Από τις 7 έως τις 17 Φλεβάρη πραγματοποιήθηκε το 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου («Μπερλινάλε»), που είναι το τρίτο μεγαλύτερο διεθνές φεστιβάλ. Στη φετινή διοργάνωση παρουσιάστηκαν, περίπου, 400 ταινίες, από 33 χώρες, καταξιωμένων σκηνοθετών, πρωτοεμφανιζομένων, αλλά και ταινίες παλιές του κορυφαίου Ισπανού σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ, για τον οποίο έγινε ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα. Πρόεδρος της εξαμελούς κριτικής επιτροπής ήταν ο Κώστας Γαβράς, ενώ στο φεστιβάλ παραβρέθηκαν διάσημα ονόματα του κινηματογράφου: Μάρτιν Σκορτσέζε, Ντάνιελ Ντέι Λιούις, Νάταλι Πόρτμαν, Πενέλοπε Κρουζ, Μάικ Λι, Αντρέι Βάιντα, Πολ Τόμας Αντερσον, Μπεν Κίνγκσλεϊ, Νάταλι Πόρτμαν, Σκάρλετ Γιόχανσον, Τζον Μάλκοβιτς, Μία Φάροου, Γουίλεμ Νταφόε, Εμιλι Γουάτσον κ.ά.

Το φεστιβάλ ξεκίνησε με την προβολή του ντοκιμαντέρ «Shine A Light», που αφορά στις συναυλίες που έδωσαν οι «Rolling Stones» στις 29 Οκτώβρη και 1 Νοέμβρη στο «Beacon Theater» της Ν. Υόρκης. Πολύ κακό, για πολλά λεφτά... αποτέλεσε η υπόθεση αυτή, με τον σκηνοθέτη του ντοκιμαντέρ Μάρτιν Σκορτσέζε να αυτοσαρκάζεται, βάζοντας τον εαυτό του μέσα στην ταινία και τους γέρους να τραγουδάνε λέγοντας: «Γερή μπάζα κάναμε ...satisfaction». Και Μπιλ Κλίντον και Χίλαρι είχε το ντοκιμαντέρ, την ώρα που μαίνεται η αναμέτρηση της τελευταίας με τον Ομπάμα.

H ταινία που κέρδισε τη «Χρυσή Αρκτο» ήταν το «Tropa de elite» του Josι Padilha (Βραζιλία). Είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη. Η ταινία αφηγείται την ιστορία μιας ομάδας αστυνομικών, που διώκει βαρόνους των ναρκωτικών στην περιοχή Φαβέλα του Ρίο ντε Τζανέιρο. Η ιστορία έχει στιλ ντοκιμαντερίστικο, ενώ επικεντρώνεται στην πορεία ενός από τους επικεφαλής αστυνομικούς, που θέλει να εγκαταλείψει την αστυνομική ομάδα αστυνομικών, γιατί γεννήθηκε το πρώτο του παιδί. Προτού όμως την εγκαταλείψει οφείλει να έχει μία γενικώς αποδεκτή επιτυχία ως προς το καθήκον του στην ομάδα. Η ταινία δείχνει πόσο βαθιά τα δύο αντιμαχόμενα «στρατόπεδα» έχουν περιπλεχτεί σε ένα παιχνίδι θανάτου, αμοιβαίας υποταγής, αδικίας και ενοχής. Η βαριά εξοπλισμένη επίλεκτη ομάδα αστυνομικών δεν αποφεύγει να χρησιμοποιήσει άνομα μέσα, σκληρή βία, βασανιστήρια, κάνοντας παράλληλα και αυθαίρετες εκτελέσεις.

