ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 21 Απρίλη 2018 - Κυριακή 22 Απρίλη 2018
Σελ. /40
ΠΡΟΩΡΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
Με το βλέμμα στραμμένο στο ενδεχόμενο πολεμικών συγκρούσεων

Την Τετάρτη το καθεστώς έκτακτης ανάγκης παρατάθηκε για 7η φορά, ενώ η χώρα οδηγείται στις κάλπες

Copyright 2018 The Associated

Την Τετάρτη το καθεστώς έκτακτης ανάγκης παρατάθηκε για 7η φορά, ενώ η χώρα οδηγείται στις κάλπες
Ραγδαίες είναι οι πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία, όπου ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προκήρυξε μεσοβδόμαδα τη διενέργεια πρόωρων βουλευτικών αλλά και προεδρικών εκλογών, στις 24 Ιούνη. Σε διάγγελμα που έκανε λίγο μετά από συνάντηση με τον ηγέτη του εθνικιστικού κόμματος MHΡ, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο Ερντογάν επιβεβαίωσε τα σενάρια που συζητιούνταν όλο και πιο έντονα τις τελευταίες βδομάδες, επικαλούμενος την ανάγκη «να κάνουμε βήματα για το μέλλον της χώρας μας με έναν πιο σθεναρό τρόπο», την οποία συνέδεσε καταρχήν με τις εξελίξεις στη Συρία, αλλά και με αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν «για τη μακροοικονομική ισορροπία σε μεγάλες επενδύσεις».

Πέρα από τα διάφορα που ακούγονται και στη χώρα μας από αστικά επιτελεία για το στόχο αυτής της επιλογής (για «νευρικές κάλπες», για κίνηση Ερντογάν προκειμένου να βγει από το «πολιτικό αδιέξοδο» κ.λπ.), έχει σημασία να φωτιστούν ορισμένες διεργασίες που συντελούνται αυτήν τη στιγμή στο αστικό πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας και με την παρέμβαση άλλων δυνάμεων (ΗΠΑ, ΕΕ κ.ά.), αλλά και το πώς εξηγούν κύκλοι της τουρκικής κυβέρνησης τη συγκεκριμένη πολιτική κίνηση.

Σίγουρα, το επόμενο χρονικό διάστημα θα έρθουν και νέα στοιχεία που θα βοηθήσουν να έχουμε καλύτερη εικόνα. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής πως κυβερνητικά στελέχη εστιάζουν στο ότι η επιλογή των πρόωρων εκλογών γίνεται με τα μάτια στραμμένα στην όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και ανταγωνισμών στην ευρύτερη περιοχή, στους οποίους η Τουρκία συμμετέχει με σημαντικό ρόλο.

Η τουρκική αστική τάξη επιθετικά ανοίγει ζητήματα αλλαγής συνόρων και αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Εχει επέμβει στρατιωτικά σε Συρία και Ιράκ. Στελέχη της κυβέρνησης αναφέρονται ανοιχτά στον κίνδυνο πιο γενικευμένης πολεμικής αναμέτρησης και σε ζητήματα «εθνικής ασφάλειας» της χώρας. Είναι επίσης στοιχείο που συνδέεται με την πολεμική προετοιμασία το γεγονός ότι μετά τις εκλογές θα μπει σε εφαρμογή το νέο Σύνταγμα, που περιλαμβάνει διατάξεις συγκέντρωσης των λειτουργιών της αστικής εξουσίας και μέτρα έντασης του αυταρχισμού.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, επίσης, την Τετάρτη, το καθεστώς έκτακτης ανάγκης παρατάθηκε για έβδομη συνεχή φορά (από τον Ιούλη του 2016 που είχε αποτύχει η απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης του ΑΚΡ)

Επαφές στο εξωτερικό

Παρά τις αντίθετες δηλώσεις διαφόρων, αρκετές κινήσεις έδειχναν προετοιμασία για το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, ήδη από τις αρχές της χρονιάς. Το κυβερνών ισλαμοσυντηρητικό κόμμα ΑΚΡ ανακοίνωσε το Φλεβάρη ότι συγκροτεί με το MHΡ την (εκλογική) «Λαϊκή Συμμαχία», αφού ο Μπαχτσελί δήλωσε επίσημα πως θα στηρίξει τον Ερντογάν στις ερχόμενες προεδρικές εκλογές.

