«Κάθε καλλιτεχνική έκφραση προσδίδει κάτι στην πολιτική ή παίρνει από αυτήν. Το θέατρο, όλο το μεγάλο θέατρο, ανέκαθεν χρησιμοποιούσε την πολιτική και δημιουργούσε γέφυρες με την πολιτική δράση, μέσα από τα κείμενα», έλεγε πρόσφατα ο Ντάριο Φο σε συνέντευξή του και πρόσθετε: «Αναφέρομαι κυρίως στο σατιρικό θέατρο. Για παράδειγμα, το σατιρικό θέατρο του Αριστοφάνη ή του Γκολντόνι ή του Ρουτσάντε του 16ου αιώνα, ακόμα και του Μολιέρου».

Η αλήθεια είναι ότι πολλοί δημιουργοί επιθυμούσαν να είναι μέρος της κοινωνικής ζωής, μέσα από το καλλιτεχνικό τους έργο. Μ' αυτόν τον τρόπο συμμετείχαν στα προβλήματα της ζωής, στις αδικίες, σατιρίζοντας, κάνοντας γκροτέσκο, καταγγέλλοντας ή γνωστοποιώντας την ατιμία, την έλλειψη της έννοιας της ελευθερίας, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και, συνεπώς, από την πλευρά τους, οι άνθρωποι του πολιτισμού έκαναν πολιτική.

Σήμερα τα πράγματα είναι δυσκολότερα για τους δημιουργούς. Ευτυχώς όχι για όλους. Είναι κάποιοι που επιμένουν με κάθε κόστος. Το τίμημα έχει και την άλλη του όψη, που είναι η ικανοποίηση του δημιουργού να συμμετέχει στην κοινωνική και πολιτική δράση. Η έννοια «ιδεολογικός» στη δημιουργία έχει γίνει αντικείμενο κριτικής. Συχνά χρησιμοποιείται ως αρνητικό στοιχείο. «Η ιδεολογία», όπως πιστεύει ο Ντάριο Φο, που δεν τη θεωρεί αρνητικό στοιχείο στην τέχνη, «είναι μέρος, για άλλη μια φορά, της πολιτιστικής διάστασης».

Αυτή είναι η μια πλευρά της πολιτικής δράσης του καλλιτέχνη. Υπάρχει και η άλλη, αυτή της καθαρά πολιτικής έκθεσής του στους εκλογικούς αγώνες, όπως είναι και οι επικείμενες εκλογές. Πέρα όμως από τα παραπάνω, το ενδιαφέρον των υποψήφιων πολιτικών, ενόψει πάντα των εκλογών, γίνεται μεγαλύτερο για τον πολιτισμό, δυστυχώς για λόγους δημαγωγικούς. Γιατί όποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για τον πολιτισμό, το κάνει πράξη ζωής σε όλη τη διάρκεια της πολιτικής του δράσης.

Ετσι, αυτή την εποχή βλέπουμε το ενδιαφέρον των υποψηφίων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ να εξαντλείται σε πόσους καλλιτέχνες έχουν στο ψηφοδέλτιό τους, τους οποίους μάλιστα πείθουν ότι μπορούν, αν εκλεγούν, να κάνουν πράξη το όραμά τους για τον πολιτισμό. Πότε όμως και σε ποιον θα λογοδοτήσουν αυτοί που μοιράζουν ψευδαισθήσεις, που υπόσχονται φρούδες ελπίδες στους ανθρώπους της τέχνης και στους πολίτες αυτής της χώρας, οι οποίοι επενδύουν κάποιες από τις ελπίδες τους στην πρόοδο των πολιτιστικών αξιών;

Η βεντάλια των προβλημάτων στα θέματα του πολιτισμού είναι ανοιχτή και ευρύτατη. Κανένα από αυτά δε βελτιώθηκε από τη διακυβέρνηση ούτε του ΠΑΣΟΚ ούτε της ΝΔ. Βέβαια, ο πολιτισμός δεν είναι ξεκομμένος από όλα τα κοινωνικά προβλήματα. Οπου και να σταθεί κανένας το ίδιο ερώτημα τίθεται. Πού πάει η κατάσταση; Στην οικονομία, στην πολιτική, στα εργασιακά, στα ασφαλιστικά, στην ανεργία κλπ. Το ίδιο ερώτημα και στο χώρο του πολιτισμού. Πού πάει η κατάσταση; Ποια είναι η πολιτιστική πρόταση σήμερα;

Μπορούμε, και ως πότε, αδιαμαρτύρητα να αποδεχόμαστε τη λογική της συνεχούς υποβάθμισης του πολιτισμού, τον ευτελισμό των πάντων; Την έλλειψη χρηματοδότησης για τον πολιτισμό που θα απευθύνεται και θα προάγει το λαό και τη νεολαία και την ίδια στιγμή να ξοδεύονται εκατομμύρια ευρώ για εκδηλώσεις τύπου «Γιουροβίζον»; Τον πολιτισμό των πολυεθνικών; Την περιθωριοποίηση του πολιτισμού της εργατικής τάξης, του λαού; Ποια είναι η πολιτιστική δράση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση; Πόσο την πληρώνει ο εργαζόμενος και γιατί; Η διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων μπορεί να ταυτίζεται με την πολιτιστική ανάπτυξη;

