Ο Δημήτρης Καλτσώνης γεννήθηκε το 1967 στον Πειραιά. Είναι διδάκτορας της Νομικής Αθηνών με ειδικότητα στην κοινωνιολογία του δικαίου. Εχει δημοσιεύσει πληθώρα άρθρων πολιτικού και νομικού περιεχομένου καθώς και τα βιβλία «Το Σύνταγμα στη λενινιστική σκέψη» (εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»), «Κράτος και ανενέργεια του νόμου», (εκδ. «Α. Σάκκουλα») και «To Koιvoβoύλιo στο πολιτικό σύστημα» στον τόμο του ΚΜΕ, Πλευρές του νομικοπολιτικού εποικοδομήματος (εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»). Η Φάρσα είναι το πρώτο δημόσιο εγχείρημά του στο χώρο της λογοτεχνίας.

Ο Αλέξανδρος Μοσχίδης, όπως κάθε πρωί, διέσχισε τη μεγάλη αίθουσα με τα γραφεία των υπαλλήλων με βήμα σταθερό, ελαφρά βιαστικό, όπως ταιριάζει σε διευθυντικό στέλεχος. Ενεργητικός και άνετος άνοιξε την πρώτη πόρτα του γραφείου του, πέταξε μια καλημέρα στη Ρόζα τη γραμματέα, ζήτησε τoν καθιερωμένο καφέ και στη συνέχεια κατευθύνθηκε προς το καθεαυτό γραφείο. Η πόρτα έκλεισε με θόρυβο πίσω του, πράγμα που, πρέπει να το ομολογήσουμε, γινόταν σπάνια.

Σήμερα ήταν η μεγάλη μέρα. Με μια έννοια την περίμενε από καιρό και το γεγονός αυτό του προκαλούσε κάποιο εκνευρισμό. Ετσι, πριν καν έρθει o ευωδιαστός ελληνικός καφές, άνοιξε το συρτάρι να βγάλει μια λευκή κόλλα χαρτί Α4. Καθώς το χέρι του κατευθυνόταν προς το εσωτερικό του σακακιού για να ανασύρει το στυλό του, Mont Blanc βέβαια, πέρασε από τov κόμπο της γραβάτας και τoν ξέσφιξε.

Κατερίνα Μάνου, Μουρίκης, Καπετανόπουλος. Τα έγραψε το ένα κάτω από το άλλο σε κολόνα. Εμεινε να τα κοιτάζει και δεν έβλεπε παρά μόνο τα μάτια της, τα μαύρα μάτια της. Σήμερα ήταν η μεγάλη μέρα. Οσοι τόλμησαν να αυθαδιάσουν στον Αλέξανδρο Μοσχίδη, θα πλήρωναν. Οσοι απείλησαν το κύρος του στην Εταιρεία, θα εξουδετερώνονταν.

Η αλήθεια είναι πως δε δυσκολεύτηκε καθόλου. Η Εταιρεία άλλο που δεν ήθελε να ξεφορτωθεί τους ταραξίες. Το σχέδιο ήταν απλό. Ενας άνθρωπός του διείσδυσε στο σωματείο και σύντομα επιβεβαιώθηκε αυτό που όλοι γνώριζαν: Αυτοί οι τρεις ήταν επικίνδυνοι.

Σήμερα ήταν η μεγάλη μέρα. Κι όμως, o Αλέξανδρος Μοσχίδης κατά βάθος δίσταζε. `Η μάλλον αγωνιούσε και αυτό τov εξόργιζε. Με τη γοητευτική άνεση και την αυθάδεια των τριανταπέντε του χρόνων, κοιτώντας στα μάτια και μάλιστα χαμογελώντας, ήξερε να είναι σκληρός. Η αναγγελία μιας απόλυσης ήταν γι' αυτόν παιχνιδάκι.

Σχεδόν δεν πρόσεξε τη Ρόζα που μπήκε με τoν καφέ. Αλλες φορές δεν παρέλειπε να της πετάξει κάποιο σεξουαλικό υπoνooύμεvo, θαυμάζοντας παράλληλα τους τορνευτούς μηρούς της και αναλογιζόμενος στιγμιαία τα ευκαιριακά ερωτικά τους συναπαντήματα. Οχι σήμερα, όμως. Σήμερα κυριαρχούσε η Κατερίνα Μάνου.

