ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 23 Οχτώβρη 2011
Σελ. /32
ΔΙΕΘΝΗ
ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗ ΛΙΒΥΗ
Νέα εποχή για τις μπίζνες των μονοπωλίων

Ο θάνατος του Καντάφι ανοίγει το ζήτημα της διαδοχής εξουσίας και της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και όχι της δήθεν απελευθέρωσης του λαού

Ο Μ. Καντάφι, τραυματίας, διαπομπεύεται από στρατιώτες του λεγόμενου Εθνικού Συμβουλίου της Λιβύης, ενώ, όπως όλα δείχνουν, αργότερα εκτελέστηκε
Ο Μ. Καντάφι, τραυματίας, διαπομπεύεται από στρατιώτες του λεγόμενου Εθνικού Συμβουλίου της Λιβύης, ενώ, όπως όλα δείχνουν, αργότερα εκτελέστηκε
Δύο μήνες μετά την πτώση της Τρίπολης, οκτώ μήνες από την έναρξη της ιμπεριαλιστικής επέμβασης και λίγο λιγότερο από δύο εικοσιτετράωρα μετά την επίσκεψη - αστραπή της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον, στην Τρίπολη, ο Μουαμάρ Καντάφι έπεσε νεκρός και το τελευταίο προπύργιό του, η γενέτειρά του, η Σύρτη, πέρασε στον έλεγχο του Μεταβατικού Συμβουλίου. Τα ερωτηματικά ως προς τις ακριβείς συνθήκες χαμού του Καντάφι (αν σκοτώθηκε από ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς ή από ενόπλους του Συμβουλίου πριν ή μετά τη σύλληψή του), αλλά και την τύχη των δύο γιων του, Μουτασίμ και Σαΐφ αλ Ισλάμ, παραμένουν πολλά.

Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε τους πρώην αντικαθεστωτικούς και νυν «ηγέτες» της Λιβύης να πανηγυρίσουν έξαλλα την είδηση της απώλειας Καντάφι. Και πώς να μην το πράξουν άλλωστε, αφού θεωρητικώς τουλάχιστον με την έξοδο του Καντάφι από την εικόνα, ανοίγει, όπως έλεγε άλλωστε και ο Μαχμούντ Τζιμπρίλ, ένας εκ του ηγετικού διδύμου του Μεταβατικού Συμβουλίου, ο δρόμος για την «επίσημη ανακήρυξη της απελευθέρωσης της Λιβύης» και για τη «διασφάλιση τάξης και σταθερότητας». Δηλαδή, όλων εκείνων των απαραίτητων συνθηκών, καταρχήν, για την απρόσκοπτη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των πετρελαϊκών εταιρειών, που, ήδη, έχουν ή φιλοδοξούν να αποκτήσουν προνομιακή πρόσβαση στον ενεργειακό πλούτο της βορειοαφρικανικής χώρας.

Ολα αυτά φρόντισε να ξεκαθαρίσει η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον, στην Τρίπολη, την Τρίτη. Οι λακωνικές δηλώσεις της έδωσαν σαφές στίγμα, θέτοντας τα «θέλω» του αμερικανικού ιμπεριαλισμού: Συμμετοχή όλων των συνιστωσών της νέας πολιτικής σκηνής στο, υπό διαμόρφωση, σχήμα εξουσίας, αποκατάσταση το γρηγορότερο δυνατό της ηρεμίας και πάνω από όλα εντοπισμός και κατάσχεση του οπλοστασίου Καντάφι, και κυρίως των μεταφερόμενων εκτοξευτήρων πυραύλων, το οποίο αγνοείται και η Ουάσιγκτον «καίγεται» να θέσει υπό τον έλεγχό της προτού βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων.

