Οξυνση των ενδοαστικών αντιπαραθέσεων καταγράφεται σε μια σειρά χώρες των Βαλκανίων (ΠΓΔΜ, Αλβανία, Κοσσυφοπέδιο, Μαυροβούνιο, Σερβία κ.α.), με βαθύτερο υπόβαθρο την υποδαύλιση των εθνικισμών και την παρέμβαση ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων στον ανταγωνισμό με την Ρωσία αλλά και την Κίνα, που προωθούν τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων τους στην περιοχή, η οποία αναδεικνύεται σε «μήλο της έριδος» λόγω της ιδιαίτερης γεωστρατηγικής της σημασίας. Αυτό διαφάνηκε ήδη από την διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του '90, στην οποία συνέβαλαν ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ αλλά και η ελληνική αστική τάξη που διευκόλυνε την επέμβαση με κάθε τρόπο, και επωφελήθηκε από την επαναχάραξη των συνόρων, με την οικονομική της επέκταση στην ευρύτερη περιοχή, με κερδοφόρες επενδύσεις κεφαλαίων από το τέλος της δεκαετίας του '90, τουλάχιστον μέχρι το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης. Και σήμερα αξιοποιεί την ένταση από την αναζωπύρωση των εθνικισμών στα Βαλκάνια για να αναβαθμίσει το ρόλο της στην περιοχή. Οι πληροφορίες περί διάταξης στρατιωτικών δυνάμεων στα βόρεια σύνορα, με το πρόσχημα της αντιμετώπισης ενδεχόμενων προσφυγικών ροών, ακριβώς σε μια τέτοια προετοιμασία αποσκοπεί.

Την ίδια ώρα εντείνονται οι πιέσεις για ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Χαρακτηριστική είναι η αντιπαράθεση στο Μαυροβούνιο, όπου οι ΗΠΑ κατηγόρησαν ανοιχτά τη Ρωσία ότι βρισκόταν πίσω από την υποκίνηση πραξικοπήματος για να αποτραπεί η ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ. Ταυτόχρονα τα σχέδια περί «Μεγάλης Αλβανίας» είναι στο τραπέζι και φαίνεται να στηρίζονται, παρά τις «διαβεβαιώσεις» για το αντίθετο από ΕΕ και ΗΠΑ.

Κάτω από αυτό το πρίσμα μπορούν να φωτιστούν καλύτερα και οι εξελίξεις της τελευταίας βδομάδας σε ΠΓΔΜ και Αλβανία. Και στις δύο χώρες βρέθηκαν για αρκετές μέρες ο Αμερικάνος υφυπουργός Εξωτερικών Μπράιαν Χόιτ Γι και ο Γερμανός ευρωβουλευτής, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Νταβίντ ΜακΑλιστερ, πρέσβεις των ΗΠΑ και χωρών της ΕΕ ήταν ιδιαίτερα δραστήριοι, ενώ στην Ελλάδα είχε στήθει «γραφείο πληροφορίων» της ΕΕ. Στα Σκόπια τελικά ο Πρόεδρος της ΠΓΔΜ Γκιόργκε Ιβάνοφ, που προέρχεται από το έως τώρα κυβερνητικό κόμμα VMRO - DPMNE («Δημοκρατικό Κόμμα της Μακεδονικής Εθνικής Ενότητας») του απερχόμενου πρωθυπουργού Ν.Γκουεφσκι, παραμέρισε τις πολύμηνες αντιρρήσεις του και έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον αρχηγό της νέας Σοσιαλδημοκρατικής Ενωσης (SDSM) Ζόραν Ζάεφ, ο οποίος εξασφαλίζει πλειοψηφία 76 εδρών στις 150, με τη συνδρομή των τριών μεγαλύτερων αλβανικών κομμάτων, που στις 27 Απρίλη εξέλεξαν πρόεδρο της Βουλής τον Ταλάτ Τζααφέρι (πρώην ΟΥΤΣΕΚΑ) και στέλεχος του μεγαλύτερου αλβανικού κόμματος DUI. Πάντως ο Ιβάνοφ απέσπασε από τον Ζάεφ γραπτή διαβεβαίωση ότι θα διασφαλίσει τον ενιαίο χαρακτήρα και την κυριαρχία της χώρας, απορρίπτοντας τη λεγόμενη «πλατφόρμα των Τιράνων»: Τα αιτήματα, δηλαδή, που προωθούν τα τρία κοινοβουλευτικά κόμματα της αλβανικής μειονότητας από τον περασμένο Δεκέμβρη (αναγνώριση της αλβανικής γλώσσας ως δεύτερης επίσημης στην επικράτεια, ισότιμο ρόλο των αλβανόφωνων πολιτικών στη διαπραγμάτευση της κόντρας των Σκοπίων με την Αθήνα, προώθηση πολιτικών, δικαστικών μεταρρυθμίσεων και ένταξη των Σκοπίων σε ΕΕ και ΝΑΤΟ).

