Την προηγούμενη Κυριακή η στήλη αναφέρθηκε στο Τουρνουά Μπλιτς και Ράπιντ που πραγματοποιήθηκε στο Σεντ Λούις των ΗΠΑ. Αν κάτι έκανε εντύπωση στους αγώνες αυτούς - πέρα από την πολύ κακή εμφάνιση του παγκόσμιου πρωταθλητή Μάγκνους Κάρλσεν - ήταν τα πολλά (χοντρά) λάθη που έγιναν από κορυφαίους παίκτες.

Τόσα και τόσο απρόσμενα για παίκτες τέτοιου επιπέδου, που μπορούν να εξηγηθούν μόνο από την κόπωση κατά τον πρώην παγκόσμιο πρωταθλητή Γκάρι Κασπάροβ. Δείτε για παράδειγμα το παρακάτω «διπλό» λάθος στον 5ο γύρο του μπλιτς

Στη θέση αυτή ο νικητής του τουρνουά Λεβ Αρονιάν, έχοντας τα λευκά, θέλησε να αλλάξει βασίλισσες και έπαιξε 38.Αγ1?? επιτρέποντας πανεύκολο ματ σε 2 (38...Βδ1+ 39.Ιε1 40. Βxε1#). Το ωραίο είναι ότι ο Κινέζος γκραν μετρ Γιανγκίι Γιου, αφού σκέφτηκε λίγη ώρα, ανταπέδωσε τη χάρη αλλάζοντας βασίλισσες 38..Βxβ1??? με τελικό αποτέλεσμα την ισοπαλία. Απίστευτο; Κι όμως αληθινό!

Τα λάθη, και ακόμα περισσότερο τα χοντρά λάθη (γνωστά και ως «στησίματα» στην ελληνική σκακιστική ορολογία), αποτελούν μέρος του παιχνιδιού. Ο Ταρτακόβερ, γνωστός παίκτης του προηγούμενου αιώνα, είχε πει ότι «το σκάκι είναι ένα παραμύθι των 1.001 λαθών» και ότι «τα λάθη είναι όλα εκεί, στη σκακιέρα, καραδοκώντας να πραγματοποιηθούν», ενώ έχει μείνει παροιμιώδης η φράση του ότι «νικητής μιας παρτίδας είναι ο παίκτης που κάνει το προτελευταίο λάθος».

Και πράγματι, δεν υπάρχει παίκτης που να μην έχει βιώσει το έντονο και δυσάρεστο συναίσθημα της ήττας από «στήσιμο» σε κερδισμένη θέση. Δεν είναι λίγοι οι συγγραφείς που έχουν ασχοληθεί με τις διάφορες αιτίες που οδηγούν στη στιγμιαία τύφλωση, στην απώλεια της συγκέντρωσης, ή σε άλλους μηχανισμούς της σκέψης που δημιουργούν τις προϋποθέσεις τέτοιων λαθών.

Ολοι οι σκακιστές κάνουν λάθη, ακόμα και οι σπουδαιότεροι. Ας δούμε λοιπόν μερικές από τις σπάνιες αυτές σκακιστικές γκάφες διάσημων σκακιστών.

Η παρακάτω θέση είναι παρμένη από την παρτίδα Πετροσιάν - Μπρονστάιν, στους προκριματικούς του παγκόσμιου πρωταθλήματος το 1956. Τα λευκά έχουν κερδισμένη θέση αφού τα κομμάτια τους είναι πολύ ενεργητικά, σε αντίθεση με αυτά του μαύρου που σχεδόν όλα έχουν στριμωχτεί στην τελευταία γραμμή.

Μια λογική συνέχεια θα ήταν ενδεχομένως το 36.Βγ7 που περιορίζει ακόμη περισσότερο τις κινήσεις των μαύρων κομματιών. Ωστόσο ο κατοπινός παγκόσμιος πρωταθλητής συνέχισε παίζοντας 36.Ιη5;; και είδε έκπληκτος τη βασίλισσά του να χάνεται μετά από την προφανή απάντηση του μαύρου 36...Ιxδ6!

Από την παρτίδα Εμπραλίντζε - Ραγκόζιν, στο 10ο Σοβιετικό πρωτάθλημα ανδρών στην Τιφλίδα το 1937.

Στη θέση αυτή ο μαύρος έπαιξε 40...Πγ7?? με σκοπό μετά από 41.Πxγ7 να πάρει πίσω τον πύργο του παίζοντας 41.Αδ6+. Ωστόσο ο μαύρος αξιωματικός είναι «καρφωμένος», δεν μπορεί δηλαδή να κουνηθεί γιατί αφήνει εκτεθειμένο τον βασιλιά του στην οριζόντια απειλή του πύργου! Το ωραίο είναι ότι τα λευκά δεν έκοψαν στο γ7, αλλά τράβηξαν πίσω τον δικό τους πύργο παίζοντας 41.Πδ5.

Από μια παρτίδα του Σοβιετικού παίκτη και συνθέτη προβλημάτων Κασπαριάν.

