Copyright 2023 The Associated

Βομβαρδισμένο κτίριο στο Στεπανακέρτ, πρωτεύουσα του θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ

Αναφορές χτες βράδυ έκαναν λόγο για τουλάχιστον 25 νεκρούς και 138 τραυματίες, στη σφοδρότερη ένοπλη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ μετά το τέλος του πολέμου τον Νοέμβρη του 2020, ενώ στο διάστημα που μεσολάβησε συστηματικά προκύπτουν ένοπλα επεισόδια στα σύνορα Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν.

Ο θύλακας του Ναγκόρνο Καραμπάχ αναγνωρίζεται διεθνώς ως έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, ωστόσο κατοικείται κυρίως από Αρμένιους και σημαντικό μέρος του ελέγχεται από αυτοαποκαλούμενες αυτόνομες αρμενικές αρχές.

Στην περιοχή «διασταυρώνονται» τα συμφέροντα πολλών ιμπεριαλιστικών κέντρων και, τον τελευταίο χρόνο ιδιαίτερα, ΗΠΑ και ΕΕ προσπαθούν να αυξήσουν την επιρροή τους έναντι της Ρωσίας παίζοντας τον ρόλο «διαμεσολαβητή» στις διαπραγματεύσεις Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν. Την ίδια ώρα, ενεργό ρόλο έχει η Ρωσία, η οποία διαμεσολάβησε για την κατάπαυση του πυρός το 2020, υπογράφοντας τριμερείς συμφωνίες με το Γερεβάν και το Μπακού. Μέρος αυτών των συμφωνιών είναι και η ανάπτυξη ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ για πέντε χρόνια με δυνατότητα ανανέωσης.

Το υπουργείο Αμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε χτες ότι έχει ξεκινήσει «αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις» στο Ναγκόρνο Καραμπάχ για να «καταστείλει προκλήσεις μεγάλης κλίμακας» και να εκδιώξει, όπως είπε, τα αρμενικά στρατεύματα. «Στο πλαίσιο των μέτρων, εξουδετερώνονται με όπλα υψηλής ακριβείας θέσεις στην πρώτη γραμμή του μετώπου αλλά και πεδία μονάδων των Ενόπλων Δυνάμεων της Αρμενίας, καθώς και πολεμικός εξοπλισμός και στρατιωτικές εγκαταστάσεις», τονίζεται στην ίδια ανακοίνωση. Παράλληλα, το αζέρικο υπουργείο αναφέρει ότι οι άμαχοι ήταν ελεύθεροι να φύγουν μέσω ανθρωπιστικών διαδρόμων, συμπεριλαμβανομένου ενός προς την Αρμενία.

Είχε προηγηθεί ανακοίνωση από τις αζέρικες αρχές ότι 6 Αζέροι σκοτώθηκαν από νάρκες σε δύο διαφορετικά περιστατικά στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, με το Αζερμπαϊτζάν να κατηγορεί «παράνομες αρμενικές ένοπλες ομάδες» για τη ναρκοθέτηση. Επίσης, το Μπακού κατηγόρησε τις αρμενικές δυνάμεις για «συστηματικό βομβαρδισμό» θέσεων του στρατού, κάτι που το Γερεβάν αρνήθηκε.

Μια μέρα νωρίτερα το Αζερμπαϊτζάν είχε απαιτήσει τον άμεσο αφοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων της Αρμενίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και τη διάλυση της στρατιωτικής και κυβερνητικής δομής της αυτοαποκαλούμενης δημοκρατίας.

Χτες το απόγευμα σύμβουλος του Αζέρου Προέδρου ανακοίνωσε ότι «τα βασικά καθήκοντα» της επιχείρησης «κοντεύουν να ολοκληρωθούν». «Οι στρατιωτικοί στόχοι που καθορίσαμε έχουν ήδη εξουδετερωθεί. Και περαιτέρω, οι επιχειρήσεις θα συνεχιστούν σε πιο περιορισμένη κλίμακα», είπε.

Αργότερα, ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι κατέλαβε περισσότερες από 60 θέσεις των αυτονομιστών Αρμενίων.

Ο Χ. Χατζίεφ, σύμβουλος του Αζέρου Προέδρου, Ι. Αλίεφ, δήλωσε ότι οι αζέρικες δυνάμεις έχουν διαρρήξει γραμμές άμυνας των αυτονομιστικών αρμενικών δυνάμεων, ενώ πρόσθεσε ότι το Μπακού είναι έτοιμο να συνομιλήσει με τις αρμενικές αρχές του Ναγκόρνο Καραμπάχ μόνο όταν αυτές υψώσουν λευκή σημαία και αφοπλιστούν.

Από την πλευρά των αρμενικών αρχών του θύλακα, αξιωματούχος ανακοίνωσε ότι κατά τις επιθέσεις του Αζερμπαϊτζάν σκοτώθηκαν 25 άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι 138, εκ των οποίων οι 29 είναι άμαχοι.

Οι ρωσικές «ειρηνευτικές» δυνάμεις απηύθυναν έκκληση για «άμεση» εκεχειρία στην περιοχή, ενώ ανακοίνωσαν ότι παρείχαν βοήθεια σε τραυματίες και απομάκρυναν 469 αμάχους, μεταξύ των οποίων 185 παιδιά, από τις «πιο επικίνδυνες περιοχές» του θύλακα.

Η επίθεση του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ πυροδότησε ταυτόχρονα αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στην Αρμενία.

Διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν μπροστά από την έδρα της κυβέρνησης στο Γερεβάν ζητώντας την παραίτηση του πρωθυπουργού, Ν. Πασινιάν. Το βράδυ ξέσπασαν ταραχές, όταν διαδηλωτές που κατηγορούν τον Πασινιάν ότι δεν προάσπισε το Ναγκόρνο Καραμπάχ επιχείρησαν να σπάσουν τον αστυνομικό κλοιό.

Νωρίτερα, ο Ν. Πασινιάν δήλωσε σε τηλεοπτικό διάγγελμα ότι το Αζερμπαϊτζάν «ξεκίνησε χερσαία επιχείρηση με στόχο την εθνοκάθαρση των Αρμενίων του Καραμπάχ» και κατηγόρησε «εσωτερικές και εξωτερικές δυνάμεις» ότι «θέλουν να σύρουν την Αρμενία» σε πόλεμο. Ο ίδιος διαβεβαίωσε ότι «Ενοπλες Δυνάμεις της Αρμενίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν υπάρχουν» και ότι η Αρμενία «δεν εμπλέκεται σε ένοπλες ενέργειες».

Παράλληλα κατήγγειλε εκκλήσεις «από διάφορα μέρη» για πραξικόπημα στην Αρμενία.

Το τελευταίο διάστημα η κυβέρνηση της Αρμενίας εκφράζει έντονα τη δυσαρέσκειά της για τη στάση της Ρωσίας και την ανοχή που δείχνει στην «αζέρικη επιθετικότητα», ενώ ο Οργανισμός Συνθήκης για τη Συλλογική Ασφάλεια (CSTO - «αμυντικό» σύμφωνο υπό την ηγεσία της Ρωσίας) στο οποίο συμμετέχει και η Αρμενία, κρατά «ουδέτερη» στάση στη σύγκρουση.

Μάλιστα, Ρώσος αξιωματούχος σημείωσε χτες ότι οι ρωσικές «ειρηνευτικές» δυνάμεις στο Καραμπάχ «δεν έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιούν όπλα εφόσον δεν απειλείται η ζωή τους».

Η Αρμενία πραγματοποίησε πρόσφατα κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τις ΗΠΑ, με τον Πασινιάν να δηλώνει ότι η Ρωσία αποσύρεται σταδιακά από τον Νότιο Καύκασο εξαιτίας της σύγκρουσης στην Ουκρανία, προκαλώντας έντονη δυσαρέσκεια στη Μόσχα.

