ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 20 Ιούνη 2020 - Κυριακή 21 Ιούνη 2020
Σελ. /40
Προχωρά το σχέδιο «Αρτεμις» της NASA για επιστροφή του ανθρώπου στο φεγγάρι

Η κάψουλα «Ωρίων» και το Ευρωπαϊκό Τμήμα Εξυπηρέτησης σε απεικόνιση με φόντο τη Σελήνη
Η κάψουλα «Ωρίων» και το Ευρωπαϊκό Τμήμα Εξυπηρέτησης σε απεικόνιση με φόντο τη Σελήνη
Παράλληλα, με την κατά τα φαινόμενα επίλυση του προβλήματος της μεταφοράς Αμερικανών αστροναυτών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με αμερικανικά μέσα και συγκεκριμένα με σκάφη που κατασκευάζουν και διαχειρίζονται εξολοκλήρου ιδιωτικές εταιρείες του τομέα αεροδιαστημικής των ΗΠΑ («SpaceX» και «Boeing»), η NASA προχωρά και το πιο μεγαλεπήβολο και μακρόπνοο σχέδιο για επιστροφή του ανθρώπου στη Σελήνη και αργότερα πραγματοποίηση επανδρωμένων πτήσεων στον Αρη. Και σ' αυτό το έργο, χρησιμοποιεί αμερικανικά μονοπώλια για την κατασκευή τμημάτων του όλου συστήματος, αλλά διατηρεί τον έλεγχο και τον συντονισμό τους. Συνεχίζοντας την παράδοση ονοματολογίας που ξεκίνησε με το πρόγραμμα «Απόλλων», η NASA ονομάτισε «Αρτεμις» το νέο πρόγραμμα προς τη Σελήνη, δίνοντάς του το όνομα της δίδυμης αδερφής του Απόλλωνα και θεάς του φεγγαριού κατά την ελληνική μυθολογία.

Το Τμήμα Πληρώματος, δηλαδή το σκάφος που θα μεταφέρει το πλήρωμα, είναι η κάψουλα «Ωρίων» («Orion») και σε άμεση σύνδεση με αυτό θα βρίσκεται το Ευρωπαϊκό Τμήμα Εξυπηρέτησης, που είναι στην ευθύνη του συνεργαζόμενου με τη NASA Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Το «Ωρίων» κατασκευάζει η αμερικανική «Lockheed Martin» και το Ευρωπαϊκό Τμήμα Εξυπηρέτησης το ευρωπαϊκό μονοπώλιο «Airbus». Στο πρόγραμμα «Αρτεμις» συμμετέχουν ακόμη η ιαπωνική διαστημική υπηρεσία JAXA καθώς και οι αντίστοιχες υπηρεσίες του Καναδά (CSA) και της Αυστραλίας (ASA). Αυτές οι συνεργαζόμενες διαστημικές υπηρεσίες αναμένεται να παίξουν ουσιαστικότερο ρόλο στη φάση δημιουργίας αποικίας στη Σελήνη, ενώ απώτερος σκοπός της NASA είναι η οικονομική αξιοποίηση της Σελήνης, φυσικά με τους καπιταλιστικούς όρους.

Από τη διαδικασία οικοδόμησης του πολύπλοκου εσωτερικού του Ευρωπαϊκού Τμήματος Εξυπηρέτησης
Από τη διαδικασία οικοδόμησης του πολύπλοκου εσωτερικού του Ευρωπαϊκού Τμήματος Εξυπηρέτησης
Ο ESA έχει σχεδιάσει και επιβλέπει την κατασκευή του Τμήματος Εξυπηρέτησης του «Ωρίωνα», δηλαδή του τμήματος που παρέχει στο διαστημόπλοιο αέρα, ηλεκτρισμό και προώθηση, όπως περίπου η μηχανή ενός τρένου έλκει τα βαγόνια και τους παρέχει Ενέργεια. Στην ουσία αυτό το τμήμα του σκάφους θα οδηγήσει την κάψουλα «Ωρίων» στον προορισμό της και μετά πίσω στη Γη. Ενώ προχωρά η κατασκευή και συναρμολόγηση των σκαφών για τις δύο πρώτες αποστολές του προγράμματος «Αρτεμις», πρόσφατα συμφωνήθηκε μεταξύ NASA και ESA και η κατασκευή του τρίτου σκάφους, αυτού, δηλαδή, που αναμένεται να πραγματοποιήσει την πρώτη επαναφορά αστροναυτών στο σεληνιακό έδαφος. Θεωρείται πολύ πιθανό ότι μεταξύ των αστροναυτών θα είναι και η πρώτη γυναίκα που θα πατήσει το πόδι της στη Σελήνη. Οι δύο πρώτες αποστολές του «Αρτεμις» θα αποσκοπούν στη βήμα - βήμα δοκιμή στην πράξη του συστήματος, κάνοντας μη επανδρωμένη προσέγγιση στη Σελήνη και επιστροφή, ενώ θα ακολουθήσει ανάλογη επανδρωμένη αποστολή, αλλά χωρίς προσσελήνωση και στις δύο περιπτώσεις. Η «Αρτεμις-1» προβλέπεται να πραγματοποιηθεί τον Νοέμβρη του 2021, η «Αρτεμις-2» το 2023 και η αποστολή προσσελήνωσης το 2024.

