Ενα νέο Μουσείο - Μνημείο προστέθηκε από χτες στο δίκτυο ιστορικών χώρων και μνημείων που φιλοτέχνησε το ΚΚΕ, τιμώντας την 100χρονη πορεία του και τις κορυφαίες στιγμές της ταξικής πάλης, όπως είναι η δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Στο χωριό Θεοτόκος, στο Γράμμο, λειτουργεί από χτες το Μουσείο - Μνημείο για τον ΔΣΕ (αναλυτικό ρεπορτάζ με φωτογραφικό υλικό από την εκδήλωση των εγκαινίων που έγινε το μεσημέρι του Σαββάτου θα δημοσιευτεί στο φύλλο του «Ριζοσπάστη» της Τρίτης 22 Αυγούστου).

Το Μουσείο στεγάζεται στο σπίτι που έμεναν δύο αγωνιστές του ΔΣΕ, ο Χρήστος και η Ελένη Ζούνη, μετά από προσφορά που έκαναν τα παιδιά τους (Αποστόλης, Βασίλης, Νίκος) στο ΚΚΕ.

Οι παλιές κάμαρες του σπιτιού ενώθηκαν για να αποτελέσουν μια ενιαία μουσειακή αίθουσα, όπου μπορεί κανείς να περιηγηθεί και να μελετήσει το πλούσιο αρχειακό υλικό. Τα τεκμήρια που εκτίθενται απαρτίζονται κυρίως από σπάνιες φωτογραφίες, όπου απεικονίζονται πλευρές της δράσης του ΔΣΕ, των δραστηριοτήτων και της ζωής των μαχητών στις κορφές του Γράμμου. Ο επισκέπτης, σκύβοντας πάνω από το φωτογραφικό υλικό, θα αναγνωρίσει τοπία της γύρω περιοχής, τοπία που πέρασε κατευθυνόμενος προς το Μουσείο, ή ακόμα που αγναντεύει έξω από τα παράθυρα του Μουσείου. Στις προθήκες του Μουσείου εκτίθεται υλικό που συλλέχτηκε από τη γύρω περιοχή, προσθέτοντας ιδιαίτερη αξία, ιστορική αλλά και συναισθηματική, στα αντικείμενα και ντοκουμέντα της έκθεσης.

Το παραδοσιακό σπίτι υπέστη συνολική ανακαίνιση, με τη συνεισφορά και την εθελοντική δουλειά συντρόφων, με στόχο τη λειτουργικότητά του ως μουσειακού χώρου, χωρίς όμως να αλλοιωθούν οι βασικές ποιότητες της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που απαντώνται συνολικά στο χωριό Θεοτόκος. Οι παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν ήταν οι απαραίτητες, προκειμένου να προκύψει ένας χώρος προσβάσιμος από όλους, λιτός, ώστε να αφήνει την προτεραιότητα στα πολύ σημαντικά ιστορικά τεκμήρια που εκτίθενται. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάρτηση φωτογραφιών και την υποδοχή αντικειμένων και εγγράφων, περιορίστηκαν ως επί το πλείστον στα στοιχεία που η ίδια η παραδοσιακή αρχιτεκτονική φέρει και μπορεί να ενσωματώσει.

Εισερχόμενος κανείς στο Μουσείο, μπορεί να δει κατατοπιστικούς χάρτες της περιοχής και χάρτες μαχών, ώστε να τοποθετήσει στο γεωγραφικό χώρο όλη την πορεία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και κυρίως τις τελευταίες ηρωικές στιγμές της. Πρόσωπα των ανταρτών περιστοιχίζουν τον επισκέπτη, για να θυμίζουν ότι η ηρωική πράξη τους βρίσκεται κυρίως στο ότι ούτε μια στιγμή δεν βαρυγκώμησαν, δεν λιποψύχησαν, δεν έκαναν πίσω, παρά βάδιζαν με το χαμόγελο και την αισιοδοξία μέχρι τέλους. Από αυτές τις εικόνες προκύπτει και ο μεγάλος διαπαιδαγωγητικός ρόλος ενός τέτοιου Μουσείου, που στοχεύει στο συνδυασμό της ιστορικής γνώσης με τη συνείδηση της αναγκαιότητας και του εφικτού μιας άλλης, σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Στον περίβολο του Μουσείου στήθηκε ένα νέο Μνημείο αφιερωμένο ειδικά στους νεκρούς που έδωσαν τα χωριά της περιοχής στον αγώνα του ΔΣΕ. Το Μνημείο συγκροτείται από το «Δ» του ΔΣΕ και το οποίο είναι ορατό από παντού, δηλαδή είναι έτσι τοποθετημένο ώστε να προβάλλεται από κάθε οπτική το «Δ», στις σωστές αναλογίες. Είναι μεταλλικό μνημείο πυραμιδοειδούς σχήματος, αποτελούμενο από τρεις πλευρές, οι οποίες σχηματίζουν τρία οξυκόρυφα τρίγωνα που αναπαριστούν, στο χώρο, το «Δ».

Για την ανάδειξη του «Δ» επιλέχθηκε η ανύψωσή του πάνω σε δύο κυκλικές βάσεις. Η πρώτη βάση είναι κεκλιμένη και μαζί με τη δεύτερη δίνουν την αίσθηση σπείρας παραπέμποντας στη «σπειροειδή ανέλιξη της ιστορίας», ενώ παράλληλα, ειδομένα από ψηλά (δηλαδή σε «κάτοψη»), σχηματίζουν το «στεφάνι» που πλαισιώνει το «Δ» του Δημοκρατικού Στρατού.

Το κυκλικό σχήμα της βάσης του Μνημείου περιβάλλεται περιμετρικά από διαδρόμους και τοιχία που επάνω τους είναι αναρτημένες οι επιγραφές με τα ονόματα των μαχητών/-τριών που έπεσαν στη μάχη.

Για την κατασκευή του Μνημείου και του Μουσείου είχε συγκροτηθεί μια ομάδα από μηχανικούς (αρχιτέκτονες, πολιτικούς μηχανικούς, τοπογράφους) και οικοδόμους/τεχνίτες του Τομέα Κατασκευών της ΚΟ Αττικής, με τη γενική εποπτεία της ΚΕ του Κόμματος. Καθοριστική ήταν η συμβολή των Οργανώσεων Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας, που μαζί με φίλους του Κόμματος συνέβαλαν στις εργασίες. Μισθωτοί, αυτοαπασχολούμενοι, άνεργοι σύντροφοι και φίλοι, κύρια από τον κλάδο των Κατασκευών, απ' όλες τις εμπλεκόμενες ειδικότητες για την κατασκευή ενός τέτοιου έργου, εργάστηκαν εθελοντικά, με αυταπάρνηση, στον ελεύθερό τους χρόνο ή παίρνοντας οι περισσότεροι άδειες από τις δουλειές τους, για να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις.