Το «στίγμα» της επιτάχυνσης των διεργασιών σε ό,τι αφορά την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων, και ειδικότερα της ΠΓΔΜ, σε ΝΑΤΟ και ΕΕ, έδωσε η βδομάδα που πέρασε.

Τα ζητήματα αυτά βρέθηκαν στο επίκεντρο των επαφών και διαβουλεύσεων του πρωθυπουργού, Αλ. Τσίπρα, στο περιθώριο των εργασιών της άτυπης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες, την Παρασκευή, με πρώτη βέβαια τη συνάντηση με την καγκελάριο της Γερμανίας, Αγκ. Μέρκελ, και ενώ είχε προηγηθεί στα μέσα της βδομάδας η επίσκεψη του Ζ. Ζάεφ στο Βερολίνο.

Επιπλέον, ο Αλ. Τσίπρας είχε και τετραμερή συνάντηση με την Αγκ. Μέρκελ, τον πρωθυπουργό της Βουλγαρίας, Μ. Μπορίσοφ, και τον πρόεδρο της Κομισιόν, Ζ. Κλ. Γιούνκερ, ενώ συναντήθηκε ξεχωριστά με την Φεντερίκα Μογκερίνι, ύπατη εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Αμυνας, και αργότερα και με τον Ζ. Κ. Γιούνκερ, ενόψει της κοινής περιοδείας των δύο ευρωενωσιακών αξιωματούχων στα Δυτικά Βαλκάνια, αρχής γενομένης απ' τα Σκόπια την Κυριακή. Η Φ. Μογκερίνι καλωσόρισε τις συνομιλίες της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ και την Αλβανία και ανέφερε ότι η Ελλάδα είναι η «χώρα - κλειδί» για την ΕΕ στην περιοχή, η ευρωπαϊκή προοπτική της οποίας προϋποθέτει την επίλυση των ζητημάτων που υπάρχουν.

Σε συνέντευξη Τύπου αργότερα, ο πρωθυπουργός είπε ότι η Ελλάδα σταθερά επιδιώκει το κλείσιμο των εκκρεμοτήτων με τη γείτονα, συμπεριλαμβανομένου και του ονοματολογικού. Επανέλαβε δε - δείχνοντας προς τα συμφέροντα της αστικής τάξης που υπηρετεί η κυβέρνησή του και περνάνε μέσα από τα σχέδια «ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης» των Βαλκανίων - ότι «εμάς δεν μας πιέζει κανείς, δεν βιαζόμαστε, είναι δική μας η πρωτοβουλία να λύσουμε ένα πρόβλημα που επιβαρύνει την εξωτερική πολιτική της χώρας», ενώ επιστράτευσε και το εκβιαστικό και κάλπικο επιχείρημα ότι τάχα η δρομολόγηση των τέτοιων διευθετήσεων επιβάλλεται σε μια περίοδο που η χώρα «έχει να αντιμετωπίσει υπαρκτούς κινδύνους», δείχνοντας προς τη μεριά της Τουρκίας. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, πάντως, απευθυνόμενος προς την ΠΓΔΜ είπε πως η εκδοχή της λύσης είναι «θετική για εμάς, αλλά υπαρξιακής σημασίας για την ΠΓΔΜ», ενώ απαντώντας σε σχετική ερώτηση για τις πρόσφατες επισκέψεις κυβερνητικών στελεχών της ΠΓΔΜ στην Τουρκία, κάλεσε τα Σκόπια «να μην αναζητούν την εξεύρεση λύσης και την ευρωπαϊκή τους προοπτική στην Αγκυρα, αλλά στην Ελλάδα που είναι πάνω από 35 χρόνια μέλος της ΕΕ».

