Το «είδωλο» των βαθύτερων αναγκών της καπιταλιστικής οικονομίας προβάλλει στο αστικό πολιτικό σύστημα και στις ανακατατάξεις που καταγράφονται και δεν περιορίζονται μόνο στην κινητικότητα με διάλυση κομμάτων και δημιουργία νέων, αποδυνάμωση κάποιων και ενδυνάμωση άλλων, μετακίνηση πολιτικών στελεχών από το ένα κόμμα στο άλλο. Επιδρά και ανακαθορίζοντας τις πολιτικές θέσεις και προτάσεις τους, πάντα βεβαίως στο πλαίσιο της γενικότερης στρατηγικής που την υπηρετεί και με πάγιο στόχο τον εγκλωβισμό των λαϊκών μαζών «εντός των τειχών».

Αυτό είναι σήμερα περισσότερο ορατό παρά ποτέ. Δυνάμεις που εφάρμοσαν μέχρι κεραίας το μνημόνιο και υπήρξαν ένθερμοι απολογητές του, σήμερα στέκονται έντονα κριτικά απέναντί του, αφού οι ανάγκες του κεφαλαίου σήμερα απαιτούν να παραμεριστούν μνημονιακές ρυθμίσεις που μπαίνουν τροχοπέδη στην ανάκαμψη της κερδοφορίας του. Σε γενικές γραμμές, κερδίζει έδαφος στους κόλπους της αστικής τάξης η θέση ότι πρέπει να τελειώνουμε με τη λιτότητα, δηλαδή με μια σφιχτή περιοριστική πολιτική, ότι πρέπει να υπάρξει «χαλάρωση».

Η επιδίωξη του κεφαλαίου για αλλαγές στο μείγμα, ώστε να γίνει ευνοϊκότερο για τις επενδύσεις και τα κέρδη του, εκδηλώνεται και στην προσπάθεια του πολιτικού προσωπικού να προσαρμοστεί, να ευθυγραμμιστεί σε αυτή την ανάγκη. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε άλλο παρά ξαφνιάζει το ότι ΝΔ και ΠΑΣΟΚ αναζητούν δικαίωση του αντιλαϊκού τους έργου στις θέσεις της σημερινής κυβέρνησης και δηλώνουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ προσεγγίζει τη δική τους πολιτική.

Μάλιστα, το ΠΑΣΟΚ «καρφώνει» με την κριτική του τη νέα κυβέρνηση, ότι με τους χειρισμούς της απομακρύνει αυτό που η προηγούμενη κυβέρνηση είχε πλησιάσει, την επίτευξη ενός συμβιβασμού ευνοϊκότερου για το ντόπιο κεφάλαιο.

Αλλά και στη ΝΔ οι εσωκομματικές φωνές αμφισβήτησης της ηγεσίας σχετίζονται ευθέως με αλλαγές στο μείγμα διαχείρισης. Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση του Φ. Κρανιδιώτη, στενού συνεργάτη του Α. Σαμαρά, ότι αν ο ΣΥΡΙΖΑ πετύχει ευνοϊκότερη συμφωνία τότε θα πρέπει η ηγεσία της ΝΔ να εξηγήσει γιατί δεν το κατάφερε η ίδια διαπραγματευόμενη με την ΕΕ.

Ανταποκρινόμενο σε αυτές τις ανάγκες το πολιτικό σύστημα προσανατολίζεται να ακουμπήσει και σε συγκεκριμένες διεθνείς συμμαχίες.

Είναι χαρακτηριστικό το άρθρο του πρώην υπουργού της ΝΔ Σ. Χατζηγάκη, το οποίο θα μπορούσε να υπογράφεται από οποιοδήποτε στέλεχος της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ. Γράφει, λοιπόν, ως προς τις αιτίες για την εκλογική αποδυνάμωση του κόμματός του, ότι η «απόλυτη πρόσδεση της Ελλάδας στο άρμα της Γερμανίας της αποστέρησε τη δυνατότητα πολιτικών ελιγμών και κινήσεων απέναντι σε άλλες χώρες και διεθνείς οργανισμούς, που υποστήριζαν σταθερά (έστω και καμουφλαρισμένα) μια αντίθετη πολιτική. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι ΗΠΑ, αλλά και το ΔΝΤ, που επιζητούσαν εδώ και καιρό το "κούρεμα" του ευρωπαϊκού χρέους και τη μεταβολή της σημερινής μονεταριστικής πολιτικής.

Εξάλλου και τα μεγαλύτερα κράτη της Ευρώπης (π.χ., Ιταλία, Γαλλία, ακόμα και μια σημαντική μερίδα του πολιτικού κόσμου της ίδιας της Γερμανίας και βέβαια ολόκληρος ο Ευρωπαϊκός Νότος) επεδίωκαν επίμονα τα τελευταία χρόνια τη χαλάρωση του Συμφώνου Σταθερότητας και την ανατροπή της εφαρμοζόμενης σήμερα πολιτικής της καλβινιστικής λιτότητας. Παρόλα αυτά η ΝΔ συνέχισε να υπηρετεί τυφλά τη στείρα γραμμή του αποπληθωρισμού και της λιτότητας χωρίς να προβαίνει ούτε (έστω!) σε κάποια "ρηματική" διαφοροποίηση απέναντι σε αυτή την πολιτική.