Τροφή στη συζήτηση για πιθανές αλλαγές στο αστικό πολιτικό σκηνικό έδωσε και η ίδρυση, το περασμένο φθινόπωρο, του «Καλού Κόμματος» (ΙΥΙ), με επικεφαλής τη Μεράλ Αξενέρ, πρώην υπουργό Εσωτερικών στην κυβέρνηση του ισλαμιστή Ερμπακάν τη δεκαετία του '90, η οποία πριν από μερικούς μήνες αποχώρησε από το MHP, αφού πρώτα απέτυχε να διεκδικήσει την ηγεσία του, και μετά από διαφωνίες για την προσέγγιση MHP - AKP. Αρκετοί χαρακτηρίζουν την Αξενέρ πιθανή «Θάτσερ της Τουρκίας», στο πλαίσιο ευρύτερων διεργασιών για την εξασφάλιση μιας - από τη σκοπιά των αστικών συμφερόντων - ικανής «εναλλακτικής» στο ΑΚΡ και τον Ερντογάν.

Στις αρχές Γενάρη, η αμερικανική εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» περιέγραφε την Αξενέρ ως έναν «αντίπαλο που ανεβαίνει για να προκαλέσει τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν» και φιλοξενούσαν δηλώσεις της ίδιας, που σχολίαζε ότι μετά το περσινό δημοψήφισμα η τουρκική κοινωνία διαιρέθηκε αλλά το κόμμα της «είναι το μόνο κόμμα που μπορεί να πάρει ψήφους και από τα δύο στρατόπεδα». Υπήρχαν δυτικές αναλύσεις που υποστήριζαν ότι το ΙΥΙ θα εστιάσει ειδικά στους Κούρδους ψηφοφόρους του ΑΚΡ, αναδεικνύοντας νέες διαστάσεις μιας απόπειρας του τουρκικού κεφαλαίου να παρέμβει σε σχέδια αναβάθμισης του κουρδικού παράγοντα σε όλη την περιφέρεια.

Ενδεικτικές είναι και οι επαφές που είχε, εντός και εκτός συνόρων, η ηγεσία του σοσιαλδημοκρατικού CHP. Το Γενάρη, ο πρόεδρός του Κεμάλ Κιλιντσάρογλου συνάντησε σε ξενοδοχείο της Αγκυρας πρέσβεις ευρωπαϊκών χωρών και για μιάμιση ώρα συζήτησε μαζί τους «την εξωτερική και εσωτερική πολιτική της Τουρκίας», όπως μετέδωσαν μεγάλα τουρκικά ΜΜΕ.

Ο αντιπρόεδρος του CHP, Εζτούρκ Γιλμάζ, διευκρίνισε ότι τη συνάντηση απασχόλησαν «θέματα όπως οι σχέσεις Τουρκίας - ΕΕ, η πιθανότητα πρόωρων εκλογών, πιθανές συμμαχίες», ενώ «εκτεταμένα» συζητήθηκαν οι σχέσεις της Τουρκίας με Ρωσία, ΕΕ και ΗΠΑ. Ακόμα, εξήγησε ότι οι Ευρωπαίοι είχαν διάφορες απορίες για συνεργασίες όπως αυτή μεταξύ ΑΚΡ - ΜΗΡ. Τη συνάντηση απασχόλησαν και οι προτάσεις ευρωτουρκικής συνεργασίας που καταθέτουν δυνάμεις όπως η Γαλλία, ως εναλλακτικής στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ.