Κατά τα άλλα, ο πρωθυπουργός εξέφρασε ικανοποίηση για τη δήλωση Τουσκ για τις προκλήσεις της Τουρκίας σε Αιγαίο και Κύπρο (κάλεσε την Τουρκία «να σταματήσει επειγόντως αυτήν τη δραστηριότητα (που) αντιτίθεται στη δέσμευση της Τουρκίας για σχέσεις καλής γειτονίας με όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ»), ενώ πρόσθεσε πως πρέπει να σταλεί ένα σαφές μήνυμα προς την Τουρκία ότι «οι ευρωτουρκικές σχέσεις» και η «θετική ατζέντα» «δεν μπορούν να προχωρήσουν με συνεχείς παραβιάσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων κρατών - μελών της ΕΕ» και πρόσθεσε ότι αυτές οι προϋποθέσεις «οφείλουν να είναι μια κόκκινη γραμμή για την ΕΕ».

Νωρίτερα την Παρασκευή, τα «σφιχτά χρονοδιαγράμματα» και την επιτάχυνση των διεργασιών είχε επισημάνει ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, Ζ. Ζάεφ, μιλώντας στον ιστότοπο «Balkan Insight» και ζητώντας λύση «αν είναι δυνατόν και μέχρι το τέλος Μαρτίου», αποκλείοντας ωστόσο αλλαγές στο Σύνταγμα και επισημαίνοντας ότι «οι δύο πλευρές δεν πρέπει να ανοίγουν ζητήματα τα οποία θα κάνουν αδύνατη μία λύση».

Είχε προηγηθεί, την Τετάρτη, η επίσημη επίσκεψη του Σκοπιανού πρωθυπουργού, στο Βερολίνο, όπου συναντήθηκε με την Αγκ. Μέρκελ.

Σε κοινή συνέντευξη Τύπου, Μέρκελ και Ζάεφ αναφέρθηκαν στην ένταξη της ΠΓΔΜ και των άλλων δυτικοβαλκανικών χωρών σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, με την καγκελάριο να εξαίρει το «φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων» της κυβέρνησης της ΠΓΔΜ, που μπαίνει ως προαπαιτούμενο ένταξης από πλευράς ΕΕ, ώστε να διασφαλιστούν στο μέγιστο οι συνθήκες δραστηριοποίησης και κερδοφορίας των ευρωενωσιακών επιχειρηματικών ομίλων.

Για, δε, το ονοματολογικό η Μέρκελ σημείωσε πως «ποτέ άλλοτε τα τελευταία δέκα χρόνια δεν ήμασταν τόσο κοντά σε λύση». «Εχω την εντύπωση - για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό - ότι και οι δύο πλευρές έχουν ενδιαφέρον για την επίλυση αυτού του θέματος και αυτό είναι μια καλή προϋπόθεση».

Παίρνοντας την «πάσα», ο Ζάεφ συμφώνησε ότι «αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε τις μεταρρυθμίσεις και να λύσουμε το θέμα του ονόματος με την Ελλάδα. Είναι δύσκολα θέματα, αλλά θέλουμε να πετύχουμε αποτελέσματα, η αντιπολίτευση και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να συμμετέχουν σε αυτό, και βεβαίως θα καλέσουμε και τους πολίτες να πουν τη γνώμη τους», μια υπόμνηση της θέσης της σκοπιανής κυβέρνησης περί ανάγκης δημοψηφίσματος για το θέμα.

Διευκρίνισε πάντως - «απαντώντας» και στην πρόσφατη «προτροπή» της Στρατηγικής της ΕΕ ότι «δεν μπορεί να υπάρχει αμφιβολία από τους ηγέτες σχετικά με το πού ανήκουν τα Δυτικά Βαλκάνια και την κατεύθυνση στην οποία κινούνται» - ότι αν και Ρωσία, Κίνα και Τουρκία διατηρούν έντονο ενδιαφέρον στην περιοχή, για την ΠΓΔΜ «δεν υπάρχει εναλλακτική από την ΕΕ».