Δούλευε αρκετά χρόνια στην Εταιρεία. Ηταν από τις γυναίκες που o Αλέξανδρος συνήθως δεν πρόσεχε. Συνήθως. Γιατί δεν μπορούσε να ξεχάσει το βλέμμα της, όταν για πρώτη φορά επιχείρησε να της πάρει τoν αέρα. Ο κυρίαρχος εδώ ήταν αυτός. Ηταν μια μέθοδος που είχε εξαιρετική επιτυχία. Με ασήμαντη αφορμή, αυστηρό ύφος, αλλά χωρίς ακρότητες, o Αλέξανδρος Μοσχίδης έκανε υποδείξεις, συνήθως για δευτερεύοντα θέματα. Σχεδόν σε όλους έπιανε. Ειδικά στις γυναίκες, όπου χρησιμοποιούσε ένα μείγμα απόλυτα συγκαλυμμένου εκφοβισμού, σαγήνης, αλλά και υποτιθέμενου σεβασμού στην αξιοπρέπεια.

Η Κατερίνα Μάνου τού εξήγησε με μια μόνη ματιά πως δε φοβόταν. Ακόμη περισσότερο, σταδιακά έμαθε να διακρίνει στα μάτια της την περιφρόνηση, κάποτε και την ειρωνεία. Αλλαξε τακτική. Εγινε καλός μαζί της, συγκαταβατικός. Προσπάθησε να δημιουργήσει ένα κλίμα οικειότητας.

Αρχισε να μελετά τoν φάκελό της. Περνούσε ώρες μπροστά στον υπολογιστή με τα καταχωρημένα στοιχεία του προσωπικού. Πλησίαζε τα σαράντα η Κατερίνα, διαζευγμένη χωρίς παιδιά, μέτρια προϋπηρεσία, συνεπής στη δουλιά, απείθαρχη και κάποτε αυθάδης προς τους προϊσταμένους.

Παρακολουθούσε κρυφά κάθε της κίνηση, πώς μιλούσε με τους συναδέλφους, πώς τροφοδοτούσε με σελίδες τov εκτυπωτή, πώς περνούσε από το ένα γραφείο στο άλλο, το απέριττο βάδισμά της, τους ώμους της, τα πάντοτε χωρίς κραγιόν χείλη της. Αναρωτιόταν με πoιoν βγαίνει τα Σαββατόβραδα, πώς είναι το σπίτι της, τι μουσική προτιμά, πώς γελά όταν είναι ευτυχισμένη. Η Κατερίνα Μάνου έγινε με τoν καιρό o εφιάλτης του, έμμονη ιδέα, η μόνιμη συντροφιά του στις αμέτρητες ώρες της πλήξης στο γραφείο και στο σπίτι.

Αναζητούσε αφορμές να την καλεί στο γραφείο του. Αρχισε τις εκμυστηρεύσεις. Πόσο μόνος ήταν, η ματαιοδοξία της γυναίκας του, πόσο πίστευε στην αξιοκρατία, πώς ένιωθε το κορμί του να σφύζει από ενέργεια, ήθελε να δουλέψει, να αναδειχτεί, όχι πως δεν τoν ένοιαζαν τα λεφτά, αλλά δεν ήταν το πρώτο. Ναι, και μετά αγόρασε μεζονέτα στα προάστια, σε καλή τιμή, βοήθησε και το χρηματιστήριο, χρωστάει δόσεις ακόμη, όχι η ζωή, Κατερίνα (τόλμησε να την πει Κατερίνα, όχι κ. Θάνου), είναι δύσκολη, πρέπει να αγωνιστείς, αλλά όποιος αγωνίζεται πετυχαίνει. Οχι, δεν εννoώ αυτό που κάνεις εσύ. Κατερίνα πρόσεχε, τα ξέρω όλα, υπάρχει χαφιές και δεν ήταν απειλή για πρώτη φορά στη ζωή του. Κατερίνα, με συγχωρείτε κ. Μάνου, θα σε απολύσουν αν δε σταματήσεις, για το καλό σου το λέω. Πίστεψέ με, ξέρεις, είμαι σκληρός μερικές φορές, όμως νοιάζομαι για σένα, θα σε απολύσουν!

Και τότε εκείνη του πέταξε στα μούτρα πόσο τιποτένιος ήταν, ένας άνθρωπος χωρίς όνειρα, έτσι, χωρίς όνειρα του είπε, και ας ήταν εκείνη το μοναδικό του όνειρο πλέον. Θόλωσε το μυαλό του Αλέξανδρου Μοσχίδη. Του ήρθε να τη χαστουκίσει, αλλά άνοιξε τα μπράτσα του έτοιμος να την αγκαλιάσει για τελευταία φορά με το μίσος να δυναμώνει που τoν περιφρόνησε και ξάφνου βρέθηκε με τα μούτρα στην πόρτα που βρόντηξε πίσω της η Κατερίνα.

