Τη βδομάδα που μας πέρασε αναδείχθηκαν δύο τρανταχτά θέματα, άκρως αποκαλυπτικά για τον χαρακτήρα του σχολείου που οικοδομείται από τις κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων. Αυτού του σχολείου που, στο όνομα της καλλιέργειας δεξιοτήτων (τις οποίες διαφήμισε η κυβέρνηση και κατά την ψήφιση του τελευταίου αντιεκπαιδευτικού της νομοσχεδίου), αποστεώνεται όλο και περισσότερο από τη στέρεη βάση της γενικής παιδείας, απομακρύνεται από το στόχο της ολόπλευρης μόρφωσης και καλλιέργειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι και τα δύο αυτά τρανταχτά θέματα αφορούν ρυθμίσεις που ξεκίνησαν από τον περσινό νόμο του ΣΥΡΙΖΑ για το Λύκειο και υλοποιούνται σήμερα από την κυβέρνηση της ΝΔ, η οποία προχωρά και σε επιπλέον αντιδραστικά βήματα.

Για να γίνουμε συγκεκριμένοι: Το πρώτο από τα δύο προαναφερόμενα θέματα προέκυψε από την έναρξη των πανελλαδικών εξετάσεων για τους υποψηφίους των ΓΕΛ, με το μάθημα Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, όπου τους δόθηκε να επεξεργαστούν θέματα σχετικά με τη φιλαναγνωσία, τον γραπτό λόγο και την ποίηση. Με αφορμή αυτό, ακολούθησε εύλογα πολλή συζήτηση στον Τύπο και στο διαδίκτυο και πολλοί εντόπισαν την ειρωνεία του πράγματος, να ζητιέται από τους μαθητές να μιλήσουν για τη σημασία που έχει η ανάγνωση βιβλίων στη ζωή τους, ενώ είναι γνωστή και επιβεβαιωμένη από πολλές έρευνες η κακή σχέση των νέων και συνολικά του λαού μας με το διάβασμα. Ελάχιστοι όμως «έξυσαν» πιο βαθιά για να βρουν αιτίες και πλευρές αυτής της κακής σχέσης. Κάποιοι λίγοι σχολίασαν τον ανύπαρκτο ελεύθερο χρόνο των μαθητών, ειδικά όταν μπαίνουν στην τροχιά των πανελλαδικών εξετάσεων και το μπούχτισμά τους από τα σχολικά βιβλία που καλούνται να διαβάσουν ξανά και ξανά για να βγάλουν και να επαναλάβουν δυο - τρεις φορές την ύλη των εξετάσεων. Ενώ υπήρξαν και κάποιοι που ανέφεραν τις τυποποιημένες απαντήσεις που δίνουν τα φροντιστήρια σε τέτοιου είδους θέματα και οι μαθητές συνήθως αποστηθίζουν και επαναλαμβάνουν, σχολιάζοντας ότι σε αυτές τις περιπτώσεις οι υποψήφιοι έγραψαν μια «καλοστημένη» απάντηση περί της σημασίας της ανάγνωσης βιβλίων, που όμως δεν τους εκφράζει.

Υπάρχει όμως και μια λεπτομέρεια πολύ ουσιαστική και χαρακτηριστική, που ίσως και σκόπιμα αποσιωπήθηκε από αυτήν τη συζήτηση: Με το νέο σύστημα των εξετάσεων που εισήγαγε ο νόμος Γαβρόγλου (του ΣΥΡΙΖΑ) για το Λύκειο, η Εκθεση, που εδώ και χρόνια ήταν ενταγμένη στη Νεοελληνική Γλώσσα και εξετάζονται ενιαία, μετατράπηκε σε ένα κείμενο 300 - 350 λέξεων!

Οι μεγαλύτεροι θυμόμαστε τις μεγάλες εκθέσεις, δοκιμιακού τύπου, που γράφαμε στο σχολείο και στις εξετάσεις και γεμίζαμε σελίδες, εξασκούμενοι στον γραπτό λόγο, στο να βρούμε και να διατυπώσουμε επιχειρήματα, να αναπτύξουμε πλευρές του θέματος που μας δίνεται, να δομήσουμε τη σκέψη μας και το γραπτό μας κείμενο με αρχή, μέση και τέλος. Οι νεότεροι, πάλι, θυμούνται την Εκθεση των πανελλαδικών όταν εντάχθηκε στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας που μετατράπηκε σε ένα κείμενο 800 - 1.200 λέξεων. Αργότερα, μειώθηκε πάλι και τα τελευταία χρόνια η Εκθεση των πανελλαδικών έπρεπε να κυμαίνεται σε 500 - 600 λέξεις. Πολλοί σχολίασαν τότε ότι «δεν είναι Εκθεση αυτό», «μετατράπηκε σε μια αποσπασματική δεξιότητα ανάμεσα σε άλλες» κ.λπ. Κάποιοι, πάλι, σημείωναν ότι είναι πιο δύσκολο και απαιτεί μεγαλύτερη τέχνη να συμπυκνώσεις τη σκέψη σου σε ένα μικρότερο κείμενο. Είναι αλήθεια, όμως, ότι με αυτές τις αλλαγές άρχισαν τα φροντιστήρια να διανέμουν τυποποιημένα υποδείγματα «εκθέσεων» που οι μαθητές μάθαιναν απέξω.