Το σκάφος «Ωρίων» προβλέπεται να εκτοξεύεται με τον ισχυρότερο πύραυλο που έχει κατασκευαστεί ποτέ, το Σύστημα Διαστημικών Εκτοξεύσεων, ενώ το όλο πρόγραμμα περιλαμβάνει την κατασκευή ενός σεληνιακού τροχιακού σταθμού: Της Σεληνιακής Πύλης και την ανάπτυξη στο φεγγάρι των Εμπορικών Σεληνιακών Υπηρεσιών Φορτίου (κάτι σαν διαστημική μεταφορική εταιρεία). Η κυβέρνηση Τραμπ πριν από έναν μήνα έκανε γνωστό ότι θα επιδιώξει διμερείς συμφωνίες με τις διαστημικές υπηρεσίες, τις εταιρείες και τις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Αρτεμις» (εκτός είναι η Ρωσία και η Κίνα), για την εμπορική αξιοποίηση της Σελήνης, υποτίθεται στη βάση της διεθνούς Συνθήκης για το Απώτερο Διάστημα, του 1967.

Σε υπόστεγο της NASA, κατά τη φάση συναρμολόγησης της κάψουλας «Ωρίων» και του Ευρωπαϊκού Τμήματος Εξυπηρέτησης (στο κάτω μέρος, χωρίς προσαρτημένα ακόμη τα φωτοβολταϊκά στοιχεία)

ESA-Stephane Corvaja

Σε υπόστεγο της NASA, κατά τη φάση συναρμολόγησης της κάψουλας «Ωρίων» και του Ευρωπαϊκού Τμήματος Εξυπηρέτησης (στο κάτω μέρος, χωρίς προσαρτημένα ακόμη τα φωτοβολταϊκά στοιχεία)
Παρά την πρόοδο στην ανάπτυξη σκαφών και συστημάτων για το πρόγραμμα «Αρτεμις», η ασάφεια που υπάρχει γύρω από αρκετές πλευρές του, η μη οριστικοποίηση των εταιρειών και των σχεδίων σκαφών που θα συμμετέχουν σ' αυτό, οι πολλαπλές μεταβολές που έχουν γίνει στον σχεδιασμό του τα προηγούμενα χρόνια και οι αμφιβολίες για χρηματοδότηση των όλο και υψηλότερων προϋπολογισμών του από το αμερικανικό Κογκρέσο, κάθε άλλο παρά κάνουν βέβαιη την πραγματοποίησή του και ακόμη περισσότερο την εκτέλεσή του στα χρονικά πλαίσια που έχουν καταρχήν τεθεί.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.nasa.gov, www.esa.int


Ανακαλύφθηκε σπάνιο νεαρό μάγκνεταρ

Απεικόνιση του μάγκνεταρ με τις δυναμικές γραμμές του πανίσχυρου μαγνητικού του πεδίου να το περιβάλλουν
Απεικόνιση του μάγκνεταρ με τις δυναμικές γραμμές του πανίσχυρου μαγνητικού του πεδίου να το περιβάλλουν
Επισταμένες αστρονομικές παρατηρήσεις από ομάδα τηλεσκοπίων με επικεφαλής το διαστημικό τηλεσκόπιο XMM-Newton του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) αποκάλυψαν ότι το ουράνιο σώμα με όνομα Swift J1818.0-1607 είναι ένα από τα 3.000 πάλσαρ του Γαλαξία, το οποίο ταυτόχρονα είναι και μάγκνεταρ, δηλαδή μια σπάνια κατηγορία πάλσαρ, με πολύ ισχυρό μαγνητικό πεδίο. Το μαγνητικό πεδίο του συγκεκριμένου μάγκνεταρ είναι 70 τετράκις εκατομμύρια φορές πιο ισχυρό από της Γης! Οι αστρονόμοι δεν έχουν εντοπίσει κάποιο ουράνιο σώμα με ισχυρότερο μαγνητικό πεδίο από αυτό των μάγκνεταρ. Επιπλέον, το νέο πάλσαρ, που είναι μόλις το τριακοστό πρώτο από τα ανακαλυφθέντα μάγκνεταρ, έχει το πρόσθετο και πολύ σημαντικό για την επιστημονική έρευνα χαρακτηριστικό ότι είναι ...«μωρό», καθώς η ηλικία του είναι μόλις 240 χρόνια. Φυσικά, επειδή απέχει 15.000 έτη φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Τοξότη, βλέπουμε τώρα πώς ήταν στα... νιάτα του, δηλαδή πριν από 15.000 χρόνια. Αλλά ποτέ άλλοτε οι επιστήμονες δεν είχαν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν ένα μάγκνεταρ λίγο (με την αστρονομική έννοια) μετά τον σχηματισμό του.