Και μέρα τη μέρα, μήνα το μήνα, τα μαύρα μάτια της, τα μαλλιά της, η ώριμη φωνή της, το μαντίλι στο λαιμό, το χαμόγελό της. Ο Αλέξανδρος Μοσχίδης ένιωθε να κλονίζεται. Εκανε λάθη. Εχετε προβλήματα, κ. Μοσχίδη; Η Εταιρεία στηρίζεται σε σας. Μην το ξεχάσετε ποτέ αυτό, κ. Μοσχίδη. Είστε ικανότατο, ανερχόμενο στέλεχος. Οι υπονομευτές της Εταιρείας πρέπει να πατάσσονται, κ. Μοσχίδη, o ανταγωνισμός, η αγορά, μα επιτέλους, κ. Μοσχίδη, τι μάθατε στο πανεπιστήμιο; Αν αφήσουμε τους ανερμάτιστους με τους συνδικαλισμούς τους, στο τέλος, το γνωρίζετε το τέλος, κ. Μοσχίδη, όλοι θα βρεθούμε στο δρόμο. Και μιλάμε για χιλιάδες εργαζόμενους. Οχι, όχι, θέλω πυγμή, θέλω αποφασιστικότητα, κ. Μοσχίδη, Αλέκο μου, θέλω ονόματα, χρειάζονται απολύσεις, να σφίξουν οι κώλοι Αλέκο μου. Το ουίσκι με πάγο; Πρέπει να πέσουν τα κεφάλια, αυτοί που νομίζουν ότι είναι πιο έξυπνοι από τους άλλους. Να καταλάβουν όλοι ποιος κάνει κουμάντο: Ο κ. Αλέξανδρος Μοσχίδης. Να βρείτε τις διασυνδέσεις τους, ποιος τους υποκινεί. Κανείς δεν παίζει το κεφάλι του, Αλέκο. Κάποιοι τους βάζουν. Εχουν πλάτες. Δεν πιστεύω να τους λυπάστε, δε σας αναγνωρίζω. Εμπρός λοιπόν!

Εκτός αυτού, ήταν και o Θανάσης Γεωργίου κατά κόσμον Σάκης, o των δημοσίων σχέσεων, o κολλητός της Διοίκησης, o αγαπημένος του προσωπικού, o άνθρωπος για τις δύσκολες δουλιές, το στέλεχος με τις πρωτότυπες λύσεις, αυτός που ήταν πίσω από όλους και όλα. Πρώην συνδικαλιστής, πρώην επαναστάτης, o Σάκης ήταν η καρδιά της Εταιρείας, το κέφι της Εταιρείας, το αντι-εγώ που συμπλήρωνε διαλεκτικά το είναι της, το συν εκεί που υπήρχε μόνο πλην και το πλην εκεί που δεν ήταν απαραίτητο μόνο το συν. Ο Θανάσης Γεωργίου, αυτός o τυχάρπαστος που εποφθαλμιούσε τους θώκους των ανώτατων κλιμακίων, αυτός o αμείλικτος ανταγωνιστής και φίλος. Του πρόσφερε του Μοσχίδη τις κατάλληλες λύσεις, τις απαραίτητες προτάσεις, μόνο που τελικά στο τέλος δε γνώριζε για ποιον από τους δύο ήταν πιο συμφέρουσες. Εγώ σπούδασα την ταξική πάλη αγόρι μου, του είπε μια μέρα, ή μάλλον μια νύχτα με το μυαλό θολωμένο από το ρούμι σε κάποιο μπαράκι του κέντρου της πρωτεύουσας. Γι' αυτό, δικέ μου, ομολόγησε, ξέρω να συντρίβω, ενώ εσύ κολλάς στα πανεπιστημιακά εγχειρίδια.

Επρεπε, λοιπόν, να δράσει. Να δράσεις Αλέκο! Τέσσερα χρόνια στο πανεπιστήμιο, δύο μεταπτυχιακά στην Αγγλία, η δύναμη της κίνησης, η δύναμη του εμπορίου, η οικονομία, η μαγική μηχανή που ανταμείβει τους καλούς παίχτες, που εξυψώνει τους εργατικούς, όσους έχουν θέληση, γνώση, η γνώση είναι δύναμη, δύναμη. Να, όμως, που όλα έσπαζαν. Κυματοθραύστης η Κατερίνα Μάνου.

Τους κάλεσε έναν έναν. Πρώτη την Κατερίνα Μάνου, έπειτα τoν Μουρίκη, στο τέλος τoν Καπετανόπουλο. Απολύεστε, τους είπε. Στα πλαίσια των οργανωτικοτεχνικών αλλαγών που σχεδιάζει η Εταιρεία και σύμφωνα με το νέo νόμο κλπ., κλπ.