Η Ρωσία κάλεσε χτες «τα αντιμαχόμενα μέρη να σταματήσουν την αιματοχυσία και να επιστρέψουν στον δρόμο μιας πολιτικής και διπλωματικής διευθέτησης». Ολα τα βήματα για την ειρηνική επίλυση του προβλήματος του Καραμπάχ σκιαγραφούνται στο σύνολο των τριμερών συμφωνιών των ηγετών της Ρωσίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, από το 2020 έως το 2022, τόνισε το ρωσικό ΥΠΕΞ, κάνοντας λόγο για «σοβαρές προϋποθέσεις για πρόοδο στην ειρηνική επίλυση» και για «την επανέναρξη του άμεσου διαλόγου μεταξύ Μπακού και Στεπανακέρτ».

Η ΕΕ καταδίκασε τη στρατιωτική κλιμάκωση και κάλεσε το Μπακού να σταματήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και να «επιστρέψουμε στον διάλογο μεταξύ Μπακού και των Αρμενίων του Καραμπάχ». «Αυτή η στρατιωτική κλιμάκωση δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για να εξαναγκάσει την έξοδο του τοπικού πληθυσμού», προστίθεται.

Οι ΗΠΑ «ανησυχούν βαθιά» για τις στρατιωτικές ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν και καλούν το Μπακού να τις σταματήσει αμέσως, δήλωσε ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Αντ. Μπλίνκεν. «Αυτές οι ενέργειες επιδεινώνουν μια ήδη φρικτή ανθρωπιστική κατάσταση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και υπονομεύουν τις προοπτικές ειρήνευσης», ανέφερε, καλώντας σε «έναρξη διαλόγου μεταξύ του Μπακού και των εκπροσώπων του πληθυσμού του Ναγκόρνο Καραμπάχ».

Η Γαλλία ζήτησε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να συνεδριάσει εκτάκτως αύριο Πέμπτη με θέμα την κατάσταση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Από την πλευρά της Τουρκίας, ο Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, είπε ότι η Αγκυρα στηρίζει τα βήματα που κάνει το Αζερμπαϊτζάν για να διαφυλάξει την εδαφική ακεραιότητά του, ενώ το τουρκικό ΥΠΕΞ χαρακτήρισε τη στρατιωτική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν «αποτέλεσμα των δίκαιων και νόμιμων ανησυχιών του για την κατάσταση».

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και συνολικότερα τα διάφορα πεδία και μέτωπα των εντεινόμενων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών ήταν τα στοιχεία που κυριάρχησαν στη χτεσινή πρώτη μέρα των ομιλιών ηγετών από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, ανέφερε ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα σταθούν στο πλευρό της Ουκρανίας, στο όνομα της «ελευθερίας», ενώ επιχειρώντας να συσκοτίσει τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της σύγκρουσης από όλες τις πλευρές ισχυρίστηκε ότι «η Ρωσία είναι εξολοκλήρου υπεύθυνη γι' αυτόν τον πόλεμο».

Καταδικάζοντας τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την κατοχή ουκρανικών εδαφών, ο Μπάιντεν επικαλέστηκε τον ιδρυτικό χάρτη του ΟΗΕ και τον σεβασμό της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας, τα οποία βέβαια έχουν τσαλαπατήσει οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους σε πλήθος άλλων συγκρούσεων και επεμβάσεων, ανάλογα με τα εκάστοτε συμφέροντά τους. Ο Αμερικανός Πρόεδρος επέκρινε επίσης τη Ρωσία για την απομάκρυνσή της από συμφωνίες για τον έλεγχο των στρατηγικών όπλων.

«Φωτογραφίζοντας» την αντιπαράθεση με το Πεκίνο, υπογράμμισε τη συνεργασία των ΗΠΑ «με συμμάχους τους όπως η Ινδία, η Ιαπωνία και η Αυστραλία», ενώ ανέφερε ότι θα πρέπει να υπάρχει «υπεύθυνος ανταγωνισμός» με την Κίνα.

Στο πλαίσιο του ανταγωνισμού με Κίνα και Ρωσία, άλλωστε, εντάσσεται και η πρόταση Μπάιντεν για προώθηση μεταρρυθμίσεων στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς η Ουάσιγκτον πιέζει για αύξηση των μόνιμων μελών του, με είσοδο χωρών όπως η Ιαπωνία, η Γερμανία και η Ινδία.

