ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 22 Ιούλη 2001
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
Μια εξώπορτα για το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό

Η εγκατάσταση στο ΔΔΣ του ειδικού διαμερίσματος που θα επιτρέπει περιπάτους του πληρώματος στο Διάστημα σηματοδοτεί το τέλος της δεύτερης φάσης της κατασκευής του

Ο Κοινός Θαλαμίσκος Αεροθυρίδας Εξόδου μεταφέρεται από γερανό για να τοποθετηθεί μέσα στο «Διαστημικό Λεωφορείο» που θα τον μεταφέρει στην τροχιά του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού
Ο Κοινός Θαλαμίσκος Αεροθυρίδας Εξόδου μεταφέρεται από γερανό για να τοποθετηθεί μέσα στο «Διαστημικό Λεωφορείο» που θα τον μεταφέρει στην τροχιά του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού
Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ΔΔΣ) ίσως είναι η πιο προοδευμένη τεχνολογικά κατοικία που κατασκευάστηκε ποτέ, αλλά μέχρι πριν λίγες μέρες δεν είχε κάτι που βρίσκεται σε κάθε σπίτι στη Γη: εξώπορτα!

Οι κοσμοναύτες έπρεπε να χρησιμοποιούν για την πραγματοποίηση περιπάτων στο Διάστημα τις αεροθυρίδες των διαστημοπλοίων τους: οι Αμερικανοί τις αεροθυρίδες εξόδου των «Διαστημικών Λεωφορείων» και οι Ρώσοι τις αεροθυρίδες εξόδου των «Σογιούζ». Μετά τις εργασίες προσαρμογής και δοκιμής που ολοκληρώθηκαν τις μέρες που πέρασαν, ο ΔΔΣ διαθέτει τη δική του εξώπορτα: τον Θαλαμίσκο Κοινής Αεροθυρίδας Εξόδου. Ο βάρους 6 τόνων θαλαμίσκος κατασκευάστηκε στο ίδιο εργοστάσιο της Μπόινγκ που κατασκεύασε τον πύραυλο «Κρόνος-5» των αμερικανικών αποστολών στη Σελήνη.

Για τη σύνδεσή του στο σώμα του ΔΔΣ, οι κοσμοναύτες είχαν δύο δυνατούς βοηθούς: το ρομποτικό βραχίονα του «Διαστημικού Λεωφορείου» «Ατλαντίς», που μετέφερε το θαλαμίσκο σε τροχιά, αλλά και τον τεχνολογικά εξελιγμένο καναδικό βραχίονα που προσαρμόστηκε πριν μερικούς μήνες πάνω στον ΔΔΣ. Οι αστροναύτες του «Ατλαντίς» χρησιμοποίησαν, για να στηριχτούν κατά τη συναρμολόγηση, μια πλατφόρμα που μετακινούσε ο βραχίονας του διαστημοπλοίου τους, ενώ ο βραχίονας του ΔΔΣ έβγαλε το θαλαμίσκο από το «αμπάρι» του «Διαστημικού Λεωφορείου» και τον τοποθέτησε στο σωστό σημείο για τη σύνδεση.

Ο καναδικής κατασκευής βραχίονας του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού κατά τη φάση προσαρμογής του, στα τέλη Απρίλη 2001. Στα δεξιά διακρίνεται ο αστροναύτης Σκοτ Παραζίνσκι
Ο καναδικής κατασκευής βραχίονας του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού κατά τη φάση προσαρμογής του, στα τέλη Απρίλη 2001. Στα δεξιά διακρίνεται ο αστροναύτης Σκοτ Παραζίνσκι
Σημαντικό στοιχείο του νέου διαμερίσματος που απέκτησε ο ΔΔΣ είναι ότι δεν κάνει διακρίσεις στις διαστημικές στολές που υποστηρίζει. Σε αντίθεση με την αεροθυρίδα εξόδου του «Διαστημικού Λεωφορείου» όπου τα συστήματα επικοινωνίας και παροχής οξυγόνου και ψυκτικού υγρού δεν προσαρμόζονται στις ρωσικές διαστημικές στολές «Ορλάν», ο Κοινός Θαλαμίσκος Αεροθυρίδας Εξόδου υποστηρίζει και τις αμερικανικές και τις ρωσικές στολές.

Η πρώτη χρήση του νέου θαλαμίσκου θα γίνει για να προσαρμοστούν στο εξωτερικό του δύο δεξαμενές πεπιεσμένων αερίων, μία οξυγόνου και μία αζώτου. Αυτές οι δεξαμενές (μαζί με δύο άλλες που είχαν εγκατασταθεί νωρίτερα στον ΔΔΣ) θα αντικαθιστούν την ποσότητα αέρα που χάνεται κάθε φορά που ανοίγει η αεροθυρίδα. Επιπλέον, θα λειτουργούν σαν απόθεμα ασφαλείας αναπνεύσιμου αέρα.

Η τοποθέτηση του θαλαμίσκου και των δεξαμενών σηματοδοτεί το τέλος της δεύτερης φάσης συναρμολόγησης του ΔΔΣ, που τώρα έχει ωφέλιμη χωρητικότητα 425 κυβικά μέτρα, δηλαδή χώρο παραπάνω από ένα τριάρι διαμέρισμα στη Γη.