Τα πάλσαρ είναι από τα πιο εξωτικά αντικείμενα στο σύμπαν. Σχηματίζονται όταν μεγάλα άστρα τελειώνουν τη ζωή τους με μια ισχυρή έκρηξη υπερκαινοφανούς αστέρα. Τότε αφήνουν πίσω τους ένα υπέρπυκνο, υπέρθερμο και ισχυρά μαγνητισμένο υπόλειμμα, έναν αστέρα νετρονίων. Μια κουταλιά του γλυκού από το υλικό ενός αστέρα νετρονίων θα ζύγιζε στη Γη 4 δισεκατομμύρια τόνους! Μερικές φορές τα πάλσαρ διέρχονται περιόδους αυξημένης δραστηριότητας, κατά τις οποίες εκλύουν τεράστιες ποσότητες ακτινοβολίας, μέσα σε διάστημα από μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου, έως μερικά έτη. Μικρότερες εκλύσεις ακτινοβολίας συνήθως προειδοποιούν για τις επερχόμενες πιο έντονες «εκρήξεις», τότε που η εκλυόμενη ακτινοβολία Χ γίνεται χίλιες φορές ισχυρότερη. Μια τέτοια «έκρηξη» ακτινοβολίας από το νεαρό πάλσαρ συνέλαβε το XMM-Newton. Το Swift J1818.0-1607 ανακαλύφθηκε τον περασμένο Μάρτη από το τηλεσκόπιο Swift της NASA και η έκρηξη υπερκαινοφανούς που το δημιούργησε πρέπει να είχε γίνει ορατή από τη Γη την περίοδο της Γαλλικής ή της Αμερικανικής Επανάστασης.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του διαστημικού τηλεσκοπίου XMM-Newton του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) που συνέβαλε στον χαρακτηρισμό του νεοανακαλυφθέντος πάλσαρ, ως μικρής ηλικίας μάγκνεταρ
Καλλιτεχνική απεικόνιση του διαστημικού τηλεσκοπίου XMM-Newton του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) που συνέβαλε στον χαρακτηρισμό του νεοανακαλυφθέντος πάλσαρ, ως μικρής ηλικίας μάγκνεταρ
Τα πάλσαρ πήραν το όνομά τους επειδή εκπέμπουν την ακτινοβολία από τους μαγνητικούς τους πόλους σε παλμούς (μικρής αλλά σταθερής χρονικής περιόδου επανάληψης), σαν το φως που εκπέμπουν οι περιστρεφόμενοι φάροι και γίνονται αντιληπτά από μας μόνο αν τύχει η Γη να σαρώνεται από την ακτίνα του πάλσαρ. Γι' αυτό πρέπει να υπάρχουν πολλά περισσότερα απ' όσα γνωρίζουμε. Επειδή οι πόλοι περιστροφής συνήθως δεν συμπίπτουν με τους μαγνητικούς πόλους, η ακτίνα του πάλσαρ κινείται στο χώρο πάνω στην επιφάνεια ενός κώνου.

Το νέο μάγκνεταρ έχει και άλλες ιδιαιτερότητες. Είναι ένα από τα πιο γρήγορα περιστρεφόμενα γύρω από τον άξονά τους ουράνια σώματα, κάνοντας μια πλήρη περιστροφή σε μόλις 1,36 δευτερόλεπτα, παρότι έχει μάζα διπλάσια του Ηλιου, σε μέγεθος σφαίρας με διάμετρο μόλις 25 χιλιομέτρων (τρισεκατομμύρια φορές μικρότερου όγκου από τη σφαίρα του Ηλιου). Οι παρατηρήσεις που έγιναν με τα διαστημικά τηλεσκόπια XMM-Newton, Swift, NuSTAR και το Ραδιοτηλεσκόπιο της Σαρδηνίας, έδειξαν ότι ενώ τα περισσότερα από τα 31 μάγκνεταρ είναι ορατά από τους παλμούς ακτίνων-Χ που εκπέμπουν, το νέο μέλος της παρέας εκπέμπει επίσης και παλμούς ραδιοκυμάτων, όπως κάνουν όλα τα πάλσαρ που δεν είναι μάγκνεταρ. Σύμφωνα με μια εικασία που ενισχύθηκε από τη νέα ανακάλυψη, τα μάγκνεταρ ίσως δεν είναι σπάνια μεταξύ των πάλσαρ και τα πάλσαρ ίσως τελικά να μη χωρίζονται σε πολλές υποκατηγορίες.

Για να υπολογίσουν την ηλικία του νεαρού πάλσαρ, οι επιστήμονες αξιοποίησαν πολυήμερες μετρήσεις τόσο της ταχύτητας περιστροφής του, όσο και της μεταβολής αυτής της ταχύτητας στο πέρασμα του χρόνου. Τα μάγκνεταρ και η διαδικασία σχηματισμού τους θεωρείται ότι σχετίζονται με διάφορα παροδικά φαινόμενα, όπως οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα (το υψηλότερης ενέργειας κομμάτι του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος), εξαιρετικά λαμπρές εκρήξεις υπερκαινοφανών και οι μυστηριώδεις ταχείες εκπομπές ραδιοκυμάτων.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