Αν αυτή η συζήτηση άνοιξε όταν η Εκθεση πήγε στις 500 λέξεις, τι να πούμε τώρα για τις 300; Δεν θα αποφύγουμε τον πειρασμό να σημειώσουμε ότι στις 500 - 600 λέξεις μπορεί να κυμαίνεται ένα μικρό άρθρο γνώμης σε μια εφημερίδα, ενώ ένα άρθρο ανάλυσης απαιτεί μεγαλύτερη έκταση. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, 300 λέξεις μόνο τα μικρά σχόλια πιάνουν στις εφημερίδες...

Και πόση ειρωνεία στην πρώτη εφαρμογή αυτού του συστήματος να πέφτει θέμα για τη σχέση των μαθητών με την ανάγνωση και τον γραπτό λόγο... Αυτό όμως πλησιάζει τον ευτελισμό του γραπτού λόγου. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κείμενο που ζητήθηκε από τους υποψηφίους θα είχε τον χαρακτήρα ανάρτησης στο ιστολόγιο του σχολείου τους. Αραγε, το επόμενο βήμα θα είναι να ζητήσουν από τους υποψηφίους να γράφουν... tweets και sms;

Η διαχρονική αυτή εξέλιξη είναι πολύ χαρακτηριστική για την πορεία συνολικά του σχολείου. Αυτό είναι το σχολείο των δεξιοτήτων που τόσο μας διαφημίζουν! Κι ύστερα από όλα αυτά κάποιοι χύνουν κροκοδείλια δάκρυα γιατί οι μαθητές δεν διαβάζουν! Την ίδια λογική ακολούθησαν τα τελευταία χρόνια οι αλλαγές στα σχολικά βιβλία, με πιο χαρακτηριστική την αφαίρεση λογοτεχνικών κειμένων από τη γλώσσα και την αντικατάστασή τους από μικρές αγγελίες, συνταγές μαγειρικής κ.ά. Πώς ν' αγαπήσει ο μαθητής το βιβλίο και το διάβασμα όταν τα σχολικά βιβλία με τα οποία έρχεται σε επαφή από πολύ μικρή ηλικία είναι κακογραμμένα και συχνά δυσνόητα ακόμα και για τους γονείς;

Αυτό το σχολείο γίνεται ακόμα χειρότερο, για να έρθουμε και στο δεύτερο τρανταχτό θέμα που προαναφέραμε. Μέσα στη βδομάδα είδαν το φως της δημοσιότητας τα νέα ωρολόγια προγράμματα για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, σύμφωνα με τα οποία σχεδόν εξαφανίζονται όλα τα μαθήματα κοινωνικών επιστημών από το Λύκειο, ενώ καταργούνται και όποια καλλιτεχνικά μαθήματα υπήρχαν (ως μαθήματα επιλογής) στο Λύκειο, ανάμεσά τους και το Ελεύθερο και Γραμμικό Σχέδιο που είναι πανελλαδικώς εξεταζόμενο ειδικό μάθημα για κάποιες σχολές και πλέον θα προσφέρεται μόνο από τα φροντιστήρια! Η κυβέρνηση ξεδιάντροπα συνεχίζει την πολιτική εξοικονόμησης εκπαιδευτικού προσωπικού από τα σχολεία και θα στείλει έτσι στην ανεργία πολλούς εκπαιδευτικούς, πολλούς άλλους θα τους αναγκάσει να γυρνούν σε 8 και 10 σχολεία για να συμπληρώσουν ωράριο, ενώ θα ενταθεί το αντιπαιδαγωγικό αίσχος με τις διπλές και τριπλές αναθέσεις, όπου ο θεολόγος διδάσκει Ιστορία, ο πληροφορικάριος διδάσκει Γεωμετρία με ό,τι θυμάται απ' το σχολείο κ.ο.κ.

Παίρνει, έτσι, επάξια η κυβέρνηση της ΝΔ τη σκυτάλη από τον ΣΥΡΙΖΑ, που με τον ίδιο στόχο είχε πετσοκόψει τα προηγούμενα χρόνια μαθήματα και ώρες από Δημοτικά και Γυμνάσια, κλείνοντας τη θητεία του με τον εκτρωματικό νόμο για το Λύκειο με τον οποίο μετέτρεψε τη Γ' Λυκείου σε φροντιστηριακό έτος για τις πανελλαδικές. Εχουμε έτσι:

• Βήμα πρώτο από ΣΥΡΙΖΑ: Οι μαθητές στη Γ' Λυκείου διδάσκονται μόνο τα μαθήματα των πανελλαδικών, συν Θρησκευτικά και Γυμναστική, συν ένα μάθημα επιλογής (που στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν ειδικό μάθημα των πανελλαδικών π.χ. Σχέδιο, Αγγλικά κ.λπ.).
• Βήμα δεύτερο από ΝΔ: Με τα νέα ωρολόγια προγράμματα οι μαθητές στη Γ' Λυκείου θα διδάσκονται μόνο τα μαθήματα των πανελλαδικών, συν Θρησκευτικά, Γυμναστική και Αγγλικά και δεν υπάρχουν μαθήματα επιλογής.

