ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 24 Ιούνη 2012
Σελ. /16
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ελληνικά και ρωσικά ηχοχρώματα

Συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στο Ηρώδειο, με έργα Μανώλη Καλομοίρη, Σεργκέι Προκόφιεφ και Πιοτρ Ιλιτς Τσαϊκόφσκι

Αντιπροσωπευτικά έργα των τριών σπουδαίων συνθετών της Ανατολικής Ευρώπης, κορυφαίων εκπροσώπων της ελληνικής και της ρωσικής Εθνικής Σχολής αντίστοιχα, των Μανώλη Καλομοίρη, Σεργκέι Προκόφιεφ και Πιοτρ Ιλιτς Τσαϊκόφσκι, συνδυάζονται γοητευτικά και αναπάντεχα στην, ενταγμένη στο Φεστιβάλ Αθηνών, συναυλία που δίνει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, στις 28 του Ιούνη (9μμ), στο Ηρώδειο. Σολίστ θα είναι ο διεθνώς ανερχόμενος, 29χρονος Ελληνας πιανίστας Βασίλης Βαρβαρέσος, ενώ την ορχήστρα θα διευθύνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΑ, Βασίλης Χριστόπουλος.

Ως φόρος τιμής στον Μανώλη Καλομοίρη (1883-1962), με αφορμή την 50ή επέτειο από το θάνατό του, το πρόγραμμα θα ξεκινήσει με ένα περίφημο συμφωνικό έργο του, το «Τρίπτυχο για ορχήστρα», που είχε συνθέσει, συγκλονισμένος από το θάνατο του Ελευθέριου Βενιζέλου στο Παρίσι, το Μάρτη του 1936. Ο μεγάλος μουσουργός και παιδαγωγός, που πρωτοείδε το φως στη Σμύρνη, το 1883, υπήρξε πρωτεργάτης της σύγχρονης ελληνικής μουσικής, ενώ τ' όνομά του συχνά συνοδεύεται από τον τίτλο του εθνικού συνθέτη. Το κείμενό του στο πρόγραμμα της πρώτης συναυλίας του στην Αθήνα (1908, Ωδείο Αθηνών), μάλιστα, χαρακτηρίστηκε «μανιφέστο» της Ελληνικής Εθνικής Σχολής, ενώ η «άκρα δημοτική», στην οποία είναι διατυπωμένες οι απόψεις του δημιουργού για την ελληνική μουσική «εγείρουν σάλο μεταξύ των φιλόμουσων». Είναι η περίοδος που Ελληνες συνθέτες επιδιώκουν να δημιουργήσουν μια μουσική που να έχει εθνική ταυτότητα. Στην προσπάθειά τους στρέφουν το ενδιαφέρον τους στο δημοτικό μας τραγούδι και αναζητούν την έμπνευσή τους μέσα από αυτό. Θιασώτης της αξιοποίησης του γνήσιου νεότερου ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, καθώς και του δημοτικισμού, ο Μανώλης Καλομοίρης, με την επιστροφή του στην Ελλάδα από τη Ρωσία, όπου είχε εργαστεί ως καθηγητής σε ιδιωτικό ωδείο, μελετώντας παράλληλα από κοντά τη ρωσική μουσική, συντάσσεται αμέσως με το προοδευτικό κίνημα της εποχής του. Συνθέτει μουσική, που βασίζεται στους ρυθμούς, στους τρόπους, στις μελωδίες και το ύφος του λαϊκού πολιτισμού. Η ελληνική λαϊκή παράδοση υπήρξε όχημα της μουσικής του ιδεολογίας και ειδικότερα το δημοτικό τραγούδι - γι' αυτόν ίσως η σημαντικότερη πηγή έμπνευσης - το έναυσμα για μια εντελώς προσωπική δημιουργική πνοή. Ομως, απέφυγε συνειδητά να χρησιμοποιήσει αυτούσια δημοτικά τραγούδια στο έργο του και μεταχειρίστηκε μόνο μικρά μουσικά «κύτταρα». Το «Τρίπτυχο για ορχήστρα» του Μανώλη Καλομοίρη είναι συνδεδεμένο όχι μόνο με τη νεότερη ελληνική ιστορία, αλλά και με την ιστορία της ίδιας της ΚΟΑ. Η πρώτη εκτέλεση του έργου, στο θέατρο «Ολύμπια», μεσούσης της γερμανικής Κατοχής, στις 28 Φλεβάρη του 1943, σηματοδοτούσε ουσιαστικά και την πρώτη παρουσίαση της μέχρι τότε Ορχήστρας του Ωδείου Αθηνών με τη νέα της επωνυμία (Κρατική Ορχήστρα Αθηνών). Τη νεοσύστατη ΚΟΑ είχε διευθύνει εκείνη τη βραδιά ο ίδιος ο Καλομοίρης, παρουσιάζοντας το έργο.