Εμεινε μόνος. Απλώθηκε στην πολυθρόνα και πήρε από το συρτάρι το βιβλίο που του είχε δανείσει πριν καιρό o Σάκης. «Αφού πήρε o δούκας τη Ρομάνια, διόρισε λοιπόν εκεί τoν άρχοντα Ρεμίρο ντε Ορκο, άνθρωπο σκληρό και δραστήριο, στον oπoίo έδωσε ευρύτατες εξουσίες. Αυτός σε σύντομο διάστημα επέφερε ειρήνη και ομόνοια, κερδίζοντας πολύ μεγάλη φήμη. Κατόπιν έκρινε o δούκας ότι δεν ήταν απαραίτητη τόσο μεγάλη αυστηρότητα, γιατί φοβόταν μήπως γίνει μισητή και όρισε πολιτικό δικαστήριο στο κέντρο της επαρχίας, με πρόεδρο έναν εξαιρετικό άνθρωπο, όπου κάθε πόλη είχε το συνήγορό της. Και, επειδή γνώριζε ότι η περασμένη αυστηρότητα είχε δημιουργήσει κάποιο μίσος, για να καθαρίσει τις καρδιές των λαών αυτών και να τους κερδίσει εντελώς, ήθελε να δείξει ότι, αν υπήρξαν σκληρότητες, δεν προήλθαν από αυτόν, αλλά από την τραχιά φύση του διοικητή. Και, με κάποια αφορμή έβαλε να τoν εκθέσουν ένα πρωί, στην πλατεία της Τσεζένα, κομμένο σε δύο κομμάτια, με έναν πάσσαλο και ένα ματωμένο μαχαίρι δίπλα του. Η αγριότητα αυτού του θεάματος άφησε το λαό ικανοποιημένο και ταυτόχρονα έκπληκτο».

Κατά τις εξίμισι το απόγευμα τov κάλεσε o Γενικός. Κύριε Μοσχίδη, Αλέκο παιδί μου, θέλεις πάγο, κοίταξε, η αλήθεια είναι ότι ξέραμε. Προσπάθησα να σε βοηθήσω, όμως εσύ ολιγώρησες, δεν τους αποκάλυψες αμέσως, έχασες πολύ χρόνο Αλέκο μου, χάσαμε πολύτιμο χρόνο και η Εταιρεία δεν μπορεί να περιμένει, δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει. Τέλος πάντων, οφείλω να ομολογήσω ότι δεν είμαστε ικανοποιημένοι, ξέρω, ίσως στο σπίτι, η γυναίκα, αχ, οι γυναίκες, Αλέκο παιδί μου. Αλλά η Εταιρεία είναι Εταιρεία, η δουλιά δουλιά. Θα σου δώσω λίγο χρόνο, αλλά δυστυχώς θα πρέπει να αναζητήσεις άλλη εργασία.

Λοιπόν, μου θυμίζεις τoν ανιψιό μου, στην ηλικία σου ξέρεις. Ελα, είσαι νέος, θα τα καταφέρεις, η ανεργία είναι για τους τεμπέληδες. Ναι, λοιπόν, σου έλεγα για τoν ανιψιό μου, λέω να τoν φέρω να δοκιμάσει την τύχη του εδώ. Βέβαια, η Εταιρεία είναι σπουδαίο σχολείο. Πες μου, εσύ πόσα δεν έμαθες, πόσες εμπειρίες διοικητικές, οικονομικές. Ναι, ναι καταλαβαίνω, να πας στο καλό. Μην βιαστείς να μαζέψεις τα πράγματά σου. Ναι άντε, γιατί έχω κι εγώ δουλιά.

Ο Αλέξανδρος Μοσχίδης έστρεψε την πλάτη, κάτι μουρμούρισε και έκλεισε μαλακά την πόρτα. Το ηλεκτρονικό ρολόι στον τοίχο έδειχνε 19:37. Βιάστηκε να βρει την έξοδο του μεγάρου. Ο θόρυβος της λεωφόρου ήταν εκκωφαντικός. Οι προβολείς τoν τύφλωναν. Σουρούπωνε. Απαρχές της άνοιξης στην πρωτεύουσα. Πρωταπριλιά ήταν, αλλά δεν ήταν φάρσα.

* Το απόσπασμα σε εισαγωγικά είναι από το βιβλίο του Νικολό Μακιαβέλι, Ο Ηγεμόνας, εκδ. «Κάκτος»