Ο νέος θαλαμίσκος έχει δύο διαμερίσματα. Στο τμήμα με τη μεγαλύτερη διάμετρο, που είναι κάτι σαν αποδυτήρια, φυλάσσονται οι στολές των αστροναυτών - κοσμοναυτών. Εκεί θα τις φορούν και θα τις βγάζουν, αλλά και θα τις επιδιορθώνουν αν παρουσιάσουν κάποιο πρόβλημα. Το στενότερο τμήμα του θαλαμίσκου, διαστάσεων 1,5 επί 2,7 μέτρα, χωρίζεται από τα «αποδυτήρια» με μια καταπακτή και είναι αυτό που διαθέτει την αεροθυρίδα εξόδου και το μόνο που εκτίθεται στο κενό του Διαστήματος.

Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός με φόντο την άβυσσο του Διαστήματος
Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός με φόντο την άβυσσο του Διαστήματος
Αν και συνολικά ο θαλαμίσκος έχει μήκος μόλις 6,1 μέτρα, το πέρασμα από τη μια άκρη του στην άλλη είναι μια μακρόχρονη διαδικασία, καθώς οι κοσμοναύτες προετοιμάζονται για το διαστημικό περίπατο. Πριν ακόμα μπουν στο θαλαμίσκο, πρέπει να κάνουν για αρκετή ώρα ποδήλατο (όπως αυτά των γυμναστηρίων) αναπνέοντας καθαρό οξυγόνο από μάσκα. Σκοπός είναι να αποβάλλουν το άζωτο που είναι διαλυμένο στο αίμα τους (ο αέρας του ΔΔΣ είναι σε σύνθεση και πίεση ανάλογος με εκείνον στην επιφάνεια της θάλασσας). Το καθαρό οξυγόνο μέσα π.χ. στην αμερικανική διαστημική στολή έχει πίεση μόλις 296 μιλιμπάρ, σε σύγκριση με τα 1.014 μιλιμπάρ του ΔΔΣ. Αν οι κοσμοναύτες υποβάλλονταν απότομα σε τέτοιες πιέσεις θα μπορούσαν να πάθουν τη «νόσο των δυτών». Η αρρώστια αυτή προκαλείται όταν οι δύτες που αναπνέουν μείγμα οξυγόνου - αζώτου ανέβουν απότομα στην επιφάνεια, με αποτέλεσμα την αποδιάλυση του αζώτου και το σχηματισμό φυσαλίδων αζώτου στο αίμα τους, που στη συνέχεια καταστρέφουν τους ιστούς. Χαμηλώνοντας τη συγκέντρωση αζώτου στο αίμα με την άσκηση και την αναπνοή καθαρού οξυγόνου αποφεύγεται αυτό το πρόβλημα.

Μετά οι κοσμοναύτες μπαίνουν στα «αποδυτήρια» όπου η πίεση του αέρα μειώνεται σταδιακά στα 703 μιλιμπάρ, προετοιμάζοντας ακόμα καλύτερα το σώμα τους για την πολύ χαμηλότερη πίεση της διαστημικής στολής. Βάζουν τη στολή τους και ελέγχουν όλα τα εξαρτήματα. Οι διαστημικές στολές είναι βαριές και ογκώδεις (στη Γη ζυγίζουν 150 κιλά) και η διαδικασία τού να φορεθούν είναι αργή και κουραστική. Μετά από μια ακόμη ώρα προσαρμογής στο καθαρό οξυγόνο χαμηλής πίεσης της στολής, οι κοσμοναύτες μπαίνουν στο στενό τμήμα του θαλαμίσκου. Το τμήμα αυτό κατασκευάστηκε όσο μικρότερο γινόταν για να ελαχιστοποιηθεί η απώλεια αέρα όταν ανοίξει η αεροθυρίδα. Η απώλεια αυτή μειώνεται ακόμα περισσότερο αφού ο περισσότερος αέρας αντλείται πίσω στο ΔΔΣ πριν αρχίσει ο διαστημικός περίπατος.

Η τελική φάση αυτής της πολύωρης διαδικασίας είναι το άνοιγμα της αεροθυρίδας. Μετά από έναν τελικό έλεγχο των διαστημικών στολών για διαρροές, ο υπόλοιπος αέρας που υπάρχει στο εξωτερικό στενό τμήμα του θαλαμίσκου (στο οποίο η πίεση έχει μειωθεί από την άντληση στα 345 μιλιμπάρ) εκτονώνεται στο κενό μέσα από μια ειδική βαλβίδα της αεροθυρίδας. Ολες οι καταπακτές στο ΔΔΣ ανοίγουν χειρωνακτικά. Ετσι οι κοσμοναύτες πρέπει να ανοίξουν την αεροθυρίδα μόνοι τους πριν βγουν προσεκτικά στο Διάστημα.

Μια διαρροή στη βαλβίδα εκτόνωσης της αεροθυρίδας είχε σαν αποτέλεσμα την καθυστέρηση του προγράμματος εγκατάστασης του θαλαμίσκου κατά μισή μέρα. Μέχρι να δοθεί τελική λύση στο πρόβλημα τοποθετήθηκε στη βαλβίδα ένα καπάκι και οι εργασίες συνεχίστηκαν κανονικά.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: NASA



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