ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 23 Νοέμβρη 2003
Σελ. /32
ΔΙΕΘΝΗ
ΟΛΛΑΝΔΙΑ
Το «ολλανδικό θαύμα» αποκαλύπτεται

Παλαιότερη κινητοποίηση εργαζομένων στη «Philips» ενάντια στις απολύσεις

Associated Press

Παλαιότερη κινητοποίηση εργαζομένων στη «Philips» ενάντια στις απολύσεις
Εδώ και περίπου δύο δεκαετίες η ολλανδική οικονομία αποτελεί «παράδειγμα προς μίμηση» για τους θιασώτες του καπιταλισμού ανά την Ευρώπη. Το «Μοντέλο Πόλντερ», στη χώρα μας γνωστότερο ως το «ολλανδικό θαύμα», προτείνεται ως η καλύτερη λύση για τον «εκσυγχρονισμό» των οικονομιών και την επίτευξη ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης στις συνθήκες της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης. Το εν λόγω «μοντέλο» προέκυψε πριν από περίπου δύο δεκαετίες όταν τα μεγαλύτερα αστικά κόμματα (οι Χριστιανοδημοκράτες και το Εργατικό Κόμμα) σε συνεργασία με τις μεγάλες επιχειρήσεις και τα κορυφαία συνδικάτα αποφάσισαν να απελευθερώσουν την αγορά εργασίας και να μειώσουν σταδιακά τις λεγόμενες κοινωνικές παροχές προκειμένου να «ξεκολλήσουν» τη χώρα από τους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης των αρχών της δεκαετίας του '80. Αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός τεράστιου τομέα θέσεων εργασίας ημιαπασχόλησης (part-time) (σήμερα αυτές οι δουλιές, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία καταλαμβάνονται από γυναίκες, αποτελούν το 42% όλων των θέσεων εργασίας της χώρας) και η περικοπή πολλών εργατικών κατακτήσεων.

Σήμερα η παραγωγή στην Ολλανδία είναι ξανά σε άσχημη κατάσταση. Το ΑΕΠ για το δεύτερο τρίμηνο του 2003 μειώθηκε κατά 0,5%, ενώ σύμφωνα με τις προβλέψεις της Κεντρικής Τράπεζας το ΑΕΠ για ολόκληρο το 2003 αναμένεται να μειωθεί κατά 0,4% (πράγμα που έχει να συμβεί από το 1982 όταν και πρωτοεφαρμόστηκε το «Μοντέλο Πόλντερ»). Παράλληλα, η ανεργία βρίσκεται στα χειρότερα επίπεδα της τελευταίας εικοσαετίας (ανεπίσημα κοντά στο 11%, αφού η ύφεση σημαίνει χιλιάδες χαμένες part-time δουλιές) και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης τον επόμενο χρόνο περίπου 540.000 άτομα θα χάσουν τις δουλιές τους (σε σύνολο 7 εκατομμυρίων εργαζομένων)...

Η κεντροδεξιά κυβέρνηση συνεργασίας, των Χριστιανοδημοκρατών (CDA) με τους φιλελεύθερους του VVD και τους επίσης φιλελεύθερους του D66 (που προέκυψε το Μάη), αποφάσισε ότι ο μόνος τρόπος για να βγει η χώρα και από αυτή την κρίση είναι η επιβολή νέων «μεταρρυθμίσεων» υπέρ της ανταγωνιστικότητας, συνοδευόμενων από πρωτοφανείς περικοπές του κρατικού προϋπολογισμού.

Αναλυτικά η κυβέρνηση σκοπεύει να «εξοικονομήσει» περίπου 17 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2007, ενώ μόνο μέσα στο 2004 θα περικοπούν περίπου 5,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα μέτρα θα σημάνουν 12.000 απολύσεις στο δημόσιο τομέα και φυσικά πολύ λιγότερα χρήματα για τις «κοινωνικές επιδοτήσεις». Στα σχέδια της κυβέρνησης περιλαμβάνεται και η αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 χρόνια από τα 65. Επιπλέον οι άνεργοι θα δικαιούνται να λαμβάνουν επίδομα για ενάμιση έως δύο χρόνια αντί για μέχρι 5 που ίσχυε. Ακόμη όλοι οι Ολλανδοί θα υποχρεούνται πλέον να πληρώνουν συμμετοχή περίπου 400 ευρώ για την ιατρική ασφάλιση πέρα από τις κρατήσεις που αφαιρούνται από τους μισθούς τους, ενώ το έλλειμμα ύψους 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ στο σύστημα ιατρικής κάλυψης μπορεί να οδηγήσει σε νέες περικοπές. Αντίθετα, η κυβέρνηση θα ξοδέψει 500 εκατομμύρια για εξοπλισμούς και για προσλήψεις αστυνομικών.