Ακόμα, τον περασμένο Δεκέμβρη, ο Κιλιντσάρογλου είχε κάνει τριήμερο ταξίδι στο Λονδίνο, στο πλαίσιο της προετοιμασίας του για τις επόμενες εκλογές. Το πρόγραμμά του περιείχε συναντήσεις με πολιτικούς, επενδυτές αλλά και «δεξαμενές σκέψης», με στελέχη της κυβέρνησης αλλά και του Εργατικού Κόμματος.

Λεπτομέρειες για τις επαφές του δεν έγιναν γνωστές στον Τύπο, σχολίαζαν τα ρεπορτάζ, τα οποία όμως παρέθεταν δηλώσεις στελεχών του CHP που περιέγραφαν πόσο «ανησυχούμε για την τουρκική δημοκρατία, την κατάσταση στο δικαστικό σώμα και την οικονομία, όπως και για θέματα που αφορούν την τρομοκρατία στην Τουρκία». Τόνιζαν επίσης ότι σκοπός του ταξιδιού του Κιλιντσάρογλου ήταν «να εξηγήσει στο εκλογικό μας σώμα στη Βρετανία τι πρέπει να γίνει, προετοιμάζοντας τις εκλογές το 2019, καθώς αυτή η επίσκεψη είναι μέρος των προσπαθειών μας να τις κερδίσουμε».

Την περασμένη Πέμπτη, ο Κιλιντσάρογλου δήλωσε ότι το κόμμα του κάνει «συναντήσεις με ηγέτες άλλων κομμάτων και μετά θα πάρει αποφάσεις» για πιθανές συνεργασίες που θα στηρίξει. Πριν από μερικές μέρες, είχε σχετική συνάντηση και με την Αξενέρ.

Ο εκπρόσωπος του CHP, Μπουλέντ Τεζκάν, είπε ότι θα μπορούσε να σχηματιστεί ακόμα και συμμαχία πολλών κομμάτων, αναφέροντας μάλιστα ότι και η ηγεσία του (ισλαμιστικού) «Κόμματος Ευτυχίας» (SP) έχει ταχθεί υπέρ μιας «συμμαχίας με αρχές». Να σημειωθεί ότι ορισμένοι εμφανίζουν το SP έτοιμο να στηρίξει μια υποψηφιότητα του πρώην Προέδρου της χώρας και συνιδρυτή του ΑΚΡ, Αμπντουλάχ Γκιουλ, για τις προεδρικές εκλογές. Ερώτημα παραμένει τι μπορεί να κάνουν άλλα πρώην μεγαλοστελέχη του ΑΚΡ, όπως ο Αχμέντ Νταβούτογλου και ο Μπουλέντ Αρίντς, που «παραμερίστηκαν» μετά από διαφωνίες και συμμετέχουν κατά καιρούς σε διάφορα σενάρια.

Ενδεικτικές αναλύσεις

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ενδεικτική είναι και η αρθρογραφία με την οποία υποδέχτηκε ο αστικός Τύπος την προκήρυξη πρόωρων εκλογών, αποτυπώνοντας πλευρές που βαραίνουν στις επιλογές της τουρκικής αστικής τάξης.

Την Πέμπτη, ο πολιτικός σύμβουλος του Ερντογάν Ιμπραχήμ Καραγκιούλ έγραφε στη «Γενί Σαφάκ» με τίτλο «Η απόφαση για εκλογές έσωσε τη χώρα μας. Τα σενάριά τους (σ.σ. των αντιπάλων της Τουρκίας) εξερράγησαν εναντίον τους. Και ο κόσμος και η Τουρκία βρίσκονται σε συναγερμό». Τόνιζε ότι οι πρόωρες εκλογές είναι αναγκαίες, για να «ενισχυθεί η κεντρική εξουσία του κράτους» αλλά και για να «εμποδιστούν "πολυεθνικές παρεμβάσεις" που διεξάγονται στο όνομα της "αντιπολίτευσης"». Η Τουρκία «έπρεπε να ενισχύσει την ικανότητά της να λάβει "έκτακτες" αποφάσεις μέσα σε "έκτακτες" εξελίξεις.