Ας σημειωθεί πάντως πως ο Ζάεφ έγινε εντολοδόχος πρωθυπουργός τρεις μέρες πριν λήξει το περασμένο Σάββατο το «τελεσίγραφο» του Τ. Τζαφέρι, ο οποίος είχε προειδοποιήσει πως θα κινούσε ο ίδιος τη σχετική διαδικασία, αξιοποιώντας αφενός τις δυνατότητες του θεσμικού του ρόλου, ακουμπώντας αφετέρου στις «πλάτες» υψηλόβαθμων αξιωματούχων σε ΗΠΑ, ΕΕ, ΝΑΤΟ.

Στα Τίρανα υπήρξε αντίστοιχη συμβιβαστική συμφωνία ανάμεσα στον Σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργό Εντι Ράμα και τον αρχηγό του Δημοκρατικού Κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Λουλζίμ Μπασά, για αναβολή των βουλευτικών εκλογών από τις 18 στις 25 Ιούνη.

Αυτοί οι προσωρινοί συμβιβασμοί δεν αναιρούν το γεγονός ότι το «σπέρμα» για την επόμενη έξαρση βρίσκεται στους όλο και οξυνόμενους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, στους οποίους συμμετέχουν και εμπλέκονται ενεργά όλα τα κράτη της περιοχής, μεταξύ αυτών και της Ελλάδας ως κράτους - μέλους της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, καθώς και της Τουρκίας. Η κάθε αστική τάξη, και η ελληνική, στις ρευστές εξελίξεις βλέπει «νέες ευκαιρίες» για να ενισχύσει τη θέση της στην περιοχή, ζήτημα που εγκυμονεί νέους κινδύνους για τους λαούς, να βρεθούν «στο μάτι του κυκλώνα» των ανταγωνισμών των καπιταλιστών.

Γι' αυτό είναι ανάγκη, και στη χώρα μας και στις γειτονικές, να ενισχυθεί η εργατική - λαϊκή πάλη ενάντια στα ιμπεριαλιστικά σχέδια, στα σενάρια αλλαγής συνόρων, σε κάθε πολεμική εμπλοκή. Η ανάπτυξη ισχυρού αντικαπιταλιστικού - αντιμονοπωλιακού κινήματος σε κάθε χώρα είναι η μόνη προοπτική για να μην εγκλωβιστούν στους διάφορους σχεδιασμούς των εκμεταλλευτών τους, για να χαράξουν το δικό τους δρόμο που θα εξαλείψει τις αιτίες των πολέμων, των εθνικισμών και των ανταγωνισμών.

Διάθεση αλλά και δυσκολίες για την ακόμα πιο αποφασιστική προώθηση της νέας διχοτομικής λύσης φανερώνουν οι τελευταίες δηλώσεις όσων πρωταγωνιστούν στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό. Μετά την τελευταία συνάντηση των Αναστασιάδη - Ακιντζί, ο μεν Κύπριος Πρόεδρος είπε ότι υπέβαλε «συγκεκριμένη, δημιουργική εισήγηση» αλλά «υπήρξε διαφωνία». Ο δε κατοχικός ηγέτης δήλωσε ότι κατέθεσε πρόταση για συνέχιση της Διάσκεψης της Γενεύης τον Ιούνη και αναβολή των γεωτρήσεων του Ιούλη, επιμένοντας ότι πρέπει να συζητηθούν όλα τα κεφάλαια υπό μορφή πακέτου και ότι η προσέγγιση που μπορεί να φέρει αποτέλεσμα «εφαρμόζει τη βασική αρχή στη συμφωνία της 14ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με τη συζήτηση όλων των κεφαλαίων αλληλένδετα».

Ελληνοκυπριακά ΜΜΕ εμφάνιζαν την κυπριακή κυβέρνηση να προτάσσει τη συμφωνία καταρχάς στο εδαφικό και μετά τη συζήτηση για Ασφάλεια και εγγυήσεις, ενώ ο ίδιος ο Ν. Αναστασιάδης μίλησε για πρόταση με την οποία θα σπάσει «επιτέλους το σημερινό αδιέξοδο, να γεφυρώσουμε τις διαφορές και να εδραιώσουμε νέες παραμέτρους». Η πρόταση αυτή αναμένεται να συζητηθεί στην αυριανή συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου (συμμετέχουν οι πρώην Πρόεδροι της Δημοκρατίας και οι αρχηγοί κοινοβουλευτικών κομμάτων) ενώ ο Ελληνας ΥΠΕΞ, Νίκος Κοτζιάς, είπε ότι παρουσιάζει «μεγάλο ενδιαφέρον».