Σήμερα ωστόσο η πολιτική αυτή -που επιβλήθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο από τη Γερμανία και τα πανίσχυρα οικονομικά κέντρα του χρηματοπιστωτικού τομέα- φτάνει στο τέρμα της. Σε ολόκληρο τον Δυτικό κόσμο διαμορφωνόταν από καιρό ένα νέο status quo, με βάση μια άλλη οικονομική πρόταση, αντίθετη προφανώς προς τον ακραίο φιλελευθερισμό της Γερμανίας και των αγορών. Στη διαφαινόμενη λοιπόν νέα παγκόσμια πραγματικότητα η σημερινή ΝΔ βρέθηκε με την πλευρά του "χαμένου". Δεν διέβλεψε την ιστορική συγκυρία και έτσι διευκόλυνε τον ΣΥΡΙΖΑ να εκπροσωπήσει τη "νέα εποχή"».

Βεβαίως, είναι ζητούμενο πώς στελέχη που υπηρέτησαν με προσήλωση και φανατισμό την προηγούμενη πολιτική μπορούν να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες. Αυτό είναι άλλωστε και το νόημα της φυσιολογικής εναλλαγής στο αστικό πολιτικό σύστημα, όπως άλλωστε σημειώνει η Μ. Γιαννάκου, στέλεχος της ΝΔ που έχει πρωταγωνιστήσει στις εσωκομματικές διεργασίες των τελευταίων βδομάδων.

Σημειώνει, λοιπόν, η Μαριέττα Γιαννάκου σε άρθρο ότι «η ηγεσία και οι θεσμικοί της εκπρόσωποι έχουν υποχρέωση να μη λησμονούν ποτέ ότι λειτουργούν εν ονόματι μιας μεγάλης παράταξης και να μην επιτρέπουν σε καμία περίπτωση, για οποιονδήποτε λόγο, την ακραία πολιτική έκφραση με τα λόγια ή με τη στάση τους. Οσάκις στη διάρκεια της ιστορίας της υπήρξαν τέτοιες αποκλίσεις, μια σημαντική μερίδα μετριοπαθών ψηφοφόρων την εγκατέλειψε. Δεν είναι όμως μόνο αυτό το πρόβλημα. Ανάμεσα στους πολιτικούς εκπροσώπους και τους ψηφοφόρους υπάρχει ένας μηχανισμός ανάδρασης. Γι' αυτό και η απομάκρυνση μετριοπαθών πολιτών από την παράταξη, αυτών που στην τρέχουσα γλώσσα ονομάζονται κεντρώοι ή του μεσαίου χώρου, επηρεάζει αρνητικά το σύνολο της εμφάνισης του κόμματος και οδηγεί σε υπερβολές και ακρότητες.

Για τον ίδιο λόγο χάνουν την εμπιστοσύνη τους και αυτοί που δεν ψηφίζουν την παράταξη και συνεπώς μειώνεται η ανεκτικότητα αυτής της μερίδας του λαού προς τους θεωρούμενους ως πολιτικούς αντιπάλους. Πόση σημασία έχει η ανεκτικότητα στην πολιτική; Τεράστια. Τίποτα δεν είναι άσπρο - μαύρο. Εξάλλου η Ευρώπη, στο όνομα της οποίας σχεδόν όλοι κόπτονται, δημιουργήθηκε με κοινές αρχές και αξίες, με την ανεκτικότητα, την πολιτική αντιπαλότητα χωρίς εχθρότητα και την επίγνωση ότι στη Δημοκρατία θα υπάρχει πάντοτε εναλλαγή στην εξουσία, ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη πορεία της. Είναι η ώρα να κάνουμε ό,τι πρέπει: Να μεταφέρουμε καλές ευρωπαϊκές πρακτικές, να δημιουργήσουμε στέρεες δομές και να αναδείξουμε την κεντροδεξιά παράταξη στο ύψος των περιστάσεων ως δύναμη ευρωπαϊκά εθνική, πατριωτική χωρίς μισαλλοδοξία και κοινωνική».

Αντίστοιχες διεργασίες μπορούμε να δούμε και στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας, τόσο σε σχέση με το κόμμα του Γ. Α. Παπανδρέου όσο και μέσα στο ίδιο το ΠΑΣΟΚ, στην προοπτική για αλλαγή προέδρου του το επόμενο χρονικό διάστημα.