Ο Ζάεφ παραβρέθηκε και σε κλειστή εκδήλωση του Ιδρύματος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γερμανίας SPD, «Friedrich Ebert», όπου άκουσε τον Γερμανό υπουργό, αρμόδιο για ευρωπαϊκά θέματα, Μίκαελ Ροτ, να λέει ότι «η αντιδικία, για την οποία κάποτε είπα ότι είναι προκλητική και κατανοητή από κανέναν άλλον εκτός από την Αθήνα και τα Σκόπια, πρέπει να λυθεί. Εχετε κάνει ήδη πολλά, κάτι που προηγούμενες κυβερνήσεις δεν κατάφεραν. Εχοντας κατά νου τη δική μου πολιτική εμπειρία, θα σας έλεγα το εξής: Μη βάζετε κόκκινες γραμμές. Καθίστε κάτω και συζητήστε!». Προειδοποίησε, άλλωστε, ότι «το παράθυρο της ευκαιρίας είναι προς το παρόν ανοικτό, αλλά θα κλείσει σύντομα», εκφράζοντας ταυτόχρονα την «ετοιμότητα» της Γερμανίας να βοηθήσει όσο το δυνατόν περισσότερο.

Στο μεταξύ, την Κυριακή ξεκινάει από τα Σκόπια η περιοδεία του προέδρου της Κομισιόν, Ζ. Κλ. Γιούνκερ, στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, με στόχο να τους «παρουσιάσει» από κοντά τη Στρατηγική της Κομισιόν για τα Δυτικά Βαλκάνια. Ενδεικτική είναι και η δήλωση του πρέσβη της ΕΕ στα Σκόπια, ότι η επίσκεψη Γιούνκερ «είναι ένα μήνυμα από μόνη της» και ότι «η Κομισιόν έκανε σαφές στη Στρατηγική της ότι τα Δυτικά Βαλκάνια ανήκουν στην ΕΕ».

Εξάλλου, ο ευρωενωσιακός επίτροπος αρμόδιος για θέματα Διεύρυνσης, Αυστριακός Γ. Χαν, μιλώντας στη γερμανική «Die Welt», προανήγγειλε ότι η Κομισιόν «θα συστήσει άμεσα - πιθανότατα έως το καλοκαίρι - στα κράτη-μέλη της ΕΕ την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Αλβανία και την ΠΓΔΜ».

Στοιχισμένη, βέβαια, στην κατεύθυνση ευρωενωσιακής ενσωμάτωσης της ΠΓΔΜ και των άλλων χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, η ελληνική κυβέρνηση γνωστοποίησε την Πέμπτη στις Βρυξέλλες την πρόθεσή της να στηρίξει την υποψηφιότητα της ΠΓΔΜ στο πλαίσιο της Στρατηγικής της ΕΕ για την Περιφέρεια Αδριατικής - Ιονίου (EUSAIR). Η ενέργεια έρχεται σε υλοποίηση των συμφωνηθέντων πρόσφατα στην Ελβετία, μεταξύ των Τσίπρα - Ζάεφ, προς «οικοδόμηση εμπιστοσύνης» μεταξύ των 2 μερών.

Εξάλλου, το επόμενο διάστημα αναμένεται στα Σκόπια ο Ελληνας ΥΠΕΞ, Ν. Κοτζιάς, έχοντας μαζί και την πρόταση της ελληνικής πλευράς για ένα «διμερές σύμφωνο», που, όπως όλα δείχνουν, θα «παρακάμπτει» τις αλλαγές που απαιτούνται στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας και την απάλειψη των αλυτρωτικών και εθνικιστικών αναφορών, προκειμένου να προχωρήσει η διευθέτηση του ονοματολογικού και να ξεκλειδώσει η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ τον Ιούλη.

Στο θέμα παρεμβαίνουν και άλλοι «παίκτες». Μετά τον Ζάεφ, που βρέθηκε για επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία στις 12/2, προσκεκλημένος της τουρκικής κυβέρνησης ήταν αυτήν τη βδομάδα και ο στηριζόμενος από το αντιπολιτευτικό VMRO Σκοπιανός Πρόεδρος, Γκ. Ιβάνοφ, ο οποίος συναντήθηκε στην Αγκυρα με τον πρωθυπουργό, Μπ. Γιλντιρίμ, αλλά και τον Πρόεδρο, Ρ. Τ. Ερντογάν. Ο Ιβάνοφ ευχαρίστησε την Τουρκία επειδή στηρίζει την ΠΓΔΜ για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ και την αναγνωρίζει με το συνταγματικό της όνομα, ενώ στάθηκε ιδιαίτερα στις καλές διμερείς πολιτικές σχέσεις των δύο χώρων, που πρέπει να συνοδευτούν και με βελτίωση των εμπορικών σχέσεων.