Ανοίγοντας τις εργασίες της Γενικής Συνέλευσης, σύμφωνα με την «παράδοση» στον ΟΗΕ, ο Βραζιλιάνος Πρόεδρος, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ζήτησε τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία μέσω διαλόγου. «Πρέπει να γίνει δουλειά για να δημιουργήσουμε έδαφος για διαπραγματεύσεις», επισήμανε, εκφράζοντας τη λύπη του επειδή «επενδύθηκαν πολλά στους εξοπλισμούς και ελάχιστα στην ανάπτυξη». Η Βραζιλία αρνείται να στείλει όπλα στο Κίεβο ή να συμμετάσχει στις ευρωατλαντικές αντιρωσικές κυρώσεις, ενώ δηλώνει διαθέσιμη να παίξει ρόλο «διαμεσολαβητή» στη σύγκρουση.

Ο Ουκρανός Πρόεδρος, Β. Ζελένσκι, ανακοίνωσε ότι προετοιμάζει μια παγκόσμια ειρηνευτική σύνοδο και προσκαλεί σε αυτήν «όλους εκείνους που δεν ανέχονται οποιαδήποτε επιθετικότητα». Κατηγόρησε για άλλη μια φορά τη Ρωσία για «γενοκτονία», επαναλαμβάνοντας τις καταγγελίες για «απαγωγές δεκάδων χιλιάδων παιδιών» και τις κατηγορίες του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου σε βάρος του Ρώσου Προέδρου. Δεν παρέλειψε επίσης να επικρίνει ευρωπαϊκές χώρες που εμποδίζουν τις εισαγωγές ουκρανικών σιτηρών παρά την υποστήριξη που παρέχουν στο Κίεβο.

Ομιλία εφ' όλης της ύλης πραγματοποίησε ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, «καλύπτοντας» όλες τις γεωγραφικές περιφέρειες.

«Από την αρχή του ρωσο-ουκρανικού πολέμου προσπαθούμε να κρατήσουμε τους Ρώσους και τους Ουκρανούς φίλους μας γύρω από το τραπέζι (σ.σ. των διαπραγματεύσεων), πιστεύοντας στην ιδέα ότι ο πόλεμος δεν θα έχει κανέναν νικητή και η ειρήνη κανέναν ηττημένο», ανέφερε.

Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, χαρακτήρισε αποτυχημένο το μοντέλο ομοσπονδίας και ζήτησε αναγνώριση του ψευδοκράτους και δημιουργία οικονομικών δεσμών μαζί του.

Μιλώντας για την Ανατολική Μεσόγειο απαίτησε «την αναγνώριση των δικαιωμάτων της Τουρκίας», ενώ δεν παρέλειψε να αναφέρει την εξομάλυνση των σχέσεων με την Αίγυπτο.

Ο Ερντογάν υπερασπίστηκε επίσης τις στρατιωτικές επεμβάσεις της Τουρκίας σε Συρία και Ιράκ, με το πρόσχημα της «αντιμετώπισης της τρομοκρατίας», ενώ την ίδια ώρα ανέφερε ότι «έχουμε κουραστεί από την υποκρισία όσων χρησιμοποιούν το DAESH (σ.σ. "Ισλαμικό Κράτος") και παρόμοιες ομάδες ως κάλυμμα για τα δικά τους συμφέροντα, ειδικά στη Συρία και το Ιράκ, στη Μέση Ανατολή, στη Βόρεια Αφρική και το Σαχέλ».

Ο Τούρκος Πρόεδρος εστίασε ιδιαίτερα στον ρόλο της Αγκυρας στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα, κάνοντας μεταξύ άλλων αναφορές στις σχέσεις με χώρες της Λατινικής Αμερικής, στην ανάγκη εξεύρεσης «αφρικανικών λύσεων» σε αφρικανικά προβλήματα, αλλά και τις μακροχρόνιες σχέσεις της Τουρκίας στην Ασία και δη στην Κεντρική Ασία, με αναφορά στους τουρκόφωνους της περιοχής. Υπογράμμισε εξάλλου τον ρόλο της Τουρκίας στην «αποτροπή διεθνούς επισιτιστικής κρίσης», μέσω της συμφωνίας για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών και ρωσικών γεωργικών προϊόντων - η οποία αναστάλθηκε μετά την αποχώρηση της Ρωσίας.