Τα μαθήματα επιλογής, μέσα στα οποία εντάσσονταν και όποια μαθήματα υπήρχαν στο Λύκειο για τον πολιτισμό και τις κοινωνικές επιστήμες κ.ά., καταργούνται από όλες τις τάξεις του Λυκείου. Διατηρεί έτσι και κάνει ακόμα χειρότερο (γιατί έρχεται και η «τράπεζα θεμάτων», μην ξεχνιόμαστε) το Λύκειο που είναι υποταγμένο στις εξετάσεις και εντελώς απομακρυσμένο από τη γενική παιδεία. Εδώ βέβαια η κυβέρνηση απαντά υποκριτικά ότι στα μαθήματα των πανελλαδικών ενέταξε και το λεγόμενο «κόντρα μάθημα» (Μαθηματικά για την ομάδα προσανατολισμού ανθρωπιστικών σπουδών και Ιστορία για τις υπόλοιπες ομάδες προσανατολισμού) για να ενισχύσει τη γενική παιδεία. Μα ενισχύεται η γενική παιδεία επειδή τα μαθήματα των πανελλαδικών από 4 γίνονται 5;

Μπορούμε να μιλάμε για γενική παιδεία σε ένα σχολείο που έχει αποστεωθεί από κάθε έννοια αισθητικής αγωγής; Ενα σχολείο που με το «καλημέρα» βάζει τον μαθητή στη λογική ότι υπάρχουν πρωτεύοντα και δευτερεύοντα μαθήματα, ότι υπάρχει χρήσιμη και άχρηστη γνώση με κριτήριο το επάγγελμα που θα επιλέξει και τις εξετάσεις; Λες και αυτός που θα γίνει φυσικός δεν χρειάζεται να μαθαίνει Κοινωνιολογία ή ο φιλόλογος να μαθαίνει Χημεία και Βιολογία ή ο εργάτης να μαθαίνει Μουσική... Αντί άλλης απάντησης παραθέτουμε το παρακάτω απόσπασμα από την ομιλία του Κυριάκου Ιωαννίδη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνου του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ, στην παρουσίαση των θέσεων του ΚΚΕ για το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο Σύγχρονης Γενικής Παιδείας: «Το σχολείο του σοσιαλισμού έχει κάθε συμφέρον να αναπτύξει την πιο σημαντική παραγωγική δύναμη, τον άνθρωπο, σε όλες τις κατευθύνσεις. Γι' αυτόν το λόγο η πρότασή μας αναδεικνύει την ανωτερότητά της και σήμερα, αν κάποιος τη συγκρίνει με το καταθλιπτικό αστικό σχολείο.

Το δικό μας σχολείο δεν εξορίζει τη φυσική και την αισθητική αγωγή, σαν δευτερεύοντα μαθήματα, αποκλειστικά για εκτόνωση. Δουλεύει μαζί με τη νόηση και το συναίσθημα. Ξεμπερδεύει μια και καλή με απόψεις όπως: "Γιατί να κάνεις χορό αν δεν πρόκειται να γίνεις χορευτής; Γιατί να ασχοληθείς με τις τέχνες αφού δεν πρόκειται ποτέ να γίνεις καλλιτέχνης; Γιατί να γυμναστείς αφού δεν έχεις ταλέντο ή δεν θα προχωρήσεις σε πρωταθλητισμό;"

Αλήθεια, μήπως εδώ μας ξεφεύγει και κάτι ακόμα; Οτι στην πορεία ωρίμανσης των παιδιών και των νέων, εκτός όλων των σημαντικών αλλαγών, αλλάζει και το σώμα, και ότι είναι απαραίτητο να μάθουν πώς να το χειρίζονται και να εκφράζονται μέσα από αυτό;

Το σχολείο αυτό, της θεωρίας και της πράξης, της ανάπτυξης και της καλλιέργειας όλων των ενδιαφερόντων του ανθρώπου, απαντά λοιπόν ότι τα παιδιά έχουν χέρια για να γράφουν αλλά και για να ζωγραφίσουν, να κάνουν γλυπτική, για να τα λερώσουν με χώματα, να χτίσουν, να ασχοληθούν με απλές και σύγχρονες μηχανές. Εχουν στόμα για να λένε το μάθημα αλλά και για να τραγουδάνε, να παίζουν θέατρο.

Και απαντά έτσι, για έναν λόγο:

Γιατί με όποια επαγγέλματα κι αν ασχοληθεί ο άνθρωπος στην πορεία της ζωής του και μέσα από αυτά συμβάλλει στον πλούτο της νέας αυτής κοινωνίας, πρέπει να έχει μια ειδικότητα: Ανθρωπος».