Οπως δήλωσε τον περασμένο Μάη ο χριστιανοδημοκράτης πρωθυπουργός, Γιάν Πέτερ Μπαλκενέντε, «όλοι θα πρέπει να υποφέρουν... ο καιρός των παροχών έχει τελειώσει». Μάλιστα, ο πρωθυπουργός είχε κάνει σαφές ότι αν δε σημειωνόταν ταχεία ανάκαμψη των κερδών του κεφαλαίου θα έπρεπε να παρθούν και νέα «μέτρα», όπως, για παράδειγμα, αύξηση των φόρων στα ποτά και στα τσιγάρα αλλά ενδεχομένως και «πάγωμα» των μισθών ακόμα και χωρίς τη συγκατάθεση των εργατικών συνδικάτων.

Ωστόσο, η σύγκρουση με τους εκπροσώπους των εργατών δε χρειάστηκε. Πρόσφατα, στη διάρκεια των φετινών μισθολογικών διαπραγματεύσεων, τα δύο μεγαλύτερα συνδικάτα της χώρας, FNV (1,2 εκατομύρια μέλη) και CNV (περίπου 360.000 μέλη), συμφώνησαν να «παγώσουν» οι μισθοί για τα επόμενα δύο χρόνια! Το σχέδιο θα αποφέρει στην κυβέρνηση περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ και σύμφωνα με τον Μπαλκενέντε «η συμφωνία είναι καλή για την οικονομία και τους εργαζόμενους. Θα έχει πολύ θετικό αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας... Η καλύτερη αύξηση είναι να βρει κάποιος δουλιά». Από την πλευρά τους τα συνδικάτα δικαιολόγησαν τη συμμετοχή τους υποστηρίζοντας ότι η οικονομική συγκυρία είναι εξαιρετικά δύσκολη και ότι με αυτό τον τρόπο κατάφεραν να υποβαθμίσουν χειρότερες πτυχές της συμφωνίας...

Είναι προφανές ότι η πραγματική μείωση του εισοδήματος των εργαζομένων τα επόμενα χρόνια, σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών βασικών προϊόντων που έφερε η εισαγωγή του ευρώ, την αύξηση της ανεργίας και τις άθλιες αμοιβές που προσφέρουν οι θέσεις ημιαπασχόλησης, θα προκαλέσουν πραγματικά τεράστια προβλήματα. Η απόφαση των συνδικάτων να απαντήσουν στην παρούσα οικονομική κρίση με νέες επιθέσεις ενάντια στα δικαιώματα των εργαζομένων (έπειτα από δύο δεκαετίες ανάλογων επιθέσεων) αποτελεί πραγματική πρόκληση που θα έχει σημαντικές επιπτώσεις. Αλλωστε, δεν πρέπει να λησμονεί κανείς την εκλογική έκρηξη της «Λίστας Πιμ Φόρτουιν» (LPF) (17% στις εκλογές του 2002) που ναι μεν ήταν και χαρακτηρίστηκε αντιμεταναστευτική αλλά κυριότερη αιχμή της ταυτότητάς της ήταν η λαϊκίστικη «αντίδραση ενάντια στο κατεστημένο», δηλαδή ενάντια στην κυβέρνηση, στις μεγάλες επιχειρήσεις αλλά και στα μεγάλα συνδικάτα. Η Λίστα μπορεί να υπέστη σημαντική ήττα στις τελευταίες εκλογές (μόλις 5,7% στις εκλογές του 2003) μετά τη συμμετοχή της στην κυβέρνηση, αλλά οι κοινωνικές συνθήκες που οδήγησαν στην άνοδό της σίγουρα δε χάθηκαν.


Γ. ΠΑΠΑΝΑΓΝΟΥ


ΣΕΡΒΙΑ - ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ
Προεκλογικές ανασυνθέσεις...

Τρία χρόνια και τρεις βδομάδες. Τόσο διήρκεσε τελικά ο πολιτικώς ετερόκλητος εκλογικός συνασπισμός της «DOS», που συγκροτήθηκε λίγους μήνες μετά το τέλος των ΝΑΤΟικών βομβαρδισμών του '99 κατά της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας. Είχε γεννηθεί και «ωριμάσει» στα ακριβά «θερμοκήπια» εταιριών δημοσίων σχέσεων, πρακτόρων της CIA και του νυν πρέσβη των ΗΠΑ στο Βελιγράδι Γουίλιαμ Μοντγκόμερι στην Ουγγαρία... Η «DOS» είναι η χαρακτηριστική περίπτωση πολυκομματικού συνασπισμού μιας χώρας που συγκροτήθηκε από ξένα ιμπεριαλιστικά κέντρα, για να πετύχει ό,τι δεν πέτυχαν άμεσα οι φονικές επιδρομές με βόμβες και βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου: την ανατροπή της κυβέρνησης του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και την γκανγκστερική παράδοσή του στη Χάγη απ' τους υπηρέτες των ξένων εισβολέων, με αρχηγό τον πρώην, και μετέπειτα δολοφονηθέντα Σέρβο πρωθυπουργό Ζόραν Τζίνζιτς...

