ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 22 Δεκέμβρη 2012 - Κυριακή 23 Δεκέμβρη 2012
Σελ. /16
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΜΠΡΕΧΤ
«Ο Αφέντης Πούντιλα και ο υπηρέτης του ο Μάττι»

Η τέταρτη και τελευταία ταινία του αφιερώματος του Πολιτιστικού Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ στον Μπρεχτ, προβάλλεται την Τετάρτη στο «Τιτάνια»

Η ταινία «Ο Αφέντης Πούντιλα και ο υπηρέτης του ο Μάττι» (Γερμανία, 1960) σε σενάριο Χέλα Βουολιγιόκι σε συνεργασία με τον Μπρεχτ και σκηνοθεσία Αλμπέρτο Καβαλκάντι, θα προβληθεί, σε πρώτη πανελλήνια προβολή, την Τετάρτη 26 Δεκέμβρη (20.30) και Κυριακή 30 Δεκέμβρη (11.30) με είσοδο δωρεάν, στον κινηματογράφο «ΤΙΤΑΝΙΑ CINEMAX» (Πανεπιστημίου και Θεμιστοκλέους), ολοκληρώνοντας το πρόγραμμα προβολών ενόψει του επιστημονικού Συνεδρίου που διοργανώνει η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ στις 27 και 28 Απρίλη του 2013 για τον κορυφαίο μαρξιστή διανοητή, δραματουργό, ποιητή και σκηνοθέτη Μπέρτολτ Μπρεχτ με τίτλο: «Μπέρτολτ Μπρεχτ: Για τους σεισμούς που μέλλονται να 'ρθούν».

Ολες οι ταινίες, τέσσερις συνολικά, του αφιερώματος για όσους δεν μπορέσουν να πάνε στις προβολές του, προβάλλονται στον ίδιο κινηματογράφο από τη «NEW STAR» και τις υπόλοιπες μέρες με εισιτήριο 5 ευρώ (και για άνεργους 3 ευρώ).

«Τι ωφελεί να κλαίμε όλο τον καιρό;

Πρόκειται για αυστρο-γερμανική παραγωγή του 1960, μεταφορά του ομώνυμου θεατρικού, σε σκηνοθεσία του Βραζιλιάνικης καταγωγής Αλμπέρτο Καβαλκάντι. Το έργο άρχισε να συνθέτει ο Μπρεχτ το 1940, όντας εξορία στην παγερή Φινλανδία. Εκεί, έφθασε τον Απρίλη του ίδιου χρόνου και εγκαταστάθηκε κάπου στην ενδοχώρα, στο αρχοντικό Μάρλεμπεκ, φιλοξενούμενος της Φινλανδο-Εσθονής μαρξίστριας συγγραφέα Χέλα Βουολιγιόκι (1886 - 1954), μιας συναρπαστικής αφηγήτριας των φινλανδικών λαϊκών μύθων. Το Μάρλεμπεκ απομονωμένο στην καρδιά της φύσης, δίπλα σε δάση και λίμνες, πρέπει μάλλον να είναι μέρος ανιαρό για τους έχοντες παρελθόν βεβαρημένης αστυφιλίας! Ο Μπρεχτ σημειώνει στο ημερολόγιό του: «Οι φωτεινές νύχτες είναι πανέμορφες! Στις 3 το πρωί με ξύπνησαν οι σκνίπες ... βγήκα έξω ... και οι πετεινοί λαλούσαν, χωρίς να έχει προηγηθεί νύχτα... Πάντως, η ύπαιθρος ξεκουράζει ...» Ο Μπρεχτ εμπνεόμενος από το φινλανδικό τοπίο, τον «Ιάκωβο τον Μοιρολάτρη» του Ντιντερό αλλά κύρια τις αστείρευτες, παραστατικές διηγήσεις της Χέλα, αρχίζει να χτίζει μαζί της τη λαϊκή κωμωδία «Ο αφέντης Πούντιλα και ο υπηρέτης του Μάττι», που δεν έπαψε να «τελειοποιεί» ως την πρώτη σκηνική παρουσίαση του θεατρικού, το 1948.