Το ψευδοκράτος επέμεινε ότι όλα τα ανοιχτά ζητήματα πρέπει να διευθετηθούν σε μια «παράλληλη διαδικασία» σημειώνοντας ότι δεν είναι δυνατόν οι πλευρές να αναμένουν το κλείσιμο ενός κεφαλαίου για να ξεκινήσει η συζήτηση σε ένα άλλο, γιατί έτσι χάνεται πολύτιμος χρόνος.

Πάντως, το Κυπριακό απασχολεί απανωτές επαφές ειδικά τις τελευταίες βδομάδες, όπως αυτές που είχε ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στο περιθώριο Διεθνούς οικονομικού Φόρουμ στο Πεκίνο με τους ηγέτες Ελλάδας και Τουρκίας. Τις εξελίξεις παρακολουθούν στενά όλα τα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα, με πρώην και νυν στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης να συνιστούν ότι χρειάζεται να βρεθεί ο «αποτελεσματικότερος τρόπος» για την «αξιοποίηση» των υδρογονανθράκων της ευρύτερης περιοχής.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, και η Ρωσία, διά στόματος του υπουργού Εξωτερικών της, Σεργκέι Λαβρόφ, που βρέθηκε στη Λευκωσία με αφορμή την υπουργική συνάντηση του Συμβουλίου της Ευρώπης σχολίασε ότι σε περίπτωση «θερμού επεισοδίου» «υπάρχει ανάγκη για αποφυγή της χρήσης βίας και ελπίζουμε ότι όλοι θα επιλέξουν αυτή την οδό». Την ίδια στιγμή, η Μόσχα χαρακτήρισε «αναποτελεσματικό» το «σύστημα εγγυήσεων» όπως έχει διαμορφωθεί από τις συμφωνίες του 1960 και εκφράζει «απογοήτευση» για «το γεγονός ότι στη συζήτηση αυτών των θεμάτων (περί ασφάλειας κ.τ.λ.) δεν συμμετέχουν τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».

Κατά τα άλλα, η επίσκεψη του Λαβρόφ στην Κύπρο κράτησε τρεις μέρες και στη διάρκειά της επρόκειτο να συζητηθεί ένα «ευρύ πλαίσιο διμερών, διεθνών και περιφερειακών θεμάτων», οι σχέσεις Ρωσίας - ΕΕ κ.τ.λ. Μάλιστα, ανακοίνωση του ρωσικού ΥΠΕΞ έκανε ειδική αναφορά σε προσπάθειες που συνεχίζονται για να «μετριαστεί» η κατάσταση που δημιουργήθηκε με τις κυρώσεις της ΕΕ και την «αξιοσημείωτη συνεισφορά» που είχε σε αυτήν την κατεύθυνση το Συμβούλιο Επιχειρηματικής Συνεργασίας με την Κύπρο. «Η Κύπρος είναι κυρίαρχη μεταξύ χωρών που επενδύουν στη Ρωσία» ανέφερε το σημείωμα όπου συμπληρωνόταν ότι οι ρωσικές εξαγωγές στην Κύπρο το 2016 αυξήθηκαν κατά 15,9% σε σχέση με το 2015. Τους δύο πρώτους μήνες του 2017, το διμερές εμπόριο αυξήθηκε κατά 34,1% και οι ρωσικές εξαγωγές κατά 37,8%.

Τέλος, ενδεικτικά ήταν και τα αποτελέσματα της συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών του Συμβουλίου της Ευρώπης που ενέκρινε τη «Σύμβαση της Λευκωσίας», εστιάζοντας στη συνεργασία για την «προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς» από τους «τρομοκράτες». Πίσω από τους επαίνους για τους «καρπούς» που απέδωσε η κυπριακή Προεδρία κρύβονται ευρύτερες διεργασίες σε σχέση με τις «αντι-τρομοκρατικές» μεθοδεύσεις σε Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, όπου συνεχίζονται στρατιωτικές επεμβάσεις ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, η έκβαση των οποίων αλληλεπιδρά και με το αλισβερίσι σε μέτωπα όπως το Κυπριακό, το Κουρδικό και άλλα φλέγοντα θέματα.