Στους πιστωτές του δημοσίου - κυρίως τράπεζες - και στις επενδύσεις υποδομών (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων), οι οποίες, όλο και περισσότερο, ελέγχονται από το ιδιωτικό κεφάλαιο, καταλήγει το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών του νέου προϋπολογισμού. Πρόκειται, δηλαδή, για έναν προϋπολογισμό με έντονο φιλομονοπωλιακό προσανατολισμό, καθώς κολοσσιαία, για τα επίπεδα της ελληνικής οικονομίας, κεφάλαια θα οδεύσουν και το 2003 στα ταμεία των τραπεζών και άλλων εταιριών, κυρίως κατασκευαστικών που λυμαίνονται τα δημόσια έργα. Αντίθετα, μειοψηφία αποτελούν οι δαπάνες που έχουν σχέση με τις τρέχουσες λειτουργίες του κράτους (μισθοί, συντάξεις, επιχορηγήσεις, λειτουργικές δαπάνες κλπ.).

Από την ακτινογραφία των δαπανών του νέου προϋπολογισμού προκύπτει η ακόλουθη εικόνα: Το συνολικό ύψος των κρατικών δαπανών, μαζί με τα χρεολύσια του δημόσιου χρέους, ανέρχεται στα 69.929 εκατ. ευρώ, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στο 46,30% του ΑΕΠ, που για την επόμενη χροιά αναμένεται να διαμορφωθεί στα 150 δισ. ευρώ. Αναλυτικότερα:

• Οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους προβλέπεται να ανέλθουν στα 31.026 εκατ. ευρώ: 9.400 εκατ. ευρώ για την πληρωμή τόκων και 21.626 εκατ. ευρώ για την αποπληρωμή χρεολυσίων. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 44,4% των συνολικών δαπανών.
• Οι δαπάνες για την εκτέλεση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) προβλέπεται να ανέλθουν στα 8.918 εκατ. ευρώ ή στο 12,8% του συνολικού ύψους των δαπανών.
• Οι τρέχουσες (ονομαζόμενες και πρωτογενείς) δαπάνες που αφορούν σε μισθούς, συντάξεις, επιχορηγήσεις, λειτουργικά έξοδα κλπ., προβλέπεται να ανέλθουν στα 29.985 εκατ. ευρώ, ή στο 42,88% των συνολικών δαπανών. Ειδικότερα, οι δαπάνες για πάσης φύσεως αποδοχές προβλέπεται να ανέλθουν στα 17.587 εκατ. ευρώ ή στο 25,14% του συνόλου των δαπανών. Οι δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να βολευτούν τον επόμενο χρόνο με ονομαστικές αυξήσεις μισθών μόλις 2,5%, τη στιγμή που ο πληθωρισμός θα «τρέχει» γρηγορότερα από 3%.

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι το 57,1% των συνολικών δαπανών, αυτές που αφορούν στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους και στην εκτέλεση των επενδύσεων του ΠΔΕ, θα κατευθυνθούν, άμεσα ή έμμεσα, σε διάφορες μερίδες του κεφαλαίου και μόνον το 42,9% θα διατεθούν για τη λειτουργία της κρατικής μηχανής.

Με τα δεδομένα αυτά και μέσα στα αυστηρά πλαίσια του Προγράμματος Σταθερότητας στα οποία κινείται και ο νέος προϋπολογισμός, οι δαπάνες των υπουργείων κοινωνικού χαρακτήρα κινούνται στα όρια της ασφυξίας. Ο προϋπολογισμός δαπανών των υπουργείων συντάχθηκε στη λογική της κάλυψης των δαπανών μισθοδοσίας και όλα τα υπόλοιπα στον Καιάδα. Ετσι, με πρόβλεψη για ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ 7% και ρυθμού αύξησης του πληθωρισμού (εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών) υψηλότερο του 3%, οι δαπάνες του υπουργείου Παιδείας προβλέπεται να αυξηθούν κατά 6% έναντι αύξησης 9,5% το 2002. Στην ίδια ρότα, οι δαπάνες του Υπουργείου Υγείας-Πρόνοιας προβλέπεται να αυξηθούν κατά 6,7%, έναντι ρυθμού αύξησης 11,1% το 2002. Για το υπουργείο Γεωργίας προβλέπεται αύξηση δαπανών 6,3%, έναντι 9,8% το 2002, ενώ για τις Επιδοτήσεις Γεωργίας προβλέπονται αυξήσεις 6,8% έναντι 22,8% το προηγούμενο έτος. Η κατά 18,9% αύξηση των δαπανών του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων - έναντι αύξησης 8,8% το 2002 - οφείλεται στη χρηματοδότηση του ΙΚΑ με 1.373 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με το κυβερνητικό σχεδιασμό μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης του Ιδρύματος. Στο υπουργείο Πολιτισμού προβλέπονται αυξήσεις μόλις 4,4% έναντι 12,6% το 2002, ενώ μια σχετική βελτίωση του ύψους των δαπανών κατά 9,8% - έναντι 6,8% - προβλέπεται για το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας. Για το υπουργείο Δικαιοσύνης προβλέπονται αυξήσεις μόλις 2,5%, έναντι 8,7%, για το Μεταφορών-Επικοινωνιών 2,8%, για το Εξωτερικών 5,3%, για το υπουργείο Τύπου 1,8%, για το υπουργείο Αιγαίου 5,4% και γενικώς ένδεια... Συνολικά οι πρωτογενείς δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν ονομαστικά μόνον κατά 6%, έναντι 8,4% φέτος. Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα σκληρό και αντιλαϊκό προϋπολογισμό στο σκέλος των κοινωνικών δαπανών, οι οποίες μπαίνουν σε νέα περίοδο αυστηρής «δίαιτας».