Ο Γιοχάνες Πούντιλα τσιφλικάς και κρασοκανάτα δίχως πάτο, είναι μια διπλή προσωπικότητα. Οταν κουτουλάει απ' το μεθύσι ξαλαφρώνει την ένοχη συνείδησή του, αδελφώνεται με το προσωπικό του, γίνεται γλυκός και φιλεύσπλαχνος, σχεδόν σοσιαλιστής. Οταν ξεμεθάει πάλι μετανιώνει για όσα είπε και ξαναγίνεται στυγνός και χυδαίος εκμεταλλευτής, όπως απαιτεί η κοινωνική του θέση. Συνήθως ξεσπά στο κλωτσοσκούφι του, τον σοφέρ του Μάττι που αρχικά έχει μια δισυπόστατη σχέση με το αφεντικό του. Οταν όμως ο Μάττι συνειδητοποιεί ότι η διπρόσωπη αυτή τακτική επιτρέπει στον μεγαλογαιοκτήμονα να εκμεταλλεύεται αποδοτικότερα το προσωπικό του, φεύγει από την δούλεψή του, γιατί: «Τι ωφελεί να κλαίμε όλο τον καιρό; Δεν αξίζει ούτ' ένα δάκρυ να χύσουμε, καιρός την πλάτη να σου γυρίσουμε, ένα τ' αφεντικό το πιο καλό, του εαυτού σου να 'σαι αφεντικό».

Ο Μπρεχτ παρείχε υποστήριξη στον Καβαλκάντι - που εξελίχθηκε σε σημαντική φιγούρα του βρετανικού ντοκιμαντέρ - κατά την κινηματογράφηση του θεατρικού του. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο ηθοποιός Κουρτ Μπουά - τον θυμόμαστε στην «Καζαμπλάνκα» του Κουρτίζ να παίζει ένα γλοιώδη πορτοφολά - ερμηνεύει τον ρόλο του Πούντιλα, υπό τη διδασκαλία του ίδιου του Μπρεχτ. Υπάρχουν μάλιστα πληροφορίες που αναφέρουν ότι ο Μπρεχτ χαρακτήρισε την εν λόγω ταινία ως την επαρκέστερη κινηματογραφική απόδοση που είχε ποτέ γίνει σε έργο του. Παρότι μεγάλο μέρος των διαλόγων του θεατρικού διατηρήθηκε στο φιλμ ατόφιο, χωρίς μετατροπές, η ανηλεής σάτιρα για τις ταξικές διαφορές εμφανίζεται πολύ λιγότερο αιχμηρή. Ο Καβαλκάντι πλαισίωσε την ταινία με δύο πρόσθετες ενότητες, που εντάσσονται αρμονικά στο μπρεχτικό πνεύμα. Το σχολιασμό στις ενότητες αυτές αποδίδουν οι υπηρέτριες με τραγούδι. Το ίδιο ισχύει και για τις σκηνές από τη φινλανδική φύση που προστέθηκαν σε απόλυτα συμφωνία με το πνεύμα του πρωτότυπου, όπου η ομορφιά της φύσης αποκτά νόημα, σαν αντίθεση προς τη μονόπλευρη διάσταση των ανθρωπίνων σχέσεων. Σημειωτέον ότι τη μουσική της ταινίας έγραψε ο Χανς Αϊσλερ. Η ταινία του Καβαλκάντι είναι σημαντική για την ιστορία του θεάτρου του 20ού αιώνα και μπορεί να θεωρηθεί ισάξια του ντοκιμαντέρ του Χανς Γιούργκεν Ζύμπερμπεργκ, «Ο Ζύμπερμπεργκ κινηματογραφεί Μπρεχτ» του 1993 (Syberberg filmt bei Brecht), του Γερμανού κινηματογραφιστή, που το 1953 κατέγραψε με μια ερασιτεχνική κάμερα 8mm, μέσα στο θέατρο Berliner Ensemble, τρεις παραστάσεις θεατρικών έργων του Μπρεχτ σκηνοθετημένες από τον ίδιο. Ανάμεσά τους και «Ο αφέντης Πούντιλα και ο υπηρέτης του Μάττι».



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