική, αναδεικνύοντας μέσα από τους αγώνες μας την ανάγκη του λαού μας, που αντιστοιχεί στις δυνατότητες που υπάρχουν, για πανεπιστήμια και έρευνα που να υπηρετούν τις σύγχρονες διευρυμένες λαϊκές ανάγκες και την εξέλιξη της επιστήμης και όχι τα οικονομικά, πολιτικά και ιδεολογικά συμφέροντα του κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστικών οργανισμών.