Με φόντο τις δεκάδες ρημαγμένες πόλεις της Συρίας από τον πολυετή πόλεμο ξεκινούν αύριο στην Αστάνα του Καζακστάν οι νέες ενδοσυριακές συνομιλίες

Οι επικεφαλής των δύο αντιπροσωπειών που καταφθάνουν στην Αστάνα είναι παλιοί γνώριμοι και από άλλους γύρους αποτυχημένων διαπραγματεύσεων κυρίως σε Γενεύη και Μόναχο. Ο επικεφαλής της συριακής κυβερνητικής αντιπροσωπείας είναι ο πολύγλωσσος πρέσβης στον ΟΗΕ, Μπασάρ αλ Τζααφάρι, ενώ εκπρόσωπος της αντιπροσωπείας ένοπλων ομάδων της συριακής αντιπολίτευσης είναι ο Μοχάμεντ Αλούς (ακραίος ισλαμιστής σαλαφιστής αρχηγός της οργάνωσης «Στρατός του Ισλάμ», που στηρίζεται από τη Σαουδική Αραβία). Οι δύο πλευρές φαίνεται πως είχαν ασαφή εικόνα (τουλάχιστον έως προχτές) για την ατζέντα των συνομιλιών, όχι απαραίτητα λόγω διαφωνιών, αλλά γιατί οι Ρώσοι, Τούρκοι και Ιρανοί, που είναι οι βασικοί διοργανωτές της συνάντησης, δείχνουν πως το απέφυγαν σε μία προσπάθεια να διευκολύνουν τις συνομιλίες.

Ο Σύρος Πρόεδρος, Μπασάρ αλ Ασαντ, για παράδειγμα, μιλώντας την Παρασκευή στο ιαπωνικό τηλεοπτικό δίκτυο TBS, δήλωσε πως στην Αστάνα η βασική προτεραιότητα θα είναι η διατήρηση και ενίσχυση της εκεχειρίας που έχει τεθεί σε γενική ισχύ στη Συρία από τις 30 Δεκέμβρη, με στόχο τη διευκόλυνση της ανθρωπιστικής βοήθειας σε περιοχές της χώρας που είναι υπό πολιορκία. Εξέφρασε την επιθυμία να επιτρέψει η διαδικασία των νέων ενδοσυριακών διαπραγματεύσεων την ένταξη και τη συμμετοχή ένοπλων αντιπολιτευόμενων ομάδων «στη διαδικασία εθνικής συμφιλίωσης», επαναλαμβάνοντας την πρότασή του για αμνηστία σε όσους αντικαθεστωτικούς παραδώσουν τα όπλα. Δεν απέκλεισε, επιπλέον, την πιθανότητα να συζητηθούν κάποιες «παράμετροι» για την εξεύρεση πολιτικής λύσης στο μακροχρόνιο πόλεμο, επαναλαμβάνοντας πως θέλει η Αστάνα «να γίνει η πλατφόρμα επαφών μεταξύ όλων των συριακών πλευρών για να συζητηθούν όλα τα θέματα».

Από την άλλη πλευρά, εκπρόσωποι των αντικαθεστωτικών οργανώσεων, δεν φάνηκαν να ρίχνουν βάρος στην πιθανότητα παζαριών για την άμεση εξεύρεση πολιτικής λύσης στον πόλεμο, θεωρώντας πως το βασικό θέμα της ατζέντας θα είναι η εκεχειρία και η διανομή βοήθειας.

Οι βασικοί πρωταγωνιστές των συνομιλιών στην Αστάνα δεν θα είναι, όμως, μόνο οι επικεφαλής των δύο εμπόλεμων πλευρών. Θα είναι βεβαίως οι υψηλόβαθμοι διπλωμάτες του Καζακστάν, πιθανώς ο απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία, Στάφαν Ντε Μιστούρα, ή συνεργάτες του, καθώς και διπλωμάτες από τη Ρωσία, την Τουρκία και το Ιράν. Οι τρεις χώρες, δηλαδή, των οποίων οι υπουργοί Εξωτερικών στις 20 Δεκέμβρη στη Μόσχα πέτυχαν και προώθησαν τη συμφωνία «γενικής εκεχειρίας» στη Συρία, από την οποία εξαιρούνται οι τζιχαντιστές του πρώην «Μετώπου Νούσρα» (Νυν «Μέτωπο Φατάχ αλ Σαμ») και του «Ισλαμικού Κράτους». Δεν αποκλείεται να παραστούν, πιθανώς ως παρατηρητές, κάποιοι Αμερικανοί διπλωμάτες, οι οποίοι έχουν προσκληθεί από τους Ρώσους. Ωστόσο, η συμμετοχή τους δεν επιβεβαιώθηκε άμεσα, κυρίως λόγω των τριήμερων εκδηλώσεων που ξεκίνησαν την Παρασκευή, με αφορμή την ορκωμοσία του νέου Προέδρου στις ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και του αντιπροέδρου, Μάικ Πενς.

