Με αφορμή την πανδημία του κορονοϊού και τα μέτρα που λαμβάνονται ανά τον κόσμο για τον περιορισμό της διασποράς, υπάρχουν ορισμένες ειδικές κατηγορίες που κινδυνεύουν να βρεθούν πολλαπλά εκτεθειμένες και απαιτούνται πρόσθετα μέτρα πρόληψης και προστασίας, με ευθύνη του κράτους. Μια τέτοια κατηγορία είναι οι χρήστες ναρκωτικών ουσιών, για τους οποίους οι επιστήμονες έχουν σημάνει καμπανάκι κινδύνου, καθώς εκτός από τον κίνδυνο να νοσήσουν, αντιμετωπίζουν και πρόσθετες δυσκολίες πρόσβασης σε θεραπεία. Η γενική κατάσταση της υγείας των εξαρτημένων, ο κοινωνικός αποκλεισμός και οι συνθήκες που συνδέονται με τη χρήση αυξάνουν την πιθανότητα μετάδοσης του ιού, ενώ το «πεσμένο» ανοσοποιητικό τους σύστημα, τους καθιστά πιο ευπρόσβλητους με δυσμενέστερη πρόγνωση.

Οπως προειδοποιούν οι επιστήμονες του ΚΕΘΕΑ, τα οπιούχα επιβραδύνουν την αναπνοή και είναι γνωστό ότι τα χρόνια αναπνευστικά νοσήματα αυξάνουν την πιθανότητα θανάτου σε περίπτωση υπερβολικής δόσης. Για τον ίδιο λόγο, οι εξαρτημένοι χρήστες οπιούχων που μολύνονται από τον Covid-19, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν βαριά ή και να πεθάνουν. Παράγοντα κινδύνου αποτελεί επίσης το ιστορικό χρήσης μεθαμφεταμινών, στις οποίες συγκαταλέγεται και το sisa, καθώς οι ουσίες αυτές προκαλούν συστολή των αιμοφόρων αγγείων, αυξάνοντας την πιθανότητα πνευμονικής βλάβης και υπέρτασης. Κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών διατρέχουν και όσοι καπνίζουν κάνναβη, λόγω της επιβάρυνσης των πνευμόνων. Επιπλέον, τα εξαρτημένα άτομα έχουν περισσότερες πιθανότητες να βρίσκονται στον δρόμο, χωρίς στέγη, ή στη φυλακή. Μάλιστα, σε συνθήκες πανδημίας και υπερκορεσμού των νοσοκομείων, τα εμπόδια για τη φροντίδα της υγείας τους αναμένεται να αυξηθούν, καθώς είναι άτομα κοινωνικά στιγματισμένα και με περιορισμένη πρόσβαση στο σύστημα Υγείας.

Η κατάσταση επομένως δεν σηκώνει καθυστερήσεις και χρειάζονται ειδικά μέτρα γι' αυτές τις ευάλωτες κατηγορίες, στις οποίες συγκαταλέγονται και πολλοί νέοι άνθρωποι. Αντ' αυτού, όμως, με αφορμή και τον κορονοϊό, βλέπουμε να καλλιεργείται ακόμα περισσότερο μια κουλτούρα ανοχής στα ναρκωτικά, συνδέοντάς τα με την αντιμετώπιση των συνεπειών της επιδημίας (αυτοπεριορισμός, εγκλεισμός, κίνδυνος κατάθλιψης κ.τ.λ.), ακόμα και με τη «θεραπεία» της ίδιας της νόσου! Πρόκειται για fake news που επιδεινώνουν τους όρους διαχείρισης του προβλήματος και σε καμιά περίπτωση δεν αποτελούν λύση. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, το υπουργείο Υγείας κυκλοφόρησε επίσημο tweet, προειδοποιώντας ότι «η κοκαΐνη δεν μπορεί να θεωρηθεί ουσία που δρα ανταγωνιστικά στον Covid-19 και ως εκ τούτου δεν μπορεί να χορηγείται ή να χρησιμοποιείται ως αντίδοτο», για να προλάβει άνοδο της χρήσης της ουσίας (3,2% του πληθυσμού κάνει συστηματική χρήση κοκαΐνης στη Γαλλία).

Στην Ολλανδία ουρές σχηματίστηκαν έξω από τα coffe-shops για να προμηθευτούν κάνναβη οι χρήστες, μπροστά στο κλείσιμο των καταστημάτων πώλησης κάνναβης για όσο διαρκεί ο κίνδυνος διασποράς του κορονοϊού (17,5% του πληθυσμού κάνει καθημερινή χρήση κάνναβης και το 47% όσων έχουν ενταχθεί σε πρόγραμμα θεραπείας είναι για απεξάρτηση από την κάνναβη). Στη χώρα μας «εξειδικευμένα» περιοδικά και sites που προβάλλουν την κάνναβη ως τρόπο ψυχαγωγίας, αρθρογραφούν για τη «θεραπευτική» σχέση κάνναβης - κορονοϊού. Αν μη τι άλλο, η στρέβλωση των πραγματικών αναγκών και η σύνδεση ναρκωτικών ουσιών με την πανδημία κινούνται στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση απ' αυτή που επιβάλλει η ανάγκη για ουσιαστικά μέτρα ενημέρωσης και προστασίας της υγείας συνολικά του λαού, αλλά και τέτοιων ειδικών πληθυσμών, όπως είναι οι εξαρτημένοι.

Σήμερα χρειάζεται με κρατική ευθύνη να ληφθούν όλα τα μέτρα στήριξης - προστασίας της υγείας και της θεραπευτικής διαδικασίας των τοξικοεξαρτημένων. Ειδική μέριμνα χρειάζεται για όσους έχουν ενταχθεί στα προγράμματα χορήγησης υποκατάστατων ενώ η προσωρινή μετατροπή των προγραμμάτων σε take away χρήση πρέπει να στηριχτεί με την απαιτούμενη ψυχολογική στήριξη, αλλά και τα μέτρα προστασίας της υγιεινής. Χρειάζεται να στηριχτούν τα street work προγράμματα με αύξηση των ειδών ατομικής υγιεινής για τους χρήστες. Παράλληλα χρειάζεται να ενισχυθούν τα μέτρα πρόληψης για αποφυγή της υποτροπής της χρήσης σε πληθυσμούς που βρίσκονται στο στάδιο της θεραπείας και της κοινωνικής επανένταξης, αλλά και της ενίσχυσης κινήτρου για θεραπεία. Αρα είναι αναγκαίο με αφορμή και την πανδημία να μην κρυφτούν «κάτω από το χαλί» οι ελλείψεις που υπάρχουν σε όλο το πλέγμα της πρόληψης - θεραπείας - κοινωνικής επανένταξης για τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Για τον εξαρτημένο που δύσκολα θα «μείνει σπίτι» γιατί θα κάνει τα πάντα ακόμα και σ' αυτές τις συνθήκες να βρει την ουσία, στόχος είναι να γίνει «καθαρός» και αυτό απαιτεί μια άλλη αντιναρκωτική πολιτική.