Πολύ πιο ηχηρή, βέβαια, ήταν η παρέμβαση του Ρώσου ΥΠΕΞ, Σ. Λαβρόφ, που μιλώντας στο σερβικό πρακτορείο ειδήσεων ΒΕΤΑ κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Σερβία, κατήγγειλε τη Δύση ότι μετά τις ανατροπές στις σοσιαλιστικές χώρες «επέλεξε την επέκταση του ΝΑΤΟ, καταπατώντας όλες τις υποσχέσεις των ηγετών των ΗΠΑ και πολλών ευρωπαϊκών χωρών, το 1990, ότι η Συμμαχία δεν θα προωθείτο ούτε μία ίντσα προς τα ανατολικά», υπογραμμίζοντας ότι «μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, πραγματοποιήθηκαν τρία κύματα επέκτασης του ΝΑΤΟ και το καθένα έφερε τη στρατιωτική υποδομή του ΝΑΤΟ πιο κοντά στα σύνορα της Ρωσίας. Τώρα θέλουν να εμπλέξουν τα Βαλκάνια σε αυτό το παιχνίδι βάζοντας τις βαλκανικές χώρες σε θέση να κάνουν μια επιλογή: "Είστε είτε με τη Δύση είτε με τη Ρωσία"».

Στέλνοντας δε ένα ξεκάθαρο μήνυμα, «υπενθύμισε» ότι «απαιτούσαν από την Ουκρανία να κάνει την ίδια επιλογή και ως αποτέλεσμα η ουκρανική κοινωνία και το κράτος θρυμματίστηκαν, γεγονός που οδήγησε σε ένα αντισυνταγματικό πραξικόπημα...».

Ερωτηθείς ειδικά για τη Στρατηγική Διεύρυνσης της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια, ο Ρώσος ΥΠΕΞ είπε ότι οι χώρες της περιοχής «είναι ενημερωμένες σχετικά με τα κριτήρια προσχώρησης και πρέπει να αποφασίσουν ανεξάρτητα, σε ποιο βαθμό τα κριτήρια αυτά τις εξυπηρετούν και σε ποιο βαθμό ανταποκρίνονται στα εθνικά συμφέροντα του εκάστοτε κράτους». Κατήγγειλε, δε, την ΕΕ ότι «προσπαθώντας να επεκτείνει την επιρροή της, ακολουθεί αυτήν τη λογική που εκδηλώθηκε στο πρόγραμμα Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης (...) με βάση το ίδιο τελεσίγραφο: Είτε με τη Ρωσία είτε με την Ευρώπη. Είναι κακό ότι οι Ευρωπαίοι συνάδελφοί μας από τις Βρυξέλλες συνεχίζουν να σκέφτονται με αυτόν τον τρόπο».

Υποστήριξε, επίσης, ότι οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες «αυτό ακριβώς προσπαθούν να κάνουν, προσαρμόζοντας τα Βαλκάνια σε μια πολιτική διαχωριστικών γραμμών και περικύκλωσης της Ρωσίας με στρατιωτική υποδομή του ΝΑΤΟ». Σε αυτό το πλαίσιο και ερωτηθείς, τέλος, αν η Μόσχα θα αντιδράσει στην ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, ο Λαβρόφ επανέλαβε ότι «η διεύρυνση του ΝΑΤΟ είναι ένα λάθος», ότι δεν ξεχωρίζει κάποια χώρα της περιοχής από άλλες, προσθέτοντας, ως παράδειγμα, πως και η προηγούμενη ένταξη του Μαυροβουνίου ήταν «εντελώς τεχνητή και μη αναγκαία».