ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 21 Μάρτη 2010
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
Ερευνες για ανάκτηση επαφής με το περιβάλλον ασθενών σε φυτική κατάσταση

Η εικόνα από τομογράφο μαγνητικού συντονισμού (MRI) δείχνει δύο ηλεκτρόδια που τοποθετήθηκαν στο θάλαμο του εγκεφάλου ασθενούς, ώστε οι γιατροί να μπορέσουν να εφαρμόσουν απευθείας διέγερση του εγκεφάλου. Η τεχνική είχε ως αποτέλεσμα ασθενής με βαριά εγκεφαλική κάκωση και ελάχιστη επαφή με το περιβάλλον, να αποκτήσει μεγαλύτερη επαφή και να ανακτήσει την ικανότητα να τρώει και να μιλάει
Η εικόνα από τομογράφο μαγνητικού συντονισμού (MRI) δείχνει δύο ηλεκτρόδια που τοποθετήθηκαν στο θάλαμο του εγκεφάλου ασθενούς, ώστε οι γιατροί να μπορέσουν να εφαρμόσουν απευθείας διέγερση του εγκεφάλου. Η τεχνική είχε ως αποτέλεσμα ασθενής με βαριά εγκεφαλική κάκωση και ελάχιστη επαφή με το περιβάλλον, να αποκτήσει μεγαλύτερη επαφή και να ανακτήσει την ικανότητα να τρώει και να μιλάει
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάθε ανώτερη εγκεφαλική λειτουργία πραγματοποιείται μέσα από συγχρονισμένες ενεργοποιήσεις νευρώνων του εξωτερικού φλοιού του εγκεφάλου και των στόχων αυτών των νευρώνων στους δορυφόρους του φλοιού: το θάλαμο, την αμυγδαλή, το αντιτείχισμα και τα βασικά γάγγλια. Ομάδες νευρώνων του φλοιού είναι τα βιολογικά στοιχεία στα οποία πραγματοποιείται κάθε πλούσια και ζωηρή αισθητική και γενικά πνευματική εμπειρία του ανθρώπου. Ωστόσο, αυτά τα νευρικά κυκλώματα μπορούν να λειτουργήσουν μόνο όταν είναι σε λειτουργική κατάσταση και τα βασικά νευρικά κυκλώματα υποδομής. Οι λιγότερο διάσημες περιοχές του εγκεφάλου, κάνουν αισθητή την παρουσία τους ακριβώς όταν επέλθει σ' αυτές κάποια σοβαρή βλάβη.

Είναι γνωστό στη νευρολογία ότι όταν τραυματιστούν εκτεταμένες περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού, ιδιαίτερα μάλιστα των μετωπιαίων λοβών, επέρχεται απώλεια κάποιου τμήματος της συνείδησης του ανθρώπου, αλλά χωρίς να εμφανιστεί γενική αδυναμία στη λειτουργικότητά του. Ο ασθενής ίσως να χάσει την έγχρωμη όραση, ή να μην μπορεί να αναγνωρίζει γνώριμα πρόσωπα, αλλά κατά τ' άλλα αντεπεξέρχεται καλά στην καθημερινή ζωή. Ομως, η καταστροφή τμήματος του εγκεφάλου μεγέθους ανάλογου με έναν κύβο ζάχαρης, στο εγκεφαλικό στέλεχος ή σε τμήματα του θαλάμου, ειδικά αν συμβεί ταυτόχρονα και στο αριστερό και στο δεξιό ημισφαίριο, μπορεί να αφήσει τον ασθενή σε κωματώδη κατάσταση και σε πλήρη αδυναμία να λειτουργήσει. Ενα τροχαίο ατύχημα, η κατάχρηση ναρκωτικών ή αλκοόλ, ή ένα εγκεφαλικό, είναι γεγονότα που μπορεί να οδηγήσουν σε μακρόχρονη ή και μόνιμη απώλεια της συνείδησης.