Παίζοντας με τα μαύρα εναντίον του Ρομανόβσκι στους ημιτελικούς του 11ου πρωταθλήματος ΕΣΣΔ ανδρών το 1938, ο Κασπαριάν συνέχισε με 53...Πxθ3+?? σκεπτόμενος ότι μετά από 54.Ρθ3 δίνει ματ με 54...Βθ4, ενώ μετά από 54.Αxθ3 το ματ έρχεται με 54...Ιζ3. Πράγματι 54.Αxθ3 έπαιξε ο λευκός, συγκρατώντας ταυτόχρονα το χέρι του Κασπαριάν, που πήγε να κουνήσει τον ίππο από το ε5, που φυσικά δεν μετακινείται γιατί είναι καρφωμένος...

Μια απολαυστική περιγραφή από τον Αλεξάντερ Κότοβ, για τον οποίο μιλήσαμε την περασμένη Κυριακή:

«Καθώς παιζόταν κάποιος γύρος του πρωταθλήματος Μόσχας το 1946, η καθιερωμένη ησυχία της αίθουσας των αγώνων διακόπηκε από μια κραυγή τρόμου. Οι παίκτες πετάχτηκαν απ' τις σκακιέρες τους και πήγαν στη σκακιέρα όπου παιζόταν η παρτίδα Μπρονστάιν - Οσμολόβσκι. Ο τελευταίος, γνωστός θερμόαιμος παίκτης - που ήταν επίσης και πυγμάχος και ως εκ τούτου συνηθισμένος και στα φυσικά και τα νοητικά χτυπήματα - καθόταν απελπισμένος με το κεφάλι ανάμεσα στα χέρια, ενώ ο νεαρός τότε Μπρονστάιν, που κι αυτός είχε αναστατωθεί απ' την απρόσμενη αντίδραση του αντιπάλου του, έδειχνε σε όλους τι είχε συμβεί:

Στη θέση του διαγράμματος τα μαύρα έδωσαν σαχ με 34.Ββ1+. Τα λευκά απάντησαν με 35.Ρη2 και τα μαύρα μετά από κάμποση σκέψη έσπρωξαν το πιόνι τους 35...ε4-ε3??. Τότε ο Μπρονστάιν απάντησε φυσιολογικά τρώγοντας με τον πύργο του τη βασίλισσα στο β1... «Είναι τρομερό έλεγε ο Οσμολόβσκι μέσα στην απελπισία του, ο λευκός βασιλιάς έτσι ογκώδης καθώς είναι μου έκρυβε τον πύργο που απειλούσε την ντάμα!»...

Και το πιο γνωστό «στήσιμο» του Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα στην παρτίδα του εναντίον του Ζέμις, μόλις στην 9η κίνηση. Ο Κουβανός παγκόσμιος πρωταθλητής μόλις έχει παίξει 9...Αα6??, κίνηση που φυσικά χάνει μετά από 10.Βα4! Αβ7 11.δ5 και ο Ιγ6 θα πέσει. Οι κακές γλώσσες είπαν ότι ο Καπαμπλάνκα ταράχτηκε από την ταυτόχρονη άφιξη στην αίθουσα των αγώνων της συζύγου του και της ερωμένης του...

Θέμα μας τα λάθη, και στη σημερινή παρτίδα θα δούμε έναν πρώην παγκόσμιο πρωταθλητή να χάνει τη συντομότερη παρτίδα της ζωής του σε μόλις 12 κινήσεις.

Λάρι Κρίστιανσεν - Ανατόλι Κάρποβ (1993)

1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιζ3 β6 Στην ινδική άμυνα της βασίλισσας ο μαύρος προσπαθεί να ελέγξει τα κεντρικά τετράγωνα αρχικά με τα κομμάτια του.

4.α3 Αα6 5.Βγ2 Αβ7 6.Ιγ3 γ5 η ιδέα της μανούβρας του μαύρου ήταν να απομακρύνει τη λευκή βασίλισσα από την υποστήριξη του δ4 πιονιού και να διεκδικήσει τα μαύρα τετράγωνα.

7.ε4 γxδ4 8.Ιxδ4 Ιγ6 9.Ιxγ6 Αxγ6 10.Αζ4 Ιθ5 11.Αε3 Αδ6?? συνεχίζει να δίνει τη μάχη για τα μαύρα τετράγωνα ε5 και ζ4, αλλά δυστυχώς απορροφημένος από τις στρατηγικές λεπτομέρειες και αναζητήσεις του διέφυγε ένα απλό τακτικό χτύπημα.

12.Βδ1 με διπλή απειλή του Αδ6 και Ιθ5. Είναι αλήθεια ότι οι οπισθοχωρήσεις κομματιών είναι μια κατηγορία κινήσεων που εύκολα κανείς παραβλέπει, ειδικά στην αρχή της παρτίδας.

1-0

Από την πρόσφατη παρτίδα Νεπομνιάτσκι - Ανάντ για τον 1ο γύρο του Κυπέλλου Σίνκεφιλντ, η σημερινή μας θέση. Ο Λευκός έχει διαπράξει ένα χονδροειδές λάθος παίζοντας 77. Ρβ5-γ4 (με Ρβ5-γ5 η παρτίδα θα ήταν ισόπαλη). Μπορείτε να δείτε την κίνηση του μαύρου που τον έκανε να εγκαταλείψει την παρτίδα;

Λύση προηγούμενου

Η παρτίδα συνεχίστηκε 8.Αη5xε7 Βδ8xε7 και μετά από 9.Ιγ3χδ5! γ6xδ5 10. Βγ2xγ8+ ο Λευκός (Κότοβ) έβγαλε εύκολα κερδισμένη θέση.