Η επίσπευση των εκλογών του 2019 για την 24η Ιούνη του 2018 δεν αφορά εσωτερικές πολιτικές ανησυχίες ή τα πιθανά αποτελέσματα των εκλογών. Ελήφθη μια απόφαση βασισμένη σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας και μια απόφαση που θα διαμορφώσει και θα καθορίσει το πολιτικό μέλλον της Τουρκίας, η οποία με έναν ιδιαίτερα έξυπνο τρόπο έλαβε υπόψη ευρύτερα σχέδια, με αίσθηση ευθύνης.

Το έθνος, η χώρα, το κράτος αντιμετωπίζουν μεγάλες απειλές. Οχι μόνο η Τουρκία αλλά ολόκληρος ο κόσμος αντιμετωπίζουν μεγάλες θύελλες. Ο κόσμος βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ενα καταστροφικό κύμα που απλώνεται από τις ΗΠΑ έως την Ευρώπη, από τη Ρωσία έως την Κίνα, έως κάθε γωνιά της Μέσης Ανατολής, γιγαντώνεται και είναι αμφίβολο πού θα οδηγήσει. Είμαστε περικυκλωμένοι από μέτωπα (σ.σ. αντιπαράθεσης), ένας πόλεμος μπορεί να ξεσπάσει στη Μεσόγειο. Σχεδόν όλα τα κράτη προετοιμάζονται ενάντια σε αυτόν τον κίνδυνο...».

Σε άλλο σημείο υπογράμμιζε ότι κανένα από τα μέτωπα πολέμου που απλώνονται σε ολόκληρη την περιοχή «δεν είναι τοπική κρίση, είναι όλα κρίσεις παγκόσμιας κλίμακας. Μεγάλες δυνάμεις συγκρούονται. Είναι πια γνωστό ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει στον διαμελισμό κάποιων χωρών, υπάρχουν και τέτοια σχέδια. Εμείς είμαστε σε πόλεμο στη Συρία. Καταβάλλουμε προσπάθειες να εμποδίσουμε όλες τις προσπάθειες ενάντια στην Τουρκία. Υπάρχουν σενάρια που ασχολούνται με τα επακόλουθα ενός "ατυχήματος" στο Αιγαίο. Ολα τα σενάρια οδηγούν σε συγκρούσεις. Η Ανατολική Μεσόγειος επίσης πρόκειται να παρασυρθεί από καταιγίδα...».

Τόνιζε, τέλος, ότι «υπάρχουν και νέα σχέδια» όπως αυτό της 15ης Ιούλη του 2016 (απόπειρα πραξικοπήματος ενάντια στην κυβέρνηση του ΑΚΡ). «Δεν τα έχουν εγκαταλείψει. Θα "χτυπήσουν" και μέσω της οικονομίας, θα "χτυπήσουν" και με "ντόπιους παράγοντες", θα "χτυπήσουν" από το νότο και τη δύση, με σενάρια παρόμοια με αυτά της 15ης Ιούλη. Η Τουρκία θα αντισταθεί...».


Κλιμάκωση των αμφισβητήσεων στο Αιγαίο

Μέρος των συνολικότερων διεκδικήσεων που η Τουρκία προβάλλει όλο και πιο αποφασιστικά είναι και οι αξιώσεις της στο Αιγαίο και την κυπριακή ΑΟΖ. Τη βδομάδα που πέρασε φάνηκε καθαρά ότι η προκλητικότητα της Αγκυρας δυναμώνει, έχοντας «αέρα στα πανιά» της και από το σκληρό παζάρι που έχει στηθεί με τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Την Τρίτη 17 Απρίλη, στην ίδια ανακοίνωση (βλέπε διπλανό θέμα) με την οποία επέκρινε, έντονα αλλά καλομελετημένα, τη νέα έκθεση της Κομισιόν για την πρόοδο της ενταξιακής της πορείας, το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας επανέλαβε απροσχημάτιστα: «Τα Ιμια, τα γύρω τους χωρικά ύδατα όπως και ο εναέριος χώρος πάνω από αυτά βρίσκονται αποκλειστικά υπό τουρκική κυριαρχία».