Ομως, σήμερα, μετά την επίσημη διάλυση της «Δημοκρατικής Αντιπολίτευσης Σερβίας» στα μέσα της περασμένης βδομάδας, το πείραμα τύπου «DOS» δύσκολα θα επαναληφθεί μέχρι τη διεξαγωγή των πρόωρων σερβικών γενικών εκλογών της 28ης Δεκέμβρη 2003. Αφ' ενός γιατί δεν υπάρχουν χρονικά περιθώρια και έξωθεν πακτωλοί χρημάτων για την προπαγανδιστική καλλιέργεια «νέων βαρβάρων»... Αφ' ετέρου γιατί είναι έντονη η πίκρα που άφησε πίσω του το εκλογικό συνονθύλευμα της «DOS», που ξεκίνησε με 18 κόμματα και διαλύθηκε προ ημερών με μόλις εννιά εταίρους: Υψηλή ανεργία, εξαθλίωση εργαζομένων λόγω «εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων», αύξηση κόστους ζωής, ξεπούλημα των δημόσιων και ημικρατικών βιομηχανιών και εταιριών στην ντόπια και ξένη πλουτοκρατία, συνεχείς υποχωρήσεις σε κάθε απαίτηση των Ουάσιγκτον, Χάγης, Βρυξελλών και ΝΑΤΟ...

Εκλογο-μαγειρέματα...

Και ενώ η ζωή στη Σερβία κυλά με δεδομένο το γεγονός πως δεν υπάρχει ούτε Πρόεδρος Δημοκρατίας, ούτε κυβέρνηση, ούτε Κοινοβούλιο, κάποιοι εργάζονται πυρετωδώς για την εξασφάλιση μιας θέσης εξουσίας ή πολιτικής επιβίωσης. Ηδη, η σερβική εκλογική επιτροπή ανακοίνωσε πως έχουν υποβάλει λίστες υποψηφίων 274 πολιτικά κόμματα και πολιτικοί σχηματισμοί...

Οι - μέχρι τέλους - εταίροι της «DOS» αναζητούν νέα προσωπεία, παίζοντας το καμένο χαρτί «των δημοκρατικών δυνάμεων», που διαθέτουν καλές σχέσεις με ΗΠΑ, ΕΕ και ΝΑΤΟ. Ομως, διαφαίνεται πως ο νέος ρόλος τους θα περιοριστεί σύντομα σε εκείνον της αντιπολίτευσης, καθώς ως «ανερχόμενες» δυνάμεις με αξιώσεις εξουσίας προβάλλονται το «Δημοκρατικό Κόμμα Σερβίας» του Βόισλαβ Κοστούνιτσα, το «Σερβικό Ριζοσπαστικό Κόμμα» των Σέσελι, Νίκολιτς και η «Ομάδα οικονομολόγων 17 συν» του Μίρολιουμπ Λάμπους. Στενός παρατηρητής (και όχι μόνον...) αυτών των εξελίξεων παραμένει ο πρέσβης των ΗΠΑ στο Βελιγράδι, Γουίλιαμ Μοντγκόμερι, που εμφανίζεται να «παρεμβαίνει» και πάλι στα πολιτικά τεκμαινόμενα της Σερβίας, επιχειρώντας ανασυγκρότηση των (κατά τους εισβολείς του '99) «δημοκρατικών δυνάμεων»...

Από κυβέρνηση... αντιπολίτευση;

Τα απομεινάρια της «DOS» ενσαρκώνονται ως επί το πλείστον στην ταυτότητα του Δημοκρατικού Κόμματος του πρωθυπουργού Ζόραν Ζίβκοβιτς. Ο Ζίβκοβιτς ανακοίνωσε ήδη πως δε θα επιχειρήσει να κάνει συμμαχίες, αλλά... συγχωνεύσεις με άλλα κόμματα, όπως την «Αστική Συμμαχία Σερβίας» του υπουργού Εξωτερικών της Ενωσης Σερβία - Μαυροβούνιο Γκόραν Σβιλάνοβιτς, δίχως να αποκλείεται καπηλεία του ονόματος του δολοφονηθέντος πρωθυπουργού Ζόραν Ζίβκοβιτς. Σ' αυτό το σχήμα «συγχώνευσης» δεν αποκλείεται να λάβει μέρος και το «Δημοκρατικό Κέντρο» που συμμετείχε έως τέλους στην κυβέρνηση της «DOS».