Στη Βραζιλία, όταν παίχτηκε η ταινία έσπασε κάθε ρεκόρ εισιτηρίων, αλλά και άνοιξε μία σειρά θυελλωδών συζητήσεων πάνω στα ζητήματα της βίας και της διαφθοράς στη χώρα. Αποτέλεσε έτσι μια ταινία που έτυχε κοινωνικού προβληματισμού σε μια χώρα που τα οικονομικά της προβλήματα οξύνονται, το ξένο, ιμπεριαλιστικό κεφάλαιο οδηγεί το βραζιλιάνικο λαό στην εξαθλίωση, στα ναρκωτικά και τη βία. Οι «επίλεκτοι» αστυνομικοί, που χρησιμοποιούν αυτές τις μεθόδους βίας, που ριψοκινδυνεύουν τη ζωή τους και βρίσκονται μακριά από τις οικογένειές τους, είναι και εκείνοι θύματα μιας κατάστασης που θέλει αυτούς υποταγμένους.

Το δυνατό κομμάτι της «Μπερλινάλε» ήταν το πολιτικό ντοκιμαντέρ «Standard Operating Procedure» του βραβευμένου με όσκαρ Ερολ Μόρις, το οποίο κέρδισε την «Αργυρή Αρκτο». Το θέμα του είναι τα βασανιστήρια στο Αμπού Γκράιμπ, όπου με φωτογραφίες Ιρακινών αιχμαλώτων, που δημοσιεύτηκαν την άνοιξη του 2004, αναπαράγεται πολύ ρεαλιστικά η φρίκη των κρατουμένων. Οι αιχμάλωτοι αντιμετωπίστηκαν σα σφαχτάρια, κυριολεκτικά, στις παραπάνω φυλακές από τους Αμερικανούς στρατιώτες, οι οποίοι τους βασάνιζαν μέχρι θανάτου, αλλά και τράβηξαν αυτές τις αποκαλυπτικές φωτογραφίες. Το ντοκιμαντέρ διεισδύει σε βάθος στα γεγονότα, χρησιμοποιώντας συνεντεύξεις των ίδιων των στρατιωτών, αναδεικνύοντας το γεγονός ότι οι καθοδηγητές των απαίσιων βιαιοτήτων και της ωμότητας αυτής παρέμειναν ατιμώρητοι.

Το «There will be Blood» του Πολ Τόμας Αντερσον, με τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις στον πρωταγωνιστικό ρόλο, κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας. H ταινία αφορά στην ιστορία του Daniel Plainview, ο οποίος είναι ένας ανενδοίαστος μεγιστάνας - που θεωρεί τους ανθρώπους πιόνια του. Μοναδική του επιδίωξη είναι το χρήμα και η δύναμη. Οταν τα αποκτά αυτά γίνεται επικίνδυνα ασυνείδητος, καταστρέφοντας ακόμα και τη σχέση του με το γιο του. Ουσιαστικά το περιεχόμενο της ταινίας βρίσκεται πολύ κοντά στο θρυλικό «Πολίτη Καίην», μια ταινία δόξας, εξουσίας και καταστροφής. Πίσω από τα ζητήματα αυτά βρίσκεται φυσικά η «μυστικιστική» δύναμη του καπιταλιστικού χρήματος.

Σε εντελώς διαφορετικό κλίμα κινήθηκε μια ταινία εκτός συναγωνισμού. Το «Κατίν» του Πολωνού σκηνοθέτη Αντρέι Βάιντα, με θέμα την κατασκευασμένη, άθλιου αντισοβιετικού ψεύδους «ιστορία», περί της «εν ψυχρώ εκτέλεσης» 20.000 Πολωνών αξιωματικών, από το Σοβιετικό Στρατό και το θάψιμό τους σε ομαδικούς τάφους στο δάσος του Κατίν, την άνοιξη του 1940, με εντολή, δήθεν, του Στάλιν. Παρά τα μεγάλα μέσα παραγωγής που είχε στη διάθεσή του ο Βάιντα, ο ανιστόρητος, δακρύβρεχτος και επιδερμικός τρόπος, με τον οποίο προσπαθεί να εμφανίσει ως αλήθεια ένα αισχρό ψέμα, δεν καταφέρνει να πείσει, γιατί το ψέμα... έχει κοντά ποδάρια... Στα 2/3 της ταινίας εξισώνεται ο γερμανικός ναζισμός με το κομμουνιστικό καθεστώς της ΕΣΣΔ, ενώ στο τελευταίο μέρος της ταινίας, οι Σοβιετικοί παρουσιάζονται ως αδίστακτοι δολοφόνοι που αφάνισαν Πολωνούς αξιωματικούς.