Η ίδια εικόνα της σκληρής λιτότητας εμφανίζεται στις επιχορηγήσεις των ασφαλιστικών ταμείων. Με εξαίρεση το ΙΚΑ, οι δαπάνες του οποίου αυξάνονται κατά 82,3% (για τους λόγους που αναφέρθηκαν), η επιχορήγηση προς τον ΟΓΑ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 5,6%, έναντι 9%, τα επιδόματα πολυτέκνων κατά 1,9% έναντι 14,8%, προς το ΤΕΒΕ κατά 4,1% έναντι 14,3%, ενώ η επιχορήγηση προς το ΝΑΤ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 9,7% έναντι 3,8% φέτος. Αυξημένο κατά 17,5% είναι το κονδύλι για το ΕΚΑΣ (πλην συνταξιούχων δημοσίου), όπου, σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση θα ενισχύσει με ένα ακόμα πεντοχίλιαρο τους χαμηλά αμειβόμενους... Τέλος, το κονδύλι που προορίζεται για να καλυφθούν οι δαπάνες περίθαλψης των ασφαλισμένων του δημοσίου προβλέπεται να είναι αυξημένο κατά 7,7% έναντι 6,3% φέτος.

Εκεί όμως που ο πέλεκυς των περικοπών πέφτει αλύπητα είναι στους επιχορηγούμενους φορείς, όπου αξίζει να σημειωθεί πως για πρώτη φορά ο σχετικός πίνακας δε συντάχθηκε κατά όνομα επιχορηγούμενου φορέα, αλλά κατά ομάδες ομοειδών φορέων. Το σχετικό συνολικό κονδύλι προβλέπεται μειωμένο κατά 2,3%, κάτι που μεταφράζεται σε μείωση κατά 1,7% των δαπανών στους Οργανισμούς και στα Ιδρύματα Υγείας. Οι δαπάνες στους Οργανισμούς και στα Ιδρύματα Πρόνοιας, καθώς και στα Επιστημονικά και Ερευνητικά Ιδρύματα «παγώνουν» στα φετινά επίπεδα. Μειωμένες κατά 3,8% εμφανίζονται οι δαπάνες στα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και κατά 0,7% στις Σχολές και Οργανισμούς Εκπαίδευσης και Επιμόρφωσης. Οι επιχορηγήσεις των συγκοινωνιακών φορέων προβλέπεται να αυξηθούν κατά 1,7%, των λοιπών φορέων μειώνονται απόλυτα κατά 7,6%, ενώ οι εισοδηματικές ενισχύσεις μειώνονται δραστικά κατά 23,4%. Γενικώς το σχετικό εδάφιο ξεχειλίζει από την ...κοινωνική ευαισθησία της, κραδαίνουσας τη σπάθη των περικοπών, κυβέρνησης για τα εκατοντάδες ή και χιλιάδες ιδρύματα Πρόνοιας, Παιδείας, Υγείας, πολιτιστικούς φορείς κλπ.

Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, το συνολικό έλλειμμα του προϋπολογισμού το 2003 προβλέπεται να ανέλθει στα 26.929 εκατ. ευρώ, το οποίο αναλύεται σε τρέχον έλλειμμα 5.303 εκατ. ευρώ (κυρίως λόγω του δανεισμού για την κάλυψη των δαπανών του ΠΔΕ) και σε 21.626 εκατ. ευρώ για την αποπληρωμή χρεολυσίων. Αντίθετα, η πληρωμή τόκων καλύπτεται από τις τρέχουσες εισπράξεις. Από το συνολικό αυτό έλλειμμα τα 2.000 προβλέπεται να καλυφθούν με εξωτερικό δανεισμό και τα 24.929 εκατ. ευρώ από εσωτερικό δανεισμό.

Τέλος, το πολιτικό προσωπικό του δημοσίου(στοιχεία 30/6/02) ανέρχεται σε 254.588 τακτικούς υπαλλήλους και σε 21.000 έκτακτους, έναντι 244.363 τακτικών και 9.560 έκτακτων το αντίστοιχο διάστημα του 2001. Το προσωπικό των νοσηλευτικών ιδρυμάτων αποτελείται από 79.575 τακτικούς και 12.126 έκτακτους υπαλλήλους, ενώ το προσωπικό των Σωμάτων Ασφάλειας αριθμεί 61.175 τακτικούς και 6.405 έκτακτους υπαλλήλους.