Απ' όλες τις πλευρές του αστικού πολιτικού συστήματος γίνεται παραδεκτό ότι ο στόχος είναι κοινός: Η επάνοδος του ντόπιου κεφαλαίου σε τροχιά ανάπτυξης, εντός του πλαισίου της ΕΕ και της Ευρωζώνης, χαλαρώνοντας όμως, και με δέσμευση σεβασμού των κανόνων της που πλήττουν με σφοδρότητα τα λαϊκά συμφέροντα δεκαετίες τώρα. Οι όποιες αντιθέσεις δεν αναιρούν τη συμφωνία στην κατεύθυνση της αστικής πολιτικής να αξιοποιεί τη βαθιά κρίση ως εφαλτήριο για να επιταχυνθούν και να επεκταθούν οι αναδιαρθρώσεις, να αυξηθεί ο βαθμός εκμετάλλευσης, να επιταχυνθεί η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, η εκτόπιση μικρών επιχειρηματιών και φτωχών αγροτών, η επέκταση των καπιταλιστικών επιχειρήσεων. Η κλιμάκωση της αντιλαϊκής επίθεσης υπαγορεύεται απ' τη στρατηγική ανάγκη των μονοπωλίων να θωρακίσουν την ανταγωνιστικότητά τους και να διαχειριστούν την κρίση σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων.

Στο πλαίσιο του παραπάνω κοινού στόχου και παράλληλα με την αντιπαράθεση για τα μέσα επίτευξής του, εντάσσονται οι ύμνοι που αναπέμπονται απ' όλο το φάσμα του αστικού πολιτικού συστήματος στη «συναίνεση». Μάλιστα, σε μια προσπάθεια να τη σηματοδοτήσει η κυβέρνηση επέλεξε και στήριξε την εκλογή στη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας του κορυφαίου στελέχους της ΝΔ, πρώην υπουργού, Πρ. Παυλόπουλου.

Αποκαλυπτικές ήταν οι σχετικές αναφορές του Αλ. Τσίπρα στην ομιλία του στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ στις αρχές της βδομάδας: «Η ευρύτερη, δυνατή, κοινωνική και πολιτική συναίνεση είναι, κατά τη γνώμη μου, απαραίτητη προϋπόθεση για να αντεπεξέλθουμε κάθε δυσκολία. Η επιλογή του προσώπου, του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι ανεξάρτητη από τη συγκυρία και τις επιτακτικές της ανάγκες ... πιστεύω ότι σήμερα χρειαζόμαστε έναν Πρόεδρο της Δημοκρατίας με αποδεδειγμένη δημοκρατική ευαισθησία, με υψηλό αίσθημα εθνικής συνείδησης ... Ο Προκόπης Παυλόπουλος μπορεί να είναι ο πρόεδρος που, με το κύρος, τη δημοκρατική του συνείδηση και το υψηλό αίσθημα πατριωτικής ευθύνης, μπορεί να βοηθήσει αποφασιστικά σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία το λαό και τη χώρα».

Οι ανακατατάξεις στα αστικά κόμματα, οι κυβερνητικές εναλλαγές είναι αυτές που καθορίζονται από τις ανάγκες της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Δηλαδή οι ανάγκες διαχείρισης καθορίζουν το πολιτικό προσωπικό και όχι το ανάποδο, όπως συχνά παρουσιάζεται διαστρεβλωμένα. Αυτές οι ανάγκες καθορίζουν και τη συναίνεση, την «εθνική ομοψυχία» που εκφράζεται ανάμεσα στα αστικά κόμματα και που γίνεται προσπάθεια να περάσει ως κλίμα στο λαό με διάφορους τρόπους.

Ο λαός οφείλει να σκύψει στην εμπειρία των τελευταίων τουλάχιστον χρόνων, που προσφέρεται για χρήσιμα συμπεράσματα. Αυτοί που πριν δυο χρόνια του πρόσφεραν αντιμνημονιακές σημαίες, κρύβοντας τους πραγματικούς υπαίτιους για την κρίση και την αντιλαϊκή πολιτική, σήμερα επιλέγουν για ΠτΔ έναν πολιτικό που έχει ψηφίσει τρία μνημόνια, μοιράζονται τους υπουργικούς θώκους με στελέχη του ΠΑΣΟΚ που συμμετείχαν στην εφαρμογή των μνημονίων και διατηρούν το βασικό αντιλαϊκό πυρήνα των μνημονίων.

Είναι οι ίδιοι που ζητούν σήμερα απ' το λαό να υψώσει στο «σκαρί» του ξένη σημαία, να βάλει πλάτη στις κόντρες ανάμεσα σε μεγάλα συμφέροντα στην ΕΕ και με την παρέμβαση των ΗΠΑ. Μια σημαία στην οποία είναι γραμμένοι οι ίδιοι αντιλαϊκοί στόχοι με αυτούς που έχουν φέρει το λαό στη σημερινή κατάσταση, έστω και αν αλλάζουν οι διατυπώσεις.