Σκληρή και σκληρότερη μορφή

Οι ερευνητές εξετάζουν δυνατότητες, ώστε άνθρωποι με βαριές εγκεφαλικές κακώσεις να ανακτήσουν τουλάχιστον ένα μέρος από τις ανώτερες λειτουργίες τους
Οι ερευνητές εξετάζουν δυνατότητες, ώστε άνθρωποι με βαριές εγκεφαλικές κακώσεις να ανακτήσουν τουλάχιστον ένα μέρος από τις ανώτερες λειτουργίες τους
Οι άνθρωποι που έχουν πέσει σε μόνιμη φυτική κατάσταση έχουν επίπεδο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, ένδειξη ότι ο φλοιός του εγκεφάλου τους έχει πάψει να λειτουργεί. Δεν δείχνουν καμία συμπεριφορά που να συνδέεται με ανώτερες λειτουργίες του εγκεφάλου και έχουν μόνο τα αντανακλαστικά που εδράζονται στο στέλεχος του εγκεφάλου. Είναι αδύνατο να επικοινωνήσουν ακόμα και με ένα νεύμα.

Λιγότερο βαριά εγκεφαλική βλάβη μπορεί να οδηγήσει σε κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας. Αν και πάλι οι ασθενείς είναι κατάκοιτοι και ανήμποροι να φροντίσουν τον εαυτό τους, ακόμα και να καταπιούν, μπορούν να έχουν μια μορφή επικοινωνίας με το περιβάλλον, έστω και προβληματική. Μερικές φορές μπορούν να κάνουν νοήματα, ή να παρακολουθήσουν το συνομιλητή τους με τα μάτια. Δεν μπορούν να έχουν πλήρη και σταθερή αντίληψη της κατάστασής τους και του περιβάλλοντος.

Οι δύο μορφές φυτικής κατάστασης δεν είναι σπάνιες. Μόνο στις ΗΠΑ υπάρχουν περισσότεροι από 250.000 άνθρωποι σε τέτοια κατάσταση, που επιζούν επί χρόνια σε διαφόρων ειδών ιδρύματα. Στη συντριπτική πλειοψηφία είναι άνθρωποι που οι οικογένειές τους έχουν να πληρώσουν για να τους διατηρήσουν στη ζωή με την ελπίδα ότι θα ανακάμψουν. Οι φτωχοί συνήθως αφήνονται στη μοίρα τους (την κακιά μοίρα που τους επιφυλάσσει ο καπιταλισμός). Ο αυξημένος αριθμός ανθρώπων σε φυτική κατάσταση στις ΗΠΑ και τις άλλες ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις είναι το παράδοξο αποτέλεσμα της προόδου που έχει σημειωθεί στην εντατική θεραπεία, στους μηχανισμούς διάσωσης, στη διαθεσιμότητα υπερσύγχρονων φαρμάκων. Δευτερευόντως είναι το καθόλου παράδοξο αποτέλεσμα των ιμπεριαλιστικών πολέμων (για κάθε νεκρό Αμερικανό στρατιώτη στο Ιράκ και το Αφγανιστάν υπάρχουν πολλαπλάσιοι τραυματίες, πολλοί από τους οποίους καταλήγουν ανάπηροι, ορισμένοι και σε φυτική κατάσταση).

Στον καπιταλιστικό «Καιάδα»

Με τα σύγχρονα μέσα οι τραυματίες σώζονται κυριολεκτικά στο χείλος του γκρεμού, για να ακολουθήσει για ορισμένους απ' αυτούς και τους συγγενείς τους η καταδίκη της φυτικής κατάστασης. Και πρόκειται για καταδίκη αφού η καπιταλιστική κοινωνία δεν έχει καμιά ανάγκη τους ανθρώπους αυτούς, άρα και κανένα ενδιαφέρον σε κοινωνικό επίπεδο, πράγμα που εκφράζεται με τη σχετική κρατική αδιαφορία.

Ωστόσο, μερικοί ερευνητές δεν το βάζουν κάτω και αναζητούν τρόπους για να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών σε φυτική κατάσταση και των ανθρώπων που τους φροντίζουν. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιούν είναι η διέγερση νευρώνων στα βάθη του εγκεφάλου, τεχνική που χρησιμοποιείται κυρίως για τους ασθενείς με Πάρκινσον. Ηλεκτρόδια εισάγονται σε μια περιοχή ακριβώς κάτω από το θάλαμο, που δεν έχει μέγεθος μεγαλύτερο από αβγό ορτυκιού. Οταν εφαρμοστεί ηλεκτρική τάση στα ηλεκτρόδια εξαφανίζεται το τρέμουλο που σχετίζεται με αυτή τη διαταραχή.