Γιατί τόσο «ενδιαφέρον»;

Το ιδιαίτερα έντονο ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα στη Λιβύη, όπως και η «ανθρωπιστική ευαισθησία» των ιμπεριαλιστών για τα δικαιώματα του λιβυκού λαού δε γεννήθηκαν στο κενό. Προφανώς δεν είναι τυχαίο ότι η Λιβύη είναι η μοναδική περίπτωση όπου βρέθηκαν με όπλα μέσα σε τρεις μέρες μετά την πρώτη διαδήλωση, και χωρίς καν ιδιαίτερη καταστολή, οι αντικαθεστωτικοί, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη σε Αίγυπτο - Τυνησία, και όπου έσπευσαν να παρέμβουν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, υπό το μανδύα του ΝΑΤΟ, στρατιωτικά. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι ο Καντάφι είναι ο μοναδικός ηγέτης, μέχρι στιγμής, που ανατράπηκε, κυνηγήθηκε μέχρι τέλους και σκοτώθηκε.

Πίσω από όλα αυτά βρίσκεται το ότι οι χώρες της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και του Περσικού Κόλπου ελέγχουν περισσότερο από το 60% των ενεργειακών αποθεμάτων παγκοσμίως. Εδώ και χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη μια ολοένα κλιμακούμενη ενδο-ιμπεριαλιστική αντιπαράθεση για τον έλεγχο των ενεργειακών αυτών πηγών και δρόμων, που οξύνεται περαιτέρω από την ανάδυση δυνάμεων που καταναλώνουν Ενέργεια π.χ. Κίνα, που ελέγχουν πηγές και δρόμους Ενέργειας π.χ. Ρωσία, και δυνάμεις που ενισχύουν τη θέση τους οικονομικά π.χ. Ινδία, Βραζιλία.

Με δεδομένο ότι η Λιβύη κατατάσσεται στην 9η θέση παγκοσμίως με αποδεδειγμένα πετρελαϊκά αποθέματα 43,6 δισ. βαρέλια (3,5% επί του συνόλου), με 1.500 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, με δεδομένο ότι το εξαγόμενο πετρέλαιο, στη συντριπτική του πλειοψηφία (περίπου 80%) προορίζεται για την ευρωπαϊκή αγορά, ότι είναι καλής ποιότητας και ότι αποφέρει τεράστια κέρδη, καθώς το κόστος εξόρυξής του δεν είναι μεγάλο, είναι προφανές γιατί δεν έπαψε ποτέ να εντάσσεται, είτε με το ...καλό είτε με το άγριο, στα σχέδια των ιμπεριαλιστών. Σε αυτά, θα πρέπει να συνυπολογιστούν τα αποδεδειγμένα αποθέματα φρέσκου νερού, σε πηγάδια δεκάδων χιλιάδων χρόνων κάτω από την έρημο στο νότο της Λιβύης.

Τόσο η βρετανική BP, όσο και η γαλλική «Total» είχαν (η πρώτη το 2007 και η δεύτερη το 2009 ως ανανέωση) εξασφαλίσει μακρόχρονα συμβόλαια εκμετάλλευσης του ενεργειακού πλούτου της Λιβύης. Ανάλογα συμβόλαια είχαν επίσης η ιταλική ENI, η ισπανική «Repsol», οι αμερικανικές «Εxxon Mobil», «Chevron», «Occidental Petroleum», «Hess», «Conoco Phillips», η γερμανική RW DIA E. Επιπλέον, το καθεστώς Καντάφι είχε συνάψει συμφωνίες δισεκατομμυρίων με κινεζικές κατασκευαστικές εταιρείες και με ρωσικές στρατιωτικές. Συνολικά, 75 κινεζικές εταιρείες ήταν παρούσες στη Λιβύη μέχρι και το Μάρτη (π.χ. η κινεζική «China National Petroleum Corp.» απορροφούσε πριν την επέμβαση το 11% του λιβυκού πετρελαίου).

Η παρουσία ρωσικών κεφαλαίων ήταν επίσης έντονη και δεν περιοριζόταν στην «Gazprom». Στη Λιβύη δραστηριοποιούνταν και οι εταιρείες «Tatneft» και «Lukoil», μερικές από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές ρωσικές επιχειρήσεις, όπως οι «Tekhnopromexport» και «Monolitspetsstrooi», αλλά και η ρωσική κρατική εταιρεία σιδηροδρόμων, με συμβόλαια της τάξης των 2,2 δισ. ευρώ. Ας μην ξεχνά κανείς, επίσης, ότι η επέμβαση στη Λιβύη οδήγησε σε κατάρρευση τη ρωσο-λιβυκή συμφωνία για αγορά εξοπλισμού από την Τρίπολη αξίας 2,15 δισ. δολαρίων.