Σε κάποιους δήμους υπάρχουν Πνευματικά Κέντρα, υπάρχουν Μουσικά Σύνολα, η Φιλαρμονική, η Δημοτική Βιβλιοθήκη... Πώς όλα αυτά λειτουργούν; Πώς αξιοποιούνται; Πώς όλο αυτό το καλλιτεχνικό δυναμικό αξιοποιείται δημιουργικά; Και το κύριο: Ποια είναι η λογική της δημοτικής αρχής; Η δημοτική αρχή της Αθήνας, για παράδειγμα, για είκοσι χρόνια ανήκει στη ΝΔ. Αυτή λοιπόν η αρχή, καθώς και η κυβέρνηση, όπως και το ΠΑΣΟΚ πριν, έχουν μια πολιτική. Την εμπορευματοποίηση των πάντων, φυσικά και του πολιτισμού. Γι' αυτό το σκοπό όλο το βάρος τους το ρίχνουν σε ανάλογες δραστηριότητες. Στην «πολιτιστική Ολυμπιάδα», στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στο «millennium», στη «Γιουροβίζον»... Αυτόν τον «πολιτισμό» καλλιεργούν, αυτόν προβάλλουν. Μέσα στη λογική και στους σχεδιασμούς τους ο πραγματικός πολιτισμός των εργατών και του λαού δεν υπάρχει.

Αφού, λοιπόν, αυτή είναι η λογική τους, ανάλογη είναι και η δράση τους. Οχι βέβαια ότι δε γίνεται τίποτα. Αλλά ξοδεύονται πολλά, πάρα πολλά χρήματα, χρήματα του λαού, είτε για εκδηλώσεις «ταρατατζούμ», είτε για δραστηριότητες που απευθύνονται σε έναν περιορισμένο αριθμό ανθρώπων, γιατί δεν υπάρχει καλλιτεχνική παιδεία, γιατί δε γίνεται καμιά προσπάθεια για την πνευματική και καλλιτεχνική εξύψωση του λαού. Αυτή η εμπορευματοποιημένη τέχνη που προωθείται γοργά αποτελεί μια συγκεκριμένη ταξική πολιτική, προς όφελος των λίγων και αγνόηση των πολλών. Αυτό εκφράζεται και στην ποιότητα της πολιτιστικής παραγωγής που προωθείται από περιοχή σε περιοχή.

Οι υποψήφιοι που στηρίζει το ΚΚΕ, το ΔΗΚΚΙ, η Κομμουνιστική Ανανέωση, η Παρέμβαση Αριστερών Πολιτών, ριζοσπαστικές οικολογικές κινήσεις και άλλοι αγωνιστές, όταν μιλάνε για την πόλη, δεν ξεχωρίζουν τη μορφή, την υποδομή, τις λειτουργίες της από τους ανθρώπους και τα προβλήματά τους.

Αντίθετα, αυτούς βάζουν πρώτα. Νοιάζονται για τους εργαζόμενους ανθρώπους της πόλης. Για το αν έχουν δουλιά, αν είναι μόνιμη, σταθερή, αν αμείβεται ικανοποιητικά. Αν μπορούν να μορφώσουν τα παιδιά τους με δωρεάν δημόσια ενιαία αναβαθμισμένη Παιδεία. Αν έχουν δημόσια δωρεάν Υγεία και Πρόνοια. Αν μπορούν να απολαύσουν τα αγαθά του πολιτισμού, και όχι τα προϊόντα της εμπορευματοποιημένης υποκουλτούρας. Αν μπορούν να γίνονται συμμέτοχοι στην καλλιτεχνική και πολιτιστική ανάπτυξη.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να είναι σύμμαχος, συμπαραστάτης των λαϊκών στρωμάτων για τη διασφάλιση και επέκταση των κατακτήσεων, για τη διεκδίκηση των προϋποθέσεων ανάδειξης της ανθρώπινης αξίας, για τον πολιτισμό. Το δικαίωμα στη δουλιά και τα άλλα κοινωνικά, οικονομικά δημοκρατικά δικαιώματα των εργαζομένων, η κοινωνική αλληλεγγύη, η προστασία του περιβάλλοντος και των πολιτιστικών αξιών, η βίωση του πολιτισμού από το λαό.

Είναι απαραίτητος ο αγώνας για μια άλλη πολιτική και για τον πολιτισμό. Πρέπει να ενισχυθεί σταθερά το μέτωπο ενάντια στην εμπορευματοποίηση του πολιτισμού και της πολιτιστικής παραγωγής, ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των φορέων του πολιτισμού.

Είναι αναγκαία η συσπείρωση ευρύτερων δυνάμεων από τον κόσμο της τέχνης του πολιτισμού, από τους λίγους πνευματικούς ανθρώπους οι οποίοι αντιστέκονται στη λαίλαπα του καπιταλισμού. Για να γίνονται όλο και πιο πολλοί αυτοί που αποδέχονται, που πιστεύουν στη συνέχεια και στρατεύονται στην υπόθεση του λαϊκού μετώπου. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος πέρα απ' αυτόν για την επίλυση και των προβλημάτων των ίδιων των καλλιτεχνών, δημιουργών. Είναι καιρός να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας.

Ας διεκδικήσουμε την πόλη μας και το νομό μας για τα δικαιώματα των εργαζομένων και της νεολαίας. Να μην επιτρέψουμε να μετατραπούν οι ελεύθεροι χώροι σε εμπόρευμα υπέρ του ιδιωτικού κεφαλαίου. Να απαιτήσουμε δωρεάν πρόσβαση των εργαζομένων στα αγαθά του πολιτισμού. Να εναντιωθούμε σθεναρά στην εμπορευματοποίηση του πολιτισμού και του ελεύθερου χρόνου, που παράγει συμπτώματα σήψης, ενώ στερεί από το λαό την επικοινωνία με προοδευτικά πολιτιστικά έργα των ανθρώπων της τέχνης και του πολιτισμού, οι οποίοι εμπνέονται από τους αγώνες και τα βάσανα του λαού και προβάλλουν μηνύματα που εμπνέουν αγωνιστικότητα και αισιοδοξία.