Την τελευταία δεκαπενταετία, ο νευροχειρουργός Τακαμίτσου Γιαμαμότο και οι συνάδελφοί στο Τόκιο, εφάρμοσαν την τεχνική σε ανθρώπους σε μόνιμη φυτική κατάσταση και σε ασθενείς σε κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας, στοχεύοντας περιοχές του θαλάμου που σχετίζονται με την εγρήγορση και το συντονισμό της δραστηριότητας στο φλοιό. Οι ασθενείς αντιδρούν άμεσα μόλις ερεθιστούν με αυτόν τον τρόπο: ανοίγουν τα μάτια τους, οι κόρες των ματιών τους διαστέλλονται, βγάζουν άναρθρους ήχους, η πίεση του αίματός τους ανεβαίνει και το ηλεκτροεγκεφαλογράφημά τους παύει να είναι επίπεδο. Οχτώ από τους 21 ασθενείς στους οποίους εφαρμόστηκε αυτή η τεχνική πέρασαν από τη φυτική κατάσταση στην κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας, ενώ και οι πέντε που βρίσκονταν σε κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας σηκώθηκαν από το κρεβάτι και τέσσερις απ' αυτούς μπόρεσαν να βγουν από το νοσοκομείο και να συνεχίσουν τη νοσηλεία τους στο σπίτι. Επειδή ο Γιαμαμότο εφάρμοσε την τεχνική σε ασθενείς που είχαν περιπέσει σε φυτική κατάσταση σχετικά πρόσφατα (τρεις έως έξι μήνες νωρίτερα), υπάρχει το ενδεχόμενο κάποιοι από τους ασθενείς να βελτιώνονταν και χωρίς τη συγκεκριμένη θεραπεία.

Μικρή ακτίνα ελπίδας

Η χρήση της τεχνικής της διέγερσης στα βάθη του εγκεφάλου θεωρείται ότι δεν προσφέρει μόνιμο θεραπευτικό αποτέλεσμα στις πιο βαριές περιπτώσεις. Τα πράγματα ίσως είναι διαφορετικά για τους ασθενείς σε κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας. Ομάδα ερευνητών από πολλά ιατρικά ινστιτούτα των ΗΠΑ την εφάρμοσε σε 38χρονο ασθενή που είχε πάθει βαριά εγκεφαλική κάκωση μετά από επίθεση εναντίον του και παρουσίαζε ελάχιστο έλεγχο των κινήσεών του, συνήθως των ματιών, σπάνια εκφορά λέξεων ή κραυγών, ενώ δεν μπορούσε να τραφεί από το στόμα. Υστερα από 11 μήνες επανειλημμένης εφαρμογής της τεχνικής της διέγερσης του θαλάμου του, ο ασθενής μπορούσε πια να κινεί τα χέρια του, να μασάει και να καταπίνει το φαγητό του, βελτιώνοντας κατά πολύ την ποιότητα ζωής του. Επιπλέον μπορούσε να επικοινωνεί με χειρονομίες, λέξεις, ορισμένες φορές ακόμα και μικρές προτάσεις. Οι περισσότερες από τις βελτιώσεις παρέμειναν και μετά τη διακοπή της θεραπείας.

Μια μεμονωμένη περίπτωση δεν αποτελεί απόδειξη της αποτελεσματικότητας της θεραπείας. Πολύ περισσότερο που η κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας είναι πολύμορφη και η εμφάνιση οποιασδήποτε βελτίωσης, όπως και η μονιμότητα της βελτίωσης, εξαρτώνται από σειρά παραγόντων, όπως η βαρύτητα της βλάβης, η κατανομή της στον εγκεφαλικό ιστό, η συνολική κατάσταση υγείας του ασθενούς κ.ά.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