Θ' ακολουθήσει το «Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο» του Σεργκέι Προκόφιεφ (1891-1953), ένα από τα απαιτητικότερα, αλλά και τα ωραιότερα έργα του πιανιστικού ρεπερτορίου. Ο Σεργκέι Προκόφιεφ συνέθεσε τα δύο πρώτα πιανιστικά του κοντσέρτα, ενώ ακόμη σπούδαζε στο Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης. Το Δεύτερο Κοντσέρτο, αφιερωμένο στη μνήμη ενός στενού του φίλου που είχε αυτοκτονήσει, γράφτηκε αρχικά την περίοδο 1912-13. Το χειρόγραφο χάθηκε στη διάρκεια της Οκτωβριανής Επανάστασης και ο Προκόφιεφ αναγκάστηκε να το ανασυνθέσει από μνήμης το 1923. Τον Αύγουστο του 1913, η πρεμιέρα του καινοτόμου έργου, που περιορίζει την ορχήστρα σε ρόλο απλού συνοδού, ενώ απαιτεί απ' τον πιανίστα μια, τεχνικά δυσκολότατη, επίδειξη δεξιοτεχνίας, ήταν επεισοδιακή: Κοινό και κριτικοί είχαν διχαστεί και κάποιοι είχαν αποχωρήσει, μιλώντας απαξιωτικά για «φουτουριστική μουσική». Η ιστορία αποκατέστησε το Δεύτερο Κοντσέρτο του Προκόφιεφ, καταχωρίζοντάς το στα αριστουργήματα του πιανιστικού ρεπερτορίου.

Η συναυλία θα ολοκληρωθεί με τη δημοφιλέστατη «Τέταρτη Συμφωνία» του Π. Ι. Τσαϊκόφσκι (1840-1893), κομβικό έργο του ρωσικού Ρομαντισμού. Πάθος και μελωδικότητα δίνουν το στίγμα της Τέταρτης Συμφωνίας, την οποία έγραψε ο Τσαϊκόφσκι μεταξύ των ετών 1877-1878, αποτυπώνοντας στην παρτιτούρα την οδύνη που βίωνε σε μία από τις δυσκολότερες περιόδους της ζωής του. Η επεξήγηση που έδωσε ο ίδιος ήταν ότι στη μουσική του δεσπόζει «η μοιραία δύναμη που εμποδίζει τον άνθρωπο να κατακτήσει την ευτυχία».

Τιμές εισιτηρίων: 30 και 15 ευρώ. 10 ευρώ φοιτητικά, ΑμΕΑ.

Εναρξη προπώλησης: 7 του Ιούνη.


Χορός στη Ρωμαϊκή Αγορά

Agapios+art'foto'stories*

Σε δύο μαγικές βραδιές για τους φίλους της μουσικής και του χορού, σε έναν από τους ωραιότερους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας, στη Ρωμαϊκή Αγορά, όπου σπάνια παρουσιάζονται θεάματα, προσκαλεί η Εθνική Λυρική Σκηνή. Στις 30 Ιουνίου και 1 Ιουλίου (9μμ) θα παρουσιαστούν δύο κοντσέρτα για πιάνο των Μότσαρτ και Μπετόβεν, σε χορογραφία του διευθυντή του Μπαλέτου της ΕΛΣ, Ρενάτο Τζανέλλα. Υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Ηλία Βουδούρη και με σολίστ το διακεκριμένο πιανίστα Δημήτρη Τουφεξή, η ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα ερμηνεύσει το κοντσέρτο για πιάνο Νο 23 του Μότσαρτ και το κοντσέρτο για πιάνο Νο 5 του Μπετόβεν.