Το φοιτητικό κίνημα «Οτπόρ» που έπαιξε ρόλο το φθινόπωρο του 2000 στην ανατροπή της κυβέρνησης Μιλόσεβιτς κατεβαίνει ως ανεξάρτητο πολιτικό κόμμα.

Το Κίνημα Σερβικής Ανανέωσης του βασιλόφρονα Βουκ Ντράσκοβιτς συμμάχησε ήδη με το (συναφών φιλομοναρχικών... πεποιθήσεων) κόμμα «Νέα Σερβία» του Βέλιμιρ Ιλιτς (δήμαρχος Κάτσακ), με σύνθημα «Δημοκρατία και... συνταγματική μοναρχία».

Αξιώσεις εξουσίας

Το Δημοκρατικό Κόμμα Σερβίας του (τελευταίου Προέδρου της ΟΔ Γιουγκοσλαβίας) Βόισλαβ Κοστούνιτσα, θεωρητικά θα μπορούσε να διεκδικήσει μία καλή θέση στο νέο Κοινοβούλιο που θα προκύψει απ' τις εκλογές της 28ης Δεκέμβρη. Σε αντίθεση με άλλους πολιτικούς αρχηγούς, ο Κοστούνιτσα δεν είχε δώσει (τουλάχιστον έως τα τέλη της βδομάδας) το προεκλογικό του στίγμα, προτιμώντας συναντήσεις με ξένους κυβερνητικούς και διπλωματικούς αξιωματούχους...

Η «Ομάδα 17 συν» οικονομολόγων του Μίρολιουμπ Λάμπους ήδη ανακοίνωσε την προεκλογική της πλατφόρμα, διεκδικώντας την ψήφο των Σέρβων, διακηρύσσοντας την... ανεξαρτησία της Σερβίας (τάχα για την καλύτερη διαπραγμάτευση του ζητήματος του Κοσσυφοπεδίου), νέο σερβικό Σύνταγμα, οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όπως φοροαπαλλαγές, ενίσχυση των νέων ανέργων και της φτωχής περιφέρειας, προσέλκυση ξένων επενδυτών με τα γνωστά αντιλαϊκά κριτήρια διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών, ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα κλπ...

Στο χώρο της αντιπολίτευσης φαίνεται να κυριαρχεί περισσότερο το Σερβικό Ριζοσπαστικό Κόμμα του (κρατούμενου εδώ και μήνες στη Χάγη) Βόισλαβ Σέσελι και του Τόμισλαβ Νίκολιτς, που πριν μία βδομάδα ήρθε πρώτος στις άκαρπες σερβικές προεδρικές εκλογές. Ο Νίκολιτς παίζει προεκλογικώς με βασικό άσο τις γνωστές θέσεις της παράταξης κατά του ΝΑΤΟ, κατά της συνεργασίας με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, αλλά ήδη έχει βάλει αρκετό νερό στο κρασί του με συνθήματα υπέρ της ένταξης της Σερβίας στην ΕΕ και της συνεργασίας του Βελιγραδίου «και με Ανατολή και με Δύση»... Οι πολιτικοί του αντίπαλοι του Σερβικού Ριζοσπαστικού Κόμματος κάθε άλλο παρά αγνοούν την παράταξη, βλέποντας το μεγάλο ποσοστό που συγκέντρωσε ο Νίκολιτς στις σερβικές προεδρικές εκλογές της 16ης του μήνα...

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα Σερβίας, που εδώ και καιρό αντιμετωπίζει σοβαρά εσωκομματικά προβλήματα, ανακοίνωσε πως θα συμμετάσχει στις εκλογές με επικεφαλής της παράταξης (σύμφωνα με δήλωση του Ιβιτσα Ντάσιτς) τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.

Μέχρι τις εκλογές της 28ης Δεκέμβρη απομένει πλέον σχεδόν ένας μήνας... Η σύνθεση του νέου πολιτικού σκηνικού στη Σερβία θα γίνει, όμως προβλέπεται να είναι επί της ουσίας εικονική. Πράγμα μάλλον ριψοκίνδυνο, εάν κοιτάξει κάποιος τις σοβαρές εκκρεμότητες (οικονομία, Χάγη, αυτονομιστές, Κοσσυφοπέδιο, ΕΕ κλπ.) που κληρονομεί η όποια επόμενη κυβέρνηση με παρόμοια πολιτική...


Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