Ο «καλός σύμμαχος» Καντάφι μετατράπηκε σε «αυταρχικό δικτάτορα», όταν άρχισε να προσανατολίζεται και σε συνεργασία με ανερχόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, όπως και το έπραξε διά των προαναφερόμενων συμφωνιών με Κίνα και Ρωσία. Η «στροφή» 180 μοιρών συγκεκριμένων ηγεσιών αποτελεί, ίσως, την καλύτερη απόδειξη όχι μόνο του υποκριτικού ανθρωπιστικού τους ενδιαφέροντος, αλλά και της όξυνσης των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων όσο περισσότερο εντείνεται η καπιταλιστική κρίση.

Σε όλα αυτά, θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το ότι η Λιβύη συνορεύει με χώρες, όπως η Αλγερία, η Τυνησία, η Αίγυπτος, ο Νίγηρας και το Τσαντ. Η αφρικανική ήπειρος, στο σύνολό της, αποτελεί ένα πρώτης τάξης πεδίο αντιπαράθεσης τόσο για το πλούσιο υπέδαφός της, όσο και για τις μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις της, που αναδεικνύονται ολοένα και πιο κρίσιμης σημασίας, για τη διασφάλιση τροφής παγκοσμίως. Η εξαπόλυση της επίθεσης κατά της Λιβύης είναι ένα πρώτο βήμα για ιμπεριαλιστικές και περιφερειακές δυνάμεις για να αρχίσουν να ξετυλίγουν το νήμα της ανατροπής της κατάστασης που σήμερα έχει διαμορφωθεί στην αφρικανική ήπειρο (χάραξη νέων συνόρων κ.λπ.).

«Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα»

Η είδηση του θανάτου Καντάφι μπορεί να πυροδότησε σειρά ευχολογίων περί «νέας σελίδας για τη Λιβύη», αλλά δεν καταλάγιασε την ανησυχία των ιμπεριαλιστών - προστατών του Μεταβατικού Συμβουλίου. Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ομπάμα επανέλαβε αυτό που είχε επισημάνει και η υπουργός Εξωτερικών του φεύγοντας από την Τρίπολη: ότι «μόλις τώρα αρχίζουν τα δύσκολα». Καταρχήν, μετά από τη βροχή ψευδών ανακοινώσεων περί νικών από το Μεταβατικό Συμβούλιο, αλλά και από την εμφανή αδυναμία των ενόπλων δυνάμεών του να καταγάγουν νίκες από μόνες τους, προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι δεν είναι σε θέση να διασφαλίσουν την τάξη και τη σταθερότητα που χρειάζονται οι επενδύσεις των μεγάλων εταιρειών για να αποδώσουν, αλλά και το ότι δεν είναι υπόδειγμα «αξιόπιστου» εταίρου και συνομιλητή για τους ιμπεριαλιστές, αφού άλλα ανακοινώνουν, άλλα συμβαίνουν, για άλλα δεσμεύονται και άλλα πράττουν.

Την εικόνα αυτή έρχεται να ενισχύσει η ολοένα και πιο συχνά ομολογούμενη, ακόμη και από τα ίδια τα ιμπεριαλιστικά κέντρα, παραδοχή ότι το «αντικαθεστωτικό» μέτωπο δεν είναι αρραγές. Αποτελείται από ετερόκλητες, πολιτικά, φυλετικά και θρησκευτικά, δυνάμεις, με διαφορετικά κίνητρα και στόχους. Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι η CIA δεν υπαναχώρησε ποτέ από τις αρχικές της εκτιμήσεις ότι σημαντικό τμήμα των Λίβυων αντικαθεστωτικών, πέραν όσων εξαρχής συνεργάστηκαν, όπως το ηγετικό δίδυμο Τζιμπρίλ και Τζαλίλ, πρόσκειται σε εξτρεμιστικές ισλαμιστικές δυνάμεις. Και, φυσικά, οι «δηλώσεις πίστης προς το κοσμικό κράτος» από τον πιο γνωστό εκπρόσωπο των δυνάμεων αυτών, τον Αμπντελκαρίμ Μπελχάτζ επικεφαλής των αντικαθεστωτικών δυνάμεων στην Τρίπολη, πρώην κρατούμενο της CIA, μουτζαχεντίν στο Αφγανιστάν κ.ο.κ., ούτε πείθουν, ούτε φαίνεται να μπορούν να δώσουν λύση στις, προς το παρόν, μάταιες προσπάθειες να σχηματιστεί μια δήθεν «κυβέρνηση εθνικής ενότητας».