Αξίζει, βεβαίως, να σημειωθεί πως η πρόσκληση των Ρώσων στους Αμερικανούς για παρακολούθηση των ενδοσυριακών διαπραγματεύσεων στην Αστάνα δεν έχει τη στήριξη των Ιρανών, που εξέφρασαν άμεσα την έντονη αντίδρασή τους σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Επιπλέον και η συριακή κυβέρνηση είχε θέσει ως όρο την απουσία εκπροσώπων από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ (δύο από τις χώρες δηλαδή που στήριξαν οικονομικά και εξόπλισαν ισλαμιστές, τζιχαντιστές). Παρόμοια η Τουρκία απαίτησε και πέτυχε να μην εκπροσωπηθούν, ούτε σε αυτό το τραπέζι των ενδοσυριακών συνομιλιών, οποιεσδήποτε κουρδικές οργανώσεις της Συρίας, πολύ δε περισσότερο οι μαχητές των δυνάμεων YPG και των «Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων» (SDF), που είχαν αναπτύξει ιδιαίτερα στενή συνεργασία τα τελευταία χρόνια με τις ΗΠΑ, υπό την κυβέρνηση του προηγούμενου Αμερικανού Προέδρου, Μπαράκ Ομπάμα.

Η απουσία των Κούρδων της Συρίας και από αυτή τη διαπραγμάτευση είναι ενδεικτική της κόντρας που εξελίσσεται εδώ και καιρό, με βασικό πρωταγωνιστή την κυβέρνηση του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που φοβάται την πιθανότητα δημιουργίας αυτόνομου δυτικού Κουρδιστάν (Ροτζάβα) στα νοτιοανατολικά σύνορα της χώρας του. Εως τώρα οι Τούρκοι δείχνουν να αποτρέπουν και να καθυστερούν την εκπροσώπηση των Κούρδων της Συρίας σε διάφορα τραπέζια διαπραγμάτευσης, καθώς ελίσσονται στις συνεργασίες και στις λυκοσυμμαχίες τους, πότε με τις ΗΠΑ, πότε με τη Ρωσία και πότε και με τους δυο...

Σε ό,τι αφορά τις ΗΠΑ, οι προθέσεις και τα σχέδια της νέας κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ στο κουρδικό ζήτημα παραμένουν για την ώρα αβέβαια. Ο ίδιος ο Τραμπ, για παράδειγμα, στο δεύτερο ντιμπέιτ είχε αντιταχθεί στην τουρκική πρόταση για τη δημιουργία «ζώνης» στην τουρκο-συριακή μεθόριο με πρόσχημα τους εκτοπισμένους αμάχους. Το ίδιο και η νεαρή γερουσιαστής των Δημοκρατικών Τούλσι Γκάμπαρντ. Μία βετεράνος του πολέμου στο Ιράκ, γνωστή για την έντονη αντίδρασή της στην πολιτική του Ομπάμα στη Συρία και το Ιράκ και για την ιδιαίτερα σθεναρή στάση ενάντια στις προσπάθειες για ανατροπή του Σύρου Προέδρου, Μπασάρ Ασαντ. Η Γκάμπαρντ, λοιπόν, με την οποία ο Τραμπ είχε συναντηθεί τις πρώτες μέρες μετά την εκλογή του στη Νέα Υόρκη, πραγματοποιεί αυτές τις μέρες (όπως ανακοινώθηκε επισήμως την Τρίτη) επίσκεψη σε Συρία και Λίβανο, προφανώς σε σχέση με τις διπλωματικές και στρατιωτικές εξελίξεις που διαδραματίζονται το τελευταίο διάστημα στη Συρία. Είναι εντούτοις αδιευκρίνιστο εάν η (κατά τα φαινόμενα τουλάχιστον διόλου τυχαία) επίσκεψή της στις δύο χώρες γίνεται στο πλαίσιο κάποιας ειδικής αποστολής από τη νέα κυβέρνηση.

Σε ό,τι αφορά, τέλος, τις σχέσεις ΗΠΑ - Ιράν, ο υποψήφιος νέος υπουργός Εξωτερικών (πρώην διευθυντής της πετρελαϊκής ExxonMobil), Ρεξ Τίλερσον, σε ακρόαση της αρμόδιας επιτροπής της Γερουσίας στα μέσα της βδομάδας σημείωσε πως «Ρωσία, Τουρκία και Ιράν υπαγορεύουν τους όρους για το πώς θα διαμορφωθεί το παιχνίδι στη Συρία σήμερα, χωρίς τη συμμετοχή μας». Πρότεινε «αυξημένη εμπλοκή των ΗΠΑ» στη Συρία, τονίζοντας ωστόσο πως «είναι αντίθετη με τα αμερικανικά συμφέροντα οποιαδήποτε συνεργασία με το Ιράν στη Συρία».

Μετά από αυτά, είναι μάλλον έκδηλο πως ένα από τα ελάχιστα «σίγουρα» στοιχεία που θα εξακολουθήσουν να συνδιαμορφώνουν τις εξελίξεις στη Συρία και την ευρύτερη περιοχή είναι η συνέχιση της κόντρας μεταξύ ιμπεριαλιστών και μονοπωλίων, για την αναδιανομή της γεωπολιτικής και ενεργειακής «πίτας». Με ό,τι, βεβαίως κινδύνους, αυτό συνεπάγεται για τους λαούς.