Στον επιβλητικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς, στην σκιά της Ακρόπολης, οι χορευτές του μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα ερμηνεύσουν τις δύο χορογραφίες του Ρενάτο Τζανέλλα που έχουν παρουσιαστεί με μεγάλη επιτυχία μεταξύ άλλων και στην Κρατική Οπερα της Βιέννης. Οπως πληροφορεί ο Ρενάτο Τζανέλλα (χορογραφία, σκηνικά, κοστούμια, φωτισμοί) «η βραδιά ξεκινά με το έργο του Μότσαρτ: μόνο το δεύτερο μέρος του κοντσέρτου έχει χορογραφηθεί. Στα άλλα δύο μέρη ακούγεται μονάχα η μουσική. Πρόκειται για μία σύγχρονη, μινιμαλιστική ερμηνεία της μουσικής, με τίτλο "Ταξίδι", που αναπαριστά το πεπρωμένο ενός καλλιτέχνη: όλη του τη ζωή ταξιδεύει, αφήνοντας πίσω του τόπους και φίλους προκειμένου να ακολουθήσει το πάθος του. Αντίθετα, η χορογραφία στο έργο του Μπετόβεν αποτελεί φόρο τιμής στην κλασική, αυτοκρατορική όψη της τέχνης του χορού... Αποτελεί την ιδανική βάση, ώστε να αναπτύξει κανείς τη γλώσσα του κλασικού χορού, την οποία έχω ανάγκη για τη δημιουργία μου. Δεν υπάρχει αφήγηση: σε αυτή την περίπτωση προτιμώ να με παρασύρει η μουσική».

Το μπαλέτο με τίτλο «Ταξίδι», πρωτοπαρουσιάστηκε το 1992 στην πόλη Οσιμο, νότια της Αγκόνας στην Ιταλία με πρωταγωνιστή το διάσημο Ουκρανό χορευτή Βλαντίμιρ Μαλάχοφ. Ακολούθησαν παρουσιάσεις από το Μπαλέτο της Κρατικής Οπερας της Βιέννης (1993) και από τον Μπαλέτο της Στουτγάρδης (1997). Στηρίζεται στην μουσική του Β. Α. Μότσαρτ για το Κοντσέρτο για πιάνο αρ.23 σε λα μείζονα (Κ.488), που ολοκληρώθηκε στις 2 Μαρτίου 1786, λίγες βδομάδες πριν από την πρεμιέρα της όπερας Οι γάμοι του Φίγκαρο. Ακόμα και με τα μέτρα του Μότσαρτ, ξαφνιάζει η μελωδικότητα του έργου. Χορεύει ο Ντανίλο Ζέκα.

Το δεύτερο μπαλέτο, με τίτλο Μπετόβεν έργο 73 πρωτοπαρουσιάστηκε το 2000 από το Μπαλέτο της Κρατικής Οπερας της Βιέννης και έχει παρουσιαστεί στην Ελλάδα, στο Φεστιβάλ του Αιγαίου στη Σύρο το 2009. Στηρίζεται σε ένα ακόμα διάσημο κοντσέρτο για πιάνο, αυτή τη φορά στο επονομαζόμενο «αυτοκρατορικό» του Μπετόβεν, που γράφηκε το 1809, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Βιέννης από τον Ναπολέοντα. Πρωταγωνιστικά ζευγάρια: Αλίνα Στεργιανού - Γιώργος Βαρβαριώτης, Μαρία Κουσουνή-Φίκα - Βαγγέλης Μπίκος, Ευρυδίκη Ισαακίδου - Στράτος Παπανούσης, Αιμιλία Γάσπαρη - Ιγκoρ Σιάτζκο, Αλεξάντερ Νέσκωβ - Σταυρούλα Καμπουράκη. Εισιτήρια: 16, 23 ευρώ / παιδικό - φοιτητικό 10 ευρώ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