Με δεδομένα όλα αυτά, διόλου τυχαία δεν είναι η «καλλιέργεια», εδώ και καιρό, της άποψης περί αναγκαιότητας ανάπτυξης κάποιου είδους «διεθνούς δύναμης» στη χώρα. Ο κλήρος μοιάζει να πέφτει στους δορυφόρους και σε εκείνες τις περιφερειακές δυνάμεις που επιδιώκουν να θέσουν εαυτόν κάπως μέσα στο «παιχνίδι». Οι συζητήσεις με αραβικές και αφρικανικές ηγεσίες είναι πολλές και οι πιέσεις προς Αραβικό Σύνδεσμο και Αφρικανική Ενωση μεγάλες να αναλάβουν τον άχαρο ρόλο του τοποτηρητή, ενώ ο ΟΗΕ εμφανίζεται πρόθυμος να χορηγήσει τον απαραίτητο νομιμοποιητικό μανδύα.

Ακόμη, όμως, και αυτή η προοπτική δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η Λιβύη να μετατραπεί, στην καλύτερη περίπτωση, σε νέο Ιράκ και στη χειρότερη σε Σομαλία, απειλώντας τις προοπτικές εκμετάλλευσης του πλούτου και της γεωστρατηγικής θέσης της βορειοαφρικανικής χώρας, που υπαγόρευσαν τις όψιμες «ανθρωπιστικές» ανησυχίες και την επέμβαση. Χαρακτηριστικό είναι ότι, μέχρι στιγμής, μόνο η ιταλική ΕΝΙ έχει προχωρήσει σε επανέναρξη της δραστηριότητάς της. Οι πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι χρειάζεται τουλάχιστον ένας χρόνος για να φτάσει η Λιβύη στα προπολεμικά επίπεδα εξαγωγών, δηλαδή σε 1,6 εκατομμύρια βαρέλια ανά ημέρα, ενώ στον αέρα, φυσικά, βρίσκονται τα συμβόλαια των ρωσικών και κινεζικών εταιρειών, καθώς οι δύο χώρες δεν μπλόκαραν αλλά δε στήριξαν την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας που άνοιξε το δρόμο για την ΝΑΤΟική επιχείρηση.

Ακόμη, πάντως, και αν μπει άνω τελεία στο άμεσο αιματοκύλισμα του λιβυκού λαού, τουλάχιστον υπό τη συγκεκριμένη μορφή, δε θα πρέπει να υπάρχει καμία αυταπάτη: Η Λιβύη μετατρέπεται σε προτεκτοράτο υπό τη σκέπη των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που θα συνεχίζουν να αλληλοσπαράσσονται για το ποιος θα ελέγξει περισσότερο ποιον και τι, και για το ποιος θα κερδίσει περισσότερα, γεωστρατηγικά και από την καταλήστευση του ενεργειακού πλούτου της Λιβύης αλλά και της υπόλοιπης αφρικανικής ηπείρου, αξιοποιώντας τη βορειοαφρικανική χώρα ως κερκόπορτα. Μια τέτοια εξέλιξη καθιστά ακόμη πιο εκρηκτικό το, ήδη, τεταμένο κλίμα στην περιοχή της βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Οσο για το λιβυκό λαό, δεν αποκλείεται, διόλου, να δει τη χώρα του να μετατρέπεται από τους ενδο-ιμπεριαλιστικούς διαγκωνισμούς σε πεδίο μαχών μεταξύ διαφορετικών «πιονιών» (βλ. Λίβανος) με συνέπειες εφιαλτικές για όλους τους λαούς της περιοχής.


Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