Η Τουρκία αξιοποιεί και την υπόθεση των οκτώ στρατιωτικών που κρατούνται στην Ελλάδα και τους οποίους θεωρεί συμμέτοχους στην απόπειρα πραξικοπήματος του 2016. Με αφορμή την απελευθέρωση - με πολύ αυστηρούς όρους - του ενός από αυτούς, το τουρκικό ΥΠΕΞ εξέδωσε την Παρασκευή ανακοίνωση, σημειώνοντας - σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο - πως «η απόφαση δείχνει ότι δεν λαμβάνονται τα μέτρα πρόληψης που αφορούν έναν προδότη, που συμμετείχε σε μια απόπειρα πραξικοπήματος, και έδειξε ακόμα μια φορά ότι η Ελλάδα είναι μία χώρα που προστατεύει και προασπίζει πραξικοπηματίες». Ακόμα πιο έντονα, ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ είπε ότι τα μέλη της FETO (της οργάνωσης του ιμάμη επιχειρηματία Φ. Γκιουλέν, που η Αγκυρα θεωρεί πρωτεργάτη της απόπειρας πραξικοπήματος) θεωρούν την Ελλάδα «ασφαλές καταφύγιο» και ότι «οι εχθροί της Τουρκίας θα έπρεπε να είναι και εχθροί της Ελλάδας».

Επίσης, ο Τούρκος πρέσβης στην ΕΕ, Φαρούκ Καϊμακτσί, μίλησε για «νησάκια» στο Αιγαίο, «των οποίων το καθεστώς δεν ορίζεται από διεθνείς ή διμερείς συμφωνίες, δεν μπορούν να διεκδικηθούν από καμία πλευρά». Κατηγόρησε την ελληνική πλευρά για προκλήσεις και ισχυρίστηκε ότι «δεν τις θέλουμε, ειδικά μετά την επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν στην Ελλάδα μετά από 65 χρόνια», εκφράζοντας την ελπίδα ότι «αυτές οι προκλήσεις θα σταματήσουν και νομίζω ότι αυτά τα νησάκια και τα βράχια θα γίνουν ένας χώρος συνεργασίας και όχι μια πηγή σύγκρουσης».

Καθόλου άσχετη με τις γενικότερες εξελίξεις στην περιοχή είναι η νέα κατάθεση από την Τουρκία, πριν από λίγες μέρες στον ΟΗΕ, εγγράφου με το οποίο αμφισβητεί ανοιχτά ότι η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αίγυπτος έχουν κοινά θαλάσσια σύνορα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η διακήρυξη περί κοινών συνόρων ήταν μέρος της ανακοίνωσης που εκδόθηκε μετά την τριμερή Σύνοδο Κορυφής που έγινε το Φλεβάρη του 2017 στη Λευκωσία και κατέγραφε τη δέσμευση των τριών «να προωθήσουν χωρίς καθυστέρηση τις συνομιλίες για οριοθέτηση των κοινών θαλάσσιων συνόρων», καλώντας ταυτόχρονα την Τουρκία «να σταματήσει τις παράνομες δραστηριότητες στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου και να αποφύγει ανάλογες ενέργειες στο μέλλον».

Με το έγγραφο που κατέθεσε στον ΟΗΕ ο μόνιμος αντιπρόσωπός της, Φεριντούν Σινιρλίογλου, η Τουρκία επαναλαμβάνει ότι αμφισβητεί την ανακοίνωση των τριών περί κοινών συνόρων. Εγείρει δηλαδή για άλλη μια φορά τις αξιώσεις της για την περιοχή του Καστελόριζου, διεκδικώντας έτσι διεύρυνση του χώρου της Μεσογείου που ελέγχει και κατ' επέκταση μπορεί να «αξιοποιήσει» στις ενεργειακές και γεωπολιτικές της φιλοδοξίες.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