Ο Βάιντα σκηνοθέτησε μια εξοργιστικά αντιδραστική ταινία, παριστάνοντας ότι αγνοεί πως τα περί εκτέλεσης των Πολωνών αξιωματικών από τους Σοβιετικούς ήταν μέρος της προπαγάνδας του Γκαίμπελς, ενώ έχει αποδειχτεί πως τις δολοφονίες αυτές διέπραξαν οι χιτλερικοί όταν εισέβαλαν στην Πολωνία. Ενδεικτικό της πολιτικοϊδεολογικής σκοπιμότητας και της αντιιστορικής απάτης του Βάιντα είναι και το γεγονός ότι, με το τέλος της ταινίας, στην αίθουσα Τύπου, δήλωσε πως «δεν έκανε πολιτική ταινία αλλά μία ελεγεία πάνω στο θάνατο»!!! Οποιος κατάλαβε ...κατάλαβε!

Αρκετές ήταν οι ταινίες, με βασικό τους θέμα την κακοποίηση παιδιών: Στην ταινία «Julia» του Ερίκ Ζονκά, ένα παιδί πέφτει θύμα δύο απαγωγών. Στο «Gardens of the night» του Ντέμιαν Χάρις, ένα αγόρι και ένα κορίτσι μεγαλώνουν στα χέρια μιας σπείρας που τα οδηγεί στην παιδεραστία. Το «Fireflies in the garden» του Ντένις Λι, αφορά στα ψυχικά τραύματα ενός συγγραφέα από τη βάναυση και αυταρχική συμπεριφορά του πατέρα του. Στο «Heart of fire» του Λουίτζι Φαλκόνι, ένα κορίτσι από την Ερυθραία που έχει χάσει τη μητέρα του, στέλνεται από τον πατέρα του σε στρατώνα, όπου ασκείται σκληρά ως στρατιώτης. Μεγάλη δόση βίας μας παρουσίασαν οι παραπάνω ταινίες, πολλές φορές χωρίς λόγο.

Μοναδική ελληνική συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα ήταν η ταινία του Θάνου Αναστόπουλου «Διόρθωση», που απέσπασε θετικές εντυπώσεις. Η ταινία αναφέρεται στη βία, στο ρατσισμό κατά των Αλβανών, στον εθνικισμό και στη θρησκοληψία της ελληνικής κοινωνίας.

Κάνοντας ένα σύντομο απολογισμό, θα λέγαμε ότι η φετινή «Μπερλινάλε» δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Η εξωτερική χλιδή του φεστιβάλ, τα λαμπερά ονόματα που προσκλήθηκαν, το έχουν στρέψει τα τελευταία χρόνια στο δρόμο της showbiz, του μάρκετινγκ, της ευκολίας, της υπερκατανάλωσης, της ρηχότητας ως προς το περιεχόμενο των ταινιών, της αμερικανιάς, της έκπτωσης των αξιών και συναισθημάτων που θα έπρεπε να γεννά ένα μεγάλο καλλιτεχνικό φεστιβάλ. Φυσικά, δεν μπορούμε να περιμένουμε κάτι διαφορετικό, αφού το φεστιβάλ χρηματοδοτήθηκε από εταιρείες του καπιταλιστικού κεφαλαίου (λ.χ. «Loreal», και «Volkswagen»).

Μέσα στις 400 ταινίες που προβλήθηκαν, λίγες είχαν πολιτικό στίγμα και ουσιαστικό περιεχόμενο και πολλές από αυτές μας κάνανε να πλήξουμε, να απορρίψουμε ό,τι μας δηλητηριάζει. Σε τέτοια φεστιβάλ πρέπει να είμαστε προσεκτικοί θεατές, ώστε να λάβουνε κάποτε τα όνειρα εκδίκηση...